Lịch sử 10 học sinh giỏi trại hè hùng vương lần thứ XII 2016 các trường chuyên hà GIANG

TRẠI HÈ HÙNG VƯƠNG LẦN THỨ XII
ĐỀ THI MÔN : LỊCH SỬ
TRƯỜNG THPT CHUYÊN TỈNH HÀ GIANG
LỚP 10
ĐỀ THI ĐỀ XUẤT
(Đề này có 01 trang, gồm 7 câu)

Câu 1 (2,5 điểm)
Vì sao năm 1917 ở nước Nga có hai cuộc cách mạng ? Hãy làm rõ chủ trương
của Lênin trong việc đưa cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đến thắng lợi ?
Câu 2 (2,5 điểm)
Tóm tắt cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên của nhân dân Đại Việt ở thế
kỉ XIII. Phân tích nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử.
Câu 3 ( 3,0 điểm)
Bằng kiến thức lịch sử đã học, em hãy chứng minh văn hóa Đại Việt thời Lý,
Trần phát triển phong phú, đa dạng và thể hiện tính dân tộc sâu sắc.
Câu 4 ( 3,0 điểm)
Nhân dân Nam Kì đã kháng chiến chống thực dân Pháp như thế nào kể từ năm
1859 đến trước năm 1867? Hãy rút ra đặc điểm của cuộc kháng chiến đó.
Câu 5 (3,0 điểm)
So sánh phong trào Đông du (1905 – 1907) của Phan Bội Châu với phong trào
Duy tân(1906) của Phan Châu Trinh. Giải thích sự khác nhau giữa hai phong trào ?
Câu 6 (3,0 điểm)
Nét chính về hoạt động cứu nước của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 đến trước
năm 1920. Ý nghĩa của những hoạt động trên đối với dân tộc Việt Nam.
Câu 7 (3,0 điểm)
Có những nguyên nhân nào dẫn đến cuộc chiến tranh thế giới (1939 – 1945) ?
Tại sao nói, cuộc chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc đã tạo ra những chuyển biến
to lớn trong tình hình thế giới ?
.....................HẾT.....................
Người ra đề

Vũ Thị Hồng Ngân
0976 077 399


HƯỚNG DẪN CHẤM
MÔN: LỊCH SỬ , LỚP: 10
Lưu ý: Các cách giải khác hướng dẫn chấm, nếu đúng cho điểm tối đa theo thang
điểm đã định.
Câu
Nội dung
Điểm
Nước Nga năm 1917 có hai cuộc cách mạng ? Chủ trương của 2,5
Lênin trong cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa...
1
điểm
*Vì sao...
-Vào đầu thế kỉ XX, ở Nga tồn tại các mâu thuẫn cơ bản..., đòi
hỏi phải giải quyết. Việc Nga hoàng tham gia cuộc chiến tranh
thế giới làm cho tình hình đất nước khủng hoảng sâu sắc dẫn đến
phong trào đấu tranh đòi lật đổ chế độ Nga Hoàng năm 1917...
0,25
-Cách mạng tháng Hai nổ ra đã lật đổ chế độ quân chủ chuyên
chế Nga Hoàng, bước đầu giải quyết được mâu thuẫn giữa nông
dân với chế độ chuyên chế phong kiến, nhưng các mâu thuẫn
khác vẫn tồn tại chưa được giải quyết...
0,5
- Cuộc cách mạng tháng Hai tuy đã lật đổ chế độ phong kiến
Nga Hoàng, song lại xuất hiện cục diện hai chính quyền song
song tồn tại... đại diện cho những quyền lợi khác nhau...

0,25
- Trước các vấn đề cấp bách đòi hỏi giải quyết về hòa bình,
ruộng đất, đói kém... thì chính phủ lâm thời tư sản lại không đưa
ra được cách khắc phục. Tình thế trên đòi hỏi phải có biện pháp
cách mạng đúng đắn phù hợp...
0,5
*Chủ trương của Lê nin...
- Trước tình thế trên, Lê nin và Đảng BSV đã có những biện
pháp cách mạng đúng đắn, phù hợp để chấm dứt tình thế hai
chính quyền song song tồn tại bằng phương pháp đấu tranh hòa
bình...
0,25
- Sau gần 8 tháng đấu tranh điều kiện khởi nghĩa đã chín muồi.
Đảng BSV và Lênin chuyển từ đấu tranh hòa bình sang khởi
nghĩa vũ trang giành chính quyền.
0,25
- Ngày 7/10/1917, Lênin từ Phần Lan bí mật trở về Pêtơrôgrát
trực tiếp lãnh đạo cuộc khởi nghĩa vũ trang..., tuyên bố thành lập
chính quyền Xô viết.
0,25
-Như vậy, Lê nin đã có những chủ trương sáng tạo đúng đắn và
có vai trò quan trọng trong việc đề ra chiến lược, sách lược đưa
cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đến thắng lợi với đỉnh cao là
cách mạng tháng Mười Nga năm 1917...
0,25
Cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên ở thế kỉ XIII. Phân
2,5 đ


