Bài 53: Ancol

Bài 53
ANCOL: CẤU TẠO, DANH PHÁP, TÍNH CHẤT VẬT LÍ
I. Mục tiêu bài học
1) Kiến thức
• Biết
Cấu tạo phân tử, liên kết hidrô và tính chất vật lí của ancol
• Hiểu
Một số tính chất vật lý của ancol
2) Kỹ năng :
• Gv giúp hs rèn luyện để đọc tên.viết được công
thức của ancol và ngược lại
• Viết đúng công thức đổng phân của ancol
• Vận dung liên kết hidro giải thích tính chất vật lí
của ancol
II. Chuẩn bị
1. Đồ dung dạy học
Mô hình lắp ghép ancol để mô tả phần định nghĩa,đồng phân
,bậc ancol,so sánh mô hình phân tử nước và rượu etylic
2. Phương pháp :đàm thoại nêu vấn đề
III. Tiến trình giảng dạy
1) Ổnđịnh lớp
2) Kiểm tra bài cũ
3) Giảng bài mới
• Mở đầu bài mới bằng một thí nghiệm vui hay câu chuyện
• Giảng bài mới
Hoạt động gv Hoạt động hs Nội dung bài học
Hoạt động 1:Tìm hiểu thế
nào là ancol
Gv:cho hs viết một vài công
thức ancol đã biết ở bài 49
? Em thấy có điểm gì giống

nhau trong CTPT hợp chất
hữu cơ trên
Gv ghi nhận các phát biểu
Hs:
CH
3
OH,CH
3
CH
2
CH
2
OH
CH
2
=CH CH
2
OH
Điểm giống nhau:đều có
nhóm OH liên kết với gốc
I. Định nghĩa ,phân
loại,đồng phân và danh
pháp
1) Định nghĩa :ancol là
những hợp chất hữu
cơ mà phân tử có
nhóm hydroxyl(OH)
liên kết trực tiếp với
nguyên tử C no
của hs chỉnh lí lại để đi đến

định nghĩa
?Nêu định nghĩa ancol
Trong Đn gv lưu ý đặc điểm
:nhóm hydroxyl (-OH) lien
kết trực tiếp với nguyên tử
C no

?Nêu ví dụ
Gv đưa CT chung của dãy
đồng đẳng ancol etylic:
HC
HS trả lời
VD:CH
3
OH,C
2
H
5
OH
CTTQ rượu no, đơn chức,
mạch hở: C
n
H
2n+1
OH
Hoạt động 2:Tìm hiểu về
cách phân loại ancol
?Ancol được phân loại theo
những yếu tố nào

?Hs cho ví dụ mỗi loại và
tổng quát hóa CT (nếu có)
 HS: Cấu tạo gốc
hidrocacbon
 Số lượng nhóm
hydroxyl
VD:
2) Phân loại : dựa theo:
- Cấu tạo gốc hidrocacbon:
Ancol no (bậc I, II, III),
ancol không no, ancol thơm
- Số lượng nhóm hydroxyl:
đơn chức (monoancol), đa
chức (poloiancol)
Hoạt động 3:
Tìm hiểu thế nào là
đồng phân của
ancol
?Có mấy loại đồng
phân
?Viết các công
thức rượu có công
thức C
4
H
9
OH
HS trả lời
HS viết
3) Đồng phân và danh pháp

a) Đồng phân
có 3 loại
• Đồng phân nhóm chức
• Đồng phân mạch cacbon
• Đồng phân vị trí nhóm chức chức
Hoạt động 4:Tim
hiểu về danh pháp
của ancol
GV :Trình bày qui
tắc đọc tên:tên
thong thường và
tên thay thế
GV: Cho ví dụ yêu
cầu hs đọc tên
Gv cho hs vận
dụng đọc tên các
chất khác ở bảng
8.2.Nếu hs đọc sai
thì gv sửa
HS đọc tên
HS đọc tên
b) Danh pháp
• Tên thông
thường
ancol+tên gốc HC+ic
VD:
CH
3
OH: ancolmetylic
(CH

