Phát triển nguồn lực thông tin tại thư viện trường cao đẳng sư phạm hà nội

Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội
Trần Thị Hiền
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội
Luận văn Thạc sĩ. Thông tin: 60 32 20
Nghd: TS. Lê Văn Viết
Năm bảo vệ: 2014
Keywords: Thông tin thư viện; Nguồn lực thông tin; Phát triển nguồn lực thông tin; Khoa
học thư viện
Contents:
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nhìn lại lịch sử, trong bất kỳ một xã hội nào, giáo dục đào tạo luôn giữ vai trò hết sức quan
trọng. Hoạt động giáo dục luôn gắn liền với hoạt động chuyển giao tri thức và nghiên cứu khoa
học. Thời đại ngày nay, thông tin trở thành một nguồn lực quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối
với sự phát triển trên mọi lĩnh vực của đời sống con người, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục và
đào tạo, thông tin quyết định đến chất lượng quá trình chuyển giao tri thức.
Bước vào thế kỷ 21, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, là sự bùng
nổ của các nguồn lực thông tin, là kỷ nguyên của kinh tế tri thức. Công nghệ thông tin được ứng
dụng vào các lĩnh vực, trong đó có ngành Thông tin – thư viện. Đó vừa là cơ hội, vừa là thách
thức đối với các cơ quan thông tin – thư viện. Cùng với sự gia tăng nhanh chóng, phong phú của
thông tin là sự đòi hỏi nhu cầu thông tin ngày càng đa dạng, liên tục, kịp thời và chính xác của
con người.
Thêm vào đó là sự lỗi thời của thông tin, thời gian hữu ích của một tài liệu bị rút ngắn đáng
kể. Sứ mệnh của các cơ quan thông tin – thư viện là phải luôn đổi mới, cập nhật thông tin nhằm
thỏa mãn tốt nhất nhu cầu tin (NCT) cho người dùng tin (NDT). Vì vậy, các cơ quan thông tin –
thư viện phải thường xuyên bổ sung, phát triển nguồn lực thông tin và không ngừng xử lý, phổ
biến chúng. Để đáp ứng nhu cầu của NDT, các cơ quan thông tin – thư viện phải xây dựng nguồn


lực thông tin mạnh, phù hợp với đối tượng và nhu cầu của NDT. Mức độ đáp ứng nhanh chóng,

kịp thời NCT của NDT là một trong những tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động của các thư
viện. Các cơ quan thông tin – thư viện phát triển theo hướng: Mở rộng số lượng và qui mô; đa
dạng hoá và chuyên môn hoá; tiếp thu và sử dụng kỹ thuật và công nghệ thông tin mới.
Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội (CĐSP HN) được thành lập ngày 06 tháng 01 năm
1959. Trường có chức năng đào tạo và bồi dưỡng giáo viên Tiểu học và Trung học cơ sở của thủ
đô, nghiên cứu khoa học phục vụ cho công tác giáo dục đào tạo của Nhà trường và giải quyết các
yêu cầu nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của ngành giáo dục ở bậc tiểu học, trung học cơ sở
(THCS) nói riêng và sự nghiệp giáo dục, đào tạo của thủ đô nói chung. Trường đang phấn đấu
trở thành trung tâm đào tạo – nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ (KHCN), trung tâm văn
hóa – giáo dục hàng đầu, trở thành trường đại học đa ngành của thành phố Hà Nội và phấn đấu
để bắt kịp trình độ phát triển chung của các trường đại học trong khu vực.
Từ vị trí và chức năng đó, những năm qua Nhà trường luôn đặt ra mục tiêu nâng cao chất
lượng giảng dạy và đổi mới phương pháp học tập theo chương trình đào tạo học chế tín chỉ trong
hệ thống giáo dục đại học Việt Nam. Một trong những biện pháp cơ bản nhằm nâng cao chất
lượng đào tạo của trường là xây dựng và phát triển thư viện để nơi đây trở thành trung tâm thông
tin – thư viện lớn, nơi cung cấp thông tin chủ yếu, phục vụ cho công tác đào tạo, nghiên cứu
khoa học, giảng dạy và học tập của trường.
Được hình thành và phát triển trên nền tảng là thư viện chuyên ngành sư phạm, bước
sang giai đoạn mới là thư viện đa ngành, Thư viện trường CĐSP HN đã được Nhà trường đầu
tư và có nhiều thay đổi. Cùng với sự phát triển của nhà trường, nguồn lực thông tin không
ngừng lên kể cả về lượng và chất, đáp ứng được phần nào nhu cầu nhu cầu nghiên cứu, giảng
dạy và học tập của Trường. Tuy nhiên, thời đại bùng nổ thông tin là những khó khăn và
thách thức cho các cơ quan thông tin – thư viện (TT – TV) nói chung và Thư viện trường
CĐSP HN nói riêng, đặc biệt là công tác phát triển nguồn tin. Thu thập, tổ chức và khai thác
tốt nguồn thông tin lực thông tin phục vụ nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu giảng dạy là một
trong những nhiệm vụ quan trọng của Thư viện. Trong quá trình hoạt động, nguồn lực thông
tin của Thư viện còn nhiều vấn đề tồn tại cần giải quyết. Nguồn lực thông tin chưa được quan
tâm đúng mức như: nguồn kinh phí được đầu tư còn thấp; số lượng nguồn lực thông tin còn ít