2

3

tích nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử...
a.Tóm tắt...
-Thế kỉ XIII, trên bước đường ổn định phát triển dưới thời nhà
Trần, nhân dân ta lại phải đương đầu với một cuộc kháng chiến
thử lửa gian lao vì phải chống lại tư tưởng bành trướng của triều
Mông – Nguyên vào các năm 1258, 1285, 1288...
-Dưới sự lãnh đạo của các vua nhà Trần, đặc biệt là nhà quân sự
thiên tài Trần Quốc Tuấn..., cả nước đã đứng lên sát cánh cùng
triều đình chiến đấu anh dũng kiên cường để bảo vệ quốc gia dân
tộc Việt.
-Kinh thành Thăng Long ba lần bị vó ngựa Mông – Nguyên giày
xéo nhưng với tinh thần “sát thát”, kế “Thanh dã”..., quân và dân
ta đã chủ động đối phó phá tân âm mưu thủ đoạn xâm lược của
quân giặc ... ; Đỉnh cao là chiến thắng Bạch Đằng năm 1288...
đã đi vào lịch sử như một chiến công, biểu tượng sáng người về
truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc.
b.Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử...
-Nguyên nhân...
+ Do sự đoàn kết đồng lòng của quân dân nhà Trần cùng với
truyền thống yêu nước đoàn kết chống ngoại xâm của dân tộc.
+ Do sự chuẩn bị chu đáo, tài năng lãnh đạo của các vua nhà
Trần, các tướng lĩnh..., nhất là Trần Hưng Đạo.
+ Do nhà Trần biết đặt vận mệnh dân tộc lên quyền lợi cá nhân...
-Ý nghĩa...
+ Đập tan mưu đồ xâm lược Đại Việt của nhà nước Mông –
Nguyên, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia dân tộc.
+ Góp phần khẳng định sức mạnh, truyền thống đoàn kết, yêu

nước của dân tộc, củng cố niềm tin cho nhân dân...
+Góp phần ngăn chặn dã tâm xâm lược xuống phía nam của đế
chế Mông – Nguyên...
Hãy chứng minh văn hóa Đại Việt thời Lý, Trần phát triển
phong phú, đa dạng, thể hiện tính dân tộc sâu sắc...
*Tư tưởng tôn giáo, tín ngưỡng...
-Nho giáo, dần trở thành hệ tư tưởng chính của giai cấp phong
kiến, chi phối giáo dục thi cử..., tuy nhiên ở thời Lý, Trần ảnh

0,25

0,25

0,5

0,25
0,25
0,25

0,25
0,25
0,25


hưởng của nho giáo trong nhân dân còn ít....
-Phật giáo, dần giữ vị trí quan trọng và phổ biến, vì đạo Phật vốn
có từ lâu ở nước ta, lại có ảnh hưởng trong tâm hồn người Việt
với giáo lí phù hợp. Vua – quan thời Lý, Trần nhiều người theo
đạo Phật góp tiền xây chùa, đúc chuông, tạo tượng, viết giáo lí
nhà Phật... nhờ đó chùa chiền mọc lên khắp nơi... cùng các tín

