Tự chọn : Nghệ thuậ trong văn học dân gian

NGHỆ THUẬT TRONG TÁC PHẨM DÂN GIAN
A/Mục đích:
Kiến thức:-Hiểu được đònh nghóa về truyền thuyết.
Hiểu được nội dung, ý nghóa của các tác phẩm truyện truyền thuyết.
Thấy được những yếu tố kỳ ảo khả năng tưởng tượng của người xưa.
-Kỹ năng :cảm thụ văn học dân gian thể lọai truyền thuyết.
-Nhận biết được các yếu tố lòch sử, yếu tố kỳ ảo.
-Kể lại đựơc truyện.
-Thái độ giáo dục, lòng tôn kính, sự sáng tạo óc, óc thông minh trí tûng tượng của người xưa say mê viết
sáng tạo bằng nghệ thuật kỳ ảo trong văn tự sự.
B/Chuẩn bò:
-Giáo viên : Nhiều tác phẩm văn học dân gian ( truyền thuyết ).
-Học sinh : Kể diễn cảm.
C/Tiến trình dạy học:
I .Ổn đònh :
II .Kiểm tra bài cũ:
1)Kể tên một số tác phẩm đã học hành.
2)Kể tóm tắt một tiểu thuyết mà em đã học.
III .Bài mới :
Tiết 1+2:
HĐ1:
I/Đònh nghóa về thể loại truyền thuyết.

II/Nghệ thuật tưởng tượng kì ảo trong
các tác phẩm văn học dân gian (TT).
1)Yếu tố nghệ thuật kì ảo trong truyện
“Con Rồng,Cháu Tiên”.
a)Yếu tố lòch sử:Thû bình minh
của lòch sử.
b)Yếu tố tưởng tượng kì ảo.
Giới thiệu bài

Các em có yêu thích các tác phẩm dân
gian không? Vì sao?
Vậy các em có nắm được các yếu tố kì
ảo này không? Nó có ý nghóa gì?
Vì thế để các em nắm chắc hơn nghệ
thuật kì ảo trong văn học dân gian nên cô
cùng các em đi tìm hiểu chủ đề này qua
tác phẩm văn học dân gian đã học
Em hãy cho biết truyền thuyết là gì?
GV giảng phân tích đònh nghóa.
GV nêu vấn đề cũng là thể loài truyền
thuyết có yếu tố tưởng tượng kì ảo nhưng
mỗi tác phẩm có nét kì ảo riêng biệt, nó
gắn với lòch sử đất nước bấy giờ vì thế
yếu tố kì ảo khác nhau.Vậy khác nhau
như thế nào?
Gọi học sinh kể lại TT “Con Rồng,Cháu
Tiên”.
Nguồn gốc VN ta là con Rồng cháu Tiên
Dân tộc VN là con cháu ai ? Nguồn gốc
HS trả lời
-Vì có nhiều yếu
tố kì ảo?
HS trả lời.
HS nghe.
Lạc Long Quân và Âu Cơ là những vò
thần mang nét phi thường chi tiết hình
dáng kì lạ, lớn lao đẹp đẽ dũng mãnh
mà nhân hậu dòu dàng
Cuộc chia tay LLQ - u Cơ và các con

ngøi lên rừng người xuống biển một
sự thật lòch sử đó là công cuộc di dân
mở rộng phạm vi lãnh thổ của cha ông
ta. Chi tiết hoang đường đã gắn với chi
tiết lòch sử có thật, đó là đặc điểm thể
loại truyền thuyết
Bài tập :Em hãy tượng sau khi chia
tay với LLQ , u cơ và các con mình
như thế nào?
2)Yếu tố kì ảo trong truyện Bánh
chưng, bánh dầy
có gì đẹp đẽ và thiêng liêng (Tổ tiên ta
bố là Rồng mẹ là Tiên nguồn gốc đẹp đẽ
thiêng liêng tôn kính tự hào, bố Rồng mẹ
Tiên không phải là ngøi thường mà là
những vò thần.
GV cho học sinh chứng minh Lạc Long
Quân, u Cơ

Chi tiết này thẻ hiện điều gì ?
Khi họ gặp nhau và trở thành vợ chồng
thì lại đem đến cho ta một sự kì lạ mới
em hãy tìm hiểu điều đó trong câu truyện
GV nhận xét bổ sung chi tiết u Cơ sinh
Em nhận xét gì chi tiết này trong truyện
Theo em ông cha ta sáng tạo chi tiết này
để nói lên điều gì ?
GV nhận xét
Nhân dân VN đều sinh ra trong một bọc
cùng chung nòi giống tổ tiên

