VẤN ĐỀ TRƯỜNG SA VÀ HOÀNG SA TRÊN BÁO CHÍ VIỆT Ở NƯỚC VIỆT NAM

VAN DE HOANG SA VA TRlTdNG SA
TREN BAO CHI TIENG VIET 6 NlTdC TA
DAU THE KY XX

NGUYEN VAN KHANH'
LirONG THUY LAN HUONG"

1. May n i t v l h a i q u a n d a o Hoang
Sa vk Trflchig Sa
Ho&ng Sa v^ Tnlcfng Sa \k hai quin dao
ngoli khoi Biln Ddng thu^c chu quyin cua
Vi^t Nam. Vko t h i ky XVI-XVII, hai quin
dao nky thfldng dfl^c goi dfldi tgn ehung la:
Bdi Cdt Vdng, Hodng Sa, Bai Hodng Sa,
D(^i TrUdng Sa, Van Ly TrUdng Sa... Tren
nhijing ban d l d i u tign cua cac nhk h t o g
hai phuong Tfiy, quin dao Hoilng Sa,
Tnl6ng Sa thu6ng dfldc ve thanh mpt dai
liln. Nhung, nhd c6 sfl phat trien cua
ng&nh h^ng hai va ky thufit hai dl ngn vi
tri cua hai quin dao Ho&ng Sa, Tnidng Sa
ngky eing dfli?c t h i hign chinh xae theo
diing nhfl si^ t i n tai thilc te cua ehung (1).
Trgn nhilu ban do ciia cac nhk hkng hai Bo
Dko Nha, Hk Lan, Anh, Phap..., quin dao
Hoing Sa thfldng dfldc goi Ik Paracels (hay
Parcels, Pracels), cdn quin dao Tnidng Sa
dihfc ghi \k Spratly. Theo Giko sU Pidre
Yvea Manguin, ten goi Paracels c6 nguIn
goc tfl tilng Bo Dko Nha. Theo do, "Ithas de
ParceV c6 nghia \k "da ngim" (2). Trong

"Dai Nam nhdt thdng todn d&' ddi nhk

•OS. TS. Trfldng Dai hoc KHXH&NV-DHQGHN
" Trudng Dai hoc KHXH&NV-DHQGHN

Nguyen (ve nam 1838) da ghi ro phia Bae
la Hoang Sa va phia Nam la Van Ly
Trfldng Sa thuoc chu quyin cua nhk nfldc
Vigt Nam...
Quin dao Hoang Sa nam trong khoang
ISMS' den IT^IS' vi Bae; 110" den 113" kinh
Dong, each dao Ly Sdn (Cfl Lao R6) tinh
Quang Ngai hdn 120 hai ly (222km) vk
Thanh pho Da Nftng ;70 hai 1^ (315km).
Paracels la mot quin dao bao gSm cac dao,
bai da ngim trai tfl Bfic xuo'^ng Nam, tfldng
flng vdi dai bd bien tfl Thfla Thign • H u l
den Quy Nhdn. Quin dao gIm trgn 30 hon
dao, con da, san ho, bai cat nlim rai rac
trgn mfit vung bien rpng tfl Tay sang Dong
khoang 100 hai ly, tfl Bfic xuong Nam
khoang 85 hai ly, chilm mdt dign tfch
khoang IS.OOOkm^.
Quin dao Ho&ng Sa chia th&nh hai
nhdm: Nhdm phia dong goi la An Vinh
(Jbnphitrite, goi theo ten cua mot tau Phap
bi bao danh dat vao vung dao) va nhom
Ludi Lilm (Croissant). Gifla hai nhdm each
nhau khoang 70km. Nhim An Vinh bao
gom dao Phfl Lfim (Wood), dao Bk

Rghien ethi Ijch siSr. s6 6.8013
(Jtocheuse), dao Nam vk dao Trung {Milieu,
dao Bdc (^ord), dao Cay (TVec), 6 phia
Ddng ]k dao Linh Cdn (Lincoln), Phfl Lam
la nhiing dao ldn, dign tich 1,6km'. Cac dao
phfa Tfiy goi \k nhdm Lfldi Lilm (Nguygt
Thilm) gIm 5 dao chmh. Ldn xihSt Ik dao;
Hflu Nhat (ftobert, D,32km=0, Quang Hda
(Puncan, 0,48km^, da Thu Lu (Palm,
0,09km^,
Duy
Mong
(X>rummond,
0,41km^, Homing Sa (Pattle, 0,3km'^. 6
phia Nam ed dao Quang Anh (Jdoney,
0,5km^, dao Tri Tdn cung \k nhflng dao
ldn, cd vinh dai san ho bao quanh. Cflng
vdi 2 nhdm dao tren, vflng q u i n dao cdn ed
30 dao nho, cac bai can, da ngim. Cae bai
san ho, da ngim... Ik moi de doa doi vdi
tau, thuyin khi qua lai viing quin dao (3).
Cach quin dao Hoang Sa v l phia Ddng
Nam 300 hai ly (555km) Ik quin dao
Trudng Sa (Spratly) do ngfldi Anh d^t n&m
1867. Quin dao Trfldng Sa gIm khoang
100 dao, bai da va ran san ho... n4m trong
khoang 6°50' den 12*'00' vi B&c; lll-SO' din
117''3D' kinh Ddng, gom khoang hdn mdt

trfim hdn dao, da, con san hd vfi bai san ho,
n i m rai rkc tren mot vung bien r^ng tfl Tay
sang Ding khoang gin 350 hai 1^, tfl Bfic
xuong Nam khoang hdn 360 hai 1^, chilm
mot di§n tfch bien khoang 160.000180.000km^ Dao gin d i t lien nhfi't Ifi dao
Trfldng Sa cfich vinh Cam Ranh (Khfinh
Hda) khoang 250 hai ly, each dilm gin
nhfi't cua dao Hai Nam (Trung Qudc)
khoang trgn 600 hai ly vfi cfich dao Dfii
Loan khoang 960 hai 1;^.
Dp cao trung binh trgn mfit nfldc cua cfic
dao tfl 3 din 5m. Ldn nhfft Ifi dao Ba Binh
(Itu • Aba) rdng khoang 0,6km^ sau dd Ifi
cac dao Song Tik Tfiy (dfii 700m, rong
300m), Nam Yet (dai gfin 800m, rong
200m), Trfldng Sa, Song Tii Ddng, Thi Tii,
Loai Ta, Sinh Tin, Vinh Viln, An Bang...

