Vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “công dân với các vấn đề chính trị xã hội” ở trường THPT thuận châu huyện thuận châu tỉnh sơn la

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khoá XI (Nghị quyết số 29 - NQ/TW) về đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã có quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục và đào tạo: “Giáo
dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và toàn dân. Đầu tư cho
giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội”.
Để cụ thể hoá quan điểm trên Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề ra mục tiêu chiến lược của giáo
dục Việt Nam đến năm 2020 là đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa,
xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn
diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại
ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã
hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học
tập.
Đổi mới là đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy học, đổi mới cơ chế quản lý
giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo. Đổi mới phương
pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học, đây là vấn đề then chốt của ngành giáo dục
hiện nay. Dạy học lấy người học làm trung tâm, người dạy là người tổ chức điều khiển nhằm giúp
người học tiếp thu tri thức một cách tích cực, chủ động, sáng tạo. Những kiến thức học sinh lĩnh
hội được phải do chính học sinh đó tự vận động, tư duy, sáng tạo chứ không phải do thuộc lòng
những kiến thức mà người dạy truyền đạt.
Là một môn khoa học xã hội, môn GDCD ở trường phổ thông trang bị cho người học những
hiểu biết cơ bản về thế giới quan, nhân sinh quan, hệ thống các giá trị đạo đức, pháp luật, những
phương hướng phát triển kinh té - xã hội, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước. Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiến hành các
cuộc hội thảo nhằm đổi mới mở rộng nội dung môn GDCD. Kết quả sự đổi mới đó là nâng cao vị
trí, vai trò của môn học này như các môn học khác. Bên cạnh sự đổi mới về nội dung cũng đã có
sự đổi mới về phương pháp dạy học của môn GDCD nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và
sáng tạo trong quá trình dạy học của môn học này, đặc biệt là những học phần có nội dung khó
như phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội”. Trên thực tế đã có

nhiều tác giả nghiên cứu và vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học trong đó
có phương pháp nêu ván đề. Tuy nhiên do các điều kiện khách quan khác nhau nên việc vận dụng


phương pháp nêu vấn đề trong dạy học đặc biệt là trong phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân
với các vấn đề Chính trị - xã hội” vẫn chưa mang lại nhiều hiệu quả. Vì vậy, để góp phần nâng
cao hiệu quả việc dạy học trong phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị xã hội” ở trường THPT Thuận Châu em đã chọn đề tài Vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong
dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT
Thuận Châu - huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khoá XI (Nghị quyết số 29 - NQ/TW) về đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã có quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục và đào tạo: Giáo
dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và toàn dân. Đầu tư cho
giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội.
Để cụ thể hoá quan điểm trên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề ra mục tiêu chiến lược của
giáo dục Việt Nam đến năm 2020 là đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại
hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách
toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực
ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công
bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã
hội học tập.
Đổi mới là đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy học, đổi mới cơ chế quản lý
giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo. Đổi mới phương
pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học, đây là vấn đề then chốt của ngành giáo dục
hiện nay. Dạy học lấy người học làm trung tâm, người dạy là người tổ chức điều khiển nhằm giúp
người học tiếp thu tri thức một cách tích cực, chủ động, sáng tạo. Những kiến thức học sinh lĩnh
hội được phải do chính học sinh đó tự vận động, tư duy, sáng tạo chứ không phải do thuộc lòng
những kiến thức mà người dạy truyền đạt.

