LUẬN văn THẠC sĩ PHÁT TRIỂN ý THỨC THẨM mỹ của SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG văn hóa NGHỆ THUẬT và DU LỊCH NHA TRANG HIỆN NAY

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết đầy đủ
Chính trị quốc gia
Chủ nghĩa xã hội

Chữ viết tắt
CTQG
CNXH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNH, HĐH

Khoa học xã hội

KHXH

Khoa học xã hội và nhân văn

KHXH&NV

Kinh tế - xã hội

KT - XH

Nhà xuất bản

Nxb

Văn hóa nghệ thuật và du lịch

VHNT&DL


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
Chương 1

3
QUAN NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM QUY ĐỊNH ĐẾN
PHÁT TRIỂN Ý THỨC THẨM MỸ CỦA SINH
VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ

1.1.

THUẬT VÀ DU LỊCH NHA TRANG
Quan niệm về ý thức thẩm mỹ và phát triển ý thức

12

thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa
1.2.

Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
Đặc điểm quy định đến phát triển ý thức thẩm mỹ của

12

sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và
Chương 2

Du lịch Nha Trang
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN PHÁT

28

TRIỂN Ý THỨC THẨM MỸ CỦA SINH VIÊN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ THUẬT
2.1.

VÀ DU LỊCH NHA TRANG HIỆN NAY
Thực trạng phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên

38

Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha
2.2.

Trang hiện nay
Giải pháp cơ bản phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh

38

viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch
Nha Trang hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

54

85
87
93


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ý thức thẩm mỹ là vấn đề cơ bản của Mỹ học Mác - Lênin, là nội dung
quan trọng trong đời sống tinh thần của chủ thể thẩm mỹ. Ý thức thẩm mỹ
không chỉ biểu hiện trình độ giáo dục ý thức thẩm mỹ của xã hội mà còn thể
hiện quá trình tự phát triển ý thức thẩm mỹ của cá nhân. Phát triển ý thức thẩm
mỹ là nội dung cốt lõi để nâng cao trình độ thụ cảm, đánh giá và sáng tạo thẩm
mỹ của chủ thể. Rèn luyện và không ngừng phát triển ý thức thẩm mỹ có liên
quan chặt chẽ đến đời sống tinh thần lành mạnh, lý tưởng thẩm mỹ tiên tiến và là
cơ sở để con người vươn tới những giá trị chân - thiện - mỹ.
Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
là cơ sở giáo dục đa ngành, có chức năng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao
về các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật và du lịch không chỉ cho tỉnh Khánh Hòa mà
còn cho cả các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Do đó, những vấn đề về giáo
dục mỹ học Mác - Lênin nói chung, phát triển ý thức thẩm mỹ nói riêng trong
Nhà trường có vai trò rất quan trọng và trở nên cần thiết đối với sự phát triển,
hoàn thiện nhân cách của người sinh viên. Từ đó giúp họ biết gắn lý luận Mỹ
học Mác - Lênin với đặc thù hoạt động văn hóa, nghệ thuật, du lịch của Nhà
trường và định hướng mọi hoạt động của mỗi cá nhân theo quy luật cái đẹp,
nhận thức sâu sắc hơn quan điểm, đường lối của Đảng về phát triển văn hoá nghệ thuật xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc. Đó là hành trang giúp cho họ có sự cố gắng, nỗ lực cao
trong sáng tạo thẩm mỹ, phát triển tài năng, góp phần bảo tồn và phát huy những
thế mạnh văn hóa truyền thống sau khi tốt nghiệp ra Trường.
Trong những năm qua, nhìn chung ý thức thẩm mỹ của sinh viên
Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang đã đạt được

những bước tiến đáng kể, trình độ của họ về nhận thức, cảm thụ thẩm mỹ,
đánh giá thẩm mỹ, sáng tạo thẩm mỹ, truyền bá thẩm mỹ được nâng cao.
Tuy nhiên, do nhiều yếu tố tác động, cả về khách quan và chủ quan, trong
quá trình nghiên cứu, học tập, rèn luyện của sinh viên ở Trường Cao đẳng
3


Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang ý thức thẩm mỹ ở sinh viên còn
chưa đồng bộ, hoạt động phát triển ý thức thẩm mỹ trong nhân cách sinh
viên chưa thật sự tương xứng.
Trong xu thế hội nhập hiện nay, Đảng và Nhà nước đã và đang thực hiện
chủ trương đa dạng hóa, đa phương hóa các quan hệ quốc tế. Bên cạnh việc tiếp
thu những giá trị thẩm mỹ tiến bộ của nhân loại, còn có sự xâm nhập của những
phản giá trị làm đời sống thẩm mỹ trở nên đa tạp. Cùng với sự phát triển của đất
nước, không chỉ nhiều loại hình nghệ thuật mới ở trong nước phát triển mà
nhiều loại hình nghệ thuật của các nước trên thế giới cũng có mặt ở nước ta
ngày càng nhiều hơn. Điều đó đã dẫn tới sự hụt hẫng về ý thức thẩm mỹ của
một bộ phận không nhỏ các tầng lớp nhân dân trong đó có sinh viên Trường
Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang. Vì thế, phát triển ý thức
thẩm mỹ cho sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha
Trang là một yêu cầu khách quan. Hội nghị lần thứ chín của Ban chấp hành
Trung ương khóa XI đã xác định: “Xây dựng nền văn hóa và con người Việt
Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần
dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học”[17, tr. 46 - 47]. Chính những con
người ấy là động lực và mục tiêu của sự nghiệp xây dựng xã hội mới. Chính
vì vậy, việc xây dựng chiến lược phát triển ý thức thẩm mỹ, tạo ra một môi
trường thẩm mỹ tích cực cho sinh viên để đánh thức các khả năng sáng tạo
tiềm ẩn, hình thành thị hiếu thẩm mỹ lành mạnh, lý tưởng thẩm mỹ tiên tiến,
nâng cao trình độ và trách nhiệm của những người làm công tác văn hóa, văn
nghệ trước công chúng, dân tộc và thời đại là một việc làm cần thiết của

Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang. Như vậy, để
nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng
cao của Nhà trường trong công cuộc đổi mới hiện nay, việc đi sâu nghiên cứu:
“Phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ
thuật và Du lịch Nha Trang hiện nay” là một vấn đề có giá trị cả về lý luận
và thực tiễn sâu sắc.
4


2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Xung quanh vấn đề ý thức thẩm mỹ và phát triển ý thức thẩm mỹ đã có các
công trình nghiên cứu của các nhà khoa học trong và ngoài nước, đáng chú ý là
các công trình:
Các công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực thẩm mỹ của một số tác
giả nước ngoài như: I.U.LuKin, V.C XcaCherơSicCốp (1982), Nguyên lý mỹ học
Mác- Lênin, (sách dịch), Nxb Sách giáo khoa Mác- Lênin, Hà Nội [52]; Đmi-TriÊ-Va N, (1962), Bàn về cái đẹp, Nxb Văn hoá nghệ thuật, Hà Nội [18];
Tsecnisépxki nghiên cứu: “Quan hệ của thẩm mỹ đối với hiện thực” Nxb Văn
hoá nghệ thuật, Hà Nội [87]; Van-Slốp V, Tơ-Rô-Phi-Mốp P.(1961), Cái đẹp và
cái cao thượng, Nxb Sự thật, Hà Nội [89].
Các công trình nghiên cứu trên đã trình bày những nguyên lý cơ bản của
mỹ học Mác - Lênin, các vấn đề thẩm mỹ mà trung tâm là cái đẹp được bàn nhiều
trong nghệ thuật, các tác giả đã nghiên cứu những phạm trù cơ bản của mỹ học và
biểu hiện của nó trong đời sống xã hội, đặc biệt là thẩm mỹ gắn với nhân cách của
chủ thể thẩm mỹ. Ý thức thẩm mỹ là một khái niệm gắn liền với hoạt động thẩm
mỹ, đối tượng mà ý thức thẩm mỹ phản ánh là hiện thực xã hội.
Ở trong nước, gần đây cũng đã có một số công trình nghiên cứu đề cập
những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến lĩnh vực thẩm mỹ ở những góc
độ, khía cạnh tiếp cận khác nhau như:
Đỗ Huy (1984), Cái đẹp - một giá trị, Nxb Thông tin lý luận, Hà Nội [33],
Tác giả cũng đã chỉ ra giá trị của cái đẹp tồn tại khách quan và có vai trò to lớn