Đồng bào (đồng : cùng , bào : bọc )
Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc Lập: “Tôi
nói đồng bào có nghe rõ không?”
Thử đặt câu hỏi ngược nếu như u Cơ
cứ lần lït sinh ra từng người một theo lã
tự nhiên thì có gì khác nhau ?
GV giảng :Điều khác nhau là dễ thấy
nhất đó là : Câu truyện sẽ mất đi rất
nhiều tính chất huyền thoại và li kì

Yêu cầu học sinh sáng tạo thành một
câu truyện
GV chốt lại nội dung Con Rồng , Cháu
Tiên
Yêu cầu HS kể tóm tắt câu truyện
GV cho HS biết hoàn cảnh lòch sử đất
HS chứng minh
HS thảo luận
HS thảo luận
Phát biểu chi tiếât
Âu Cơ có mang.
HS làm vào giấy
HS kể
* Yếu tố kì ảo lòch sử công cuộc
dựng nước của cha ông ta
Yếu tố hoang đường thần báo mộng:
“trong trời đát không gì quý bằng hạt
gạo , làm bánh mà lễ Tiên Vương”.
Đây là sản phẩm của trí tưởng tượng
Trọng nông và yêu quý sức lao động

của con người của tổ tiên ta điều đó
phù hợp với hoàn cảnh đất nước luc bấy
giờ

Lang Liêu đã sáng tạo ra hai thứ
bánh, hai thứ bánh của ý thần, của
lòng dân, của chí vua, là sáng tạo của
ngøi anh hùng văn hóa. Từ đó giải
thích nguồn gốc bánh chưng bánh dầy
cu của nhân dân ta.
GV cho HS chép bài tập :
Bài tập : Em hãy tưởng tượng sáng tạo
thần báo mộng cho Lang Liêu một điều
khác nhưng vừa ý vua.
3)Yếu tố kì ảo trong truyện Thánh
nước lúc bây giờ ?
Theo em ở đầu câu trên có một chi
tiết nào khác lạ so với trện Con Rồng ,
Cháu Tiên
“khi cha chết thì ngôi được truyền cho
con trưởng”vậy mà BTBD không truyền
ngôi theo cách ấy mà phải thông qua
cuôïc thi tài.
GV giảng chi tiết này
Tìm chi tiết hoang đøng trong truyện
GV giảng : người quý hạt gạo chỉ có
nông dân , người luôn đứng về con người
nhỏ bé thiệt thòi đó là nông dân . Ngoài
ý nghóa của truyền thuyết còn mang đậm
về công lý công bằng xã hội

Chi tiết dó còn thể hiện điều gì ?
GV giảng
Lời thần linh chính là ý vua
Em suy nghó gì về mối quan hệ giữa
thần và người trong truyện cổ dân gian
Thần chỉ đóng vai trò gợi ý còn mọi
việc do con người. Yếu tố thần kì giúp tài
năng con người phát triển , đức đôï tỏ
sáng
Lang Liêu đã sáng tạo bằng trí tưởng
tượng của mình như thế nào ?
Chi tiết này thể này thể hiện điều gì ?
BCBG là thể loại truyền thuyết vì nó
gắn với nguồn gốc một trong những
phong tục tập quán của người Việt

Gọi HS kể lại truyện
HS nghe
HS phát hiện
HS thảo luận
HS thảo luận
HS làm vào vở
HS kể tóm tắt
Gióng
a) Ý nghóa lòch sử

b)Chi tiết kỳ ảo sự ra đời khác
thường.
Ba năm trôi qua … không cười
Câu nói đầu tiên ….nón sắt

*Người ta giỏi sống âm thầm lặng lẽ
trong nhân dân
- Gióng lớn nhanh như thổi phải nhờ
cậy dân làng . Chi tiết thần thánh hóa
*Sự đoàn kết sức mạnh của toàn dân
- Gióng thành tráng só …giết giặc
-Cả người và ngựa bay về trời
*Vò anh hùng có thật trong lòch sử được
nhân dân thần thánh hóa lòch sử
Bài tập : Em hãy tưởng tượng sau khi
đánh giặc xong Gióng không bay về
trời mà đi đến một miền quê khác tiếp
tục công việc cho đất nứơc
4) Yếu tố kì ảo trong Sơn Tinh Thủy
Tinh.
a)Yếu tố lòch sử
Chống thiên tai hạn hán.
b) Yếu tố kì ảo
Sơn Tinh -Thủy Tinh cả hai thần đều
đựơc tả rất oai phong
Lễ vật “voi chín ngà”
*Trang nghiêm giản dò truyền thống,
quý hiếm kì lạ
Cuộc chiến đấu giữa hai thần dùng
phép lạ, đó là cuộc chiến tranh gay go
quyết liệt giữa con người và tự nhiên .
GV nêu hoàn cảnh lòch sử của nước ta
Vào thời vua Hùng các thế lực phương
bắc đã nhiều lần xâm lược nước ta.
Gọi HS nêu các chi tiết khác thường

