Ôn tập và bổ sung kiến thức về axit nucleic

Khóa h c Luy n thi đ i h c môn Sinh h c – Th y Bùi Phúc Tr ch

ÔN T P VÀ B

Ôn t p và b sung ki n th c v Axit nulêic

SUNG KI N TH C V AXIT NUCLÊIC
(TÀI LI U BÀI GI NG)

Giáo viên: BÙI PHÚC TR CH
ây là tài li u tóm l

c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng “Ôn t p và b sung ki n th c v Axit nuclêic” thu c

khóa h c LT H môn Sinh h c – th y Bùi Phúc Tr ch t i website Hocmai.vn.
có th n m v ng ki n th c ph n
“Ôn t p và b sung ki n th c v Axit nuclêic” B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.







I.C ut o
1. Thành ph n
Axit nuclêic c u t otheo nguyên t c đa phân
t mà đ n phân là nuclêôtit.
M i nuclêôtit do 3 phân t liên k t v i nhau
t o thành (hình 0.1):
+ axit phôtphoric (H3PO4)

+ đ ng pentô (đ ng có 5 nguyên t cacbon).
+ baz nit .
Có 2 lo i đ ng pentô là: C5H10O5 (ribôza)
và C5H10O4 (đêôxyribôza).
Có 5 lo i baz nit chính: Ađênin (A),
Hình 0.1 – S đ m t nuclêôtit
Timin (T), Guanin (G), Xistôzin (X) và Uraxin
(U).
Các nuclêôtit ch y u khác nhau v baz , nên ng i ta l y tên t t c a m i baz (A, T, G, X, U) đ
g i tên c a c nuclêôtit.
Axit nuclêic có 2 nhóm là: ADN (axit đêôxyribônuclêic) và ARN (axit ribônuclêic). V thành ph n,
hai nhóm này khác nhau c b n 2 đi m chính sau:
+
ng pentô ARN là ribôza(C5H10O5), còn ADN là đêôxyribôza (C5H10O4)
+ ADN luôn có T mà không có U, còn ARN luôn có U mà không có T.
2. Chi u 5’ ậ 3’ c a chu i nuclêôtit
Trong phân t axit nuclêic, các nuclêôtit n i
v i nhau b ng liên k t phôtphođieste.
Liên k t phôtphođieste này n i nguyên t
cacbon s 3 c a đ ng pentô nuclêôtit này v i
g c phôtphat (g c axit phôtphoric) c a nuclêôtit
li n k , t o thành chu i pôlynuclêôtit -“x ng
s ng” c a c chu i. Trong m t chu i, các baz
nit đ c xem là t do b i không tham gia vào
m ch phôtphođieste.
m i chu i, thì m t đ u có nhóm -P n i v i
C5 là t do, còn đ u kia có nhóm -OH n i v i C3
là t do, nên ng i ta quy c chi u c a chu i là
5'P  3'OH , vi t t t là 5’ – 3’ (hình 0.2).
Hình 0.2 – Chu i nuclêôtit

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa h c Luy n thi đ i h c môn Sinh h c – Th y Bùi Phúc Tr ch

Ôn t p và b sung ki n th c v Axit nulêic

II. C u trúc không gian c a Axit nuclêic
1. C u trúc c a ADN
M i phân t ADN g m 2 chu i pôlinuclêôtit song song và ng c h ng nhau, g n v i nhau b ng
liên k t hyđrô phát sinh theo nguyên t c b sung:
+ A m ch này n i v i T đ i di n m ch kia qua 2 liên k t hyđrô
+ G m ch này n i v i X đ i di n m ch kia qua 3 liên k t hyđrô
(vi t t t là A=T và G X); t đó t o nên c u trúc b c I c a ADN (hình 0.3.b). Liên k t hyđrô thu c lo i
liên k t hóa h c y u, nh ng vì ADN s l ng liên k t này r t nhi u (1 ADN có t i hàng tri u c p
nuclêôtit g n v i nhau b ng liên k t này) nên phân t b n v ng mà linh ho t.
Hai chu i pôlinuclêôtit này cùng xo n quanh m t tr c t ng t ng bán kính 1nm (1 nanômet = 10-6mm)
theo chi u thu n (ng c kim đ ng h ). M i vòng xo n có kích th c 3,4 nm g m 10 c p baz , t o nên
c u trúc b c IIth ng g i là “chu i xo n kép” (hình 0.3.a và 1.3.c).

H 0.3 – C u t o ADN
a) C u trúc b c II : chu i xo n kép. b) Liên k t hyđrô gi a 2 chu i. c) Mô hình 3D
(chú thích đ n v đo : 1 m = 103 mm = 106 m = 109 nm = 1010 )
2. C u trúc c a ARN

M i phân t ARN có 1 chu i pôlinuclêôtit, s l ng đ n phân t kho ng 80 đ n 20.000 thay đ i tùy
phân t . Có 3 lo i ARN chính:
+ mARN (ARN thông tin) g m vài tr m t i vài ngàn đ n phân, mang mã phiên c a m t gen (hình
0.4). Phân t mARN làm khuôn d ch mã ribôxôm và khi d ch mã thì ph i c u trúc b c I. u 5’ c a
m i mARN có trình t nuclêôtit đ c hi u đ ribôxôm nh n bi t và g n vào.
+ tARN (ARN v n chuy n) g m kho ng 80 t i h n 100 đ n phân tùy lo i, đôi ch cu n l i và có
đo n ch a các c p baz liên k t theo nguyên t c b sung (A=U và G X). M i tARN luôn có đ u3’ đ g n
axit amin đ c tr ng ng v i b ba đ i mã mà nó mang (hình 0.5). Nh đ c đi m này, mà tARN v a làm
đ c nhi m v v n chuy n axit amin, l i v a gi i mã.
+ rARN (ARN ribôxôm) g m vài tr m t i vài ch c ngàn đ n phân, kho ng 70% s đó có b t c p b
sung, xo n ph c t p (hình 0.6). Phân t rARN k t h p v i prôtêin đ t o nên ribôxôm – n i t ng h p

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa h c Luy n thi đ i h c môn Sinh h c – Th y Bùi Phúc Tr ch

Ôn t p và b sung ki n th c v Axit nulêic

prôtêin. Chính vì m t s rARN có trình t nuclêôtit đ c hi u, mà ribôxôm do chúng h p thành có kh
n ng nh n bi t v trí g n mARN.

H 0.4 – S đ mARN

H 0.5 – S đ tARN

H 0.6 – S đ rARN
Giáo viên : BÙI PHÚC TR CH
Ngu n :

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 3 -