Tuần 16 người lái đò sông đà

Đọc văn

Người lái đò sông Đà
( Nguyễn Tuân)


I – TÌM HIỂU CHUNG
1. Tùy bút “Sông Đà”
a. Hoàn cảnh sáng tác :
 Câu hỏi : Căn cứ vào phần tiểu dẫn, em hãy cho biết
- Tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960, gồm
tùy
bút bút.Đây
“Sông Đà”
đờichuyến
trong hoàn
nào?
15 tùy
là kếtraquả
đi thựccảnh
tế của
Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm 1958.

-b.Về thể loại tùy bút:
+ Chủ quan, tự do, phóng túng, biến hóa linh
hoạt, giàu hình ảnh, nhạc điệu, từ ngữ phong phú,
nhiều cách so sánh liên tưởng…
+ Thể loại giúp Nguyễn Tuân thăng hoa cảm

xúc và tư tưởng của mình

c. Nội dung của tập tùy bút
Ghi lại :
+ Phong cảnh Tây Bắc vừa uy
nghiêm hùng vĩ, vừa thơ mộng
trữ tình.
+ Con người Tây Bắc dũng
cảm, lao động cần cù.

 Bản đồ

sông Đà



2. Tùy bút “ Người lái đò sông Đà”
Xuất xứ: Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)
 - Nội dung bài tùy bút thể hiện:
 + Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc qua hình ảnh
của Sông Đà hung bạo- trữ tình.
 + Vẻ đẹp của con người lao động Tây Bắc qua
hình ảnh của những người lái đò trên sông.
 - Chủ đề:
 Tác phẩm thể hiện tình cảm yêu mến thiên nhiên,
đất nước, con người và cuộc sống mới ở vùng cao
Tây Bắc của nhà văn.
-



II. Phân tích
 1.Hình ảnh sông


Đà :

Sông Đà được nhà văn quan sát và miêu tả ở nhiều góc
độ :


a. Về “lai lịch”
“Chúng thủy giai đông tẩu
Đà giang độc Bắc lưu”

(Mọi con sông đều chảy theo hướng Đông, chỉ có
sông Đà theo hướng Bắc)
 Cách giới thiệu tạo ấn tượng về Sông Đà : như
một nhân vật có cá tính độc đáo.


HÌNH ẢNH CON SÔNG ĐÀ TRÊN BẢN ĐỒ


Sông Đà
hùng vĩ

Toàn cảnh sông Đà
từ trên máy bay nhìn xuống





b.Về tính cách :
 b1.Một dòng sông hung bạo
– hiểm ác:
 - Con sông dữ dội
 ( Bờ đá dựng thành vách,
dòng sông lúc đúng ngọ như
một cái hang tối, sâu và
lạnh).
 -Con sông luôn hung hăng,
“ưa gây sự”.

Nó luôn chờ đợi người lái
đò nào đi qua để giáng tai
họa cho họ.


Vách đá hai bên bờ sông

Những hút nước lòng sông


“Nước xô đá, đá xô
sóng, sóng xô gió,
cuồn cuộn luồng gió
gùn ghè như muốn
đòi nợ xuýt một chiếc

thuyền nào qua đó”.


 - Những dòng

thác lao dòng, những thạch
trận trên sông nhằm uy hiếp người lái đò.
 (“ Khi thì “oán trách van xin” , khi thì “ khiêu
khích, giọng gằn và chế nhạo”, khi thì “rống
lên”, “reo như đun sôi”…) .
=> Sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa
của một thứ kẻ thù số một,” sẵn sàng cướp
đi mạng sống con người, có tâm địa ác
độc như dì ghẻ.

* Nguyễn Tuân dùng nhiều câu góc cạnh, giàu
tính tạo hình, những động từ mạnh, và lối nói
ví von, ẩn dụ tượng trưng, liên tưởng đầy bất
ngờ, chính xác, thú vị.


b2.Một dòng sông thơ
mộng- trữ tình:
 - Về hình dáng :
 + “Sông Đà tuôn dài
như một áng tóc trữ
tình…”
 + “Sông Đà như một áng
tóc mun, dài ngàn ngàn
vạn vạn sải”.

  Sông Đà như hình
ảnh của thiếu nữ Tây
Bắc kiều diễm và man
sơ.



 - Màu nước của

dòng sông thay
đổi theo mùa :
 + “Mùa xuân,
dòng xanh ngọc
bích”.
 + “Mùa thu, nước
sông Đà lừ lừ chín
đỏ như da mặt
người bầm đi vì
rượu bữa…”


-

Hai bên bờ sông :
 + “ lặng tờ”…
 + “Hoang dại như một
bờ tiền sử…”
 +” Hồn nhiên như nỗi
niềm cổ tích tuổi xưa”…
  Sông Đà thật mỹ lệ và

như “một cố nhân…lắm
bệnh nhiều chứng” gợi
cảm hứng nghệ thuật và
cảm xúc; vừa Đường thi
lại vừa hiện đại.