ngưỡng dân gian được bảo tồn phát triển...
*Giáo dục...
-Do nhu cầu xây dựng nhà nước và nâng cao dân trí đã thúc đẩy
các nhà nước Lý, Trần quan tâm phát triển giáo dục. Chữ Hán
trở thành chữ viết chính.
- Năm 1070, vua Lý Thánh Tông cho lập Văn Miếu ở kinh đô
Thăng Long..., năm 1075 khoa thi quốc gia đầu tiên được tổ
chức. Thời Trần các khoa thi được tổ chức đều đặn... ; Sự phát
triển của giáo dục đã tạo nên nhiều trí thức tài vào việc xây dựng
và bảo vệ đất nước như Nguyễn Hiền, Mạc Đĩnh Chi...
*Văn học...
-Sự phát triển của giáo dục góp phần phát triển nền văn học, tuy
văn học ban đầu còn mang nặng tư tưởng Phật giáo...
- Thời Trần văn học dân tộc phát triển mạnh với các bài thơ,
hịch, phú nổi tiếng viết bằng chữ Hán như “Nam quốc sơn hà”,
“Hịch tướng sĩ”... vừa thể hiện tài năng vừa toát lên niềm tự hào
dân tộc và lòng yêu nước sâu sắc. Thời kì này đã xuất hiện dấu
hiệu ra đời của chữ Nôm trên cơ sở học tập chữ Hán với một số
nhà thơ Nôm...
*Nghệ thuật...
-Công cuộc xây dựng đất nước thời Lý, Trần và sự phát triển của
tín ngưỡng tôn giáo đã đẩy nhanh sự phát triển của nghệ thuật
với các cung điện, tháp chuông, đền chùa. Nổi tiếng có cung
điện vua Đinh, vua Lý..., chùa Diên Hựu, tháp Báo Thiên, đền
Đồng Cổ...
-Nghệ thuật điêu khắc tinh tế mang họa tiết hoa văn độc đáo...
cùng nhiều bức phù điêu đa dạng...thể hiện trình độ chế kĩ thuật
cao. Nghệ thuật sân khấu như chèo, tuồng ra đời sớm và phát
triển như múa rối nước thời Lý cùng các lễ hội dân gian cầu
mùa, cầu mưa hay đua thuyền, đấu vật với các nhạc cụ dân tộc

trống cơm, sáo, tiêu... góp phần làm phong phú văn hóa Đại
Việt.

0,25

0,25


4

* Khoa học – kĩ thuật...
-Sự phát triển của giáo dục và ý thức dân tộc đã thúc đẩy nhiều
ngành khoa học – kĩ thuật với nhiều thành tựu có giá trị như
sử..., địa, toán, quân sự, các thiết chế chính trị...
-Nổi bật về sử học “ Đại Việt sử kí” của Lê Văn Hưu..., Địa lí “
Dư địa chí”. Khoa học quân sự “Binh thư yếu lược”. Toán học
“Đại thành toán pháp” của Lương Thế Vinh...
*Đánh giá...
-Tuy tiếp nhận tư tưởng tôn giáo, chữ viết từ bên ngoài nhưng
người Việt đã biết hòa lẫn với tư tưởng tín ngưỡng truyền thống
để tạo nên nếp sống và cách ứng xử riêng phù hợp. Một dòng
văn học mang đậm tinh thần dân tộc và lòng yêu nước, niềm tự
hào của người dân Đại Việt để từng bước tạo nên dòng văn hóa
chữ Nôm sau này.
-Người Việt đã sớm hình thành một nền nghệ thuật dân tộc độc
đáo riêng trên mọi lĩnh vực từ kiến trúc, điêu khắc đến ca múa
nhạc cùng với những tiến bộ của các bộ sử, địa lí dân tộc và kinh
nghiệm về lĩnh vực khoa học quân sự góp phần vào công cuộc
xây dựng và bảo vệ quốc gia dân tộc.
Nhân dân Nam Kì kháng chiến chống thực dân Pháp từ năm

1859 đến trước năm 1867. Đặc điểm...
a.Cuộc kháng chiến chống Pháp...
-Trước sự thất bại ở Đà Nẵng, tháng 2/1859 quân Pháp kéo vào
đánh chiếm Gia Định..., song chúng đã vấp phải tinh thần kháng
chiến mạnh mẽ của nhân dân ta. Làm cho kế hoạch “ đánh nhanh
thắng nhanh” thất bại phải chuyển sang đánh “lâu dài”...
-Khi thực dân Pháp mở rộng đánh chiếm các tỉnh Nam Kì... nhân
dân ta đã kháng chiến bền bỉ với sự lãnh đạo của các văn thân, sĩ
phu yêu nước. Tiêu biểu khởi nghĩa Trương Định, Lê Huy...hay
sự kiện nghĩa quân Nguyễn Trung Trực đánh chìm tàu Pháp trên
sông Vàm Cỏ làm nức lòng quân dân ta.
-Sau Hiệp ước 1862 mặc dù triều đình Huế ra lệnh bãi binh, chủ
trương điều đình chuộc đất với Pháp nhưng nhân dân ta vẫn tiếp
tục đứng lên kháng chiến bằng nhiều hình thức... vừa chống
quân Pháp xâm lược vừa chống phong kiến đầu hàng. Tiêu biểu
là cuộc khởi nghĩa của Trương Định...
-Năm 1867, khi quân Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kì,
nhân dân ta đã anh dũng đứng lên kháng chiến chống Pháp với
tinh thần quật cường... dưới sự lãnh đạo của các sĩ phu yêu nước