trong đời sống. Đồng thời khẳng định, không có chủ thể thẩm mỹ sẽ không có
thưởng thức, đánh giá,và sáng tạo những giá trị thẩm mỹ và cũng sẽ không có
cái đẹp, cái bi, cái hài, cái giá trị.
Như Thiết (1986), Đưa cái đẹp vào cuộc sống, Nxb Sự thật, Hà Nội [81],
đã làm rõ: cái đẹp luôn gắn liền với cuộc sống và hoạt động của con người, hướng
con người phấn đấu vì hạnh phúc, văn minh, tiến bộ của mỗi người và xã hội,
đồng thời cái đẹp gắn chặt với quy luật vận động tiến lên của chủ nghĩa xã hội. Do
đó, phải đưa cái đẹp vào các lĩnh vực quan trọng của cuộc sống hiện nay như: lao
động, chiến đấu, học tập, quan hệ giao tiếp, nếp sống, lối sống, trang phục, nghệ
5


thuật để vạch trần những cái xấu và những biến tướng của nó trong các lĩnh vực
ấy. Từ đó, tác giả cho rằng: để thực hiện nhiệm vụ “đưa cái đẹp vào cuộc sống
hàng ngày” đòi hỏi chủ thể thẩm mỹ phải có tình cảm thẩm mỹ trong sáng, phong
phú, lành mạnh, lý tưởng thẩm mỹ tiên tiến, và phát huy tính chủ động, tích cực
của chủ thể thẩm mỹ.
Đỗ Huy (1989), Giáo dục thẩm mỹ - một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb
Thông tin lý luận, Hà Nội [34], đã khẳng định giáo dục thẩm mỹ có vai trò quan
trọng trong công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa; giáo dục thẩm mỹ để tạo ra những
chủ thể thẩm mỹ có tình cảm thẩm mỹ phong phú, thị hiếu thẩm mỹ lành mạnh, lý
tưởng thẩm mỹ tiến bộ, có khả năng đẩy lùi những phản giá trị trong thời kỳ quá độ,
có khả năng sáng tạo trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Để tạo ra những
chủ thể thẩm mỹ đại diện cho xã hội mới cần phải đa dạng hóa các hoạt động giáo
dục thẩm mỹ cho nhân dân, đặc biệt phải chú trọng giáo dục thẩm mỹ cho thanh
niên.
Vũ Minh Giang, Phan Huy Lê (1994), Các giá trị truyền thống của con
người Việt Nam hiện nay, Chương trình KHCN cấp nhà nước KX 07-02, Hà Nội
[22], công trình đã đề cập đến một số nội dung: “Một số suy nghĩ về quá trình
hình thành và biến đổi của truyền thống yêu nước Việt Nam”; “Con người Việt

Nam hiện tại trong mối quan hệ với các giá trị và phản giá trị của truyền thống”.
Lương Quỳnh Khuê (1995), Vai trò của văn hoá thẩm mỹ đối với sự
hình thành, phát triển nhân cách của con người Việt Nam hiện nay, Nxb
CTQG, Hà Nội [45], tác giả đã bàn đến ý thức thẩm mỹ trong cấu trúc nội
tại của văn hoá thẩm mỹ gồm: năng lực thẩm mỹ, hoạt động thẩm mỹ và
các giá trị thẩm mỹ tác động đến sự hình thành, phát triển nhân cách của
con người Việt Nam. Như vậy, vấn đề ý thức thẩm mỹ được tác giả nghiên
cứu dưới góc độ văn hoá.
Nguyễn Văn Phúc (1996), Quan hệ giữa cái thẩm mỹ và cái đạo đức trong
cuộc sống và trong nghệ thuật, Nxb KHXH, Hà Nội [72], đã quan niệm: đạo đức
và thẩm mỹ có mối quan hệ mật thiết bên trong, cái đạo đức làm cơ sở của cái
thẩm mỹ; cái thẩm mỹ giúp cái đạo đức trở nên hoàn thiện và tự giác; quan hệ
giữa cái thẩm mỹ và cái đạo đức gắn kết cái thiện và cái mỹ. Tuy nhiên, sự
6


thống nhất bao hàm sự khác biệt nhau như là hai hiện tượng độc lập mang
những đặc trưng riêng biệt. Trên cơ sở phân tích tính đặc thù của cái thẩm
mỹ, tác giả làm rõ sự khác biệt của chủ thể về mặt ý thức thẩm mỹ so sánh với
cái đạo đức và sự tác động qua lại lẫn nhau giữa chúng.
Nguyễn Chí Linh (2000), Phát triển ý thức thẫm mỹ ở học viên sĩ quan chính
trị cấp phân đội trong quân đội ta hiện nay, Luận văn thạc sĩ triết học [51], đã chỉ ra:
“ý thức thẩm mỹ trong hoạt động quân sự là sự phản ánh và biểu hiện cảm xúc tình
cảm, thị hiếu, lý tưởng của người quân nhân về “cái thẩm mỹ” trong hiện thực
khách quan và thực tiễn hoạt động quân sự”. Khẳng định điều đó tác giả đã nêu bật
tính biểu cảm, cảm tính của hoạt động quân sự, chỉ có thông qua hoạt động này mới
đem đến một cách trực tiếp cho mỗi quân nhân những cảm xúc về cái đẹp. Tuy
nhiên tác giả chỉ bàn đến ý thức thẩm mỹ của những học viên sĩ quan trong môi
trường quân đội nói riêng.
Nguyễn Văn Huyên, (chủ biên) (2001), Văn hoá thẩm mỹ và sự phát

triển con người Việt Nam trong thế kỷ mới, Nxb Văn hoá, Hà Nội [36], đã
nghiên cứu làm rõ bản chất, cấu trúc và các tầng ý nghĩa của văn hóa thẩm mỹ, sự vận động của văn hóa - thẩm mỹ trong văn hóa Việt Nam dưới
ánh sáng của các hệ tư tưởng, quan hệ giữa văn hóa - thẩm mỹ và vấn đề
phát triển con người, đặc biệt là vai trò của văn hóa - thẩm mỹ đối với sự
phát triển của đời sống tinh thần và năng lực sáng tạo, những luận giải đó
chủ yếu được bàn luận trong lĩnh vực nghệ thuật.
Huỳnh Khái Vinh (chủ biên) (2001), Một số vấn đề về lối sống, đạo
đức, chuẩn giá trị xã hội, Nxb CTQG, Hà Nội [90], đã trình bày sự tác động của
các nhân tố chính trị, kinh tế, xã hội và xu hướng chuyển đổi lối sống, đạo đức,
chuẩn giá trị xã hội trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước; kế thừa và phát triển nếp sống đạo đức và các giá trị truyền thống dân tộc,
bản sắc dân tộc và cách mạng… tác giả đề ra phương hướng, quan điểm và giải
pháp xây dựng lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội mới.
Nguyễn Chương Nhiếp (2004), Thị hiểu thẩm mỹ trong đời sống, Nxb
CTQG, Hà Nội [68], đã cho rằng thị hiếu thẩm mỹ không phải là cái vốn có,
mà được hình thành trong quan hệ phức tạp giữa cái sinh học và cái xã
7


hội, cái cá nhân và cái cộng đồng. Luận giải vai trò của thị hiếu thẩm mỹ
trong đời sống thẩm mỹ, tác giả đã chỉ ra: thị hiếu thẩm mỹ với tư cách
vừa là nhân tố chủ đạo trong thưởng thức thẩm mỹ, vừa là yếu tố quan
trọng trong hoạt động của chủ thể đánh giá, vừa là một yếu tố cấu thành
năng lực sáng tạo thẩm mỹ. Nhưng thưởng thức, đánh giá, sáng tạo thẩm
mỹ ở đây mà tác giả bàn đến chủ yếu trong lĩnh vực nghệ thuật.
Lê Đình Lục (2005), Vấn đề cảm thụ thẩm mỹ, Luận án tiến sĩ triết
học [53], đã làm rõ cảm thụ thẩm mỹ là nhu cầu khách quan mang tính cá
nhân của con người, tuy nhiên luôn gắn với điều kiện khách quan của xã
hội. Trong đó chỉ ra, cảm thụ thẩm mỹ không chỉ là thưởng thức cái hay,
cái đẹp một cách cảm tính mà phải nhận thức được những tầng ý nghĩa tốt

