Khái quát văn học việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XIX

Nam quốc sơn hà Nam đế cư
Tiệt nhiên đònh phận tại thiên thư
Như hà nghòch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư
( Nam quốc sơn hà – Lí Thường
Kiệt)
Sông kia rày đã nên đồng
Chỗ làm nhà của chỗ trồng ngô khoai
Vẳng nghe tiếng ếch bên tai
Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò
(Sông lấp – Tú Xương)


Các thành phần của văn học trung đại
Các
yếu tố

Chữ Hán

Thời
điểm ra
đời

-Khoảng thế kỉ X

Thể
loại
Ngôn
ngữ
Nội

dung

Chữ Nôm
-Khoảng cuối thế kỉ
XIII

Bao gồm thơ và văn
xuôi, chủ yếu tiếp
thu từ Trung Quốc

-Chủ yếu là thơ, phần
lớn là thể loại dân tộc

Chữ Hán, thiên về
bác học, trang
trọng, tao nhã

Chữ Nôm, thiên về
bình dị, dân dã, gần
với đời sống

Ý thức hệ Nho, Phật,
Lão, thiên về cái cao
cả, mĩ lệ, tao nhã

Tinh thần dân tộc, chú
ý đến những cái đời
thường, bình dị

-Một số ít tiếp thu từ TQ

Các giai đoạn phát triển của văn học

X

XIV

NGÔ, ĐINH , TIỀN LÊ, LÝ,
TRẦN, HỒ

XV

XVII

HẬU LÊ,
MẠC, TRỊNH- NGUYỄN
LÊ TRUNG HƯNG

XVIII

XIX

TÂY
NGUYỄN
SƠN

Giai đoạn

Hồn
cảnh lịch
sử
Nội dung

TK X - TKXIV

-Giành độc lập dân tộc, xây dựng nhà nước phong
kiến
-Lập nhiều kì tích trong các cuộc kháng chiến chống
xâm lược ( Tống, Mông-Nguyên)

Yêu nước với âm hưởng hào hùng

Nghệ
thuật

-Văn học chữ Hán :các thể loại tiếp thu từ văn
học Trung Quốc (Văn chính luận, văn xuôi về
lòch sử, văn hoá, thơ phú…)
-Văn học chữ Nôm : thơ, phú

Sự kiện văn
học, tác
giả, tác
phẩm

-Thơ thiền, hào khí Đơng A

-Chiếu dời đơ, Hịch tướng sĩ, Nam quốc sơn
hà, Thuật hồi, Bạch Đằng Giang phú...


Chieỏu dụứi ủoõ

Nam quoỏc sụn haứ


THIÊN TRƯỜNG VÃN VỌNG

THUẬT HOÀI


Giai đoạn

TK XV - TKXVII

Hoàn cảnh
lịch sử

-Nhà Lê – kháng chiến chống quân Minh -chế
độ phong kiến cực thịnh
-Cuối thế kỉ XVI :nội chiến- đất nước chia cắt

Nội dung

-Yêu nước với âm hưởng ngợi ca
-Phê phán hiện thực xã hội phong kiến

Nghệ
thuật

-Văn học chữ Hán:phong phú, thành tựu ở
văn chính luận, văn tự sự
-Văn học chữ Nôm:Thơ Đường luật, Đường
luật xen lục ngôn, ngâm khúc, diễn ca lịch sử

Sự kiện
văn học,
tác giả,
tác phẩm

-Xuất hiện những thể loại văn học dân tộc
-Nguyễn Trãi (Bình Ngô đại cáo, Quốc âm
thi tập...)
-Truyền kì mạn lục, Thiên Nam ngữ lục,
Bạch Vân quốc ngữ thi...


QUOÁC AÂM THI TAÄP


TRUYEÀN KÌ
MAÏN LUÏC


Giai đoạn

Thế kỉ XVIII – nửa đầu TK XIX

Hồn
cảnh lịch
sử

-Nội chiến phong kiến ,chế độ phong kiến khủng hoảng
-Phong trào nông dân khởi nghóa, đỉnh cao là Tây Sơn
-Triều Nguyễn khôi phục chế độ phong kiến chuyên chế

Nội dung
Nghệ
thuật

Sự kiện
văn học,
tác giả, tác
phẩm

-Trào lưu nhân đạo chủ nghóa với tiếng nói đòi quyền
sống, quyền hạnh phúc và đấu tranh giải phóng con
người, trong đó có phần con người cá nhân
-Phát triển mạnh mẽ, toàn diện, văn học chữ Hán có
tiểu thuyết chương hồi, thể kí.
Văn học Nôm đạt đến đỉnh cao với thơ Nôm Đường
luật, truyện thơ, ngâm khúc, hát nói
- Nguyễn Du ( Truyện Kiều, thơ chữ Hán )
- Cung ốn ngâm khúc, Chinh phụ ngâm khúc,
thơ Hồ Xn Hương, Hồng Lê nhất thống chí

HO XUAN HệễNG

Chinh phuù ngaõm khuực


Giai đoạn

Nửa cuối TK XIX

Hoàn cảnh -Thực dân Pháp tiến hành xâm lược Việt Nam
-Xã hội Việt Nam chuyển dần từ phong kiến sang
lòch sử
thực dân nửa phong kiến, bắt đầu chịu ảnh
hưởng của văn hóa phương Tây.