3,0 đ


5

có cuộc khởi nghĩa của Trương Quyền, hai anh em Phan Tôn,
Phan Liêm, Nguyễn Trung Trực, Nguyễn Hữu Huân...
b.Đặc điểm...
- Phong trào kháng chiến từ miền Đông sang miền Tây. Diễn ra
mạnh mẽ, quyết liệt, bền bỉ với tinh thần quyết chí hi sinh qua sự

lãnh đạo của các nhà yêu nước...
-Ban đầu các cuộc khởi nghĩa đơn thuần là phong trào vũ trang
chống Pháp nhưng về sau vừa kết hợp kháng chiến chống Pháp
xâm lược vừa chống triều đình phong kiến đầu hàng.
-Nhiều cuộc khởi nghĩa thu hút đông đảo nhân dân tham gia với
các hình thức đấu tranh phong phú..., song chủ yếu là vũ trang
chống Pháp.
-Đều thất bại do bị triều đình bỏ rơi... ; so sánh lực lượng chênh
lệch..., vũ khí thô sơ. Tuy nhiên các cuộc đấu tranh chỉ tạm lắng
xuống chứ không chấm dứt và tiếp tục diễn ra kéo dài sau năm
1884 gây những khó khăn mới cho giặc Pháp.
-Là biểu hiện cụ thể sinh động cho lòng yêu nước, ý chí bất
khuất chống ngoại xâm của dân tộc ta... để lại những bài học
kinh nghiệm quý báu cho các cuộc đấu tranh chống thực dân
phong kiến sau này...
So sánh phong trào (1905 – 1907) của Phan Bội Châu với
phong trào (1906) của Phan Châu Trinh. Tại sao có sự khác
nhau...
a.So sánh...
* Giống nhau...
- Đều diễn ra đầu thế kỉ XX, tiếp nhận ảnh hưởng tư tưởng dân
chủ tư sản bên ngoài các sĩ phu yêu nước dần đoạt tuyệt tư tưởng
trung quân ái quốc chuyển sang tư tưởng dân chủ gắn nước với
dân, dân với nước.
- Đều có sự ủng hộ của đông đảo quần chúng yêu nước xong cả
hai phong trào chưa xây dựng được cơ sở vững chắc trong xã hội
bởi hạn chế tầm nhìn, hướng đi, cách tiến hành nên thất bại...
- Đều kế thừa, phát huy tinh thần yêu nước..., góp phần tạo điều
kiện cho khuynh hướng cứu nước mới...
* Khác nhau...

- Về mục tiêu:
+ Qua phong trào Đông Du, Phan Bội Châu xác định kẻ thù là
thực dân Pháp nên đề ra mục tiêu đánh Pháp giành độc lập...
+ Với phong trào Duy tân, Phan Châu Trinh coi chế độ phong

3,0 đ

0,25

0,25
0,25

0,25


kiến thối nát là đối tượng chính nên chủ trương đánh đổ phong
kiến để canh tân đất nước...
- Phương pháp và hình thức hoạt động:
+ Phong trào Đông du tiến hành theo hướng cầu viện bên ngoài
(chủ yếu cầu Nhật Bản giúp) để bạo động vũ trang đánh Pháp...
+ Phong trào Duy tân lại phản đối bạo động, cầu viện chủ trương
dựa vào Pháp cải cách canh tân để cứu dân trước cứu nước sau...
- Cơ sở xã hội:
+Phong trào Đông du dựa vào tầng lớp trên, quan lại cũ... để
tuyên truyền bạo động vũ trang cứu nước...
+ Phong trào Duy tân dựa vào tầng lớp lao động... hô hào cải
cách..., đổi mới canh tân cứu dân, cứu nước.
b.Tại sao...:
-Hoàn cảnh xuất thân giữa hai nhà sĩ phu yêu nước không giống
nhau... nên việc tiếp nhận những luồng tư tưởng bên ngoài khác