so với qui mô đào tạo của nhà trường; chưa xây dựng chính sách bổ sung nguồn tin; việc thu
thập, kiểm soát, khai thác nguồn tài liệu nội sinh chưa được chú trọng, chưa phát triển nguồn
tài liệu điện tử,…
Nghiên cứu, phân tích thực trạng công tác xây dựng và phát triển nguồn lực thông tin tại
Thư viện trường CĐSP HN, từ đó đưa ra những giải pháp, định hướng thích hợp nhằm phát triển
nguồn lực thông tin, đáp ứng NCT đa dạng của NDT, nâng cao chất lượng phục vụ công tác đào
tạo, học tập và nghiên cứu khoa học trường CĐSP HN ngày một tốt hơn là đòi hỏi cấp thiết.
Chính từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện
trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học ngành Khoa học Thư
viện tại trường Đai học Khoa học Xã hội & Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu về nguồn lực thông tin là một trong những đề tài quen thuộc. Cho đến nay, đã
có nhiều nghiên cứu về nguồn lực thông tin. Vấn đề nguồn lực thông tin đã được nhiều tác giả
nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau như: “Liên thông chia sẻ nguồn lực thông tin- yếu tố quan
trọng để các trung tâm thông tin – thư viện đại học Việt Nam phát triển bền vững” (2007) của
PGS.TS. Trần Thị Quý, “Tổ chức và quản lý hoạt động thông tin KHCN trước thềm thế kỷ XXI”
(2000) của PGS.TS. Nguyễn Hữu Hùng; “Một số vấn đề xung quanh việc thu thập khác thác tài
liệu xám” (2001) của TS. Nguyễn Viết Nghĩa… Các tác giả đã nghiên cứu những vấn đề về
chiến lược, chính sách, quản lý nhà nước và chương trình phát triển thông tin KHCN và kinh tế xã hội; vấn đề về thu thập và khai thác nguồn tài liệu nội sinh…
Bên cạnh đó còn có rất nhiều Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Khoa học Thư viện cũng
nghiên cứu vấn đề này, có thể kể đến các công trình nghiên cứu sau:
- “Phát triển nguồn lực thông tin phục vụ công tác đào tạo tín chỉ tại Trung tâm Thông tin
– Thư viện trường Đại học Lao động – Xã hội” (2010) của tác giả Nguyễn Tiến Đức. Luận văn
khảo sát được tính chính xác, đầy đủ và cập nhật của nguồn lực thông tin. Đưa ra 03 nhóm giải
pháp để tăng cường nguồn lực thông tin phục vụ công tác đào tạo tín chỉ: Xây dựng chính sách
bổ sung khoa học, ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức và quản lí nguồn lực thông tin, hợp
tác quốc tế trong việc chia sẻ nguồn lực thông tin và xây dựng Consorsium.