Nội dung
Nghệ
thuật
Sự kiện
văn học,
tác giả, tác
phẩm

-Văn học u nước mang âm điệu bi tráng
-Tư tưởng canh tân đất nước
-Văn học chữ quốc ngữ xuất hiện nhưng văn
học chữ Hán, chữ Nơm vẫn là chính.
-Sáng tác chủ yếu theo thể loại và thi pháp
truyền thống

-Nguyễn Đình Chiểu ( Lục Vân Tiên, Văn tế
nghĩa sĩ Cần Giuộc...)
-Thơ Nguyễn Khuyến, thơ Trần Tế Xương
-Thầy Lazarơ Phiền (Nguyễn Trọng Quản)


Tan chợ vừa nghe tiếng
súng Tây
Một bàn cờ thế phút sa tay
Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy
Mất ổ đàn chim dáo dác
bay


NGUYỄN
KHUYẾN

TRẦN TẾ
XƯƠNG


VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
THẾ KỈ
X-XV

THẾ KỈ
XV -XVII

TK XVII- NỬA
ĐẦU TK XIX

CUỐI THẾ
KỈ XIX

YÊU
NƯỚC
MANG ÂM
HƯỞNG
HÀO
HÙNG

YÊU NƯỚC
MANG ÂM
HƯỞNG NGI
CA; PHÊ
PHÁN HIỆN
THỰC

TRÀO LƯU
NHÂN
ĐẠO CHỦ
NGHĨA

YÊU NƯỚC
MANG ÂM
HƯỞNG BI
TRÁNG

NGUYỄN DU

NGUYỄN
ĐÌNH CHIỂU

THƠ
VĂN LÝ
TRẦN

NGUYỄN
TRÃI


TƯ TƯỞNG
“TRUNG QUÂN
ÁI QUỐC”

TRUYỀN
THỐNG
DÂN TỘC

TƯ TƯỞNG
NHO, PHẬT, LÃO


*Ý THỨC ĐỘC LẬP DÂN
TỘC
*LÒNG CĂM THÙ GIẶC,
TINH THẦN QUYẾT
CHIẾN, QUYẾT THẮNG
KẺ THÙ
*TÌNH YÊU ,TỰ HÀO VỀ

CẢNH ĐẸP, VĂN HÓA

*KHẲNG ĐỊNH, ĐỀ CAO
CON NGƯỜI
*THÔNG CẢM VỚI NỖI
KHỔ CỦA CON NGƯỜI
*ĐỀ CAO KHÁT VỌNG VỀ
QUYỀN SỐNG , QUYỀN
TỰ DO
*LÊN ÁN, TỐ CÁO NHỮNG
THẾ LỰC PHI NHÂN


III.Những đặc điểm lớn về nội dung


III.Những đặc điểm lớn về nghệ thuật
1.Tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm
a.Tính quy phạm

Phương diện
Quan điểm
văn học
Tư duy nghệ
thuật
Thể loại
Sử dụng thi
liệu

Biểu hiện

Coi trọng mục đích giáo huấn(thi dĩ
ngôn chí, văn dĩ tải đạo
Theo kiểu mẫu
Có kết cấu,bố cục chặt chẽ, cố định
Các điển tích, điển cố, mô típ quen thuộc


Thû trời đất nổi cơn gió bụi
Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên
Xanh kia thăm thẳm tầng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này
Trống Tràng Thành lung lay bóng nguyệt
Khói Cam Tuyền mờ mòt thức mây
Chín tầng gươm báu trao tay
Nửa đêm truyền hòch đònh ngày xuất chinh


III.Những đặc điểm lớn về nghệ thuật
1.Tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm
a.Tính quy phạm
b.Phá vỡ tính quy phạm

Công danh đâu đã hợp về nhàn
Lành dữ âu chi thế ngợi khen
Ao cạn vớt bè cấy muống
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Đìa thanh phát cỏ ương sen
Bảy nổi, ba chìm với nước non
Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Thuyền chở yên hà nặng vạy then
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Bui có một lòng trung mấy hiếu
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen