Tư tưởng giải thoát của phật giáo việt nam thời trần

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------[

TRẦN THỊ THU HIỀN

TƢ TƢỞNG GIẢI THOÁT CỦA
PHẬT GIÁO VIỆT NAM THỜI TRẦN

Chuyên ngành

: Triết học

Mã số

: 60 22 03 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ TRIẾT HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN HÙNG HẬU

Hà Nội – 2014


LỜI CẢM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng
dẫn khoa học của GS.TS. Nguyễn Hùng Hậu.
Luận văn đảm bảo tính khách quan khoa học với những tư liệu chính xác, rõ ràng.

Hà Nội, ngày 5 tháng 12 năm 2014
Tác giả luận văn

TRẦN THỊ THU HIỀN


LỜI CẢM ƠN
Chân trọng cảm ơn các thầy cô đã giúp em trong quá trình học tập và hướng
dẫn hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn các trung tâm tư liệu, thư viện đã cung
cấp những tài liệu, sách báo, tạo điều kiện giúp tôi nghiên cứu để hoàn thành tốt
khóa luận.
Em cũng xin gửi lời tri ân sâu sắc tới thầy hướng dẫn là GS.TS. Nguyễn Hùng
Hậu và cô giáo chủ nhiệm là TS. Trần Thị Hạnh đã giúp đỡ em trong quá trình thực
hiện luận văn.
Con xin cảm ơn cha mẹ đã luôn tạo điều kiện thuận lợi tốt nhất cho con trong
quá trình học tập và nghiên cứu.
Cảm ơn các Phật tử trong đạo tràng chùa Quán Sứ, chùa Lý Quốc Sư, chùa
Hương Thể (Hà Nội), chùa Bách Lẫm, chùa Ngọc Am (Yên Bái) đã tạo điều kiện
giúp đỡ tôi hiểu rõ hơn về Phật giáo và những sinh hoạt tín ngưỡng của Phật giáo.
Đồng thời giúp tôi tham gia các lớp học, các khóa tu ngắn ngày để phục vụ cho
công việc nghiên cứu, hoàn thành tốt luận văn.
Xin chân trọng cảm ơn !
Hà Nội, tháng 12 năm 2014
Học viên

Trần Thị Thu Hiền


MỤC LỤC
LỜI CẢM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................................... 1

PHẦN NỘI DUNG ...................................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƢ TƢỞNG GIẢI THOÁT CỦA PHẬT GIÁO
VIỆT NAM THỜI TRẦN .......................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Một vài nét về Phật giáo và tư tưởng giải thoát trong Phật giáo ............ Error!
Bookmark not defined.
1.1.1. Một vài nét về Phật giáo .......................... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Tư tưởng giải thoát của Phật giáo và vị trí của nó trong giáo lý Phật giáo
........................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Cơ sở hình thành tư tưởng giải thoát của Phật giáo Việt Nam thời Trần.
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Cơ sở kinh tế, chính trị, xã hội để hình thành tư tưởng giải thoát Phật
giáo Việt Nam thời Trần. ................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2 Cơ sở văn hóa, tư tưởng hình thành tư tưởng giải thoát của Phật giáo Việt
Nam thời Trần .................................................... Error! Bookmark not defined.
Tổng kết chƣơng 1: ...................................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2: NỘI DUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM TƢ TƢỞNG GIẢI THOÁT CỦA PHẬT
GIÁO VIỆT NAM THỜI TRẦN ............................................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Nội dung tư tưởng giải thoát của Phật giáo Việt Nam thời Trần ........... Error!
Bookmark not defined.
2.1.1. Chủ thể, phương tiện, cách thức giải thoát ............ Error! Bookmark not
defined.
2.1.2. Mục đích của giải thoát............................ Error! Bookmark not defined.


2.2. Đặc điểm tư tưởng giải thoát của Phật giáo Việt Nam thời Trần. ................. Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Giải thoát là gắn liền với tư tưởng nhập thế cứu đời, không xa rời cuộc
sống. ................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Giải thoát gắn liền với cứu nước, cứu dân, đánh đuổi quân xâm lược,
giải phóng dân tộc. ............................................. Error! Bookmark not defined.