- “Phát triển nguồn lực thông tin tại trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học

Công nghiệp Hà Nội” (2010) của HVCH Trần Thị Anh Đào: Luận văn đã khảo sát, phân tích
thực trạng và rút ra những đánh giá, nhận xét về phát triển nguồn lực thông tin – thư viện tại
Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội; Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn
lực thông tin tại Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội; Đưa ra các giải pháp tăng cường hiệu
quả phát triển nguồn lực thông tin tại Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội.
- “Nghiên cứu phát triển NLTT tại Trung tâm TT - TV trường Đại học Kinh tế quốc dân
Hà Nội” (2008) của tác giả Bùi Thị Sen;
- “Tăng cường NLTT tại Trung tâm TT - TV trường Đại học Sư phạm Hà Nội” (2006) của
tác giả Nguyễn Thị Thuận;
- “Tăng cường NLTT tại Thư viện Trường Đại học Bách khoa Hà Nội” (2005) của tác giả
Hà Thị Huệ. Công trình nghiên cứu về nguồn lực thông tin và các giải pháp nâng cao chất lượng
nguồn lực thông tin;
- “Tổ chức quản lý và khai thác NLTT tại Trung tâm TT - TV Đại học Quốc gia Hà Nội”
(2000) của tác giả Trần Hữu Huỳnh tập trung nghiên cứu việc tổ chức và khai thác vốn tài liệu
tại tại Trung tâm TT - TV Đại học Quốc gia Hà Nội.
Tuy nhiên, mỗi trường lại có những tính chất, đặc thù riêng và mỗi người lại có cách tiếp
cận và giải quyết vấn đề khác nhau.
Cho đến nay nghiên cứu về Thư viện trường CĐSP HN có hai đề tài cấp luận văn thạc sỹ
của học viên cao học, hiện đang là cán bộ của Thư viện. Đề tài nghiên cứu về hoạt động TT –
TV tại Trường CĐSP HN: “Nâng cao chất lượng hoạt động TT – TV tại trường Cao đẳng Sư
phạm Hà Nội trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay” Luận văn Thạc sỹ Thư viện của tác
giả Đinh Thị Kim Liên. Và đề tài nghiên cứu về công tác phục vụ bạn đọc “Nâng cao chất
lượng phục vụ người dùng tin tại Thư viện trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội” Luận văn
Thạc sỹ Thư viện của tác giả Quách Hải Đường.
Các đề tài chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu về công tác tổ chức hoạt động TT – TV, công
tác phục vụ bạn đọc và đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động TT - TV, nâng cao
chất lượng công tác phục vụ bạn đọc tại Thư viện trường CĐSP HN.
Như vậy, hiện nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về nguồn lực thông tin của Thư viện
Trường CĐSP HN. Đề tài “Phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Cao đẳng Sư

phạm Hà Nội” là một đề tài mới, không trùng lặp với một đề tài nào khác. Đây chính là điểm
khác biệt so với các đề tài trước đây, đồng thời cũng thể hiện tính mới của luận văn.
3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài
-

Mục đích:
Mục đích của đề tài là khảo sát, phân tích, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của nguồn lực

thông tin tại Thư viện trường CĐSP HN và từ đó đề xuất những giải pháp nhằm phát triển nguồn
lực thông tin tại Thư viện trường CĐSP HN phục vụ có hiệu quả trong giai đoạn đổi mới giáo
dục hiện nay.
-

Nhiệm vụ:
Để thực hiện mục đích yêu cầu trên, đề tài đặt ra những nhiệm vụ nghiên cứu sau:

-

Nghiên cứu đặc điểm NDT và NCT của NDT trong sự nghiệp đổi mới giáo dục tại trường
CĐSP HN

-

Nghiên cứu đặc điểm và vai trò của nguồn lực thông tin trong hoạt động TT - TV tại Thư
viện trường CĐSP HN

-

Khảo sát, đánh giá thực trạng nguồn lực thông tin tại Thư viện trường CĐSP HN

-

Đề xuất các giải pháp nhằm định hướng phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện phục
vụ sự nghiệp đổi mới giáo dục của Nhà trường

4. Giả thuyết nghiên cứu
Nếu các biện pháp phát triển nguồn lực thông tin ứng dụng có tính khả thi và phù hợp
được triển khai đồng bộ tại Thư viện thì hoạt động TT - TV tại Thư viện trường CĐSP HN sẽ
hiệu quả, khả năng đáp ứng NCT của NDT cao.
Nếu không phát triển nguồn lực thông tin thì hoạt động TT - TV tại Thư viện sẽ không
hiệu quả.