đẹp của giá trị thẩm mỹ trong các quan hệ thẩm mỹ và vai trò của nó đối
với đời sống xã hội. Để cảm thụ thẩm mỹ một cách sâu sắc đòi hỏi chủ thể
thẩm mỹ phải có ý thức thẩm mỹ tốt.
Lê Thị Hường (2006), Nhu cầu thẩm mỹ và vai trò của nó trong đánh
giá, thưởng thức, sáng tạo nghệ thuật, Luận văn thạc sĩ triết học, Hà Nội
[38], đã chỉ rõ thông qua hoạt động thực tiễn của mình con người đã nảy
sinh nhu cầu thưởng thức, đánh giá và sáng tạo nghệ thuật, trong đó khẳng
định: đánh giá thẩm mỹ là những phán đoán về giá trị thẩm mỹ, quá trình
thẩm định mức độ phù hợp của khách thể đánh giá, chủ thể đánh giá và cơ
sở đánh giá đối với chuẩn mực, tiêu chí nhất định được rút ra từ thực tiễn xã
hội và nghệ thuật. Sáng tạo nghệ thuật phải được xuất phát từ những cảm
hứng, say mê và tài năng của chủ thể. Theo cách lý giải những vấn đề trên
của tác giả thì đó chỉ là một khía cạnh của thụ cảm, đánh giá thẩm mỹ thông
qua thưởng thức nghệ thuật là chủ yếu.
Nguyễn Văn Thủy (2010), Phát triển năng lực thẩm mỹ của học viên
Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay, luận văn thạc sĩ triết học [80], cho rằng thị
hiếu thẩm mỹ là một cấp độ của năng lực thẩm mỹ “chỉ năng lực ứng xử của chủ
thể trước cái thẩm mỹ với tính chất có chọn lựa, định hướng, phê phán lý tính”.
Tuy nhiên, tác giả chỉ bàn đến ý thức thẩm mỹ chi phối đến năng lực thẩm mỹ

8


mà chưa lý giải bản chất, đặc trưng vai trò của ý thức thẩm mỹ đối với đời sống
thẩm mỹ của học viên.
Phạm Văn Hậu (2013), Định hướng thị hiếu thẩm mỹ cho học viên
Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay, luận văn thạc sĩ triết học [29], đã chỉ rõ:
“Thị hiếu thẩm mỹ là tổng hòa các yếu tố cá nhân và xã hội, tình cảm và lý trí,
thống nhất với nhu cầu và lý tưởng thẩm mỹ, phản ánh năng lực của chủ thể
trong thưởng thức, đánh giá giá trị thẩm mỹ của sự vật, hiện tượng khách quan,

dẫn đến sự ham thích, lựa chọn hay khước từ sự vật, hiện tượng đó”. Tính khoa
học, hợp lý, logic của nội dung, phương pháp và sự đa dạng, phong phú, của các
hình thức giáo dục thẩm mỹ có vai trò rất quan trọng trong truyền tải các giá trị
thẩm mỹ tới người học. Về ý thức thẩm mỹ tác giả chỉ mới nhấn mạnh ở mặt
“Nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục ý thức thẩm mỹ là phương thức cơ
bản mà các chủ thể giáo dục chuyển tải các giá trị thẩm mỹ tới học viên”.
Ngoài ra, trên các báo và tạp chí đã có nhiều bài viết liên quan đến
vấn đề phát triển ý thức thẩm mỹ, giáo dục thẩm mỹ. Tiêu biểu như: Nguyễn
Quang Uẩn (1995), Định hướng giá trị nhân cách và giáo dục giá trị, Đề tài
KX 07 - 04, Hà Nội; Trần Xuân Trường (Chủ biên), (2000), Định hướng xã
hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực cơ bản của đời sống, Công trình khoa học cấp
nhà nước, đề tài KHXH 01 - 07/HVCTQS, Hà Nội; Lê Văn Quang (2001),
phát triển ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa trong xã hội và quân đội trong thời
kỳ mới, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội; Đặng Hữu Toàn (2001), “Hướng các
giá trị đạo đức truyền thống theo chuẩn giá trị chân thiện mỹ trong bối cảnh
toàn cầu hoá và phát triển kinh tế thị trường”, Tạp chí Triết học, số 4; Cao Thu
Hằng (2003), “Giáo dục các giá trị đạo đức truyền thống trong điều kiện hiện
nay”, Tạp chí Triết học, số 11; Võ Minh Tuấn (2004), “Tác động toàn cầu hóa
đến đạo đức sinh viên hiện nay”, Tạp chí Triết học, số 4; Văn Đức Thanh
(2004) Về xây dựng môi trường văn hoá cơ sở, Nxb CTQG, Hà Nội; Bộ Giáo
dục và Đào tạo (2005), Luật giáo dục, Nxb CTQG, Hà Nội; Võ Văn Thắng
(2005), “Một số mâu thuẫn nảy sinh trong xây dựng lối sống mới ở nước ta
hiện nay”, Tạp chí Triết học, số 8; Nguyễn Thị Thanh Huyền (2007), “Toàn
cầu hoá và nguy cơ suy thoái đạo đức, lối sống con người Việt Nam hiện nay”,
9


Tạp chí Triết học, số 2; Phạm Thị Oanh (2009), “Vai trò của con người trong
sự phát triển xã hội theo hướng bền vững”, Tạp chí Triết học, số 8;… và một số
tài liệu “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” do Ban tư

tưởng văn hóa Trung ương soạn thảo.
Các công trình trên đã lựa chọn nhiều cách tiếp cận khác nhau góp phần
làm rõ một số cơ sở lý luận và thực tiễn nâng cao đời sống thẩm mỹ, phát
triển ý thức thẩm mỹ của xã hội. Đây là những công trình có ý nghĩa trang bị
phương pháp luận, là những tư liệu quan trọng để tác giả kế thừa, nghiên cứu,
luận giải thực hiện mục đích và nhiệm vụ của luận văn. Mỗi công trình, đề tài
là một góc nhìn riêng của tác giả, vấn đề ý thức thẩm mỹ cũng như các thành
tố cấu thành, vị trí, vai trò của nó đã được một số tác giả đề cập ở các góc độ
khác nhau và với những nội dung, cách tiếp cận, luận giải ở mức độ sâu, rộng
khác nhau. Đây là nguồn tư liệu tham khảo quý cho tác giả trong quá trình
hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình.
Song, chưa có công trình nào nghiên cứu cơ bản, có tính hệ thống,
chuyên sâu dưới góc độ triết học về vấn đề phát triển ý thức thẩm mỹ cho một
đối tượng cụ thể. Đây chính là sự khác biệt cơ bản giữa nội dung luận văn của
tác giả với các công trình nghiên cứu trước đó, bảo đảm cho luận văn là một
công trình nghiên cứu độc lập, không trùng lặp.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
* Mục đích nghiên cứu
Làm rõ bản chất, thực trạng và đề xuất giải pháp cơ bản phát triển ý thức
thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ quan niệm và những đặc điểm quy định đến phát triển ý thức thẩm
mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang.
Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên
Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật và du lịch Nha Trang hiện nay.
Đề xuất giải pháp cơ bản phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường
Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
* Đối tượng nghiên cứu
10

Bản chất của quá trình phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường
Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang.
* Phạm vi nghiên cứu
Là những vấn đề lý luận, thực tiễn về phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh
viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang (sinh viên
đào tạo bậc cao đẳng chính quy, tập trung 3 năm). Thời gian nghiên cứu, khảo
sát từ năm học 2011 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của đề tài
* Cơ sở lý luận
Luận văn thực hiện trên cơ sở hệ thống những quan điểm lý luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng về công
tác cán bộ, về văn hóa xã hội, về thẩm mỹ, phát triển ý thức thẩm mỹ và chiến lược
phát triển con người nói chung, trong hoạt động của sinh viên nói riêng.
* Cơ sở thực tiễn
Luận văn dựa vào thực trạng hoạt động phát triển ý thức thẩm mỹ cho sinh
viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang; các báo cáo tổng
kết có liên quan của các cơ quan chức năng, các khoa và phòng ban của Nhà trường
từ năm học 2011 đến nay và các số liệu điều tra xã hội học của tác giả.
* Phương pháp nghiên cứu
Dựa vào hệ thống phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng
và duy vật lịch sử. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng một số phương pháp cụ thể như:
phân tích và tổng hợp, lôgíc và lịch sử, trừu tượng hoá và khái quát hoá, thống
kê, so sánh, điều tra xã hội học và phương pháp chuyên gia…
6. Ý nghĩa của đề tài
Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ cung cấp thêm cơ sở khoa học
góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận, thực tiễn và giải pháp phát
triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ
thuật và Du lịch Nha Trang hiện nay.