2.2.3. Giải thoát gắn liền với ổn định trật tự xã hội và phát triển đất nước. ...... Error!
Bookmark not defined.
Tổng kết chƣơng 2 .................................................................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN.................................................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................................... 5


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong kiếp nhân sinh nỗi khổ dường như là một tất yếu đối với cuộc sống
con người. Nhưng mỗi con người lại chịu những nỗi khổ khác nhau do điều kiện và
môi trường xã hội, hoàn cảnh sống khác nhau. Đức Phật sau khi trải nghiệm cuộc
sống cùng với quá trình tu luyện tâm linh, Phật đã giác ngộ rồi kết luận “đời là bể
khổ” và “nước mắt chúng sinh trong ba ngàn thế giới chứa tích lại còn nhiều hơn
nước ngoài bốn bể”. Nỗi khổ của con người thì hằng hà sa số, nhiều hơn cả cát
sông Hằng. Nỗi khổ của con người cũng muôn hình vạn trạng với nhiều hình thức
khác nhau, nhưng được Phật tóm lược dưới 8 nỗi khổ cơ bản như “ái thụ biệt ly
khổ - yêu thương mà phải xa cách; oán tăng hội khổ - ghét mà phải gần nhau; sở
cầu bất đắc khổ - mong muốn mà không đạt được; thụ ngũ uẩn khổ - khổ vì sự tồn
tại của thân xác; Sinh khổ; Lão khổ; Bệnh khổ; Tử khổ”. Đây là 8 nỗi khổ tất yếu
theo quy luật của cuộc đời con người mà ai cũng phải trải qua, để trải nghiệm và
thấu hiểu cuộc sống. Ngoài những nỗi khổ trên, con người còn phải chịu bao nỗi
khổ như đói, rét, nóng bức, giặc giã, hỏa hoạn, cướp bóc, tù ngục, ưu sầu, khổ não,
lo lắng, bức bách trong trong thân và tâm cùng biết bao nỗi khổ khác trong cuộc
đấu tranh sinh tồn, phát triển.
Các quốc gia dân tộc trên thế giới muốn đi tới sự phát triển và khẳng định
nền độc lập dân tộc mình đã phải đấu tranh và chịu hy sinh biết bao xương máu,
khiến nỗi khổ con người dường như là một tất yếu của cuộc sống. Nên giải thoát
trở thành một nhu cầu và khát vọng lớn của con người cũng như của các quốc gia
dân tộc trên thế giới để đi tới tự do, hạnh phúc.

Để giải thoát con người đã sử dụng rất nhiều phương cách khác nhau, nhưng
tựu chung lại có hai khuynh hướng cơ bản : Khuynh hướng thứ nhất là đấu tranh
hướng ngoại với việc trống lại mọi áp bức, bất công trong xã hội, cải tạo thực tiễn,
chinh phục tự nhiên, tự giải thoát mình khỏi chính những trói buộc, rào cản trong
hiện thực cuộc sống để đi tới sự phát triển. Khuynh hướng thứ hai là hướng nội,
quay về trực diện bản tâm, với quá trình thực nghiệm tâm linh và trau dồi đạo đức,