Ngofii ra cdn nhilu dao nho vfi bai dfi ngfim
nhfl: Sinh Tin Ddng, Chfl Th$p, Chfiu
Vign, Ga Ven, Ken Nan, Dfi Ldn, Thuyin
Chfii. Cfic dao b day ciing cd vfinh dfi san hd
ngfim, rpng hfing trfim mit, che chd cho dao ,
trfldc nhflng dpt sdng ldn. Phfin ldn cfic dao
nfiy, khi thuy triiu xuong mdi noi len vdi
di^n tfch tfldng d ^ ldn nhfl dao Thuyin
Chfii, Dfi Tfiy, Da Ldn. T i n g didn tich phfin
noi cua t i t ca cfic dao, dfi, con, bai d qufin
dao Trfldng Sa khoang lOkm^ tfldng dUdng
vdi qufin dao Hofing Sa, nhflng qufin dao

Trfldng Sa trai ra tren mdt viing biln r§ng
gfip hdn 10 Ifin qufin dao Hofing Sa...
2. H o a n g Sa, Tri^dng Sa t r € n c a c bao
V i l t N a m d a u t h ^ k y XX
Dfiu t h i ky XX, Biln Ddng dfte bidt la
vfin d l Hofing Sa, Trfldng Sa cila Vilt Nam
da thu hflt dfl^ sfl quan tfim cua khdng chi
chinh gidi mfi ca bfio gidi vfi nhilu tfing ldp
xa hdi Vi$t Nam. Tren nhilu td bao (gom ea
tig'ng Phfip vfi tilng Vi$t) dfi cho dfing
nhflng bfii vilt v l Bien Ddng, v l hai qufin
dao Hofing Sa vfi Trfldng Sa mfi tfip tmng
nhfi't Ifi cudc tranh bien v l chu quyin cua
Vigt Nam trdn hai qufin dao nfiy (4).
Nlu tfnh v l so Itidng bfio chi, b Vilt
Nam vfio cudi thSip ky 1920, da xufi^t hi^n
vfi t i n t£ii khoang 154 td bfio, tap chi.
Nhflng dg'n nay, do cong tfic bao quan ban
ehe vfi nhfit Ifi do thdi gian c6 han ngn
chung tdi mdi chi cd dieu ki$n tfip trung
khao cflu mdt so tap chi, td bfio tigu bilu
xufit ban tai Hfi Ndi nhfl T^p chf Nam
Phong cua Pham QujUih, Tap chf Tri Tdn,
Trung Bdc Chd nhdt cua Nguyin Doan
Vflgng; Bfio TUng B&n cua Hu^nh Thiic
Khfing xu^'t ban tai Hul', Bfio Cdng Ludn
xufit ban t^i Sfii Gdn. Cfic td bfio nfiy c6
thdi gian ton tai dai n g ^ khfic nhau. Nam
Phong Ifi tap chf nguydt san xufit ban tfl
nfim 1917 din nfim 1934; Tri Tdn Ifi tap chi

via d& Ijoang 8a va Tnrdng So..
vfin hda ra hfing tufin xufit ban tfl nfim
1941 din nfim 1945; Trung Bae Chu nhdt
Ifi tufin bfio xufit ban tfl nfim 1942 den nfim
1944; Tii'ng Bdn xufit ban moi tufin hai so
tfl nfim 1927 din nfim 1943; Bfio Cdng
Ludn xufit ban tfl nfim 1922 den 1939, Iflc
dfiu cung ra mdi tufin hai s i nhflng sau dd
chuyin sang xufit ban hfing ngfiy (nghi Chu
nhfit). Qua nhflng tap chi, s i bao da khao
sfit, chung tdi nhfin thfiy r i n g cac bai vilt
ve bien dao cua Vigt Nam t^p tmng vfio
mdt so nfim chii yeu nhfl nfim 1931 - 1932,
dfic bi^t Ifi nfim 1938.

da giii cdng hfim cho Cdng sfl Trung QuIc d
Paris ngu chu quyin ciia Phap ddi vdi qufin
dao Hoang Sa vfi de nghi phia Trung QuIc
c6 mpt giai phfip hflu nghi hay giai phfip
trpng tfii. Su kign nfiy da dfldc nhilu td bfio,
tap chf khi fi'y dfla tin nhfl Tiing Bdn, Nam
Ph^ng... Tap chi Nam Phong s i 172 ra
thfing 5 nfim 1932, trang 551-557 cd bfii:
"Nudc Phdp mud'n ddi ddo Tdy sa (Siosan)
cho ddn Viet Nam ta", dang trong mue
"7%di ddm - Viec trong nUdc", dfldc chu
thich Ifi trich hai bfii dfing cua Ngg bdo vfi
Bfio Tieng Dan.

Hfiu qua nfing n l culc khung khoang
kinh t l 1929-1932 da d&n din nhilu biln
ddng sfiu sic trong hch sii khu vUc vfi t h i
gidi. Si^ xufit hidn ciia chu nghia phat xit
vfi tham vpng bfinh trfldng eua eac nfldc
Dflc, •$•, Nhfit da khiln tinh hinh chinh tri
t h i gidi trd nen h i t sflc efing thing. Cfic
cudc chig'n tranh khu vfle hit dfiu xay ra.
TrUdc sfl thay doi cua tinh hinh t h i gidi,
vfin dl an ninh quoc gia dflpc dfit ra vfi cfic
nudc diu dfinh stf chu y dfic bifit din nhiing
qufin dao ngofii bien khdi. Qufin dao Hofing
Sa, khi dd gpi Ifi dao "Tfiy Sa" hay dao
Paracels, dfi trd thanh myc tidu cua eac
nfldc Tnmg Quoc, l^fit Ban va chinh
quyin Phfip da co nhflng chu tnidng, hfinh
dpng dl bao v6 chu quyen tren cfic qufin
dao (5).

Ndi dung ehinh eua bfii vilt nfiy dfi md
ta chi tilt cudc tranh bidn gifla Chinh
quyin Tmng Hoa dfin qud'c vfi Chfnh phii
Phfip thdng qua nhflng ly le moi bfin dfla ra
de khing dinh chii quyin b qufin dao
Hofing Sa. Phfin cuH bfii viet Ifi mot vfii f
kiln cua tfic gia dd'i vdi qufin dao lfiu nay it
dfl^c nhfic tdi. L^ lg chu ylu cua gidi cfim
quyin Tmng Hoa Ifi do qufin dao nfiy gfin
vdi Qujfnh Nhai dai dao (dao Hai Nam) cua

hp hdn Ifi bd biln Vidt Nam. "Hg viin le:
ddo Tdy-sa vi tri d phia dong Qu^nh-nhai
dai ddo, cdch Quynh-nhai cd 145 hdi ly, md
bd biin ni/dc Nam thi d vi phia tdy Quynhnhai, xa cdch den 185 hdi ly, quyii khdng
phdi Id cua niidc Nam. Bat trong ddo Tdysa todn Id chdt cdt vd nhQng vo sd, hen, trii
mdy canh rOng gd vd it md phdi-phdt c6 the
bon cdy dUdc thi khdng cd gid tri gi vi thUc
ddn chinh sdch. Mdt thoi ddt cd hoang dy,
xUa nay chl cd ngiidi Quynh-nhai d do kiS'm
cd sinh nhai, chUa thdy co ngUdi An-nam
ndo cU tru, thi cd le gi bdo Tdy-sa-ddo Id
cua nUdc Nam" (6).

Nfim 1932, vSii d l chu quyin dH vdi
qufin dao Hofing Sa nli len, md dfiu bang
vi^c chfnh quyin Tfldng Gidi Thach nhfin
qufin dao Hofing Sa thudc "chu quyin" cua
Tmng Qudc vfi cd y dinh cho ph^p chinh
quyin Quang Dong cfl ngfldi ra khai thfic
phot phfit b Hoang Sa. Lfip tflc, ngfiy 4-21931 vfi 24-4-1932, Chinh quyin Phap len
tilng phan ddi ke hoach dd ciia Tmng Qudc
vfi khing dinh qufin dao Hofing Sa Ifi cua
Vi^t Nam. TrUdc dd, ngfiy 4-1-1932, Phfip

Trfldc nhflng ly le cua chfnh quyin
Tmng Hoa dan qudc, chfnh phu Phfip dfi
cho dilu tra vfi dfla ra nhflng chflng cfl ro
rfing chiing minh chu quyen qufin dao
Hofing Sa Ifi cua Vi$t Nam. Theo dd: "1- Xlt