3
)
2
CHOH: ancolisopropylic
CH
2
=CH CH
2
OH: ancolarylic
C
6
H
5
CH
2
OH: ancolbenzylic
• Tên thay thế
Tên HC tương ứng theo mạch chính +số
chỉ vị trí +ol
Qui tắc:
- Mạch chính là mạch C dài nhất chứa
nhóm OH
- Số chỉ vị trí được bắt đầu từ phía gần
nhóm –OH hơn

VD: CH
3-
OH :metanol
C
2

H
5
OH :etanol
CH
3
-CH
2
-CH
2
-CH
2
-OH: Butan-1-ol
Hoạt động 5:Tìm
hiểu về tính chất
vật lí của ancol

Gv hướng dẫn hs
nghiên cứu một số
tính chất vật lí của
ancol thường gặp
ghi trong bảng 9.3
để trả lời các câu
hỏi sau

?Căn cứ vào nhiệt
độ nóng chảy và
nhiệt độ sôi , em
cho biết ở nhiệt đọ
thường các ancol là
chất lỏng ,chất rắn

hay chất khí
?Căn cứ vào độ tan
em hãy cho biết ở
điều kiện thường
các ancol thường
gặp nào có khả
năng tan vô hạn
trong nước

?Khi số nguyên tử
C tăng thì độ tan
thay đổi như thế
nào
Sau đó hs tự đọc
SGK để kiểm tra ý
kieens của mình
đúng hay sai và tự
bổ sung them các
tư liệu
HStrả lời
HStrả lời
HStrả lời
II. Tính chất vật lí và liên kết hidro
của ancol
1) Tính chất vật lí
- Ở điều kiện thường, các ancol đơn
chức no mạch hở từ CH
3
OH đến
C

12
H
25
OH là chất lỏng, từ C
13
H
27
OH
trở lên là chất rắn.
- Ancol có từ 13C tan vô hạn trong
nước. Khi số C tăng, độ tan giảm dần
- Các poliol thường sánh, nặng hơn
nước và có vị ngọt
- Các đồng đẳng của ancol etylic đều
không màu.
Hoạt động 6:Tìm
2) Liên kết hidro
hiểu về liên kết
hidro
Gv u cầu hs xem
SGK bảng 8.4 và
nhận xét về nhiệt
độ sơi ,nhiệt độ
nóng chảy ,đọ tan
của các chất khác
nhau trong bảng
8.4
Gv giải thích bằng
cách so sánh sự
phân cực ở nhóm

C-O-H ancol và ở
phan tử nước

?u cầu hs rút ra
khái niệm thế nào
là liên kết hidro

HStrả lời
a) Khái niệm về liên kết
hidro:Ngun tử hidro mang một
phần điện tích dương của nhóm OH
này khi ở gần ngun tử O mang
một phần điện tích của nhóm -OH
kia thì tạo thành một liên kết yếu
gọi là liên kết hidro ,biểu diễn bằng
dấu “…” như hình 8.3 (SGK)
VD
O H O H O
H H
H
H
O H O H O
R R
H
R
O H O H O
R H
H
R
liên kết hidro giữa các phân tử nước và rượu

liên kết hidro giữa các phân tử nước
liên kết hidro giữa các phân tử rượu
Hoạt động
7:Tìm hiểu về ảnh
hưởng của liên kết
hidro đén tính chất
vật lí của ancol
Gv u cầu hs xem
SGK
Gv rút ra kết luận
chung
b) Ảnh hưởng của liên
kết hidro đến tính chất vật lí
- Hợp chất có liên kết hidro có nhiệt độ
sơi, nhiệt độ nóng chảy và độ tan
trong nước cao hơn những hợp chất
có cùng PTK nhưng khơng có liên kết
hidro.
IV. Củng cố :
Cách phân loại
• Đồng phân và danh pháp
• Lien kết hidro