1


trí tuệ đi tới sự giải thoát. Tuy nhiên dù theo khuynh hướng nào thì cũng đòi hỏi
con người luôn phải cố gắng nỗ lực hết mình mới đi tới sự giải thoát. Do môi
trường sống với điều kiện, hoàn cảnh lịch sử khác nhau, cùng với nhân tố chủ quan
và yếu tố khách quan khác nhau mà con đường giải thoát của mỗi con người, mỗi
quốc gia dân tộc lại có sự khác nhau. Chính sự khác biệt đó đã tạo nên những đặc
thù riêng biệt trong mỗi cá nhân con người cũng như mỗi quốc gia dân tộc và thậm
trí trong mỗi giai đoạn, thời kỳ lịch sử xã hội cũng có sự khác nhau.
Nhìn lại chặng đường phát triển của lịch sử Việt Nam, đó là chặng đường
dài với những trang sử hào hùng vẻ vang, nhưng cũng đầy gian khổ trong những
cuộc chiến tranh xây dựng và bảo vệ, phát triển đất nước. Tuy nhiên người Việt Nam
với ý chí, nghị lực, bản lĩnh phi thường, đã không ngừng nỗ lực đấu tranh để giải thoát
mình, giải phóng dân tộc khỏi mọi khổ đau của những ách áp bức, bóc lột nô dịch của
các thế lực ngoại xâm để tiến tới sự phát triển. Thời đại nhà Trần chính là một minh
chứng điển hình tiêu biểu.
Giai đoạn nhà Trần, đây là giai đoạn đã để lại trong lịch sử dân tộc một thời
kỳ vàng son với những thành tựu to lớn trong công cuộc xây dựng, bảo vệ, phát
triển đất nước. Triều đại nhà Trần, một giai đoạn có khá nhiều những biến động
trong lịch sử với những bước ngoặt mang tính đột phá, điều này thể hiện ngay cả
trong sự ra đời của nhà Trần và sự chuyển giao quyền lực chính trị giữa hai tộc
quyền Lý - Trần. Rồi những thắng lợi vĩ đại trong lịch sử, ba lần đánh thắng quân

Nguyên Mông và các thế lực xâm lược, đã khiến tinh thần Đông A hừng hực khí
thế, đưa dân tộc bước vào một kỷ nguyên mới của độc lập tự chủ phát triển. Không
những thế vua quan nhà Trần không chỉ là “Vua minh, binh hùng tướng mạnh” oai
phong lẫm liệt nơi sa trường mà còn là những nhà tư tưởng tiêu biểu, dũng cảm
trong con đường tu thân, tu đạo để vượt sông mê, bể khổ đi tới bến bờ của sự giác
ngộ chân lý, giải thoát sự khổ đau cho con người trong kiếp sống nhân sinh, có giá
trị lớn với tư tưởng dân tộc.
Vậy yếu tố cơ bản nào đã tạo nên thời kỳ hoàng kim cho triều đại nhà Trần
và đưa một đất nước nhỏ bé nhưng có thể làm nên những kỳ tích lớn lao với những

2


thắng lợi vĩ đại như vậy ? Dưới thời Trần, với sự kế thừa những giá trị văn hóa tư
tưởng của triều đại Lý, Phật giáo thời kỳ này phát triển rất mạnh và đóng vai trò
quan trọng trong đời sống tinh thần xã hội. Phải chăng đây chính là hệ tư tưởng có
sự ảnh lớn tới sự phát triển của quốc gia dân tộc và tạo nên sức mạnh khổng lồ cho
dân tộc trong cuộc kháng chiến cứu nước. Dưới thời đại nhà Trần, các vua Trần
cũng chính là những thiền sư lỗi lạc và là những vị vua anh minh nên đã lãnh đạo
được quân và dân tạo nên những thắng lợi vĩ đại cho lịch sử dân tộc. Không những
thế hình ảnh các vua quan nhà Trần như Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần
Nhân Tông, Tuệ Trung Thượng Sỹ, Pháp Loa, Huyền Quang, Trần Hưng Đạo...
còn trở thành những tấm gương sáng cho các thế hệ mai sau về con đường tu thân,
tu đạo và phát huy vai trò của mình trong việc cải tạo xã hội, bảo vệ và xây dựng
phát triển đất nước.
Với ý nghĩa đó đề tài muốn đi sâu vào nghiên cứu và làm rõ những giá trị tư
tưởng Phật giáo Việt Nam thời Trần cùng sự ảnh hưởng của nó tới đời sống kinh tế,
chính trị, văn hóa xã hội; đặc biệt là tư tưởng giải thoát của Phật giáo Việt Nam nhà
Trần qua các nhân vật lịch sử như Trần Thái Tông, Tuệ Trung Thượng Sỹ, Trần Nhân
Tông, Pháp Loa, Huyền Quang cùng với sự ra đời của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử,