Là một môn khoa học xã hội, môn GDCD ở trường phổ thông trang bị cho người học những
hiểu biết cơ bản về thế giới quan, nhân sinh quan, hệ thống các giá trị đạo đức, pháp luật, những
phương hướng phát triển kinh té - xã hội, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước. Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiến hành các
cuộc hội thảo nhằm đổi mới mở rộng nội dung môn GDCD. Kết quả sự đổi mới đó là nâng cao vị
trí, vai trò của môn học này như các môn học khác. Bên cạnh sự đổi mới về nội dung cũng đã có


sự đổi mới về phương pháp dạy học của môn GDCD nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và
sáng tạo trong quá trình dạy học của môn học này, đặc biệt là những học phần có nội dung khó
như phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội”. Trên thực tế đã có
nhiều tác giả nghiên cứu và vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học trong đó
có phương pháp nêu ván đề. Tuy nhiên do các điều kiện khách quan khác nhau nên việc vận dụng
phương pháp nêu vấn đề trong dạy học đặc biệt là trong phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân
với các vấn đề Chính trị - xã hội” vẫn chưa mang lại nhiều hiệu quả. Vì vậy, để góp phần nâng
cao hiệu quả việc dạy học trong phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị xã hội” ở trường THPT Thuận Châu em đã chọn đề tài Vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong
dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT
Thuận Châu - huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Phương pháp dạy học nêu vấn đề hay còn gọi là phương pháp dạy học phát hiện và giải
quyết vấn đề là nhằm nâng cao hiệu quả quá trình dạy và học. Trong lịch sử phương pháp này đã
được nhiều nhà nghiên cứu, nhà giáo dục quan tâm. Khổng Tử (551 - 479 TCN) đề xuất cải cách
giáo dục kiểu khơi gợi, ông nói: “Vật có bốn góc bảo cho biết một góc mà không suy ra ba góc
kia thì không dạy nữa”. Socrate (469 - 339 TCN) người thầy vĩ đại của triết học Hi Lạp cổ đại,
ông đề ra phương pháp “trợ sản” nhằm phát hiện ra chân lý bằng cách đặt ra câu hỏi gợi mở kết
luận mà ông muốn dẫn người học tới.
Vào những năm 70 của thế kỉ XIX, phương pháp này đã được nhiều nhà khoa học nghiên
cứu như A. Ja Ghecđơ, B. E Raicôp các nhà khoa học này đã nêu lên phương án tìm tòi, phát kiến
trong dạy học nhằm hình thành năng lực nhận thức của học sinh bằng cách đưa học sinh vào các
hoạt động tìm kiếm ra tri thức, học sinh là chủ thể của hoạt động học, là người sáng tạo ra hoạt

động học. Đây có thể là một trong những cơ sở lí luận của phương pháp dạy học phát hiện và giải
quyết vấn đề. Vào những năm 50 của thế kỉ XX, xã hội bắt đầu phát triển mạnh, đôi lúc xuất hiện
mâu thuẫn trong giáo dục đó là mâu thuẫn giữa yêu cầu giáo dục ngày càng cao, khả năng sáng
tạo của học sinh ngày càng tăng với tổ chức dạy học còn lạc hậu. Chính vì vậy, phương pháp “dạy
học nêu vấn đề” hay còn gọi là “ Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề” chính thức ra đời.
Phương pháp này đặc biệt được chú trọng ở Ba Lan. V. Okon - nhà giáo dục học Ba Lan đã làm
sáng tỏ phương pháp này thật sự là một phương pháp dạy học tích cực, tuy nhiên những nghiên
cứu này chỉ dừng ở việc ghi lại những thực nghiệm thu được từ việc sử dụng phương pháp này
chứ chưa đưa ra đầy đủ cơ sở lí luận cho phương pháp này.