Rghifin cihi Lich sit. s6 6.8013
trong sii ky' Vi$t Nam, nfim 1816, vua Gia
Long da tflhg quan tri cai dao fiy, vfi da
cfim cd Vi^t Nam b trdn mieng dfit fiy roi.
Nfim 1835 vua lai sai ngfldi den xfiy thfip
vfi dflng bia b dfiy nfla. 2- Nfim 1898, c h i ^
tfiu Belleon vfi tfiu Vnojimou cua nfldc Anh
hi dfim b eanh dao Tay sa, bfiy gid cd bpn
thuyin chfii ngfldi Tfiu Ifiy trdm nhflng
milng dong b tfiu fiy, vien Linh sfl Anh
ddng tai Qu^nh nhai hai k h i u cd dem viec
fiy khfing nghi vdi Chanh phu Tfiu thi
Chanh phu Tfiu phuc dfip rfing: "Bdo Tdy
sa khdng thudc vi tinh thd Tdu, nUdc Tdu
khdng chiu trdch nhiem viec dy ". Chflng cd
xfic thuc nhu vfiy, dao Tay-sa qua thudc ve
dia phfin nfldc Nam, hdn mdt trfim nam
nay, khdng ai di nghi" (7). "Chinh phii DaiPhap lai bien lufin mdt cfich minh bach
rfing: neu dao Tfiy-sa khdng phai Ifi cua
nfldc Nam, thi sao vua Gia-long da din
quan tri tfl nfim 1816? Sao vua Gia-long dfi
sai quan din xfiy bia, xfiy thap tfl nfim
1835? Lai tra cfic sfich "Hfing hai chi nam"
ciia cfic sd trfic liidng nfldc Anh, nfldc My
lfim ra, cung thfi'y ndi: ddo Tdy-sa mdi di'n
ndm 1909 Chdnh phu Trung-qudc mdi liet
vdo bdn do" (8). Nhflng bfing chflng tron da
chflng minh mdt cfich cd cd sd rfing qufin
dao Hofing Sa thudc chu quyen cua Viet

Nam. Mac dfl da cd nhiing chflng cfl xae
thuc nhfl vfiy nhflng chinh quyin Tmng
Hoa dfin quIc vfin khdng ehiu cdng nhfin si^
thflc lich sui h i l n nhien do (9)!
Trong thdi gian dd, phat xft Nhfit bfit dfiu
xam chiem miln Ddng Bfic Trung Qudc.
Trong tfl tudng bfinh trfldng ve phia nam,
Nhfit Ban cung da ehu f den qufin dao
Hofing Sa vfi mud'n chilm Ifi'y qufin dao nfiy
nen da cd hfinh ddng can thiep. Tuy nhidn,
cd ve nfim 1932 vfi'n d l Hofing Sa chfla thfit
efi'p thig't lam, nd chi nli len it lfiu rii lai
Ifing xud'ng. Vi vfiy, nhiing td bfio khfic ton

tai ciing thdi gian dd nhfl Bfio Bdng Phdp,
CdngLuan... khdng thfi'y dfing tin.
Trung Qudc khi do dang phai don Iflc
ddi phd vdi cupc chien tranh xfim Iflijc eua
Nh^t Ban, cdn thflc dfin Phfip ciing chfla
t h i huy ddng nguon Iflc, k h i n g dinh vfi bao
vd chii quyin b qufin dao Hofing Sa ma chi
muln duy tri quyin ldi ciia hp d thudc dia.
D I trfinh khdi sfl nhdm ngd cua qufin dpi
Nhat Ban, chfnh quyin dd hd Phfip da
khdng cd nhiing bien phfip manh me trong
vfi'n d l biln dao. Chfnh vi v^y, sau m$t vfii
nfim ifing xud'ng, den nfim 1938 khi tlnh
hinh t h i gidi trd nen h i t sflc cfing thing,
cudc Chien tranh the gidi thfl Hai sfip n l
ra, dfic bigt Ifi khi Nhfit Ban cho qufin dfinh

chilm dao Hai Nam (Trung Qudc), thi vfin
d l chu quyen dao Hofing Sa lai trd thfinh
mdt trong nhflng tam diem cila quan he
khu vflc. Vfin de chii quyen dao Hofing Sa
khi fi'y dfldc rfi't nhilu td bfio Idn dfla tin
nhu Bao Bdng Phdp b Hfi Ndi, Bfio TUng
Bdn b Hue, Cdng Ludn b Sai Gdn. Bao
Ti^ng Bdn dfing vfiii d l tranh chfip chu
quyin dao Hofing Sa, chu ylu gifla Nhfit vfi
Phap hen tuc trgn 4 so liln tfl so 1230 den
s i 1233 (12-7-1938 din 21-7-1938).
S I 1230 ra ngfiy 12-7-1938 cd bfii "Qudn
ddo Tdy Sa (Paracels) vdi Nhdt vd Phdp"
dfing tren trang nhfi^t. Dfiy Ifi bfii vilt tong
hdp tfl mdt so* td bfio khac nen khdng cd ten
tac gia. Sd' 1231 ra ngfiy 16-7, trang nhfit
dfing hai bfii lign quan den vfin d l qufin
dao "Tfiy Sa": "Qudn ddo Tdy Sa trd thdnh
vdn di quan trpng" cua Hai Au vfi bfii
"Quanh mieng dia phdn Paracels" dfl^c tfip
hqfp tfl cac td bfio nfldc ngofii. Trong dd, bfii
viet cua tfic gia Hai Au cd trich dfin tfl li^u
tfl Bfio Bdng Phdp. S i 1232 ra ngfiy 19-7,
dflng bfii "Viic Paracels (Tdy Sa) Phdp
chinh thtic nhdn chu quyin ddo dy" cung
tren trang nhfit vdi cfic thdng tin d\l

Van de Ijoang Sa va Tnrtog Sa..
hdp tfl nhflng td bao nfldc ngofii nhfl tin tfl

cfic td bfio Anh d Hfldng Cang, Bfio
Impartial b Ddng Kinh (Tokyo, Nhfit Ban).
So 1233 ra ngfiy 21-7-1938 v&n tilp tuc
dfing bfii ve tinh hinh tranh ehfip tai dao
Hofing Sa vdi tieu dl "Vdn diqudn ddo Tdy
Sa" trgn trang nhfit vfi trang 3, npi dimg
cung dfldc ting hdp tfl cfic td bfio nfldc
ngoai.
Cflng thdi gian nfiy, Bfio Cdng Ludn
xufit ban d Nam K^ ciing lien tuc dfing
nhflng bfii vilt ve vfin d l chu quyin qufin
dao Hofing Sa. Trfldc dd, Bfio Cdng Lugn ra
ngfiy 7-2-1938 (so 7621) trong phfin "Trong
cupe Trung Nhflt chien tranh" cd dfing bai
"Cit lao Hdi Nam, khdu sung l^c ngp dan
sdn nhdm vdo trdi tim xd Bdng Buan^'
trgn trang 3, dich tfl bfio Echo d 'Indochine.
Bfii bfio nfiy dfi di cfip din vi tri hilm ylu
ciia dao Hai Nam dli vdi khu vi^c Viln
Ddng va viee Nhfit Ban dfinh chilm dao
nfiy da de dpa din n l n hda binh cua Ddng
Dudng. Bai bao ed trich nhfin xgt cila Bfio
Bdc Binh Tdn vdn (Peskin Chronicle) bfin
ve dia vi cua Ddng Dfldng: 'Vi^c nflde Phfip
chilm dao Tay Sa (Paraul) dao nfiy nUdc
Nhflt Cling lfim le muon cfldp, da lfim t i n
thUdng ldn Idng due vpng ciia Nhflt trong
bd biln Trung-hoa. Chiem dfldc dao fiy
nudc Phap cd t h i md mdt dfldng giao thdng
thing nil Quang - Chfiu Loan, Hai Phdng,