Luận văn cũng có thể làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu và vận dụng
vào những vấn đề có liên quan đến công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện, bồi
dưỡng sinh viên, tại các trường cao đẳng - đại học trên cả nước.
7. Kết cấu của đề tài
11


Đề tài gồm: Phần mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục.
Chương 1
QUAN NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM QUY ĐỊNH ĐẾN PHÁT TRIỂN Ý THỨC
THẨM MỸ CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA
NGHỆ THUẬT VÀ DU LỊCH NHA TRANG
1.1. Quan niệm về ý thức thẩm mỹ và phát triển ý thức thẩm mỹ của
sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
1.1.1. Quan niệm về ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng
Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
* Ý thức thẩm mỹ
Ý thức thẩm mỹ là một hình thái ý thức xã hội đặc thù, phản ánh tồn tại
xã hội một cách độc đáo qua đó giúp con người có một cái nhìn nhân văn về
các vấn đề của đời sống xã hội theo quy luật của cái đẹp, biết cảm thụ, thưởng
thức và sáng tạo nghệ thuật chân chính đồng thời thúc đẩy con người đấu
tranh cho cái đẹp, cái thiện, và bài trừ cái xấu, cái ác. Cho đến nay, đã có rất
nhiều quan niệm khác nhau về ý thức thẩm mỹ được đề cập trong các công
trình khoa học. Theo từ điển Triết học, ý thức xã hội dùng để chỉ phương
diện sinh hoạt tinh thần của xã hội, nảy sinh từ tồn tại xã hội và phản ánh từ
tồn tại xã hội trong những giai đoạn lịch sử nhất định. Theo nội dung và lĩnh
vực phản ánh đời sống xã hội, ý thức xã hội bao gồm các hình thái khác
nhau, đó là ý thức chính trị, ý thức pháp quyền, ý thức đạo đức, ý thức tôn
giáo, ý thức thẩm mỹ, ý thức khoa học... Từ điển Bách khoa toàn thư Việt

Nam quan niệm ý thức thẩm mỹ là sự nhận biết của con người về cái hay cái đẹp
trong hành vi ứng xử, trong đời sống xã hội. Trong giáo trình mỹ học Mác Lênin

(Nxb CTQG, 2002): “Ý thức thẩm mỹ là một trong những hình thái ý thức xã
hội, phản ánh tồn tại xã hội dưới góc độ thẩm mỹ”. Trong giáo trình Mỹ học và
giáo dục thẩm mỹ (Nxb Giáo dục, 2000): “Ý thức thẩm mỹ là một hình thái ý thức

xã hội của con người, phản ánh hiện thực khách quan dưới dạng hình tượng
thẩm mỹ nhằm đáp ứng nhu cầu sáng tạo và tiếp nhận hiện thực theo quy luật
của cái đẹp”.
12


Tuy có sự khác nhau trong cách định nghĩa nhưng có thể rút ra một số
nội dung cơ bản của những quan niệm trên về ý thức thẩm mỹ như sau:
Thứ nhất, cũng như các hình thái ý thức xã hội khác, ý thức thẩm mỹ
hình thành và phát triển trên cơ sở thực tiễn xã hội thông qua sự phản ánh
hiện thực khách quan vào trong ý thức con người. Quá trình hoạt động thực
tiễn, hoạt động thẩm mỹ, con người tiếp xúc với các sự vật, hiện tượng của
hiện thực khách quan, sự hấp dẫn, vẻ đẹp của hiện thực tác động đến con
người thông qua các giác quan, đặc biệt là mắt và tai, mắt cảm nhận được vẻ
đẹp sinh động của hiện thực, tai nghe được những âm thanh kỳ diệu của cuộc
sống, từ đó hình thành trong con người sự hứng thú, say mê, sự rung động
mãnh liệt trước vẻ đẹp đó. Đó là cái đẹp, cái hoàn thiện, hoàn mỹ được cảm
nhận, được hình thành trong ý thức con người. Những cảm xúc, tâm trạng
tinh thần ấy được phản ánh, được biểu hiện bằng các hình thức nghệ thuật đa
dạng, phong phú của con người: hội họa, điệu khắc, văn học, sân khấu, điện
ảnh...Những hình thức nghệ thuật thông qua những tác phẩm nghệ thuật phản
ánh những hình tượng điển hình, lý tưởng trong đời sống hiện thực bằng sự ca
ngợi, khen, chê...là sự biểu hiện cao nhất của ý thức thẩm mỹ.

Thứ hai, ý thức thẩm mỹ với tính toàn diện của nó là một hình thái ý
thức xã hội, là sự nhận thức, đánh giá của con người đối với hiện thực, là sự
phản ánh hiện thực khách quan bằng các hình tượng trực tiếp, cảm tính cụ
thể. Sự khác nhau giữa ý thức thẩm mỹ với các hình thái ý thức khác thể hiện ở
chỗ ý thức thẩm mỹ phản ánh hiện thực bằng hình tượng, trực tiếp, cụ thể, cảm
tính, cái đẹp là trung tâm, nghệ thuật là hình thức biểu hiện tập trung cao nhất.
Thứ ba, cơ sở tự nhiên hình thành ý thức thẩm mỹ là bộ não con người.
Bộ não người của chủ thể thẩm mỹ phải là bộ não phát triển bình thường với
các giác quan và dưới sự tác động của hoạt động thực tiễn. Trong mối liên hệ
phổ biến, ý thức thẩm mỹ có sự tác động qua lại biện chứng với các hình thái
ý thức xã hội khác. Điều này được thể hiện rõ nét qua bản chất của ý thức
thẩm mỹ. Ý thức thẩm mỹ là một hình thái ý thức xã hội phản ánh hiện thực
khách quan về mặt thẩm mỹ trong mỗi giai đoạn lịch sử nhất định bằng hình
tượng, trực tiếp, cụ thể, cảm tính.
13


Từ những quan niệm và khái quát trên về ý thức thẩm mỹ có thể đưa ra
một khái niệm tổng quát về ý thức thẩm mỹ và những đặc trưng cơ bản như
sau: “Ý thức thẩm mỹ là một hình thái ý thức xã hội phản ánh hiện thực khách
quan dưới góc độ thẩm mỹ”.
Như vậy, ý thức thẩm mỹ là một bộ phận cấu thành của ý thức xã hội
nhưng không đồng nhất với các hình thái ý thức xã hội khác mà nó có tính
độc lập tương đối. Bởi vì, nó phản ánh hiện thực trong quan hệ với nhu cầu
thưởng thức và sáng tạo cái đẹp tạo ra giá trị thẩm mỹ từ hoạt động thẩm mỹ.
Ý thức thẩm mỹ có tác động tích cực đối với đời sống xã hội. Chính ý thức
thẩm mỹ đã sáng tạo hiện thực xã hội theo quy luật của cái đẹp, sáng tạo con
người có tính nhân văn. Là một yếu tố thực hiện chức năng phản ánh hiện
thực khách quan nên sự ra đời của ý thức thẩm mỹ là tất yếu khách quan dựa
trên các cơ sở vật chất và bộ não con người thông qua mối quan hệ tác động