để thấy được những giá trị nhân văn và những tư tưởng tiến bộ trong đó. Qua đó giúp
con người nâng cao nhận thức và vận dụng trong thực tiễn cuộc sống. Ngoài ra góp
phần bổ sung thêm những tri thức mới vào kho tàng văn hóa Việt Nam. Trở thành tài
liệu tham khảo cho giảng dạy và cho các công trình nghiên cứu khoa học tiếp theo.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Triều đại nhà Trần, Phật giáo có vai trò rất quan trọng đối với sự nghiệp bảo
vệ, xây dựng, phát triển đất nước thời bấy giờ. Nói tới Phật giáo thời Trần cũng đã
có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học. Tựu chung lại tác giả tạm chia thành
bốn nhóm:
Nhóm thứ nhất nghiên cứu Phật giáo Việt Nam thời Trần dưới góc độ lịch
sử, gồm có: “Việt Nam Phật Giáo Sử Lược” của tác giả Thích Mật Thể (Tổng hội
tăng ni Bắc Việt, Hà Nội, 1942); “Lịch sử Phật giáo Việt Nam” của Nguyễn Tài
Thư(Nxb. Khoa học xã hội, 1988); “Việt Nam Phật giáo sử luận” của Nguyễn
Lang(Nxb. Văn học, Hà Nội, 1992) “Lược sử Phật giáo Việt Nam” của Thích Minh

3


Tuệ(Thành hội Phật giáo Tp Hồ Chí Minh, 1993); “Lịch sử Phật giáo Việt Nam của
Lê Mạnh Thát(Nxb Thuận hóa, Huế, 1999); “Thuyết Trần- Sử nhà Trần” của Trần
Xuân Sinh(Nxb Hải Phòng, 2006)... Các công trình này chủ yếu nghiên cứu Phật
giáo thời Trần dưới góc độ lịch sử trong sự hình thành và phát triển của Phật giáo
Việt Nam.
Nhóm thứ hai nghiên cứu Phật giáo thời Trần dưới góc độ tôn giáo bao gồm
các tác phẩm như “Tư tưởng Phật giáo Việt Nam” của Nguyễn Duy Hinh(Nxb Khoa
học xã hội, Hà Nội, 1999); “Thiền học đời Trần” của nhóm tác giả Thích Thanh Từ,
HT.Thích Minh Tuệ, TT Thích Phước Sơn, Minh Chi, Trần Lê Nghĩa, Nguyễn Thế
Đăng, Ngô Văn Lệ (Nxb Tôn giáo, Hà Nội)...Các tác phẩm này đi sâu vào nghiên cứu,
phân tích những tư tưởng Phật giáo thời Trần trên lập trường tôn giáo.
Nhóm thứ ba nghiên cứu Phật giáo thời Trần dưới góc độ triết học như tác

phẩm “Lịch sử triết học” của GS, TS Nguyễn Hữu Vui( Nxb Chính trị Quốc Gia
HN, 2004; “Đại cương lịch sử triết học Việt Nam” của GS, TS Nguyễn Hùng
Hậu(Nxb.Chính trị Quốc Gia, Hà Nội, 2010)...Cùng với rất nhiều các tác phẩm, các
bài báo và các công trình nghiên cứu khoa học khác của nhiều tác giả được in ấn và
đăng trên các tạp chí Tôn giáo, Triết học cũng đề cập tới tư tưởng Phật giáo thời
Trần. Những công trình này đã nêu ra được những vấn đề mang tính triết học trong tư
tưởng của Phật giáo Việt Nam thời Trần cùng vai trò, sự ảnh hưởng của nó trong sự
phát triển xã hội thời bấy giờ.
Nhóm thứ tư nghiên cứu Phật giáo thời Trần thông qua tư tưởng của các
thiền sư, các nhân vật lịch sử như “Tam Tổ Trúc Lâm” của HT Thích Thanh
Từ(Giáo hội Phật giáo Việt Nam Ban Văn Hóa TW, Nxb Thiền viện Thường Chiếu,
1997); “Khóa Hư Lục”. Trần Thái Tông, Dịch giả. Thích Thanh Kiểm. Nxb, Thành
Hội Phật Giáo Tp. Hồ Chí Minh. 1997; “Toàn tập Trần Nhân Tông”, Viện nghiên
cứu Phật hoc Việt Nam - Lê Mạnh Thát, (Nxb Phương Đông 2010). Các tác phẩm
này đã làm rõ được những giá trị tư tưởng của các thiền sư, các nhân vật lịch sử
cùng sự đóng góp của vai trò cá nhân của họ trong sự vận động, phát triển xã hội và
tư tưởng Phật giáo Việt Nam.
Tuy nhiên về tư tưởng giải thoát của Phật giáo Việt Nam thời Trần vẫn là
một mảng trống. Vì vậy tôi muốn đi sâu vào tìm hiểu và làm rõ những tư tưởng giải