Machiuskin với tác phẩm “Các tình huống có vấn đề trong tư duy và trong dạy học” năm
1972, đây là công trình nghiên cứu lý luận tương đối hoàn chỉnh về dạy học nêu vấn đề.
Tác giả I. La. Lecne đã đưa ra những tổng kết lý luận, những nhận định và các ví dụ thực
tiễn về dạy học nêu vấn đề trong cuốn Dạy học nêu vấn đề.
Năm 1977 một số nhà nghiên cứu cũng đã tiến hành nghiên cứu về phương pháp nêu vấn
đề, điển hình là M. I. Makhơnutôp với cuốn Lý luận và thực hành dạy và học nêu vấn đề và I.
Fkharlamôp với cuốn Phát huy tính tích cực học tập của học sinh như thế nào.
Ở Việt Nam, người đầu tiên đưa phương pháp dạy học nêu vấn đề vào Việt Nam là dịch giả
Phan Tất Đắc . Về sau, phương pháp này đã được nhiều nhà khoa học nghiên cứu như Lê Khánh
Bằng, Vũ Văn Tảo, Nguyễn Bá Kim… Trong công cuộc đổi mới phương pháp dạy học, phương
pháp này là một trong những phương pháp chủ đạo được sử dụng trong nhà trường nói chung và
được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm như: PGS. TS Nguyễn Ngọc Bảo với cuốn Phát huy tính
tích cưc, tính tự học của học sinh trong quá trình dạy học. Năm 2008 tác giả Phùng Văn Bộ cho ra
đời cuốn Lý luận dạy học môn giáo dục công dân ở trường phổ thông trung học.
Năm 2010 ThS. Võ Đình Dũng đã nghiên cứu thành công luận văn vận dụng phương pháp
dạy học nêu vấn đề nhằm phát huy tính tích cực học tập của sinh viên trong quá trình dạy học
môn Giáo dục học ở trường đại học, cao đẳng.
Năm 2013 tác giả Đinh Thị Quyền đã nghiên cứu thành công đề tài vận dụng phương pháp
dạy học nêu và giải quyết vấn đề trong dạy học môn Giáo dục học tại trường Đại học Thể dục Thể

thao Thành phố Hồ Chí Minh.
Còn tại trường Đại học Tây Bắc, cho đến nay đã có một số công trình nghiên cứu về phương
pháp dạy học nêu vấn đề. Điển hình là:
Khóa luận tốt nghiệp Vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục công
dân lớp 10 – phần “Công dân với đạo đức” của tác giả Nguyễn Thị Hải Yến vào năm 2010.
Năm 2015 tác giả Vừ Thị Công đã hoàn thành khóa luận tôt nghiệp Vận dụng phương pháp
nêu vấn đề nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn GDCD lớp 11 ở trường THPT Yên Châu, tỉnh
Sơn La.
Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có một công trình nghiên cứu một cách có hệ thống việc
vận dụng phương pháp nêu vấn đề vào trong dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với
các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu - huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La. Vì
vậy để góp phần nâng cao hiệu quả dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề


Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu - huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La, tôi tiếp tục đi
sâu nghiên cứu vấn đề này.
3. Mục đích nghiên cứu
Đề tài tiếp tục đi sâu tìm hiểu nội dung, ý nghĩa của phương pháp dạy học nêu vấn đề nói
chung và vận dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề trong dạy học phần II môn GDCD lớp 11
“Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu - huyện Thuận Châu tỉnh Sơn La nói riêng nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận liên qua tới khoá luận.
- Khảo sát thực trạng dạy và học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề
Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu - huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La.
- Tiến hành dạy thực nghiệm tiết 29 bài 13 Chính sách giáo dục và đào tạo, khoa học công nghệ,
văn hóa và tiết 30 bài 14 Chính sách quốc phòng và an ninh trong phần II môn GDCD lớp 11 “Công
dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” bằng phương pháp dạy học nêu vấn đề.
- Xác lập quy trình thiết kế bài soạn thực hiện bằng phương pháp dạy học nêu vấn đề.
- Đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học phần II môn GDCD lớp 11
“Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu - huyện Thuận Châu tỉnh Sơn La.

5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
5.1. Khách thể nghiên cứu
Nghiên cứu quá trình dạy và học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề
Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La.
5.2. Đối tượng nghiên cứu
Vận dụng phương pháp nêu vấn đề vào trong dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân
với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn
La.
6. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện về trình độ và thời gian có hạn nên khoá luận chỉ tìm hiểu lý luận chung, phân
tích làm rõ nội dung của phương pháp dạy học nêu vấn đề và vận dụng phương pháp nêu vấn đề
và trong dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở
trường THPT Thuận Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc và phân tích một số tài liệu liên quan tới phương
pháp nêu vấn đề.


- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành dạy thực nghiệm một số tiết học của phần
II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu –
huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La.
- Phuong pháp quan sát: Theo dói qua trình học tập của học sinh trên lớp.
- Phương pháp điều tra viết: Sử dụng Ankét để điều tra học sinh nhằm tìm hiểu tính tích cực
của học sinh khi học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở
trường THPT Thuận Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La.
- Phương pháp toán thống kê: Sử dụng toán thống kê để phân tích kết quả điều tra.
8. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được kết cấu thành 3
chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy

học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT
Thuận Châu - huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La.
Chương 2: Thực trạng của việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học phần II
môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La.
Chương 3: Quy trình và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc vận dụng phương pháp nêu vấn
đề trong dạy học môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” ở trường THPT
Thuận Châu - huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La.


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN
ĐỀ TRONG DẠY HỌC PHẦN II MÔN GDCD LỚP 11 “CÔNG DÂN VỚI CÁC VẤN ĐỀ
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI” Ở TRƯỜNG THPT THUẬN CHÂU - HUYỆN THUẬN CHÂU TỈNH SƠN LA
1.1. Cơ sở lý luận của việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học phần II môn
GDCD “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu - huyện
Thuận Châu - tỉnh Sơn La
1.1.1. Quan niệm về phương pháp
Phương pháp là cách thức đạt tói mục tiêu, là hoạt động được sắp xếp theo một trật tự nhất
định, phương pháp gắn bó chặt chẽ với lý luận, mỗi lĩnh vực khoa học có một số phương pháp
riêng nhất định.
1.1.2. Quan niệm về phương pháp dạy học
1.1.3. Phương pháp dạy học nêu vấn đề
Phương pháp dạy học nêu vấn đề là phương pháp dạy học đặt học sinh trước một nhiệm vụ
nhận thức thông qua những tình huống có vấn đề do giáo viên đặt ra, học sinh ý thức được vấn đề
đó và kích thích ở họ tính tích cực, chủ động, tự lực giải quyết sáng tạo dưới sự hướng dẫn, giúp
đỡ của giáo viên, qua đó lĩnh hội tri thức, phát triển kĩ năng và đạt được mục đích dạy học khác
nhau.
1.1.2.1. Các kiểu dạy học nêu vấn đề
- Trình bày nêu vấn đề
Thực chất của kiểu dạy học trình bày nêu vấn đề là: Sau khi tạo ra tình huống có vấn đề,

giáo viên làm xuất hiện những mâu thuẫn, lệch lạc ngay chính trong vấn đề đó, chỉ ra nguồn gốc
phát sinh của những mâu thuẫn, lệch lạc đó. Từ đó giáo viên từng bước hướng dẫn học sinh tìm ra
lời giải cuối cùng.
- Nêu vấn đề một phần
Như vậy thức chất của kiểu học nêu vấn đề một phần là giáo viên lập kế hoạch các bước giải,
lập kế hoạch cho quá trình đi đến lời giải hay làm cho quá trinh đó trở nên dễ dàng hơn còn học sinh
tự lực giải quyết một phần của vấn đề mà thôi.
- Nêu vấn đề toàn phần
Ở hình thức này giáo viên đưa ra vấn đề cùng hệ thống các câu hỏi chính, câu hỏi phụ, câu
hỏi gợi mở… để dẫn dắt học sinh độc lập giải quyết vấn đề và rút ra kết luận. Về thực chất giáo
viên tổ chức cho học sinh nghiên cứu nội dung khoa học của bài học một cách sáng tạo.
- Nêu vấn đề có tính giả thuyết