Sfii Gdn vdi dao Tfiy Sa vfi lfim vQng them
sii hiing cfldng ciia minh d miln nam Thfii
Binh Dfldng" (10).
Sau dd, s i bfio 7658 ra ngfiy 22-3-1938
ed trich dfing mdt mfiu tin ngfin vdi tieu d l
"BUng mdt hdi ddng trin qudn ddo
Paracels phia ddng Tourane" (Tourane Ifi
ten ngfldi Phfip goi Thfinh p h i Dfi Nang).
Tilp theo, so bfio 7693 ra ngfiy 3-5-1938
tren trang 3 cd dfing bfii "Vdn di phdng thu
Ddng Biian^' ciia tfic gia V.B, bfii vilt vdi

ndi dung chfnh v l "Cdch di phdng may ben
hiim yiii Saigon • Cap Saint-Jacquen
Haiphong - Hongay vd nhiing bin nho d
ven bd bi£n Bdng Buong'. Dfiy thiic chit
ehinh la de cfip den vfin de phdng thil ven
bien vdi cfic hai cang quan trpng cvia Vidt
Nam (Cap Saint-Jacquen Ifi ten Phfip dfit
eho cang Viing Tfiu).
S I ra ngfiy thfl 4, 6-7-1938 (so 7746)
dfing tilp bfii "Phdp dd chiim qudn ddo
Paracels d biin Bgi Thanh" tren trang nhfit
trong muc "Thi gidi Tfin vfin". Ngay sau do,
so 7747 ra ngfiy 7-7-1938 dfing bfii "Nhdt
tinh gidnh mdt cu lao trong qudn ddo
Paracels". So 7749 ra ngfiy 9-7 trong phfin
"Mpt vSh d l quan he" dfing tilp bfii "Phdp,
Hoa, NhUt tranh gidnh qudn ddo Paracels •
Nudc Viet Nam dd ldm chu tnidc chdng?'

Vfin de tranh cai nfiy dfldc dfing tai tren
nhilu so' bao sau dd nhfl so 7750 ra ngfiy
11-7-1938 trong phfin "Thi gidi Tfin vfin" cd
dfla mfiu tin "NhUt cUng mud'n gidnh ddo
Paracels, nhUng...". Sau dd, vfin dl cd ve
trd ndn ndng hoi hdn khi cd ca mdt bfii vilt
dfii dfldc dfing trdn trang nhfit cua so' bao
7751 ra ngay 12-7 vdi tiia dl "Qudn ddo
Tdy sa khdng phdi la cua nUdc Nhut! Song Nhut se diing vo liic md chiim doat
qudn ddo dy chdng?". Vfi sd' 1752 ra ngfiy
13-7, trong phfin "Tmng Nhflt chiln cudc"
lai dfla tin "Thuy qudn NhUt keo lin chii'm
ddo Tdy sa... nhUng bi chiin ham Phdp ra
ngdn cdn, chiing phdi rilt im xud'ng tdu".
So 7753 ra ngfiy 15-7 cd bfii "Phdp chdnh
thiic cho Nhut hay chiim qudn ddo Tdy sa"
trong phfin 'The gidi Tfin vfin". Cuoi cflng
Ifi so 7754 ra ngfiy 16-7-1938 trong phfin
"Trung Nhflt chiln cu^c" cd dfing tin "Phdp
trd ldi vi vu qudn ddo Tdy sa" tren trang 6.
Sau dd, vfin de nfiy bfit dfiu Ifing xuong vfi
khdng dfldc nhfic den trdn cfic bfio nfla.


20
Npi dung chu ylu cua cfic bfii bao vilt v l
vfin d l qufin dao Hoang Sa trong khoang
thdi gian dau vfi giiia nam 1938 la ndi v l sfl
tranh chfip gifla Phfip, Hoa, Nhfit. Nfldc
nfio Cling dfla ra nhflng ly le dl gifinh Ifiy

chu quyin qufin dao. Nhflng lufin dilu
chinh cua Trung Qudc vfi lfip lufin ciia nfldc
Phfip v l dao 'Tfiy Sa" Ifi cua Vidt Nam thi
cd ban vfin nhfl nfim 1932. Cdn nhiing 1^ le
mfi Nh^t Ban dfla ra v l cd ban la xufit phfit
tfl nhfin thflc cua mdt cdng dfin Nhfit Ban dng Suej Hirata, giam doc mdt cdng ty ky
nghg Nhfit Ban. Lfi ngfldi tflng den dao
Paracels khai thfic phdt phat tfl nfim 1917,
Hirata khfing dinh chinh minh da "tim ra"
qufin dao fiy vfi lfim v i ^ d dfiy trong suit
20 nfim (1917-1938). Vi vfiy, qufin dao
Hofing Sa phai thudc ve Nhfit Ban vi dng ta
lfi ngfldi Nhfit! Tinh den thdi dilm dd, cd
khoang 240 ngfldi Nhfit lfim vi$c d qufin
dao vi t h i Phap khdng ed quyin gi v l qufin
dao 'Tfiy Sa" ca (11). Td'ng hpp thing tin tfl
cac bfii bao vid't v l cude tranh cha'p ehu
quyin d qufin dao Hofing Sa cd t h i trinh
bfiy khfii qufit thfinh mdt so si^ kien vfi n^i
dung sau:
- Nfim 1909, triiu dinh nha Thanh tfl
nhan qufin dao 'Tfiy Sa" la cila hp va Chmh
phll Phfip da tuyen bd' quyen sd hflu cua
Ddng Dfldng ddi vdi qufin dao nfiy. Nhiing
vi nhilu nguyen nhan, Phap da khdng cd
nhflng hfinh ddng manh me de khing dinh
chu quyin cua Viet Nam ddi vdi vflng qufin
dao (12).
- Khoang nfim 1930-1931, trong Tap chf
Eveil Economique de I 'Indochine, nhk tfin

vfln Cucherousset da viet bfii kdu gpi Chfnh
phii Ddng Dfldng chu y din qufin dao 'Tfiy
Sa" do vi trf chien Ifldc qufin sfl ciia nd vfi
nen chfnh thflc sfip nhfip vfio ban do Ddng
Phfip (13).

Hghl&i cihi Lieh sil'. stf 6.2013
- Nfim 1932, vfin d l dao 'Tfiy Sa" nli ldn
vdi cudc tranh gifinh chii quyin giiia Tmng
QuIc vfi Phfip, sau dd hi Nhfit Ban can
thi$p. Cac ben tranh cai m^t thdi gian rii
lai ling xud'ng, Cfic nfldc chfla ed hfinh
dpng quan sii ddi vdi qufin dao nay.
- Dfiu nam 1938, Phap nhfin thfiy trong
k l ho^ch chilm dao Hai Nam cua Nhfit
Ban ed ndi din qufin dao 'Tfiy Sa". Tfl dd,
Chfnh phii Phap khi dd mdi lo cho so minh
cila thudc dia Ddng Dfldng vfi phai tfiu
ehiln tdi gifl qflfin dao nfiy. Mfic du vfiy, Bd
ngoai giao Phfip vfin tuydn bd' "chfla phai lfi
gifl Ifi'y quyin sd hflu, mfi lfi de bao ve cfic
dan chfii Ifldi ngfldi Vidt Nam hidn lfim fln d
cflng nhflng hai dflng vfi thidn van dfii da
dflng d dfi'y; vfi theo dfl lu^n Phfip, thi dl
cho Nhfit khoi diing lam ndi cfln eft cho hai
qufin vfi khdng qufin cua hp" (14).
Thfing 3-1938, Phfip da hofin thanh viec
dilng mdt hai dflng tren dao Pattle (Hofing
Sa) thudc qufin dao Paracels d gifla dfldng
Sfii Gdn - Hdng Kdng (15). Ciing vdi dd,