qua lại giữa con người với tự nhiên và xã hội.
Là một hình thái ý thức xã hội, bản chất ý thức thẩm mỹ không chỉ phản
ánh tồn tại xã hội mà còn tác động tích cực trở lại với sự phát triển của tồn tại xã
hội ấy. Nó có khả năng không chỉ đưa lại một hình ảnh đúng đắn, chỉnh thể về thế
giới mà còn đưa lại hình mẫu của một “tương lai mong đợi”, tạo dựng cơ sở cảm
xúc - ý chí cho mỗi cá nhân nhằm cải biến hiện thực.
Bản chất của ý thức thẩm mỹ cũng là sự phản ánh hiện thực khách
quan của con người, trong đó có mối quan hệ với nhu cầu và sự thưởng thức.
Qúa trình phản ánh này có sự năng động và sáng tạo, thể hiện rõ nét nhất ở
những tác phẩm nghệ thuật mô tả về những sự vật, hiện tượng chưa có trong
thực tế, có thể tiên đoán, dự báo trong tương lai thông qua tưởng tượng.
Ý thức thẩm mỹ khác so với các hình thái ý thức xã hội khác ở chỗ ý
thức thẩm mỹ phản ánh hiện thực theo “quy luật của cái đẹp”, với nghệ
thuật là hình thức biểu hiện cao nhất. Nghệ thuật phản ánh thế giới tâm
hồn của con người, phản ánh những mặt của đời sống xã hội, bên cạnh đó
nghệ thuật sáng tạo ra cái mới nhằm phản ánh ước mơ lý tưởng của con
người. Sự hư cấu sáng tạo của nghệ thuật đem lại cho nghệ thuật tính độc
lập cao, tuy nhiên dù có sáng tạo như thế nào thì giá trị thẩm mỹ của tất cả
14


các loại hình nghệ thuật không phải ở chỗ “ nghệ thuật vị nghệ thuật” mà nó
nằm ở chỗ “nghệ thuật vị nhân sinh”.
Ý thức thẩm mỹ không chỉ phản ánh trung thực hiện thực khách quan
mà còn giúp cho chủ thể sáng tạo tưởng tượng hư cấu nhằm biểu hiện mong
muốn xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn. Nó còn có tính vượt trước. Cố thủ
tướng Phạm Văn Đồng cho rằng: sự khái quát trong nghệ thuật là sự kết hợp
ba mặt thực - thơ - mộng. Như vậy, chân lý nghệ thuật không chỉ gồm những
dữ liệu chân thực của cuộc sống mà còn gồm cả chất thơ (những giá trị mỹ
cảm) và cả tưởng tượng, bay bổng thậm chí đầy chất mộng tưởng.

Cũng như các hình thái ý thức xã hội khác, ý thức thẩm mỹ có cấu trúc
phức tạp tùy theo góc độ tiếp cận mà có sự phân chia khác nhau. Tiếp cận từ
phương diện các hoạt động cơ bản của chủ thể thẩm mỹ thì ý thức thẩm mỹ là
một chỉnh thể thống nhất được cấu thành bởi những yếu tố sau: tri thức thẩm
mỹ; nhu cầu thẩm mỹ; cảm xúc, tình cảm thẩm mỹ; thị hiếu thẩm mỹ; quan
điểm thẩm mỹ và lý tưởng thẩm mỹ.
Tri thức thẩm mỹ là toàn bộ kiến thức mỹ học đã được chủ thể thẩm mỹ
tiếp nhận, nó chi phối tới các yếu tố thẩm mỹ còn lại. Một chủ thể không thể
có ý thức thẩm mỹ nếu không có tri thức thẩm mỹ. Tri thức thẩm mỹ là hệ
thống những quan niệm, phạm trù cơ bản của mỹ học, đặc biệt là bản chất của
cái thẩm mỹ trong quan hệ thẩm mỹ giữa con người với tư cách là chủ thể thẩm
mỹ và các đối tượng của khách thể thẩm mỹ. Tri thức thẩm mỹ có vai trò quan
trọng giúp cho con người nâng cao năng lực cảm thụ, thưởng thức, nhận biết,
đánh giá và sáng tạo thẩm mỹ. Đây là cơ sở, nền tảng để cho cảm xúc thẩm mỹ
của sinh viên thâm nhập sâu hơn vào đối tượng thẩm mỹ, để có thể cảm nhận,
nắm bắt được nhanh nhạy, chính xác bản chất các hiện tượng thẩm mỹ trong
đời sống và để có thể chiếm lĩnh được các giá trị thẩm mỹ ở mức trọn vẹn, sâu
sắc, đạt đến tầng sâu triết - mỹ của nó.
Nhu cầu thẩm mỹ thực chất là những mong muốn, những nguyện vọng,
những đòi hỏi của con người vươn tới cái đẹp, cái hoàn thiện, hoàn mỹ trong
quá trình tồn tại và phát triển của mình. Nhu cầu thẩm mỹ có quan hệ chặt chẽ
với nhu cầu vật chất, đặc biệt là với khả năng và trình độ phát triển của nền
15


sản xuất vật chất. Trình độ sản xuất càng cao, nền sản xuất xã hội càng phát
triển, xã hội càng có khả năng thoả mãn nhu cầu vật chất, thì những nhu cầu
thẩm mỹ càng đòi hỏi cao hơn và xã hội cũng có những khả năng đáp ứng
những nhu cầu ngày càng cao này.
Cảm xúc thẩm mỹ là sự rung động trực tiếp của con người trước những

hiện tượng thẩm mỹ khách quan. Cảm xúc thẩm mỹ lặp đi lặp lại nhiều lần
tạo thành tình cảm thẩm mỹ. Như vậy, cảm xúc thẩm mỹ và tình cảm thẩm mỹ
gắn bó chặt chẽ không tách rời nhau. Cảm xúc thẩm mỹ là những viên gạch
đầu tiên xây dựng nên tình cảm thẩm mỹ, tình cảm thẩm mỹ lại được biểu hiện
ở cảm xúc thẩm mỹ, thông qua tình cảm thẩm mỹ, cảm xúc thẩm mỹ được
nâng lên. Nhưng cảm xúc, tình cảm thẩm mỹ hình thành đến mức độ nào trong
chủ thể, phụ thuộc vào trình độ thẩm mỹ, khả năng, vốn sống, năng lực thẩm
mỹ của chủ thể thẩm mỹ. Cảm xúc, tình cảm thẩm mỹ có vai trò quan trọng
trong cuộc sống, nó là động lực trực tiếp cho hoạt động sáng tạo của người
nghệ thuật cũng như các hoạt động xã hội khác. Tuy nhiên cảm xúc, tình cảm
thẩm mỹ không hình thành một cách tự phát, mà thông qua quá trình hoạt động
thực tế, quá trình giáo dục ý thức thẩm mỹ một cách có hệ thống, thường xuyên
từ thấp tới cao, cùng với quá trình tự giác rèn luyện của mỗi con người.
Thị hiếu thẩm mỹ là một trong những thành tố cơ bản của ý thức thẩm
mỹ, phản ánh khả năng lựa chọn phổ biến của con người trước thế giới các
hiện tượng thẩm mỹ. Thị hiếu thẩm mỹ biểu hiện năng lực thẩm mỹ chủ quan
của chủ thể, là sự thống nhất biện chứng của cái cá nhân và cái xã hội, được
biểu hiện thành năng lực thẩm mỹ của mỗi chủ thể xác định. Thị hiếu thẩm
mỹ luôn có sự vận động biến đổi. Thị hiếu thẩm mỹ bộc lộ ở: tính phản ứng
mau lẹ, tính vô tư, tính cá biệt và tính xã hội, tính giai cấp, tính dân tộc và
tính nhân loại, tính thời đại.
Quan điểm thẩm mỹ là hệ thống tri thức, quan niệm về thẩm mỹ của
con người, tập đoàn người, giai cấp để chỉ đạo hoạt động thẩm mỹ, quan hệ
thẩm mỹ của con người và xã hội. Quan điểm thẩm mỹ thể hiện trình độ cao
của ý thức thẩm mỹ. Nó không phải đơn thuần là những tri thức, hiểu biết rời
rạc về thẩm mỹ, cũng không phải dừng lại ở những cảm xúc, tình cảm, thị
16


hiếu cảm tính nữa, mà nó đã là hệ thống tri thức, trình độ lý luận về thẩm mỹ.