5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
-

Đối tượng nghiên cứu: Nguồn lực thông tin tại Thư viện trường CĐSP HN

-

Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thư
viện trường CĐSP HN từ năm 2007 đến nay

6. Phương pháp nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu được tiến hành trên cơ sở lấy chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa
duy vật lịch sử, quán triệt các quan điểm đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về văn
hóa thông tin làm phương pháp luận nghiên cứu.
Quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả sử du ̣ng các phương pháp nghiên cứu cu ̣ thể sau:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn.
- Phương pháp quan sát, khảo sát thực tế.
- Phương pháp phân tích thống kê số liệu.
7. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài
-

Về mặt khoa học:
Đề tài góp phần làm rõ cơ sở khoa học của nguồn lực thông tin, những biện pháp nhằm

phát triển nguồn lực TT - TV
-

Về mặt ứng dụng::
- Các biện pháp cụ thể mà đề tài đưa ra có thể giúp lãnh đạo nhà trường, lãnh đạo Thư

viện đưa ra những kế hoạch hành động nhằm nâng cao chất lượng nguồn tin, hiệu quả khai thác
nguồn tin và nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường trong giai đoạn mới.
- Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là tài liệu tham khảo cho cán bộ thư viện, đặc biệt
những người đang công tác trong các trường cao đẳng, xây dựng và phát triển nguồn lực thông
tin nhằm phục vụ đắc lực cho công tác nghiên cứu, học tập của cán bộ giảng viên và sinh viên
nhà trường.


Dự kiến kết quả nghiên cứu:
Đề tài luận văn sẽ là các giải pháp khả thi định hướng công tác phát triển nguồn lực thông
tin tại Thư viện trường CĐSP HN, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động TT - TV của Thư viện
nhà trường.
Kết quả nghiên cứu của đề tài là luận văn tốt nghiệp cao học của học viên và đây chính là
tài liệu tham khảo cho cán bộ thư viện trong công tác thư viện, xây dựng và phát triển nguồn lực

thông tin nhằm phục vụ đắc lực cho công tác nghiên cứu, học tập của cán bộ giảng viên và sinh
viên nhà trường.
8. Bố cục của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chương:
- Chương 1: Nguồn lực thông tin trong hoạt động thông tin – thư viện tại trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội
- Chương 2: Thực trạng công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội
- Chương 3: Giải pháp phát triển nguồn lực thông tin tại Thư viện trường Cao đẳng
Sư phạm Hà Nội.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. ALA (1996) – Từ điển giải nghĩa Thư viện học và tin học Anh – Việt = Glossary of
library and information science, Galen Press, USA.
2. Nguyễn Thị Kim Dung (2005), Tăng cường nguồn lực thông tin tại Thư viện Hà Nội
phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát triển thủ đô. Luận văn Thạc sĩ Khoa học Thư viện,
Trường Đại học Văn hoá Hà Nội, Hà Nội.


3. Trịnh Tấn Đạt – Trịnh Văn Anh (2013), Xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa nguồn tài liệu,
giáo trình điện tử tại trường Đại học Văn hóa, thể tháo và du lịch Thanh Hóa, Tạp chí Thư
viện Việt Nam, (số 5), tr.55 – 58.
4. Quách Hải Đường (2013), Nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc tại Thư viện trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội. Luận văn Thạc sĩ Thư viện, Trường Đại học Văn hoá Hà Nội,
Hà Nội.
5. Nguyễn Hữu Hùng (2005), Phát triển thông tin khoa học và công nghệ để trở thành
nguồn lực, Tạp chí thông tin và tư liệu, (số 1), tr. 2-7
6. Nguyễn Hữu Hùng (2006), Vấn đề phát triển và chia sẻ nguồn lực thông tin số hóa tại
Việt Nam, Tạp chí Thông tin - Tư liệu, (số 1), tr.11- 14.