nhilu ddi lfnh Vidt Nam da dfldc efl din
dao di gifl cfic din biln va dfii thidn vfin da
dfldc dflng ien d vflng qufin dao (16).
Ngfiy 6-7-1938, sau khi Phap tuyen bo
chfnh thflc chilm qufin dao Paracels, nhilu
nfldc bfit dfiu nhay vfio tranh gianh ehu
quyin. Viec chilm cfl qufin dao nfiy trd
thfinh mdt vfin d l qud'c t l mfi cac nfldc
quan tfim. Nhfit Ban kich liet phan doi
Phap chilm qufin dao Hofing Sa va cho
r i n g Phfip lfim nhfl vfiy lfi td thai dp chd'ng
Nhfit. Ngfiy 7-7-1938, bd Ngoai giao Nhfit
Ban da gfli mdt ban thdng di$p cho vien
lanh sfl Phfip d Nhfit Ban phan ddi viec
Chfnh phii Phap cho binh lfnh Viet Nam ra
chilm qufin dao Paracels. Hdn nQa, khi xay
ra cudc chig'n tranh Hoa - Nhfit, Phfip vfi
Nhat Ban 3a ky mdt hiep fldc v l qufin dao
Paracels va hai nfldc da cam k i t r i n g se


v&n d& Ijotog 8a va Tmdng Sa...
khdng xfim chilm qufin dao nfiy. Vide chfnh
quyin Phfip dfla qufin ra dao tflc lfi Phfip
da lfim sai hi^p fldc (17).
Cung trong ngfiy 7-7-1938, Diii sfl chinh
quyin Tmng Quoc d Phap lfi Co Duy Qufin
dfi din chfit vfi'n Bd Ngoai giao Phfip v l vfiii
d l Paracels. Chinh phu Tmng Hoa dfin
quoc tuydn bd' rfing, qufin dao nfiy thudc vl

lanh t h i cila nfldc hp! Cdn Chfnh phu Phfip
nhfit quylt khing dinh dao Paracels lfi cua
Vi$t Nam. Va Phfip cung ndi thdm ring,
"luc nfiy Chinh phu Tfiu khdng nen sanh sfl
vl vide lfnh tfip Annam sang chilm dao
Paracels, bdi vi quyen ldi ciia Phfip d Ciicddng phfin nhieu cung di ddi vdi quyin ldi
ciia Trung Qud'c" (18).
Ngfiy 8-7-1938, Nhfit Ban lai giii cho
Phap mdt ban thdng digp vl dao Paracels
vdi ldi le dn hda. Ndi dung cila ban thdng
di$p mud'n bilt y dinh cila Chinh phii Phfip
ddi vdi qufin dao Paracels, nhfi't lfi quyin lpi
eiia cfic cdng ty Nhfit Ban vfi kilu dfin Nh^t
d dd. Phfip cung td ^ dn hda, tuy nhidn v&n
khdng nit qufin d Paracels vl. Vi vfiy, theo
tin tflc dfla ngfiy 11-7-1938 thi B$ Hai qufin
Nhfit Ban dfi ldnh cho vidn Thiiy sU Di die
Shotoku Fujira, Tong tu lenh cfic chiln
thuyin Nhfit d Hoa Nam tim cfich dra phd
(19). Ding thdi, Nhfit Ban huy ddng hai
qufin Nhat d Dfii Loan sang qufin dao 'Tfiy
Sa". Chiln thuyin Nhfit Ban dfl(?c ldnh
chuin bi sfin sfing de do bd len dao Hai
Nam vfi qufin dao 'Tfiy Sa". Tmde d^ng
thfii dd cua Nhflt Ban, Phfip dfi cho cfic
ehiln thuyin ldn trong ddi chiln ham d
Vien Ddng sang bao vd qufin dao Hofing Sa
(20). Ngfiy 9-7, chien ham Nhfit Ban phfii
ddi qufin li^c chiln do bd ldn dao, song bi ba
chiln h^m Phfip ngan chfin. Qufin Nhfit

phai nit xuong tau, rdi khdi dao (21).
Ngfiy 12-7-1938, Dai sfl Phfip d Ddng
Kinh (Tokyo) da trao cho Chfnh phii Nhfit

21

Ban bfle thdng diep ciia Chfnh phu Phfip
chfnh thflc thdng bao Phfip da chilm qufin
dao Paracels. Nhfi chfle trfich d Ddng
Dfldng da giii ra dao nhieu si quan, vien
chfle vfi canh binh. Bdn c^nh dd, cfic chien
thuyin Phap da tfip trung d gfin dao Tfiy
Sa vfi Phfip da cho chd din day rfit nhilu
sflng ong vfi Ifldng thi^e. Tuy nhien, bfle
thdng diep ciing ndi rd r i n g chinh quyen
Phfip se khdng can thi^p din quyin ldi
kinh te'cua Nh^t Ban tren qufin dao Hofing
Sa nhfl v i ^ danh ca hay khai thac phit
phfit. Sau khi nhfin dUdc ban thdng didp
nfiy ciia Phfip, Bd ngoai giao Nhfit Ban ra
tuyen bo' vfio ngfiy 13-7-1938 ndi ring;
"Nhat luc nfio cung mong mdi dUdc nUdc
Phfip ha ldnh trigt hdi qufin lfnh ciia minh
d qufin dao Tay Sa vl. Vfin di chii quyen d
qufin dao do chfla giai quylt xong, nay mai
hai bgn cdn phai thUdng nghi lai. Tuy
nhidn, quyen lpi eiia Nhfit kilu d qufin dao
dd da dflpc Phfip hfla kfnh trpng, thi Nhfit
khdng cdn phfin nfin gi nfla" (22).
Tmde nhiing tuydn b l cua Phfip vfi

Nhfit, ehinh quyin Tmng Hoa dfin quoc
cung Ign tieng vl vide Phfip chilm cfl dao
'Tfiy Sa" vfi Phfip tra ldi r i n g "Hai quan
Phfip chi phai qufin lfnh ra duy tri cudc tri
an trong dao, vfi phfii kj^ sii ra xay dip cot
ddn dpi vfi dfii thign vfln, dl tien cho vi$e
bfing hai mfi thdi" (23). Hdn nfla, vfin dl
tranh ehfip chii quyin qufin dao nfiy da
dflpc hai Chfnh phu Tmng - Phfip nhieu
Ifin dam phfin tii nfim 1932 din 1936
nhflng khdng di din k i t qua eu the. Vi vfiy,
hai nUdc da dong y lflu phfldng phfip trpng
tfii vl sau se giai quylt (24).
Sau nhflng thda hiep gifla chinh quyin
Phfip, Tmng Hoa, Nh^it Ban, vile tranh
chfip chii quyin d qufin dao Hofing Sa tam
Ifing xuong nhflng vfin d l khdng dUdc giai
quylt mdt cfich tri^t dl. L^ do cac ben ding


Rghien eihi Lieh sd-. stf 6.2013
y gfic lai vide tranh chfip chu quyin d
Hofing Sa lfi do cfic nfldc nfiy diu phai dli
choi vdi nhflng thfich thflc chinh tri, qufin
sfl h i t sflc nghidm trpng thdi bfi'y gid.