Quan điểm thẩm mỹ hình thành, phát triển trên cơ sở của một chế độ kinh tế
xã hội nhất định. Quan điểm thẩm mỹ thể hiện trình độ lý luận thẩm mỹ cho
nên nó có vai trò to lớn tác động trở lại sâu sắc tới thị hiếu, cảm xúc tình cảm
thẩm mỹ, định hướng cho việc hình thành cái cảm xúc, thị hiếu, tình cảm
thẩm mỹ phù hợp với quyền lợi, lợi ích giai cấp, với yêu cầu của sự phát triển
xã hội trong mỗi giai đoạn lịch sử nhất định. Quan điểm thẩm mỹ còn đóng
vai trò chi phối, tác động tới sự cảm thụ, sáng tạo, xây dựng các hình tượng
thẩm mỹ trong nghệ thuật.
Lý tưởng thẩm mỹ là động lực thúc đẩy, nâng đỡ con người không
ngừng vươn tới hiện thực tươi sáng đẹp đẽ để con người vươn tới chân - thiện
- mỹ. Là sự phản ánh vượt trước về một phương diện nào đó của hiện thực
được thể hiện ở những khát vọng, ước mơ của con người về cái cao đẹp
nhất. Tuy nhiên, điều đó không phải là sự mơ mộng hão huyền, không gắn
với một cơ sở thực tế nào mà nó bắt nguồn từ những quy luật phát triển xã
hội, cái đang là mầm mống nhưng sẽ là hiện thực phổ biến trong tương
lai. Ở đây nhân tố hiện thực là tiêu chuẩn đánh giá tính chân thực của lý
tưởng, là cơ sở phân biệt lý tưởng thẩm mỹ chân chính với ảo tưởng. Lý
tưởng thẩm mỹ gắn bó mật thiết với các lý tưởng xã hội khác như lý
tưởng chính trị, lý tưởng đạo đức... Đối tượng phản ánh của lý tưởng thẩm
mỹ là khía cạnh thẩm mỹ của đời sống hiện thực: cái đẹp, cái cao cả, cái
bi, cái hài và mối quan hệ giữa chúng.
Các yếu tố trình bày trên đây thể hiện những mặt, những góc độ, trình
độ khác nhau của ý thức thẩm mỹ, giữa chúng có quan hệ biện chứng với
nhau tạo điều kiện tồn tại và cùng thúc đẩy nhau phát triển. Cho nên trong
xem xét ý thức thẩm mỹ không được tuyệt đối hoá, hay tách rời những yếu tố
của nó. Mọi sự tách rời hay tuyệt đối hoá một yếu tố nào của ý thức thẩm mỹ
là không hiểu đúng, đầy đủ tính phong phú, đa dạng của nó.
Tóm lại, ý thức thẩm mỹ là một hình thái ý thức xã hội đặc thù, phản
ánh tồn tại xã hội một cách độc đáo và có tính vượt trước tồn tại xã hội thông
qua việc hưởng thụ và sáng tạo theo quy luật của cái đẹp. Để hiểu rõ hơn tính

17


đặc thù của ý thức thẩm mỹ ở từng chủ thể cụ thể cần đi sâu làm rõ những đặc
trưng cơ bản của nó.
* Ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật
và Du lịch Nha Trang
Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang là một
trong những trung tâm đào tạo văn hóa nghệ thuật và du lịch lớn tại khu vực
Nam Trung bộ và Tây Nguyên nói chung, tỉnh Khánh Hòa nói riêng. Trường
đã xác định nhiệm vụ trọng tâm là đào tạo nguồn nhân lực cho khu vực và địa
phương. Nhiệm vụ chủ yếu của Trường là đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ những
người làm công tác văn hóa nghệ thuật và du lịch cho tỉnh, khu vực và toàn
quốc từ trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng đến liên thông đại học. Nhà
Trường hiện có 08 khoa (Âm Nhạc, Sân khấu - Múa, Mỹ Thuật, Du Lịch, Lý
luận chính trị, Đại cương - Nghiệp vụ Văn hóa, Ngoại Ngữ, Tại Chức); 06
phòng (Đào tạo - kiểm định chất lượng, Nghiên cứu khoa học - Quan hệ quốc
tế, Tài Vụ, Tổ chức - Hành chính, Thanh Tra - Pháp chế, Công tác chính trị quản lý học sinh sinh viên); 02 trung tâm (Thông tin - thư viện, Tin học Ngoại ngữ) và các tổ chức đoàn thể: Công đoàn, Đoàn thanh niên cộng sản
Hồ Chí Minh, Hội sinh viên.
Với sự phát triển bền vững trong hơn 35 năm qua đã giúp Nhà trường
tạo lập được uy tín và thương hiệu về đào tạo lĩnh vực văn hóa nghệ thuật và
du lịch trong khu vực duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên cũng như trên
cả nước. Hàng chục nghìn học sinh, sinh viên của Trường đã tốt nghiệp đáp
ứng cho nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong các ngành văn hóa,
nghệ thuật, du lịch của tỉnh Khánh Hòa, các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ và
Tây Nguyên. Đối tượng đào tạo ở Nhà trường rất đa dạng, trong đó đối tượng
đào tạo bậc cao đẳng (thời gian đào tạo 3 năm) được xác định là đối tượng
đào tạo cơ bản và chủ yếu.
Sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha
Trang là những học sinh tốt nghiệp phổ thông trung học, có đủ điều kiện,

tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, văn hoá, sức khoẻ và năng khiếu
về văn hóa nghệ thuật… đã trúng tuyển trong các kỳ thi tuyển sinh hàng năm
18


của Nhà trường, được đào tạo tập trung 3 năm. Sau khi tốt nghiệp trở thành
những người làm công tác văn hóa, nghệ thuật và du lịch có đủ phẩm chất,
năng lực, có khả năng phát triển, đảm nhiệm tốt trong vai trò công tác của
mình. Sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha
Trang vừa mang đặc điểm chung về tâm sinh lý của lứa tuổi thanh niên
thường rất sôi nổi, nhiệt tình, hăng hái, ham học hỏi, cầu tiến vừa có những
đặc điểm của môi trường văn hóa nghệ thuật là yêu thích những cái hay, cái
đẹp, rất nhạy bén trong khám phá, đánh giá, sáng tạo thẩm mỹ, thích tiếp
xúc, thích hoạt động tập thể, mong muốn tự khẳng định mình, đặc biệt họ là
những người có năng khiếu văn hóa văn nghệ.
Ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và
Du lịch Nha Trang có những đặc thù, chính vì vậy nghiên cứu phát triển ý
thức thẩm mỹ cho đối tượng này cần thấy được những đặc điểm riêng biệt:
Đặc điểm về sự hình thành ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao
đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang.
Sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
có tư chất về cách nhìn và đánh giá nghệ thuật nói chung, đánh giá thẩm mỹ
nói riêng. Các sinh viên trúng tuyển trong Nhà trường đã được tuyển chọn về
năng khiếu. Vì thế tiềm năng về năng lực thẩm mỹ của các sinh viên này có
sự khác biệt so với sinh viên các trường cao đẳng, đại học khác.
Đặc điểm về nội dung cấu trúc ý thức thẩm mỹ.
Nhận thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ
thuật và Du lịch Nha Trang có sự tương đồng. Khi lựa chọn đăng kí dự thi vào
Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang về cơ bản họ đã
có sở thích, có cảm tình, mong muốn, đam mê với ngành học của Nhà trường

mà mình đã chọn lựa và ước mơ trở thành những văn nghệ sĩ, những cán bộ văn
hóa, hay những người làm công tác văn hóa nghệ thuật và du lịch như: công tác
quản lý văn hóa, đạo diễn, nhạc sỹ, ca sĩ, giáo viên thanh nhạc, giáo viên mỹ
thuật, họa sỹ, nhà thiết kế đồ họa ứng dụng, thiết kế thời trang, diễn viên sân
khấu - điện ảnh, diễn viên múa hay những hướng dẫn viên du lịch... Chính vì
vậy, về cơ bản họ đã xác định được mục tiêu mà mình đang phấn đấu, hướng
19