nhau.
- Khả năng nhận biết vấn đề mà thực tiễn cách mạng Việt Nam
đặt ra giữa hai nhà yêu nước khác nhau: Phan Bội Châu nhận
thấy kẻ thù chính là thực dân Pháp nên đặt vấn đề dân tộc lên
trên ; Phan Châu Trinh nhận thấy chế độ phong kiến thối nát là
vấn đề chính nên đưa ra mục tiêu giải quyết giai cấp lên trên...
Nét chính về hoạt động cứu nước của Nguyễn Ái Quốc từ năm
1911 đến trước năm 1920. Ý nghĩa của những hoạt động...
a.Hoạt động...
- Người sinh ngày 19/5/1890 tại làng Kim Liên, huyện Nam Đàn
tỉnh Nghệ An trong một gia đình nhà nho yêu nước..., lớn lên ở
vùng quê có truyền thống đấu tranh quật cường. Ngay từ sớm
Người đã có chí muốn đánh đuổi giặc Pháp, giải phóng đồng
bào...
- Người rất khâm phục tinh thần yêu nước của Phan Đình Phùng,
Hoàng Hoa Thám, Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh... nhưng
không tán thành con đường cứu nước của họ nên quyết tâm ra đi
tìm con đường cứu nước mới...
- Ngày 5/6/1911, Người rời cảng Sài Gòn (Nhà Rồng) ra đi tìm
đường cứu nước. Khác với các thế hệ đi trước hướng về Nhật
Bản, Trung Quốc..., Người đến các nước phương Tây, đến nước
Pháp và nhiều nước khác để tìm hiểu...
- Sau nhiều năm bôn ba qua nhiều nước, nhiều châu lục..., Người
nhận thấy ở đâu bọn đế quốc, thực dân cũng tàn bạo độc ác, ở


6

đâu người lao động cũng bị áp bức bóc lột như người An Nam.
-Cuối năm 1917, Người trở lại nước Pháp và làm nhiều nghề để

kiếm sống, tự học tập, rèn luyện trong cuộc đấu tranh của quần
chúng lao động. Người tham gia hoạt động trong Hội những
người Việt Nam yêu nước, viết báo, tranh thủ các diễn đàn, mít
tinh tố cáo thực dân và tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam...
- Người còn viết bản yêu sách đòi cách quyền cơ bản cho nhân
dân An Nam với tên mới là Nguyễn Ái Quốc...

3,0 đ

0,25

0,5

0,25

0,5

0,5
0,25

0,25

0,5


7

b.Ý nghĩa ...
-Sống và làm việc trong phong trào công nhân Pháp ... nên khi
Cách mạng tháng Mười ở nước Nga thành công. Người đã tiếp

nhận ảnh hưởng và tư tưởng cũng dần chuyển biến mạnh mẽ...
-Những hoạt động yêu nước tuy mới chỉ bắt đầu nhưng là cơ sở
quan trọng để Người đến với chủ nghĩa Mác – Lê nin và xác
định con đường cứu nước đúng đắn cho cách mạng Việt Nam...
Cuộc chiến tranh (1939 – 1945). Tại sao nói, cuộc chiến tranh
thế giới thứ hai kết thúc tạo ra những chuyển biến to lớn...

3,0 đ

*Phân tích nguyên nhân...
- Sâu xa :
+ Do sự phân chia về quyền lợi..., theo hệ thống Vécxai –
Oasinhtơn (1919 – 1921) sớm chứa đựng những mâu thuẫn
không thể dung hòa được giữa các nước tư bản.
+ Do phát triển không đều của chủ nghĩa tư bản về kinh tế,
chính trị... giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939)
- Trực tiếp : Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 – 1933)
làm sâu sắc thêm những mâu thuẫn giữa các nước tư bản, dẫn
đến việc lên cầm quyền của phát xít ở Đức, Italia, Nhật...
*Tại sao...
-Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc với vai trò tham chiến đi
đấu của Liên Xô..., điều đó góp phần thúc đẩy sự ra đời của hệ
thống xã hội chủ nghĩa từ Âu sang Á...
-Chiến tranh tuy kết thúc nhưng đã làm thay đổi thế và lực giữa
các nước tư bản chủ nghĩa. Nước Mĩ mạnh lên còn nước Đức thì
bị chia làm hai nước phát triển theo con đường khác nhau...
-Chiến tranh kết thúc đã tạo điều kiện cho phong trào giải phóng
dân tộc bùng nổ lan rộng ... với thắng lợi của 100 quốc gia trẻ
tuổi góp phần làm sụp đổ hệ thống thuộc địa của thực dân...
...............................Hết.............................

0,5

0,5
0,5

0,5

0,5

0,5