do sfl troi dfiy cila cfic Iflc Iflpng phfit xit;
hofie cung cd t h i Phfip cam thtfy ring, qufin
dao Hofing Sa, Trfldng Sa khdng dem lai
nhilu gifi tri ve kinh tl' mfi chi cd y nghia

v l qufin sfl. Chfnh vi thi, sau khi ngfin can
Nhfit Ban khdng bie'n ndi dfiy thfinh cfin cfl
tfiii cdng Ddi^ Diidng, Phap da khdng cd
them nhiing hfinh ddng cfin thil't kh^c dl
bao vd chii quyin tren cac qufin dao. Thilc t l
khi dd, ngofii mdt so' tfiu thuyen cua nhflng
ngfl dan Viet Nam dfinh ca quanh dao vfi
mdt bd ph$n nhd dan cfl sinh so'ng d trdn
dao thi chinh quyen thudc dia Phfip chfla cd
nhiing boat dong kinh te dfing ke dli vdi
qufin dao nfiy (25). Vigc khai thfic phot phat
trdn dao lfi do ngfldi Nhfit tig'n hfinh (26).

Trung Qudc vfin dang phai doi phd vdi
cudc xfim Ifldc cua Nhfit Ban nen khdng t h i
dUa qufin xud'ng Hoang Sa, cdn Nhfit Ban
dfl da dfla quan dpi dd'n dfinh chilm nhflng
vi luc Ifldng phan tan do vfin dang vUdng
vao cudc ehien tranh trong ndi dia Trung
Quoc ndn khi bi chiln thuyin cua Phfip
ngfin can thi qufin dpi Nhfit Ban ciing
khdng tie'n them nfla. Them vfio dd, do cudc
chien Tmng - Nhfit dang cfing thing ndn
khdng nfldc nfio mudn cd thdm dich thil.
Tuy nhien, chfnh nfldc Phfip - mdt lan nfla
lai khdng kien quylt trong vile gifinh Ifiy
3. Cac t h o n g t i n k h a c v l b i l n dao
chu quyen quan dao Hofing Sa vd'n thudc
Vilt Nam
chu quyin ciia Vi$t Nam. Mac dfl Phfip da

Cung vdi vide tranh bien chu quyen d
gfli thdng digp cho chinh quyen Nhfit Ban
tuyen bo chfnh thflc vi$e chig'm gifl qufin qufin dao Hofing Sa, trong mdi quan tfim vl
dao Paracels dong thdi cho tfiu chiln cflng bien dao cua cfic tap chf, td bfio, cung cd
binh lfnh ra bao vd nhUng khi Trung Qudc mdt so dao nhfl: Cdn Ldn, Cfit Bfi, Phu
ed ^ kien v l vfin d l nfiy thi nudc Phfip lai Quoc hay mdt s i dao d Quang Ninh ciing
tra ldi Chinh phu Tmng Hoa dfin qudc mot dfldc quan tfim den nhflng so" liidng bfii viet
each khdng dflt khofit. Vi nhflng ldi ich cua khdng nhilu.
nudc Phap, dfic bi$t la cfin nhic tinh t h i
Bfio Nam Phong, si' 84 ra thfing 6 nfim
chfnh tri eung nhfl tham vpng thfim nhfip 1924 dfing bfii "Khao ve dia dfl vfi lich sil
vfio khu vi^c thi trfldng miln nam Trung tinh Quang Ydn" cua tfic gia Ddng Chfiu, cd
Qudc, nen chinh quyen Phfip da khdng thflc ndi din cfic dao va cila biln d vflng Quang
thi nhflng bien phfip manh me dl khing Ninh trong hai trang 472-473. Cac hdn dao
dinh chu quyen d Biln Ddng. Trong bdi dfldc nhfic den Ifi dao Cfit Bfi, dao Van Canh,
canh quan h i Tmng - Nhfit thdi bfiy gid, dao Cat Vfing, dao Van Don, dao Chang Sdn,
neu Phfip cfldng quyet sap nhfip qufin dao dao Dfiu Kg, Midu Dao... vfi cfic ciia biln
Hofing Sa vfio ban do Ddng Difdng thi hai nhfl ctia Bach Ding, ctia Nghidu Phong, ctia
nfldc nfiy ed le cung khd cd the ngfin can. Van Don, cila Luc Hai tflc vinh Ha Long...
Chinh phu Phap lfle dd hofin tofin cd kha
Bao Tri Tdn ed mdt chum bfii viet v l dao
nang lfim dfldc viec dd.
Cat Bfi cua tfie gia Vfin Dfii dflng tren cfic
sd' 149, 154, 156, 157, 158 (nfim 1944) vdi
Tuy nhidn, cd the nfldc Phfip khdng tfla d l "Bdn ndm trin ddo Cdc Bd" (tflc dao
mud'n tinh hinh d Ddng Dfldng ngay cfing Cfit Bfi, Hai Phdng). Bfii vilt theo the loai
trd nen cfing thing trong khi diln tiln ky sfl da mieu ta kha ti mi v l canh quang,
chinh tri d Phfip cung dang cd nhilu bfit d'n vi tri, lich sfl, cfl dan vfi cudc sd'ng trdn dao.

V6n de ^oang Sa va Tnrdng Sa...
Bao Tii'ng Bdn so ra ngfiy 17-3-1938 (so'
1182) cd dflng bfii "Chin ngUdi Nhdt Bdn
din ddo Cdn Ldn ldm gi md bi bdt?'. Bfii
viet dfla tin v l nhfliig ngfldi Nhfit Ban bi
bat d Cdn Ldn, nhfin dd gidi thi$u vl lieh
sii, dia ly, phong eanh, vi tri eua dao. Tnidc
dd, nfim 1932, Bfio Cong Ludn so 2328 ra
ngfiy 6-4 cung da dfing bfii "Cdn-ndn ky sj/'
viet v l dia t h i vfi phong canh dao Cdn Ldn
cua tac gia Thilt Hfin Tfl.

thfic cae tilm nfing d Hoang Sa, Trfldng Sa
cung nhu chfla cd nhflng doi sfich mEinh
me, kidn quylt trong vigc bao vg chii quyen
Viet Nam 5 Bien Ddng.

Trong khi dd, doi vdi triiu dinh Hud',
trong the dli didn vdi Tmng Hoa vfi Phfip
(27), eiing nhu tmde ap liie eiia cfic phong
trao dfiu tranh trong nfldc, dfi khdng t h i
huy ddng, tfip trung Iflc Ifldng bao vd chii
quyin trdn cfic qufin dao Hofing Sa, Trfldng
Bdn eanh cac dao thi cae cila biln, dfic Sa... Tranh thu cd hoi dd, mdt so t h i liic
bidt lfi cfic cila biln co tfnh chiln Iflpc v l khu vfle da xfim nhSip va gfiy anh hudng d
mat quan sfl cung dfi dfldc nhieu td bfio ehu cfic vflng qufin dao. Thfii dp eua chinh
y din va vilt bfii gidi thidu. Bao Tiing Ddn quyin Phap vfi vi t h i chfnh tri eiia Nam
so 249 ra ngfiy 15-1-1930 cd bfii vilt "Cdc trieu dfi dfin de'n nhflng tfic ddng da chieu
doi vdi cac tfing ldp xa hdi trong mdi quan
hdi khau cua ta" cila tfic gia Bat Long. Bfii