tới. Tuy nhiên trình độ tri thức thẩm mỹ còn đang trong quá trình định hình và
phát triển.
Sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
có nhu cầu thẩm mỹ cao, do được đào tạo để trở thành những người hoạt động
trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật và du lịch. Để đáp ứng được mục tiêu, yêu cầu
đào tạo của Nhà trường và hoàn thành chức trách, nhiệm vụ công tác sau này đòi
hỏi họ cần có sự cảm thụ sâu sắc, đánh giá đúng đắn bản chất giá trị thẩm mỹ
trong đời sống; phân biệt được cái đẹp và cái không đẹp trong xã hội, trong nghệ
thuật và trong hoạt động văn hóa, du lịch của mình.
Cảm xúc, tình cảm thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa
Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang có sự nhạy bén. Đó là sự nhạy bén trong
thưởng thức, đánh giá, sáng tạo thẩm mỹ và trong đấu tranh chống lại thị hiếu, các
quan điểm thẩm mỹ sai trái, thấp kém. Biết giải quyết các mối quan hệ một cách
hài hoà theo tiêu chí cái đẹp. Biết truyền bá, giáo dục, định hướng thẩm mỹ, góp
phần xây dựng đời sống văn hoá thẩm mỹ phong phú, lành mạnh, tốt đẹp.
Tính chất đa dạng về thị hiếu thẩm mỹ do văn hóa vùng miền khác nhau
của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
cũng chi phối đến ý thức thẩm mỹ của những sinh viên này. Việc tiếp thu và
thực hiện các chuẩn mực, giá trị thẩm mỹ ở mỗi người thường không thuần nhất,
gặp ít nhiều trở ngại nhất định. Vì vậy, họ dễ hoang mang, dao động trước thử
thách của cuộc sống, chán nản khi thất bại, vấp ngã. Sự nhạy cảm với cái mới, sự

ham thích những thứ mới lạ một cách thái quá, cũng dễ làm cho một bộ phận sinh
viên có những ngộ nhận, sai lệch trước các hiện tượng thẩm mỹ, thậm chí có thể
phủ nhận các giá trị thẩm mỹ truyền thống tốt đẹp của lịch sử dân tộc để chạy theo
những “kiểu”, “mốt” lai căng.
Tri thức về lý luận thẩm mỹ chưa cao, chưa giúp họ phát huy hết khả
năng của mình. Dễ thay đổi dẫn đến lựa chọn những giá trị thẩm mỹ lệch
lạc. Đó là thị hiếu thẩm mỹ của tuổi mới lớn, ít nhiều mang tính cá nhân cảm
tính, chịu sự chi phối bởi phong tục, tập quán, kinh nghiệm cá nhân và
truyền thống vùng miền.

20


Đặc điểm về xu hướng phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường
Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang đi từ tính đa dạng về
đặc điểm tâm lý xã hội, đa dạng về thị hiếu thẩm mỹ đến gia tăng tính thống
nhất, tương đồng trong thị hiếu thẩm mỹ và quan điểm, lý tưởng thẩm mỹ.
Chính sự đa dạng về thị hiếu thẩm mỹ nên việc tiếp thu các chuẩn mực, giá
trị thẩm mỹ ở mỗi người thường không thuần nhất nhưng có chiều hướng gia
tăng sự thống nhất giữa các sinh viên về quan điểm, lý tưởng thẩm mỹ qua
quá trình học tập tại Trường. Đó cũng là xu hướng tiến tới thưởng thức,
đánh giá nghệ thuật, sáng tạo thẩm mỹ nói chung theo đời sống thẩm mỹ tiến
bộ hơn. Đồng thời đó là một xu hướng loại bỏ dần trình độ thẩm mỹ thụ
động, hời hợt để thay bằng trình độ thẩm mỹ tích cực, sâu sắc. Sự cảm thụ
bên ngoài mang tính đời thường, sự đánh giá thẩm mỹ chưa đúng đắn của
sinh viên lên trình độ thụ cảm, đánh giá, sáng tạo thẩm mỹ cao hơn mang
tính lý luận của một sinh viên trường văn hóa nghệ thuật đặc thù.
Đặc điểm về sự phản ánh ý thức thẩm mỹ thông qua lăng kính chủ
quan cao của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha
Trang. Toàn bộ thực tiễn khách quan được cải biến thông qua lăng kính chủ

quan (nhu cầu, tâm tư tình cảm, tri thức thẩm mỹ, quan điểm thẩm mỹ, lý
tưởng thẩm mỹ...) rất sâu sắc, khác biệt so với các hình thái ý thức xã hội
khác như ý thức khoa học, ý thức pháp luật...Sở dĩ như vậy là bởi ý thức thẩm
mỹ khám phá chân lý đời sống luôn gắn bó với những ngôn ngữ hình tượng
cảm quan, sinh động. Không như ý thức khoa học loại trừ cái tôi của nhà
khoa học ra khỏi các định đề khách quan trong khi đó ý thức thẩm mỹ luôn
bảo tồn cái tôi của chủ thể thẩm mỹ trong các khám phá quy luật nhân văn và
bộc lộ thành quan điểm của nhóm, của trào lưu nghệ thuật...
Đặc điểm ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa
Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang hiện nay có sự khác biệt không những so
với các trường cao đẳng - đại học khác mà còn với chính Nhà trường trước
đây. Quá trình hình thành, phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên luôn gắn
liền với quá trình phát triển nhân cách toàn diện của người cán bộ, người
làm văn hóa và du lịch trong tương lai cho nên ý thức thẩm mỹ của họ đang
21


dần được định hình và ngày càng hoàn thiện cùng với quá trình giáo dục và
đào tạo của Nhà trường.
Từ những phân tích trên, có thể khái quát thực chất ý thức thẩm mỹ
của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
là tổng hoà các thuộc tính tâm, sinh lý cùng vốn văn hoá có được trong
quá trình học tập, rèn luyện tại Nhà trường, được hiện thực hoá trong khả
năng cảm thụ, đánh giá, sáng tạo thẩm mỹ phù hợp với đời sống hiện thực
của sinh viên trong Nhà trường.
1.1.2. Quan niệm về phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường
Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
* Quan niệm phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng
Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
Phát triển là một kiểu vận động đặc biệt, theo xu hướng tiến lên từ thấp

đến cao, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện của các sự vật, hiện tượng. Đó là một
quá trình khách quan, là sự tự phát triển mà nguồn gốc, động lực của nó là cuộc
đấu tranh giữa các mặt đối lập; là quá trình mà trạng thái tiến lên thông qua các
bước nhảy, chuyển hoá từ lượng sang chất và ngược lại; quá trình tiến lên đó
không phải theo đường thẳng, cũng không phải theo đường vòng tròn mà theo
đường "xoáy ốc", có thể có bước thụt lùi tạm thời, nhưng cái mới sẽ ra đời và
chiến thắng đó là khuynh hướng tất yếu của sự phát triển. Phát triển được xem
như hai mặt không tách rời của một quá trình: mặt vận động tiến lên theo quy
luật khách quan và mặt hoạt động tự giác, có chủ đích của các chủ thể.
Trong lĩnh vực xã hội, các quy luật chỉ được thực hiện thông qua hoạt
động thực tiễn của con người. Vì vậy, phát triển ý thức thẩm mỹ phải thông
qua hoạt động tích cực, chủ động, tự giác của các chủ thể trong nhận thức,
vận dụng quy luật vào thực tiễn. Phát triển ý thức thẩm mỹ là một quá trình liên
tục, không ngừng vừa tuân theo những quy luật chung, trực tiếp là quy luật đặc thù
của mỹ học, vừa thể hiện như một quá trình tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo của
chủ thể thẩm mỹ để nâng dần ý thức thẩm mỹ.
Trên cơ sở đó phát triển ý thức thẩm mỹ là quá trình chủ quan hoá cái
khách quan, hay nói cách khác chính là giải quyết mối quan hệ giữa khách quan
và chủ quan trong phát triển ý thức thẩm mỹ. Phát triển ý thức thẩm mỹ chính là
22