4


thoát của Phật giáo Việt Nam thời Trần để thấy được vai trò và sự ảnh hưởng của
nó trong đời sống tinh thần xã hội lúc bấy giờ, sự tác động của nó trong hệ tư tưởng
văn hóa Việt Nam. Sự đóng góp của Phật giáo đối với phát triển của đất nước trong
các giai đoạn phát triển của lịch sử xã hội Việt Nam. Qua đó chỉ ra được những giá
trị tinh hoa trong tư tưởng giải thoát của Phật giáo của Việt Nam thời Trần, giúp có
một cái nhìn mới về Phật giáo Việt Nam, và có thể vận dụng trong thực tiễn.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

-

Đối tượng nghiên cứu: Tư tưởng giải thoát của Phật giáo Việt Nam thời Trần.

-

Phạm vi nghiên cứu : Luận văn đi vào một khía cạnh của Phật giáo Việt

Nam thời Trần đó là tư tưởng giải thoát thông qua cuộc đời, sự nghiệp cùng các tác
phẩm thơ văn thời Trần của các tác giả như Trần Thái Tông, Trần Nhân Tông, Tuệ
Trung Thượng Sỹ, Pháp Loa, Huyền Quang.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
- Mục đích nghiên cứu: Phân tích nội dung tư tưởng giải thoát của Phật giáo
Việt Nam thời Trần
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Cơ sở hình thành tư tưởng giải thoát Phật giáo Việt Nam thời Trần.
+ Nội dung tư tưởng giải thoát Phật giáo Việt Nam thời Trần, giá trị lý luận của
tư tưởng giải thoát Phật giáo thời Trần với thực tiễn.
5. Cơ sở lý luận và thực tiễn
-

Cơ sở lý luận:

+ Cơ sở lý luận của luận văn là trên nền tảng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin.
+ Những luận giải của các nhà nghiên cứu về tư tưởng Phật giáo Việt Nam.
-

Cơ sở thực tiễn: Luận văn dựa trên sự khảo sát những tư liệu lịch sử, các

công trình nghiên cứu khoa học về thời Trần cùng văn hóa Phật giáo Việt Nam và

thơ văn thời Trần.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
-Về phương pháp luận chung: Đề tài sử dụng phương pháp luận duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử.
-Về phương pháp cụ thể bao gồm có :
+

Phương

pháp

lịch

5

sử

cụ

thể.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Đào Duy Anh (1974) “Khóa Hư Lục- Phụ:Thơ của Tuệ Trung Thượng Sỹ”.
Nxb Khoa học-Hà Nội.

2.

Thích Hạnh Bình (2004) “Phật Giáo Nguyên Thủy”, Giáo Hội Phật Giáo Việt
Nam, Nxb Tôn Giáo.

3.

Thu Giang- Nguyễn Duy Cần(2014)“Phật học tinh hoa”. Tủ sách Triết học
Phương Đông. Nxb Trẻ

4.

Doãn Chính(1999) “Tư tưởng giải thoát trong triết học Ấn Độ”, Nxb Thanh
niên, Hà Nội.

5.

Thích Thiện Chơn(2010) “Luật Tỳ Kheo Ni Giới Bổn”, Giáo hội Phật giáo Việt
Nam, NXB Tôn giáo.

6.

Trương Văn Chung - Doãn Chính “ Tư tưởng Việt Nam thời Lý –Trần”,
Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, Tp HCM. Khoa Triết, NXb Chính
trị Quốc Gia.

7.

Trương Văn Chung(1998)“Tư tưởng triết của Thiền phái Trúc Lâm đời Trần”.
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

8.