7. Phạm Thế Khang (2003), “Vài suy nghĩ về hướng phát triển mạng lưới thư viện trường
Đại học và Thư viện tỉnh”, Tập san thư viện, (số 2), tr.3-8
8. Phạm Thế Khang, Lê Văn Viết (2006), Tăng cường phối hợp hoạt động giữa các cơ
quan TT-TV. Truy cập website Truy cập ngày 24/12/2013
9. Đinh Thị Kim Liên (2011), Nâng cao chất lượng hoạt động thôn tin tại Thư viện trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội. Luận văn Thạc sĩ Khoa học Thư viện, Trường Đại học Văn
hoá Hà Nội, Hà Nội.
10. Hoàng Đức Liên, Phạm Thị Thanh Mai (2012), Vấn đề hợp tác hội nhập và chia sẻ
trong hoạt động thông tin – thư viện ở các trường đại học và viện nghiên cứu, Tạp chí
Thư viện Việt Nam, (số 2), tr.17-20
11. Vũ Dương Thuý Ngà, Nguyễn Yến Vân (2006), Thư viện học đại cương, Đại học Văn
hoá, Hà Nội
12. Vũ Bích Ngân, Hướng đến một mô hình thư viện đại học hiện đại phục vụ chiến lược
nâng cao chất lượng giáo dục đại học”, />13. Nguyễn Viết Nghĩa (1999), Một số vấn đề xung quanh việc thu thập, khai thác tài liệu
xám, Tạp chí Thông tin - Tư liệu, (số 2), tr. 10- 14
14. Nguyễn Viết Nghĩa (2001), Phương pháp luận xây dựng chính sách phát triển nguồn
tin, Tạp chí Thông tin - Tư liệu, (số 2), tr. 10- 14
15.Pháp
lệnh
thư
viện
số
31/2000/PL
–
UBTV
Quốc
Hội10,
/>752
16. Trần Thị Quý (2007), Liên thông chia sẻ nguồn lực thông tin – yếu tố quan trọng để
các Trung tâm thông tin – thư viện đại học Việt Nam phát triển bền vững, Kỷ yếu hội thảo

kỷ niệm 10 năm thành lập Trung tâm thông tin – thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội (1997
– 2007), tr.44 – 53.
17. Rahman, Md Anisur, Resource Sharing, Networking and Library Consortia,
/>18. Phạm Văn Rính, Nguyễn Việt Nghĩa (2007), Phát triển vốn tài liệu trong thư viện và
cơ quan thông tin, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
19. Đoàn Phan Tân (2001), Tin học trong hoạt động thông tin thư viện, Nxb Đại học Quốc
Gia, Hà Nội.
20. Nguyễn Thị Lan Thanh (2002), Đổi mới phương pháp quản lý Thư viện thông tin
trong nền kinh tế thị trường, tạp chí văn hóa – nghệ thuật, (số 1), tr.83-86.
21. Thư viện trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội (2012), Báo cáo tổng kết năm học (từ
2011 -2012), Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội, Hà Nội
22. Trần Mạnh Tuấn (2002), Một số vấn đề về sự phát triển sản phẩm và dịch vụ thông
tin, Tạp chí Thông tin - Tư liệu, (số 4), tr. 15 – 17.
23. Trần Mạnh Tuấn (2005), Nguồn tin nội sinh của trường Đại học, thực chất và các giải
pháp phát triển, Tạp chí Thông tin - Tư liệu, (số 3), tr.1-4.
24. Trần Mạnh Tuấn (1998), Sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện, Giáo trình, Trung
tâm Thông tin Tư liệu Khoa học và Công nghệ Quốc gia, Hà Nội.
25. Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội (2012), Cơ sở dữ liệu kiểm định chất lượng giáo
dục, Hà Nội
26. Trường Cao đẳng Sư Phạm Hà Nội (2009), Đề án đào tạo theo hệ thống tín chỉ, Hà
Nội.
27. Trường Cao đẳng Sư Phạm Hà Nội (2012), Thông báo số 392/TB – CĐSPHN, ngày
13/5/2012 của trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội về việc rà soát, lưa chọn và thống kê
giáo trình sử dụng cho năm học 2013-2014.
28. Trường Cao đẳng Sư Phạm Hà Nội, Sứ mạng và tầm nhìn
/>Itemid=65
29. Lê Văn Viết (2000), Cẩm nang nghề thư viện, Nxb Văn hoá thông tin, Hà Nội
30. Lê Văn Viết (2006), Phác thảo sơ bộ chính sách về nguồn lực thông tin, Tập san thư

viện, Thư viện Quốc gia Việt Nam, (số 3), tr. 6-9
31. Lê Văn Viết (2006), Thư viện học - Thư viện những bài viết chọn lọc. – H.: Văn hóa –
Thông tin. – 498tr.


32. Viện ngôn ngữ học (1992), Từ điển tiếng Việt, Hà Nội.
33. Vụ Thư viện (2002), Về công tác thư viện: Các văn bản pháp quy hiện hành về thư
viện, Vụ Thư viện, Hà Nội.