kết quả của quá trình tăng cường rèn luyện cảm quan thẩm mỹ của chủ thể, quá
trình tích luỹ vốn sống, tri thức thẩm mỹ từ hoạt động thực tiễn thẩm mỹ dẫn đến
sự chuyển hoá về chất trong nhận thức, nhu cầu, cảm xúc, tình cảm thẩm mỹ,
quan điểm thẩm mỹ và lý tưởng thẩm mỹ.
Phát triển ý thức thẩm mỹ là quá trình đấu tranh phủ nhận, bác bỏ những
cái tiêu cực, cái xấu, cái thấp hèn trong đời sống thẩm mỹ của con người để lựa
chọn, tiếp thu những cái hay, cái đẹp, cái cao cả làm giàu vốn tri thức, kinh
nghiệm thẩm mỹ cho mình. Nguồn gốc, động lực của phát triển ý thức thẩm mỹ

là quá trình giải quyết các mâu thuẫn biện chứng trong quá trình nhận thức thẩm
mỹ, cảm thụ thẩm mỹ, quan điểm thẩm mỹ, lý tưởng thẩm mỹ.
Phát triển ý thức thẩm mỹ là quá trình đi từ nhận thức thẩm mỹ đến cảm
xúc, tình cảm thẩm mỹ, quan điểm thẩm mỹ, lý tưởng thẩm mỹ. Trong đó có sự
đa dạng về thị hiếu thẩm mỹ tới tri thức thẩm mỹ có những nét thống nhất, tương
đồng trong quan điểm, lý tưởng thẩm mỹ theo mô hình, mục tiêu giáo dục đào
tạo của Nhà trường.
Như vậy, Phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn
hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang là quá trình vận động đi lên và ngày càng
hoàn thiện của các yếu tố cấu thành ý thức thẩm mỹ của sinh viên thông qua sự
tác động hợp quy luật của các chủ thể, làm cho ý thức thẩm mỹ trở thành nhân
tố bền vững trong nhân cách sinh viên đáp ứng mô hình, mục tiêu, yêu cầu đào
tạo của Nhà trường và của đất nước trong thời kỳ mới.
* Mục tiêu, nội dung, phương thức phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh
viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
Quá trình phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên diễn ra dưới tác
động qua lại giữa chủ thể thẩm mỹ và khách thể thẩm mỹ trong môi trường
thẩm mỹ ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang.
Chủ thể thẩm mỹ căn cứ vào mô hình, mục tiêu đào tạo để sử dụng các
phương pháp, phương tiện, hình thức giáo dục, tuyên truyền, tác động vào
đội ngũ sinh viên.
Mục tiêu phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn
hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang
23


Muốn có nhận thức, đánh giá đúng đắn và đề xuất được những giải pháp hiệu
quả, nhằm phát triển ý thức thẩm mỹ cho sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa
Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang hiện nay cần xác định được những mục tiêu cơ
bản cho quá trình đó. Đây là một vấn đề khó song tác giả bước đầu khái quát một số

mục tiêu như sau:
Một là, hệ thống tri thức thẩm mỹ của người sinh viên ngày càng toàn
diện và sâu sắc. Họ biết vận dụng tri thức thẩm mỹ từ các bài giảng cũng như
từ các hoạt động thưởng thức, đánh giá, sáng tạo thẩm mỹ rút ra trong các
hoạt động văn hóa, nghệ thuật và du lịch tại Nhà trường để nắm được bản
chất của đối tượng thẩm mỹ, làm cho họ thực sự trở thành những chủ thể
thẩm mỹ đại diện cho một đời sống thẩm mỹ tiến bộ.
Hai là, mức độ hiện thực hoá trong khả năng cảm thụ, đánh giá, sáng
tạo thẩm mỹ phù hợp với đời sống hiện thực của sinh viên cùng với quá trình
giáo dục đào tạo tại Nhà trường. Quá trình hình thành, phát triển ý thức thẩm
mỹ của sinh viên luôn gắn liền với quá trình phát triển nhân cách toàn diện của
người cán bộ, người làm văn hóa và du lịch trong tương lai cho nên hướng tới
mục tiêu phải làm cho ý thức thẩm mỹ của họ dần được định hình và ngày càng
hoàn thiện cùng với quá trình giáo dục và đào tạo của Nhà trường. Thông qua
đó biểu hiện mức độ vận dụng chuyển hoá tri thức thẩm mỹ thông qua các hoạt
động thẩm mỹ thành chủ thể có khả năng thụ cảm nhanh nhạy đối tượng thẩm
mỹ, đánh giá đúng đắn giá trị thẩm mỹ và sáng tạo thẩm mỹ. Tức là ý thức
thẩm mỹ đã có sự tác động tích cực trở lại chủ thể thẩm mỹ.
Ba là, thái độ học tập, rèn luyện và tham gia các hoạt động văn hóa
văn nghệ của sinh viên trong Nhà trường diễn ra một cách tự giác, tích cực
và có hiệu quả cao góp phần xây dựng đời sống văn hoá thẩm mỹ phong
phú, lành mạnh, nhân văn. Đây là những nhân tố bên trong, là tiền đề vật chất
quan trọng quyết định quá trình phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên. Làm
cho sự sáng tạo theo quy luật của cái đẹp trở thành nhu cầu sống và tác động
đến mọi lĩnh vực hoạt động sống của chính họ. Khơi gợi và bồi dưỡng khát
vọng thể hiện tài năng sáng tạo thẩm mỹ, hình thành ở mỗi người động cơ,
thái độ trách nhiệm đưa cái đẹp vào cuộc sống. Nhân tố này phản ánh tính
tích cực, chủ động, năng động, sáng tạo của chính người học trong giải quyết
24

mâu thuẫn cơ bản của quá trình giáo dục - đào tạo, tạo ra động lực nội tại thúc
đẩy sự phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên.
Trên đây là mục tiêu cơ bản phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên
Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang hiện nay. Để đánh
giá đúng thực chất của vấn đề nghiên cứu cần phải quan tâm đến cả hệ thống
mục tiêu. Vì vậy, muốn đánh giá chính xác trình độ phát triển ý thức thẩm
mỹ của của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha
Trang hiện nay phải dựa trên cơ sở quan điểm và phương pháp luận của chủ

nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử trong xem xét, phân
tích mục tiêu cơ bản phát triển ý thức thẩm mỹ của đối tượng sinh viên này.
Phát triển ý thức thẩm mỹ của sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa
Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang hiện nay là một quá trình vận động tổng
hợp của tất cả các nhân tố cấu thành ý thức thẩm mỹ của mỗi sinh viên theo
chiều hướng đi lên, có nhiều bước nhảy vọt về chất, do giải quyết các mâu
thuẫn biện chứng của bản thân các nhân tố đó, tạo nên sự phát triển ý thức
thẩm mỹ của họ. Quá trình vận động đó diễn ra trong tính toàn vẹn, thống
nhất bao gồm nhiều hoạt động, nhiều nhân tố, nhiều tầng bậc trong mối
quan hệ tác động qua lại chuyển hoá lẫn nhau mang tính đặc thù, gắn liền
với quá trình phát triển nhân cách người học và tính đặc thù của quá trình
phát triển cảm xúc thẩm mỹ, phát triển thị hiếu và phát triển lý tưởng thẩm
mỹ của sinh viên đồng thời phải thông qua hoạt động giáo dục đào tạo và
quá trình tự giáo dục, tự rèn luyện trong hoạt động thẩm mỹ của Nhà
trường thì các xúc cảm thẩm mỹ của sinh viên mới được biểu hiện ra, các
thị hiếu thẩm mỹ mới được thử thách, các lý tưởng thẩm mỹ mới được
tham gia, làm cho tính chủ thể thẩm mỹ của sinh viên từng bước được
khẳng định qua các năm học. Kết thúc mỗi giai đoạn, mỗi năm học là một
“điểm nút” đánh dấu sự biến đổi về chất của các yếu tố phẩm chất, năng lực
thẩm mỹ cấu thành nhân cách của mỗi sinh viên.

Như vậy, phát triển ý thức thẩm mỹ cho sinh viên Trường Cao đẳng
Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang tạo ra bước chuyển mạnh mẽ về
trình độ và chất lượng, có sự chuyển hóa không ngừng các yếu tố trong cấu
25