Nêu vấn đề có tính giả thuyết là giáo viên đưa vào bài học một số quan điểm, giả thuyết có
tính trái ngược với nội dung đang nghiên cứu nhằm xây dựng tình huống có vấn đề thuộc loại giả
thuyết. Kiểu dạy học này đòi hỏi học sinh phải lựa chọn quan điểm nào đúng và phải có lập luận
vững chắc cho lựa chọn của mình, đồng thời có phê phán chính xác, khach quan cho quan điểm
sai, phản khoa học.
1.1.2.2. Quy trình nêu và giải quyết vấn đề
Quy trình dạy học nêu vấn đề được thực hiện qua ba bước như sau:
Bước một: Đặt vấn đề
Bước hai: Giải quyết vấn đề
Bước ba: Kết luận vấn đề
1.1.2.3. Ưu và nhược điểm của phương pháp dạy học nêu vấn đề
- Ưu điểm
- Nhược điểm
1.1.2.4. Mối quan hệ giữa phương pháp nêu vấn đề với các phương pháp khác
* Phương pháp nêu vấn đề với phương pháp đàm thoại
* Phương pháp nêu vấn đề với phương pháp thảo luận nhóm

* Phương pháp nêu vấn đề với phương pháp thuyết trình
1.2. Cơ sở thực tiễn của việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề vào trong dạy học phần II
môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận
Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La
1.2.1. Đặc điểm của phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội”
nói riêng
Nội dung chương trình môn GDCD lớp 11 gồm hai phần chính
Phần I: Công dân với kinh tế
Gồm 7 bài với thời lượng phân phối như sau:
Bài 1 (2 tiết): Công dân với sự phát triển kinh tế.
Bài 2 (3 tiết): Hàng hóa – tiền tệ - thị trường.
Bài 3 (2 tiết): Quy luật giá trị trong sản xuất và lưu thông hàng hóa.
Bài 4 (1 tiết): Cạnh tranh trong sản xuất và lưu thông hàng hóa.
Bài 5 (1 tiết): Cung – cầu trong sản xuất và lưu thông hàng hóa.
Bài 6 (2 tiết): Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Bài 7 (1 tiết): Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần và tăng cường vai trò quản lí kinh tế
của nhà nước.
Phần II: Công dân với các vấn đề chính trị xã hội.
Gồm 8 bài với thời lượng phân phối như sau:
Bài 8 (1 tiết): Chủ nghĩa xã hội.
Bài 9 (2 tiết): Nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Bài 10 (2 tiết): Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Bài 11 (1 tiết): Chính sách dân số và giải quyết việc làm.
Bài 12 (1 tiết): Chính sách tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Bài 13 (3 tiết): Chính sách giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, văn hóa.


Bài 14 (1 tiết): Chính sách quốc phòng và an ninh.
Bài 15 (2 tiết): Chính sách đối ngoại.
1.2.2. Thực trạng của việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề vào trong dạy học phần II môn

GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu –
huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La
* Đội ngữ giáo viên GDCD ở trường THPT Thuận Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn
La
Cho đến thời điểm ngày 02/ 4/ 2016 trường THPT Thuận Châu có tổng số 3 giáo viên dạy
môn GDCD đều có trình độ đại học trong đó có 2 giáo viên là đảng viên, 1 giáo viên được đào tạo
chính quy, 2 giáo viên dạy kiêm nhiệm
* Nhận thức của giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của môn GDCD
Về cơ bản giáo viên trực tiếp giảng dạy môn GDCD ở trường THPT Thuận Châu đều nhận
thức đúng về tầm quan trọng về vị trí, vai trò và nhiệm vụ của môn GDCD. Tuy nhiên vấn còn
một số giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục, cũng như học sinh không nhận thức được đậy đủ ý
nghĩa cũng như tầm quan trọng của môn GDCD, họ vẫn cho rằng môn GDCD là môn phụ, ai
cũng có thể dạy được từ đó thiếu sự quan tâm, chỉ đạo, thiếu sự đầu tư đề nâng cao chất lượng dạy
và học môn học này.
*Nhận thức của học sinh đối với môn GDCD
Qua nghiên cứu, tìm hiểu cho thấy kết quả học tập môn GDCD nói chung và học phần II
môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” nói riêng của học sinh trường
THPT Thuận Châu là chưa cao, đa số học sinh đạt điểm trung bình, số lượng học sinh đạt điểm
khá giỏi thấp, thậm chí vấn có một số đặt điểm yếu khi học phần này.
*Nguyên nhân dẫn đến thực trạng dạy và học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với
các vấn đề chính trị - xã hôi”
+ Nguyên nhân khách quan
+ Nguyên nhân chủ quan