 * Tóm lại, bằng

khả năng quan sát sắc
sảo,trí tưởng tượng phong phú, ngôn ngữ
điêu luyện… Nguyễn Tuân đã cung cấp
những kiến thức hết sức chi tiết về một
dòng sông nổi tiếng ở Tây Bắc của Tổ quốc .



Sông Đà như một công trình nghệ thuật
thiên tạo để nhiều dấu ấn cho những ai một
lần biết đến.


Một số hình ảnh về sông Đà


Bình minh trên sông Đà

Hoàng hôn trên sông Đà

Du ngoạn trên sông Đà

Dọc theo triền sông Đà


2. Hình ảnh người lái đò
trên sông:
 - Hình ảnh người lài đò
chính là đối tượng của cái
đẹp, lấp lánh ánh sáng
của người nghệ sĩ tài hoa.
Bởi lẽ, ở đây, lái đò chở đò là cả một nghệ
thuật cao cường trên sông
nước.
 Nghệ thuật ấy là sự
nhập thân vào cả hai
phương diện tâm hồn và
tính cách của ông lái.


Minh họa cho hình ảnh
ông lái đò


 a. Ông lái đò:
 * Về lai lịch :




- Ông đò là một ông già

70 tuổi. Ông sinh ra và
lớn lên ngay bên bờ sông
Đà .
- Phần lớn cuộc đời ông
dành cho nghề lái đò dọc
trên sông Đà – một nghề
đầy gia khổ và hiểm
nguy.

“Quê ông ở
ngay chỗ ngã tư
sông sát tỉnh”.
“Thời Tây , Tàu
…ông chở đò dọc
tải chè mạn , chè
cối từ Mường
Lay cho đến hết
cửa rừng hòa
bình…”


*.Về hình dáng:
 - Cái gian nan, khổ cực
của nghề lái đò như “
chạm khắc”, làm nên
một hình dáng rất đặc
biệt của ông lái .
  Chỉ một vài nét,


Nguyễn Tuân đã tạc
nên một bức chân
dung của lái đò
không chỉ hình dáng
bề ngoài mà cả nội
tâm, phong thái của
một người lao động
có tâm hồn .

“ Tay ông lêu nghêu
như cái sào, chân ông
lúc nào cũng như kẹp
lấy một cái cuống lái
tưởng tượng. Giọng ông
ào ào như tiếng nước
trước mặt gềnh… Nhỡn
giới ông vòi vọi ….Cái
đầu quắc thước…đặt
trên một thân hình cao
to và gọn quánh như
chất sừng, chất mun.”


 Tài năng

và tâm hồn:

+ Trong thời gian hơn chục
năm “trên sông Đà, ông xuôi,
ông ngược hơn một trăm lần…

chính tay ông giữ lái độ sáu
chục lần”…
 + Ông am hiểu tường tận về
con sông, về phương tiện đi
lại, ông dùng mắt “ mà nhớ tỉ
mỉ như đóng đanh vào lòng tất
cả những luồng nước của tất
cả những con thác hiểm trở”;

Ông thuộc dòng sông như
thuộc “ một trường thiên anh
hùng ca…”


=> Là
người
từng trải,
hiểu biết
và rất
thành thạo
trong nghề
lài đò.




- Bình tĩnh, ung dung đối
đầu với những cơn cuồng
bạo của thác gềnh ( nén đau,
giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn

chèo lần lượt vượt qua các vòng
vây của thủy trận sông Đà).

- Xử lý các tình huống nguy
hiểm một cách tài tình, linh
hoạt “ nắm chắc binh pháp
của thần sông, thần núi…”.
 - Động tác điêu luyện “ cỡi
đúng ngay lên bờm sóng
luồng nước, phóng thẳng
thuyền vào giữa thác…”


=> Là
người
mưu trí,
dũng cảm;
bản lĩnh
cao cường
và tài ba.


Cảnh vượt thác sông Đà


- Ông không thích lái đò trên những
khúc sông bằng phẳng. Ông bảo
“Chạy thuyền trên khúc sông không có
thác, nó dễ dại tay dại chân và buồn
ngủ”.

 - Ông thích chạy đò qua những khúc
sông có nhiều gềnh thác vì ông cảm
nhận rằng “ hết gềnh thác, hình như
sông Đà hết đậm đà với nhà đò”.
 -Người lái đò coi việc chiến thắng thủy
trận sông Đà là chiến công mà chỉ là
một chuyện thường, là điều tất nhiên “
đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá,
nướng ống cơm lam và toàn bàn về cá
anh vũ đầm xanh…”


Là
một
người
nghệ sĩ
tài hoa,
yêu
mến và
tự hào
với
công
việc.



Hình ảnh minh họa ông lái đò nghỉ ngơi
khi dừng chèo