Đoàn Trung Còn(1995) “Phật học từ điển”, T1. Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.
Tr597

9.

Đoàn Trung Còn(2011) “Pháp giáo nhà Phật”. Nxb Tôn giáo.

10. Quỳnh Cư. Đỗ Đức Hùng (2003 “Các Triều Đại Việt Nam”. NXB, Thanh niên
- HN.
11. Ban biên dịch Đạo Uyển (2010) “Từ điển Phật học.” Nxb. Công ty sách Thời
đại.
12. Thích Thiện Hoa(1994)“Phật học Lý Trần”. Giáo Hội Phật giáo Việt Nam.
13. K.SRL.Dhammanda (1994)“Phật Giáo dưới mắt các nhà tri thức”. Dịch giả
Thích Tâm Quang
14. Nguyễn Hùng Hậu (1996)“Góp phần tìm hiểu tư tưởng triết học Phật giáo
Trần Thái Tông”, Nxb. Khoa học xã hội.
15. Nguyễn Hùng Hậu(1997)“Lược khảo tư tưởng Thiền Trúc Lâm Việt Nam”
Nxb Khoa học xã hội.

6


16. Nguyễn Hùng Hậu(2010) “Đại cương lịch sử triết học Việt Nam”, Nxb Chính
trị Quốc Gia.
17. Nguyễn Duy Hinh(1999)“Tư tưởng Phật giáo Việt Nam”.Nxb Khoa học xã
hội, Hà Nội.
18. Quỳnh Cư-Đỗ Đức Hùng (2003) Các triều đại Việt Nam, Nxb Thanh niên.
19. Trần Trọng Kim(2003)Việt Nam Sử Lược, Nxb Đà Nẵng
20. Kinh Đại Bát Niết Bàn, Tập 1, Dg.Thích Trí Tịnh(1996), Thành hội Phật giáo

Tp. Hồ Chí Minh.
21. Kinh Đại Bát Niết Bàn, Tập 2, Dg.Thích Trí Tịnh(1996), Thành hội Phật giáo
Tp. Hồ Chí Minh.
22. “Kinh Chú Thường Tụng”, Phân viện nghiên cứu Phật học Việt Nam(2000)
Nxb Tôn Giáo.
23. Nguyễn Lang (1992)“Việt Nam Phật giáo sử luận” T1, Nxb Văn học HN.
24. Nguyễn Lang (2010)“Việt Nam Phật giáo sử luận I- II- III” Nxb Văn học
25. Thích Quảng Liên(1956)“Tư tưởng Phật giáo”, Nxb. Phật học Nam Việt.
26. Thơ văn Lý - Trần(1989), tập II, quyển Thượng, Nxb. Khoa học xã hội.
27. Thích Thánh Nghiêm“Phật Học Quần Nghi” (PL 2544) NXB Tôn Giáo.
28. Thích Thông Phương (2003)“Thiền Phái Trúc Lâm Yên Tử”, Nxb Tôn Giáo.
29. Thích Chân Quang(2004)“Nghiệp và kết quả”, Nxb Tôn giáo-Hà Nội.
30. Thích Thiện Siêu (2000)“Chữ nghiệp trong đạo Phật”, Nxb. Tôn giáo.
31. Trần Xuân Sinh(2006) “Thuyết Trần- Sử nhà Trần” Nxb Hải Phòng.
32. Lê Sỹ Thắng (1994) “Vấn đề giải phóng và giải thoát con người trong tư
tưởng hai vua Trần”, tạp chí Triết học.
33. Thích Mật Thể(1942) “Việt Nam Phật Giáo Sử Lược” Tổng hội tăng ni Bắc
Việt, Hà Nội.
34. Thích Nguyên Tạng (1996)“Phật Giáo Tại Việt Nam”. Chùa Pháp Vân Sài
Gòn.

7


35. Lưu Vô Tâm(2007), Phật học khái lược. Phân Viện nghiên cứu Phật học.
36. Thích Thanh Từ(2008)“Khóa hư lục giảng giải”, Nxb Tổng hợp Tp. Hồ Chí
Minh.
37. Hoàng Thị Thơ (2005) “Lịch sử tư tưởng Thiền từ Veda Ấn Độ tới Thiền tông
Trung Quốc”, Nxb. Khoa học xã hội-Hà Nội.
38. Lê Mạnh Thát( 1999),“Lịch sử Phật giáo Việt Nam” Nxb Thuận hóa, Huế.