CHƯƠNG II
THỰC NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC PHẦN II MÔN
DGCD LỚP 11 “CÔNG DÂN VỚI CÁC VẤN ĐỀ CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI” Ở TRƯỜNG
THPT THUẬN CHÂU – HUYỆN THUẬN CHÂU – TỈNH SƠN LA
2.1. Kế hoạch thực nghiệm

2.2.1. Mục đích thực nghiệm
Thực nghiệm được thực hiện để đánh giá tính khả thi và hiệu quả của việc vận dụng phương
pháp nêu vấn đề vào trong dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị
- xã hội” ở trường THPT Thuận Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La.
2.2.2. Đối tượng thực nghiệm
Được sự giúp đỡ của giáo viên đang giảng dạy môn giáo dục công dân tại trường THPT
Thuận Châu, tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm đối với đối tượng thực nghiệm là học sinh lớp 11
trường THPT Thuận Châu có học lực khác nhau (giỏi, khá, trung bình, yếu).
2.2.3. Nội dung thực nghiệm
Tiến hành soạn giáo án tiết 30 bài 14 “Chính sách quốc phòng và an ninh” tương ứng với
một tiết dạy thử, đúng theo phận phối chương trình.
2.2.4. Tiến hành thực nghiệm
Tiến hành thực nghiệm tôi đã chọn nhóm thực nghiệm(gồm 4 lớp), 2 lớp đối chứng, 2 lớp
thực nghiệm. Lớp thực nghiệm tiến hành dạy bằng phương pháp nêu vấn đề tôi đã đề xuất, lớp đối
chứng dạy học bằng phương pháp truyền thống, sau mỗi tiết thực nghiệm tôi sẽ cho học sinh lớp
thực nghiệm và học sinh lớp đối chứng tiến hành kiểm tra.
Quy trình thực nghiệm được tiến hành như sau:
Bước 1: Giáo viên tìm hiểu nội dung thực nghiệm, nghiên cứu tài liệu và thống nhất giáo án.
Bươc 2: Tiến hành thực nghiệm trên lớp.
GIÁO ÁN THỰC NGHIỆM
(Theo sách giáo khoa Giáo dục công dân lớp 11,
của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Nxb Giáo dục).
Phần hai
CÔNG DÂN VỚI CÁC VẤN ĐỀ CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
Bài thực nghiệm số 1:
Tiết 29 bài 13: Chính sách giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, văn hóa
Bài thực nghiệm số 2.
Tiết 30 bài 14: Chính sách quốc phòng và an ninh
2.2. Đánh giá về quá trinh thực nghiệp
2.2.1. Tiêu chí đánh giá

Để đánh giá hiệu quả việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề vào trong dạy học phần II môn
GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” tại trường THPT Thuận Châu – huyện
Thuận Châu – tỉnh Sơn La. Bằng các tiết dạy thực nghiêm, tôi dựa trên các kết quả được ghi nhận
theo định tính và định lượng để đưa ra kết luận về đổi mới và sử dụng phương pháp nêu vấn đề


vào trong dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề Chính trị - xã hội” tại
trường THPT Thuận Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La.
2.2.2. Kết quả thực nghiệm
Như vậy qua phân tích kết quả thực nghiệm tôi khẳng định, học sinh ở các lớp thực nghiệm
nắm bài tốt và vững hơn so với các lớp thực nghiệm. Bài kiểm tra cho thấy học sinh ở các lớp
thực nghiệm đã phận tích được nội dung câu hỏi tương đối đầy đủ, từ mức độ hiểu bài trên lớp các
em đã vận dụng một cách sáng tạo để giải quyết vấn đề đặt ra có tính chất thực tiễn.


CHƯƠNG 3
QUY TRÌNH VÀ ĐIỀU KIỆN VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ NHẰM NÂNG
CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC PHẦN II MÔN DGCD LỚP 11 “CÔNG DÂN VỚI CÁC VẤN
ĐỀ CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI” Ở TRƯỜNG THPT THUẬN CHÂU – HUYỆN THUẬN
CHÂU – TỈNH SƠN LA
3.1. Quy trình vận dụng phương pháp nêu vấn đề nhằm nâng cao hiệu quả dạy học phần II
môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận
Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La
3.1.1. Quy trình tổng quát
Việc thiết kế dạy học theo phương pháp nêu vấn đề cần tuân theo quy trình tổng quát gồm 3
bước chủ yếu sau:
- Lựa chọn hình thức dạy học nêu vấn đề sao cho phù hợp với nội dung từng bài học.
- Tổ chức thiết kế bài giảng theo kiểu dạy học nêu vấn đề đã chọn trước đó.
- Kiểm tra, đánh giá kết quả bài học.
3.1.1.1. Lựa chọn hình thức dạy học nêu vấn đề sao cho phù hợp với nội dung bài học

Mỗi bài học đều chứa đựng những nội dung tri thức nhất định. Bởi vậy, muốn phát huy tối
đa tác dụng của phương pháp dạy học nêu vấn đề cần chú ý lựa chọn kiểu dạy học sao cho phù
hợp với nội dung từng bài học.
3.1.1.2. Tổ chức thiết kế và thực hiện bài giảng trên lớp
* Soạn giáo án
Giáo án không phải là việc sao chép tài liệu một cách thụ động mà nó chứa đựng khả năng
tư duy độc lập, sáng tạo của người soạn giảng. Trên tinh thần đó có thể thiết kế bài giảng theo các
phần sau:
- Xác định mục tiêu bài học
- Xác định phương pháp, phương tiện dạy học
+ Phương pháp dạy học
+ Phương tiện dạy học
- Thiết kế các hoạt động dạy học
* Thực hiện bài giảng trên lớp
- Đới với giáo viên:
- Đối với học sinh:
3.1.1.3. Kiểm tra, đánh giá kết quả bài học
Đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu trong quá trình giáo dục. Đánh giá thường
nằm ở khâu cuối cùng của một quá trình giáo dục và sẽ trở thành khởi điểm của một giai đoạn
giáo dục tiếp theo với yêu cầu cao hơn.
3.1.2. Quy trình thiết kế bài dạy
3.1.2.1. Phương pháp trình bày nêu vấn đề
* Bước chuẩn bị
* Các bước thực hiện
3.1.2.2. Phương pháp nêu vấn đề một phần


* Bước chuẩn bị
* Các bước thực hiện
3.1.2.3. Phương pháp nêu vấn đề toàn phần

* Bước chuẩn bị
* Các bước thực hiện
3.1.2.4. Phương pháp nêu vấn đề có tính giả thuyết
* Bước chuẩn bị
* Các bước thực hiện
3.1.3.Quy trình thực hiện bài dạy trên lớp
3.1.3.1. Quy trình thực hiện bài dạy trên lớp bằng phương pháp trình bày nêu vấn đề
* Bước chuẩn bị
* Bước thực hiện
3.1.3.2. Quy trình dạy học trên lớp bằng kiểu dạy học nêu vấn đề một phần
* Bước chuẩn bị
* Bước thực hiện
3.1.3.3. Quy trình dạy học trên lớp bằng kiểu dạy học nêu vấn đề toàn phần
* Bước chuẩn bị
* Các bước thực hiện
3.1.3.4. Quy trình dạy học trên lớp bằng kiểu dạy học nêu vấn đề có tính giả thuyết
* Bước chuẩn bị
* Các bước thực hiện
3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong
dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” ở trường
THPT Thuận Châu – huyện Thuận Châu – tỉnh Sơn La.
3.2.1. Đới với các cấp quản lý
3.2.2. Đối với đội ngũ giáo viên
3.2.3. Đối với học sinh


