tiết 38

Chương IV DAO ĐỘNG VÀ SÓNG ĐIỆN TỪ
Tiết 38 theo PPCT Ngày soạn:30-12-
208
MẠCH DAO ĐỘNG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Phát biểu được các định nghĩa về mạch dao động và dao động điện từ.
- Nêu được vai trò của tụ điện và cuộn cảm trong hoạt động của mạch LC.
- Viết được biểu thức của điện tích, cường độ dòng điện, chu kì và tần số dao động riêng của
mạch dao động.
2. Kĩ năng:
- Giải được các bài tập áp dụng công thức về chu kì và tần số của mạch dao động.
3. Thái độ:
- Nghiêm túc trong học tập, tìm tòi kiến thức có liên quan trong cuộc sống.
4. Trọng tâm:
- Các đại lượng cơ bản của mạch dao động.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên:
- Một vài vỉ linh kiện điện tử trong đó có mạch dao đông (nếu có).
- Mạch dao động có L và C rất lớn (nếu có).
2. Học sinh:
- Xem trước bài mới.
- Kiến thức cũ về mối quan hệ giữa chu kì, tần số, tần số góc.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định-Tổ chức
2.Bài mới
Hoạt động 1 (10 phút): Tìm hiểu về mạch dao động
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
- Minh hoạ mạch dao động. - HS ghi nhận mạch dao động.
- HS quan sát việc sử dụng
hiệu điện thế xoay chiều giữa

hai bản tụ → hiệu điện thế này
thể hiện bằng một hình sin trên
màn hình.
I. Mạch dao động
1. Gồm một tụ điện mắc
nối tiếp với một cuộn cảm
thành mạch kín.
- Nếu r rất nhỏ (≈ 0): mạch
dao động lí tưởng.
2. Muốn mạch hoạt động
→ tích điện cho tụ điện rồi
cho nó phóng điện tạo ra
một dòng điện xoay chiều
trong mạch.
3. Người ta sử dụng hiệu
điện thế xoay chiều được
tạo ra giữa hai bản của tụ
điện bằng cách nối hai bản
này với mạch ngoài.
Hoạt động 2 (20 phút): Tìm hiểu dao động điện từ tự do trong mạch dao động
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
- Vì tụ điện phóng điện qua lại trong
mạch nhiều lần tạo ra dòng điện xoay
chiều → có nhận xét gì về sự tích điện
trên một bản tụ điện?
- Trình bày kết quả nghiên cứu sự
biến thiên điện tích của một bản tụ
- Trên cùng một bản có sự tích
điện sẽ thay đổi theo thời gian.
- HS ghi nhận kết quả nghiên

cứu.
II. Dao động điện từ tự do
trong mạch dao động
1. Định luật biến thiên điện
tích và cường độ dòng điện
trong một mạch dao động lí
tưởng
- Sự biến thiên điện tích
Trang 1/3
C
L
C
L
ξ
+
-
q
C
L
Y
nhất định.
- Trong đó ω (rad/s) là tần số góc của
dao động.
- Phương trình về dòng điện trong
mạch sẽ có dạng như thế nào?
- Nếu chọn gốc thời gian là lúc tụ điện
bắt đầu phóng điện → phương trình q
và i như thế nào?
- Từ phương trình của q và i → có
nhận xét gì về sự biến thiên của q và i.

- Cường độ điện trường E trong tụ
điện tỉ lệ như thế nào với q?
- Cảm ứng từ B tỉ lệ như thế nào với
i?
- Có nhận xét gì về
E
r
và
B
r
trong
mạch dao động?
- Chu kì và tần số của dao động điện
từ tự do trong mạch dao động gọi là
chu kì và tần số dao động riêng của
mạch dao động?
→ Chúng được xác định như thế nào?
I = q’ = -q
0
ωsin(ωt + ϕ)
→
cos
0
( )
2
i q t
π
ω ω ϕ
= + +
- Lúc t = 0 → q = CU

0
= q
0
và
i = 0
→ q
0
= q
0
cosϕ → ϕ = 0
- HS thảo luận và nêu các nhận
xét.
- Tỉ lệ thuận.
- Chúng cũng biến thiên điều
hoà, vì q và i biến thiên điều
hoà.
- Từ
1
LC
ω
=
→
2T LC
π
=
và
1
2
f
LC

π
=
trên một bản:
q = q
0
cos(ωt + ϕ)
với
1
LC
ω
=
- Phương trình về dòng
điện trong mạch:
cos
0
( )
2
i I t
π
ω ϕ
= + +
với I
0
= q
0
ω
- Nếu chọn gốc thời gian là
lúc tụ điện bắt đầu phóng
điện
q = q

0
cosωt
và
cos
0
( )
2
i I t
π
ω
= +
Vậy, điện tích q của một
bản tụ điện và cường độ
dòng điện i trong mạch dao
động biến thiên điều hoà
theo thời gian; i lệch pha
π/2 so với q.
2. Định nghĩa dao động
điện từ
- Sự biến thiên điều hoà
theo thời gian của điện tích
q của một bản tụ điện và
cường độ dòng điện (hoặc
cường độ điện trường
E
r

và cảm ứng từ
B
r

) trong
mạch dao động được gọi là
dao động điện từ tự do.
3. Chu kì và tần số dao
động riêng của mạch dao
động
- Chu kì dao động riêng
2T LC
π
=
- Tần số dao động riêng
1
2
f
LC
π
=
Hoạt động 3 ( phút): Củng cố - Hướng dẫn
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
-Sơ đồ mạch dao động LC?
-Sự biến thiên điện tích trong mạch
dao động?
-Dao động điện từ?
-Chu kì và tần số của mạch dao động?
*Hướng dẫn học sinh trả lời các câu
hỏi trong phần bài tập về nhà cho HS.
-Trả lời được các câu hỏi mà
GV đưa ra.
Chú hai công thức sau:
2T LC

π
=
1
2
f
LC
π
=
Hoạt động 4 (5 phút): Giao nhiệm vụ về nhà.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
Trang 2/3
- Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
- Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau.
- Ghi câu hỏi và bài tập về
nhà.
- Ghi những chuẩn bị cho bài
sau.
IV. RÚT KINH NGHIỆM
................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
V. CÁC CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
1.Chọn câu trả lời đúng.
Trong mạch dao động có sự biến thiên tương hỗ giữa:
a.điện trường và từ trường.
b.điện áp và cường độ dòng điện.
c.điện tích và dòng điện.
d.năng lượng điện trường và từ trường.
2.Một mạch dao động gồm một tụ điện có điện dung 10pF và một cuộn cảm có độ tự cảm 1mH. Tần
số dao động riêng của mạch là:
a.

≈
19,8Hz b.
≈
6,3.10
7
Hz c.
≈
0,05Hz d.
≈
1,6MHz
3.Tần số dao động riêng của mạch dao động là:
a.
1
2
f
LC
π
=
b.
1
f
LC
=
c.
2
LC
f
π
=
d.

2f LC
π
=
--------o0o--------
Trang 3/3