tam, nhfin thflc vl ehu quyin biln dao.
vilt khao cflu mdt cfich kha dfiy du v l tfit
Nhflng khi cudc tranh chfip ehii quyin
ca cfic hai cang quan trpng trdn dfit nfldc ta
Hofing Sa, Trfldng Sa gifla Phfip vdi Trung
nhfl Hai Phdng, Hdn Gai (thdi dd vilt Ifi
Qudc, Nhat Ban diln ra; vi tri chiln Ifldc Hdn Gay), Cfim Pha, Dfi Nfing, Sfii Gdn.
qufin sfl eiia cfic qufin dao ngfiy cfing dUdc
Gang Cam Ranh Iflc do chfla dUdc ehu y
khang dinh ro hdn thi cac tri thflc, nhfi bfio
dg'n nhilu. Tuy nhidn, eang vl sau dflc biet vfi nhilu tfing ldp xa hpi dfi thuc sii hfldng
lfi din nfim 1938 thi eang Cam Ranh dfic vl Hofing Sa, Tmdng Sa..., v l chii quyin
bidt dfldc quan tfim trong chiln Iflde phdng qudc gia doi vdi hai qufin dao. Vdi tinh thfin
thu Ddng Dfldng ciia Phfip. Bfio Cdng Ludn yeu nfldc vfi ^ thflc sau sic vl chu quyin
sd 7602 ra ngfiy 7-1-1938 dfi dflng bfii dat nflde, hp bfit dfiu vie't nhflng bfii bao
"Vung Cam Ranh se ldp thdnh qudn cdng keu gpi eiifnh quyin Phfip phai cd hfinh
chdn^' vilt ve vfi'n di nfiy.
dpng kip thdi, cu t h i de bao vg chu quyen
cua Viet Nam tren hai qufin dao Hofing Sa
4. Doi d o n g k i t lufin
vfi Tmdng Sa dong thdi phan dli nhflng
Cd the thfi'y ring, trong rfi't nhilu vfin d l toan tfnh vfi hfinh ddng xfim pham chu
ton tEii d nfldc ta thdi k^ Cfin dai thi bidn quyin bien dao cila cfic the Iflc khu vUc.
gidi, bien dao nhfi't lfi vfin d l ehii quyen eiia
Vi$t Nam d hai qufin dao Hoang Sa vfi
Dfic bidt, tfl dfiu t h i k y XX, trong xu t h i
Tnidng Sa dflde chfnh gidi, bfio gidi Vidt hdi nhfip dien ra ngfiy cfing manh me thi
Nam quan tfim. Tfl eudi t h i ky XIX, mfic dfl vfin d l Hofing Sa - Tmdng Sa efing thu hflt
thi^c dfin Phfip da nfim quyen thong tri dupc sfl quan tfim manh me, sfiu sflc cila xa
Ddng Dfldng vfi tie'n hfinh efie cudc khai hdi, trong dd cd bfio gidi trong nude. Mfic dfl

thfic thudc dia song trong suit mdt thdi vide sfl dung mpt so thufit ngfl, khfii niem,
gian dfii, Phap mdi chi chu trpng vide khai thdng tin khoa hpc... 6 mdt sd' bfii bfio cdn
thfic nguon tfii nguyen sfin cd trong ndi dia chfla that chfnh xfic do bli canh xa hdi hofie
mfi chfla quan tfim nhieu de'n vide khai do thdi quen cila mpt s i tac gia, nhfi bfio


Rghien cihi Lich s&. sg 6.2013
thdi bfiy gid, nhflng qua ndi dung cfic bfii
vilt diu thfi'y tofit ldn tinh thfin ygu nfldc, y
thiic trfich nhiem eua mpt bd phfin dfin cfl
flu tu ddi vdi chii quyin dfi't nfldc. D l hieu
rd thfii dp cua ea bao gidi vfi t i n g ldp tri
thflc Vidt Nam ddi vdi vfin de chu quyen
bien dao cung nhfl nhiing anh hudng xa hdi
cua cfic bfii bfio do... rfi^t cfin c6 nhiing
nghign cflu dfiy du., tofin dien hdn v l vfi'n di
nay.
Thdng qua eac bai bfio ndi trgn ciing
thfiy rd rfing, chu quyin cua Viit Nam tren
hai qufin dao Hofing Sa va Tmdng Sa dfi
dfldc xfic lfip tfl rfit sdm va diidc thUc hien
liin tuc dudi thdi chfla Nguyin, qua trieu
Nguyin rdi dd'n thdi Phfip thupc. Trong thdi
k^ thudc dia, chinh quyen Phap v i n tie'p
tuc cung cd' chu quyin vfi vai trd quan ly ddi

vdi hai qufin dao. Chinh quyin Phap da cho
thiet lfip cd quan quan ly, xfiy tram hai dfing,
dflng bia chu quyin dong thdi phai thuyen
chiln vfi binh lfnh ra bao ve cac dao. Trfldc

nhflng tham vpng cua Nhfit Ban vfi Trung
Quoc, chinh quyen Phap ludn khfing dinh
ehil quyen eua Viet Nam d hai qufin dao.
Phfip tiilig tuydn bd', Iflc Ifldng hai qufin dflde
phfii ra Hofing Sa Ifi de "duy tri tri ah trong
dao" vfi " phfii ky sfl ra xfiy dap edt ddn dpi vfi
dai thien vfin, dl tidn cho vide hang hai" (Bfio
Cdng ludn so 7754, ngfiy 16-7-1938). Dd la
nhflng ]sy \lc hien ton va bang chflng sing
ddng gdp phfin khing dinh dia vi, gifi tri phap
Iy va lieh sii ddi vdi chii quyin vfi thiic thi chii
quyin trdn hai qufin dao Hofing Sa, Trfldng
Sa cua Viet Nam trong qua khfl cung nhfl
hidn nay.

CHU THICH
(1). Nguyin Thiia. Hy: Qudn ddo Paracels vd
cdc nhd hdng hdi Bo Bdo Nha trong theky

th^. Phap dai di^n cho Viet Nam v l danh nghia

XVI;

nhUng thiic t l chii quyen quoc gia, bien gidi, bien

vk, Qudn ddo Hodng Sa - TrUdng Sa (Paracels) the

dao vSn thuOc v l v^ lfi chu quyin thigng Hgng, bJft

ky XVII-XJX qua ngudn tU lieu phUOng T&y, trong

kha xam pham ciia Viet Nam. Xem Lifu Vfin Li^i:

Nguyin Van Kim (Chu bien). NgUdi Viit vdi biin,

Cudc tranh chdp Viet - Trung vi hai qudn ddo

Nxb. The Gi6i, Bk N^i, 2011, tr. 461-473, 473-505.

Hodng Sa vd TrUdng Sa, Nxb. Cong an Nhan dSn,

(2). Xem Le DQc T l (Chu bien). Bien Bdng, T§p
1 • Khai quat ve Bien Dong, Nxb. Khoa hoc Tii
nhien vk Cong ngh§, Uk Noi, 2009, tr. viii.

HfiNOi, 1995, tr. 64-65.
(5). Ngfi; 3-3-1925, ThU(?ng thU B^ Binh ciia
trieu dinh H u l lfi Than Trong Hue k h i n g djnh

(3). Monnique Chemillier - Gendreau: Chu

Hofing Sa lfi thu9c chu quyin cua ViSt Nam vfi

quyin trin hai qudn ddo Hodng Sa vd TrUdng Sa,

khong CO tranh cai v l vfin d l nfiy. Nfim 1927, Phfip

Nxb. Chinh tri Qufil; gia. Ha N^i, 2011, tr. 27-28.
(4), Sau khi n l siing xfim lu^c na6c ta 6 D^

cii tfiu Lanessan ra khao sat khoa hpc & Tnidng
Sa. Nfim 1929, phSi dofin Perrier - De Rouville dl

Nfing vao thdng 9 nfim 1858, thiic dan Phap hit

nghi xfiy 4 cfiy ddn bien cl cfic dio Tri Ton, da Bic,

d i u tiing budc d§t ach t h i n g tri ldn ba nU6c Vi§t

Linh Con va Bombay thuge Hofing Sa. Trong cac

Nam, hko, Campuchia. Tfl nfim 1894, nUdc Vi?t

nfim 1930-1931, chinh quyen Phap d i u cii tfiu ra

Nam tnfc thu§c B9 Thu6c dia Ph&p. Ba miln Bfic

Hofing Sa. Nfim 1933, chmh q u y i n Phfip cii qufin

KS', Trung Kf, Nam K$ la thu^c dia cua Phap,

doi ra d6ng 6 cac dao TrU&ng Sa. Ngfiy 21-12-1933

du^c Phap "bao h?". Chfnh quyen thuQc dia Phap

T h i n g doc Nam K;^ M.J.Krautheimer k^ Nghj djnh

thay t h i trieu dinh Vi^t Nam trong moi vtia d l d6i

sap nhfip cac dao Spratly, Amboine, Itu Aba, nh6m

ngoai trong d6 c6 vi|c bao v^ chii quyin vk lanh

Song Tfl, Lo^i Ta vfi Thi Tfl vfio dia phfin tinh Bfi


V&\ dg Ijohng Sa vh Tnrdng Sa..

25

Ria... Xem Liiu Vfin L^i: Cu6c tranh chdp Viet -

Hofing Sa. 1816 - dao Pattle - 1938). Nfim 1816 lfi

Trung vi hai qudn ddo Hodng Sa v& Tn^ng

nfim vua Gia Long t h i ^ h i | n chu quyin ciia Vipt

Sa,

sdd, tr. 76-77.
(6). Nudc Phdp mudn ddi ddo T&y sa (Siosan)
cho d&n Viit Nam ta. Tap chf Mim Phong, s i 172,
tr. 551-557.
(7). Nam Phong tgp chi, BO 172. thang 5-1932,
tr. 555. Nfim 1816, vua Gia Long da cii quan cai tri
ra dao (Hofing Sa), nfim 1836 cho dilng bia vfi thap
trgn dao, ddng thdi thfinh l$p cac doi tudn tra vfi t l
chxtc tuin tiiu d vung bi^n vfi tren cac dao nfiy.
D i n thdi thu^c dja, chfnh quyin Phfip vfin coi hai

quSn dao lfi Ifinh t h i cua Vi|t Nam. Nfim 1938, td
Cdng lu&n cung dfi dfing bfii nh^c lai ^ kien ciia
H.Cucherousset in trSn td TTilic tinh Kinh ti
(L 'tveil economique, aS 627, ngfiy 23-6-1929) ySu
ciu chfnh quyin thu^c A\a Phap c£n phai quan
tfim hdn nOa tdi hai q u i n dao nfiy nhfim phat huy
I^i t h i v l vi trf dja IJr vfi khai thfic cfic nguon tfii
nguySn d l phfit triln n l n kinh t l . Tr6n Bao TOiig
Bdn vfi Cdng lu^n bdo dfi n6i t6i vi^c Cmg ph6 cua
chfnh quyin t h u ^ dia Phfip tnfdc fim miiu xfim
chiln ciia Nh$t Ban nhii cho xfiy diing m$t ngon
h i i dfing trgn dao, ddng thdi phfii tfiu chien chd
binh lfnh tdi bao vf dao vfio nfim 1939...
(8). Nam Phong tgp chi, s i 172, t h i n g 5-1932,
tr. 555.
(9). Ngfiy 24-7-1933, Phfip thfing bio cho Nh^t
Ban vi^c dUa quan ra d6ng tren cic dio chfnh
trong quin dio Tnidng Sa. Nhfit Ban p h i n k h i n g
nhiing P h i p da bfic l^i si^ phan khang d6. Ngfiy
30-3-1938, Hofing d l Bio D^i s i p n h i p quin dao
Hofing Sa v i n thupc tinh Quang Ngai vfio tinh
Thfla Thign. Ngfiy 15-6-1938, Tofin quyen Jules
Brdvi4 l$p m$t cO quan q u i n ly hfinh chfnh tai
Hofing Sa vfi cung trong nfim nfiy Phap cho xay
di^ng t ^ dao Hofing Sa (Pattle) m^t bia chii quyen
ghi: "Ripubtique Francaise • Royaume d'Annam Archipel des Paracels 1816 - lie de Pattle • 1938"
(Cdng hoi P h i p - Vudng quoc An Nam, q u i n dio

Nam dm vdi cac dio Hofing Sa, nfim 1938 lfi nfim
dung bia. Xem Nhilu t i c gia: Hodng Sa. TrUdng

Sa l&cua Viit Nam, Nxb. Tre, Tp. H i Chf Minh,
2011, tr. 29.
(10). CdngLuan 317621, ngfiy 7-2-1938.
(11). TTi/n^Ddn so 1230, ngfiy 12-7-1938.
(12). TiengB&n s i 1230, ngfiy 12-7-1938.
(13). CdngLuan bdo ad 7751, ngfiy 12-7-1938.
(14). TUng D&n BO 1230, ngfiy 12-7-1938.
(15). CdngLuan bdo so 7658, ngfiy 22-3-1938.
(16). CdngLuan bdo si7746, ngfiy 6-7-1938.
(17). TiingDdn

a l 1231. ngfiy 16-7-1938.

(18). CdngLu&n bdo si7749, ngfiy 9-7-1938.
(19). CdngLu&n bdo so 7751, ngfiy 12-7-1938. tr.l.
(20). CdngLuan

bdo a l 7751, ngfiy 12-7-1938,

tr.6.
(21). CdngLuan bdo a l 7752, ngfiy 13-7-1938.
(22). Ti^ng B&n s i 1233, ngfiy 21-7-1938.
(23). CdngLu&n bdo a l 7754, ngfiy 16-7-1938.
(24). CdngLu&n bdo si7754, ngfiy 16-7-1938.
(26). Tfl nhflng n&m 1920, cic tfiu t h u ^ Hii
quan D6ng Diidng dfi tfing cUdng t u i n tiSu d vflng
biln Hofing Sa di ngfin ch$n tinh trang budn l^u.
(26). Hoa ude San Francisco ngfiy 8-9-1951 ghi
ro: Nhfit Ban tfl bd moi quyin, danh nghia hay ddi
hoi ddi vdi Triiu Tien, Dfii Loan vfi Bfinh Hd ciia

T n m g Qudc, q u i n dio Kouriles, m^t p h i n quin
dio Sakhaline vfi cic dao k l c^n cua Li§n Xd, cac
dao d Thai Binh Dudng dudi quyin iiy tri ciia Nh^t
Bin, b i t ky b5 phfin nfio ciia vung Nam ciic xufi^t
p h i t tfl b£t cfl hoat dpng nfio cila Nh^t Ban, q u i n
dio Spratly vfi q u i n dio Paracels.
(27). Yoshiharu Tsuboi: Ndldc Bgi Nam ddi
dien vdi Phdp vd Trung Hoa, Nxb. Tri, Tp. Hd Chf
Minh, 1999, tr. 99-136,138-160.