KẾT LUẬN
Đổi mới phương pháp dạy học là xu hướng tất yếu, là nhiệm vụ chung của toàn ngành giáo
dục. Đổi mới phương pháp dạy học là để đào tạo ra những con người có đủ đức, trí, thể, mĩ phục
vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đổi mới là đổi mới theo hướng phát

triển năng lực, phẩm chất người học theo đúng quan điểm chỉ đạo của Đảng đó là chuyển mạnh
quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiế n thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất
người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kế t hơ ̣p với giáo
dục gia đình và giáo du ̣c xã hội. Thực hiện quan điểm chỉ đạo của Đảng luật Giáo dục đã xác
định, phương pháp dạy học phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của
học sinh; phù hợp với đặc điểm từng lớp học, môn học; bồi dương phương pháp tự học, khả năng
làm việc nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem
lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.
Dạy học nêu vấn đề là phương pháp dạy học phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng
tạo của học sinh. Bản chất của phương pháp nêu vấn đề là đặt học sinh vào các tình huống có vấn
đề, các quan điểm, giả thuyết trái ngược nhau, kích thích người học tích cực suy nghĩ, tìm tòi để
giải quyết vấn đề, lựa chọn quan điểm đúng, biến người học từ vị trí thụ động thành vị trí chủ
động trong giải quyết vấn đề để nắm lấy tri thức.
Tình huống có vấn đề được xây dựng bằng những tình huống sư phạm, bài tập giáo dục, các
giả thuyết, quan điểm gần gũi nhằm giảm bớt tính trừu tượng của môn học, tiếp cận gần hơn với
thực tế dạy học phổ thông đồng thời tạo điều kiện để học sinh rèn luyện các kĩ năng, kĩ xảo cần
thiết.
Dạy học nêu vấn đề sẽ tạo điều kiện để học sinh có cơ hội trao đổi, học hỏi lẫn nhau, tạo nên
không khí lớp học thoải mái không gò bó, áp đặt do vậy học sinh sẽ nắm tri thức tốt hơn.
Qua thực tiễn dạy học phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn đề chính trị - xã
hội” ở trường THPT Thuận Châu - huyện Thuận Châu - tỉnh Sơn La cho thấy, đa phần giáo viên
vẫn sử dụng các phương pháp truyền thống vào giảng dạy còn các phương pháp dạy học tích cực
chưa được sử dụng nhiều đặc biệt là phương pháp nêu vấn đề. Chính vì vậy mà kết quả học tập
của học sinh chưa cao, chưa phát huy hết tính tích cực, chủ động, tự giác trong học tập môn
GDCD của học sinh. Điều cần thiết ở đây là phải vận dụng phương pháp nêu vấn đề vào giảng
dạy để đưa học sinh vào các tình huống có vấn đề, vào các giả thuyết, quan điểm có tính mâu
thuẫn với nhau sau đó tổ chức cho học sinh giải quyết qua đó đưa học sinh vào các tình huống
phải động não suy nghĩ hướng giải quyết, phải đưa ra lựa chọn quan điểm, giả thuyết đúng có như
vậy mới phát huy được tính chủ động, khả năng tư duy sáng tạo của học sinh. Làm được như vậy

sẽ tạo được hứng thú học tập cho học sinh đối với môn học, giúp học sinh chủ động trong quá
trình lĩnh hội tri thức và vận dụng tri thức đó vào thực tiễn cuộc sống.
Như vậy, việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học phần II môn GDCD lớp 11
“Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu - huyện Thuận Châu tỉnh Sơn La có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học của nhà
trường. Điều cần làm ở đây là các cấp quản lý, lãnh đạo nhà trường đặc biệt là các thầy (cô) trực
tiếp giảng dạy môn GDCD nói chung và dạy phần II môn GDCD lớp 11 “Công dân với các vấn
đề chính trị - xã hội” ở trường THPT Thuận Châu cần nghiên cứu và vận dụng phương pháp này
vào trong quá trinh dạy và học của nhà trường.
Qua kết quả nghiên cứu cho phép tôi khẳng định: Đề tài đã nghiên cứu đúng hướng, đúng
mục đích và giả thuyết khoa học đưa ra.