39. Lê Mạnh Thát (2010). “Toàn tập Trần Nhân Tông”, Viện nghiên cứu Phật hoc
Việt Nam .Nxb Phương Đông.
40. Narada
Thera “Phật giáo yếu lược”, Việt dịch:Thích Trí Chơn. Nxb Phương Đông.
41. Thích Huệ Thiện (2/2/2011) Tư tưởng thiền học của Phật Hoàng trần Nhân
Tông qua thi kệ cư Trần Lạc Đạo.Trang web, Đạo Phật ngày nay
42. Nguyễn Tài Thư ( 1988)“Lịch sử Phật giáo Việt Nam”, Nxb. Khoa học xã hội.
43. Nguyễn Tài Thư (chủ biên-1993)Lịch sử tư tưởng Việt Nam, Tập 1. Nxb. Khoa
học xã hội- Hà Nội.
44. Nguyễn Tài Thư (chủ biên-1993)Lịch sử tư tưởng Việt Nam, Tập 2. Nxb. Khoa
học xã hội- Hà Nội.
45. Nguyễn Đăng Thục (1990), Lịch sử tư tưởng Việt Nam, Nxb.Tp. Hồ Chí Minh.
46. Thích Minh Tuệ (1993) “Lược sử Phật giáo Việt Nam” Thành hội Phật giáo Tp
Hồ Chí Minh.
47. Nguyễn Thị Toan(2006), Quan niệm về giải thoát trong Phật giáo và ảnh
hưởng của nó đối với người Việt. Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân
văn.
48. Trung tâm tư liệu Bồ Đề Tân Thanh “Con Đường Giải Thoát – Giáo lý Phật
giáo cơ bản” (2013), Nxb Văn hóa thông tin.
49. Giáo hội Phật giáo Việt Nam “Khóa Hư Lục. Trần Thái Tông”(1997), Dịch
giả Thích Thanh Kiểm, Nxb Thành Hội Phật Giáo Tp. Hồ Chí Minh.
50. Giáo hội Phật Giáo Việt Nam“ Tam quy, Ngũ giới ” trong bước đầu học Phật,
Nxb Tôn giáo Hà Nội.

8


51. Giáo hội Phật giáo Việt Nam “Thiền Sư Việt Nam” PL(2539 – 1995),Thích
Thanh Tứ, Nxb Thành Hội Phật Giáo TP Hồ Chí Minh.
52. Giáo hội Phật giáo Việt Nam Ban Văn Hóa TW “Tam Tổ Trúc Lâm”( 1997),

Thích Thanh Từ, Nxb Thiền viện Thường Chiếu.
53. Giáo hội Phật giáo Việt Nam- Ban Văn Hóa TW “Khóa Hư Lục – Trần Thái
Tôn” Dg, Thích Thanh Từ (1996), Nxb Thiền viện Thường Chiếu. Ấn hành –
P.L: 2540, DL-1996.
54. Phân viện nghiên cứu Phật học “Thiền Uyển Tập Anh” (1990) Nxb Tôn giáo.
55. Giáo hội Phật giáo Việt Nam “Tỳ Kheo Giới Kinh” Dg. Thích Thiện Hòa.
(2011), NXB Tôn giáo, HN.
56. Kinh Tạp A Hàm, Dg. Thích Tuệ Sỹ. .
57. Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam, Viện Văn học “Thơ văn Lý Trần” (1989).
T2. q.Thượng. Nxb Khoa học xã hội. Tr259-260
58. Nguyễn Hữu Vui “Lịch sử triết học” Nxb Chính trị Quốc Gia Hà Nội.
59. Trần Quốc Vượng (1996)“Phật giáo và văn hóa dân tộc” . Phân viện nghiên
cứu Phật học
60. Naradathera“Đức Phật và Phật pháp”(1999)Dịch giả Phạm Kim Khánh, Nxb
Tp. Hồ Chí Minh.

9