GV giảng :
Dấu hiệu thần thoại là thần không chọn
con nhà giàu nhà đông mà chọn gia đình
ông lão “Chăm chỉ làm ăn và có tiếng
phúc đức”.Truyện dân gian ở hiền gặp
lành.
GV cho học sinh phát hiện tiếp

Những câu nói của Gióng có ý nghóa gì ?
Còn chi tiết nào?chi tiết này thể hiện
điều gì ?
Ý chí chiến đấu quật cường
GV gợi ý
GV yêu cầu HS kể tóm tắt
GV nêu hoàn cảnh lòch sử đất nước
Em nhận xét gì về trí tưởng tượng xây
dựng hai nhân vấtơn Tinh Thủy Tinh
GV gơiï ý
Sơn Tinh rõ ràng có thêm hướng XD
Thủy Tinh mầm mống tai họa
Em có nhận xét gì về lễ vật này ?
GV chốt lại vừa thực vừa ảo voi, gà ngựa
..
Chi tiết này thể hiện điều gì ?
HS đọc đoạn này, chi tiết này có ý
nghóa gì?
GV giảng: sự gắn bó giữa các yếu tố và
sản phẩm của trí tưởng tượng .
HS trả lời
Về nhà làm

HS kể
HS thảo luận
HS đọc
HS thảo luận
khát vọng chinh phục tự nhiên
Bài tập : Em hãy tưởng tượng kể lại
Cuộc chiến đấu của ST-TT bằng vũ khí
tối tân bằng vũ khí hiện đại ngày nay.
5)Yếu tố kì ảo trong truyện Sự tích Hồ
Gươm
a)Yếu tố lòch sử cuộc chiến đấu của
nghóa quân Lam Sơn
b)Yếu tố haong tưởng kì ảo
-Lê Lợi bắt được chuột chuôi gươm
trên ngọn cây.
-Lê Thân vớt lưỡi gươm dưới nước
*vừa như in –yếu tố li kì hấp dẫn
thiêng liêng huyền bí

*Tinh thần đoàn kết dân tộc một lòng
quyết tâm chiến đấu hi sinh để cứu
nước cứu dân.
Rùa vàng nổi lên đội gươm –hình ảnh
tượng trưng cho hồn thiêng sông núi ,
tình cảm của nhân dân, thái đôï của
nhân dân sau khi chiến đấu kết thúc ,
tuyên bố đất nước thống nhất

Bài tập : Em hãy tưởng tượng kể lại
câu truyện Rùa vàng đòi gươm và Lê

Lợi trả gươm

HĐ2:Tổng kết
*Nghệ thuật :Nhiều chi tiết yếu tố
hoang đường kì ảo, thấp thoáng bóng
dáng sự thật lòch sư.
*Nội dung :
-Con rồng cháu tiên :tinh thần tự
tôn tự hào về nguồn gốc dân tộc
-Bánh chưng bánh giầy : giải thích
tục làm bánh ngày tết tao nên văn hóa
nước Văn Lang.
-Thánh Gióng :sức mạnh đoàn kết
của nhân dân , lòng yêu nước ý chí
GV gợi ý
GV gọi HS tóm tắt
Gọi HS kể tóm tắt

Chi tiết này có ý nghóa gì ?
Sự nghiệp của Lê Lợi là chính nghóa nên
đựơc cả thần linh ủng hộ.
Em hiểu gì về chi tiết này?
Thanh gươmbiểu tượng sức mạnh cộng
đồng. Rùa vàng chính là hình ảnh tượng
trưng cho hồn thiêng sông núi đại diện
cho tư tưởng tình cảm của nhân dân .Rùa
vàng đã từng hi sinh cả một phần thân
thể( móng) để giúp An Dương Vương

đánh giặc .

Trong truyền thuyết này ta lại gặp LLQ
rùa , LS Hồ Gươm li kì hoang đường mà
như thực

GV gợi ý
GV giảng
HS trả lời
HS kể
HS kể
HS thảo luận
HS về nhà làm