THIẾT KẾ VÀ TÍNH TOÁN LY HỢP XE KHÁCH

Âäư ạn män hc
khạch

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

Låìi nọi âáưu
Ngy nay, våïi nãưn cäng nghiãûp phạt triãøn ngy cng hiãûn âải, cạc nhu cáưu
trong lao âäüng v cüc säúng ca con ngỉåìi cng âỉåüc náng cao. Váún âãư váûn chuøn
hng họa, âi lải ca con ngỉåìi l mäüt trong nhỉỵng nhu cáưu ráút cáưn thiãút. Ä tä l mäüt
loải phỉång tiãûn ráút phạt triãøn v phäø biãún trãn thãú giåïi v åí Viãût Nam hiãûn nay âãø
âạp ỉïng cho nhu cáưu âọ. Trong cạc loải ätä, xe khạch l phỉång tiãûn ch úu dng
âãø chun chåí ngỉåìi våïi khong cạch tỉång âäúi di.
L mäüt sinh viãn ngnh âäüng lỉûc, viãûc tçm hiãøu, nghiãn cỉïu, tênh toạn v
thiãút kãú cạc bäü pháûn, củm mạy, chi tiãút trong xe khạch l ráút thiãút thỉûc v bäø êch.
Trong khn khäø giåïi hản ca mäüt âäư ạn män hc, em âỉåüc giao nhiãûm vủ thiãút kãú
v tênh toạn ly håüp xe khạch. Cäng viãûc ny â giụp cho em bỉåïc âáưu lm quen våïi
cäng viãûc thiãút kãú m em â âỉåüc hc åí trỉåìng âãø ỉïng dủng cho thỉûc tãú, âäưng thåìi
nọ cn giụp cho em cng cäú lải kiãún thỉïc sau khi â hc cạc män l thuút trỉåïc âọ.
Dỉåïi sỉû hỉåïng dáùn táûn tçnh ca tháưy giạo Lã Vàn Tủy v sỉû näø lỉûc ca bn
thán, sau mäüt khong thåìi gian cho phẹp em â hon thnh âỉåüc âäư ạn ca mçnh. Vç
bỉåïc âáưu tênh toạn thiãút kãú cn ráút båỵ ngåỵ cho nãn khäng trạnh khi nhỉỵng sai sọt,
nháưm láùn. Do váûy, em ráút mong cạc tháưy thäng cm v chè bo thãm âãø em âỉåüc
hon thiãûn hån trong quạ trçnh hc táûp ca mçnh.

Ha Khạn h , ngy 15 thạng10 nàm 2002
Sinh viãn thỉûc hiãûn

Lã Minh Tiãún
1. CÄNG DỦNG, U CÁƯU V CẠC THÄNG SÄÚ K THÛT CHO TRỈÅÏC:
2. Cäng dủn g:

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 1


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

ọử aùn mọn hoỹc Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ tọ nhũm giuùp cho sinh vión hióứu roợ
hồn vóử mọn hoỹc. Tổỡ õoù sinh vión tổỡng bổồùc xỏy dổỷng cho mỗnh mọỹt phổồng phaùp
tờnh toaùn thióỳt kóỳ ọtọ.
Theo nhióỷm vuỷ õổồỹc giao trong õọử aùn naỡy, sinh vión phaới tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ
ly hồỹp xe khaùch. Nhổ vỏỷy sau khi laỡm xong õọử aùn, sinh vión õaợ nừm õổồỹc phổồng
phaùp tờnh toaùn caùc cồ cỏỳu cuớa ly hồỹp vaỡ dỏựn õọỹng ly hồỹp trón cồ sồớ xaùc õởnh caùc
thọng sọỳ, caùc caùch tờnh mọỹt caùch hồỹp lyù dổỷa theo caùc taỡi lióỷu õaợ hoỹc vaỡ caùc taỡi lióỷu
khaùc coù lión quan. Nhồỡ õoù, sinh vión coù õổồỹc mọỹt phổồng phaùp tờnh toaùn, lổỷa choỹn
vaỡ tham khaớo rióng cuớa mỗnh õóứ tờnh toaùn thióỳt kóỳ caùc phỏửn khaùc cuớa ọtọ.
Vỗ thóỳ, õọử aùn mọn hoỹc laỡ mọỹt phỏửn khọng thóứ thióỳu trong caùc mọn hoỹc vóử ọtọ
õọỳi vồùi sinh vión ngaỡnh õọỹng lổỷc. Ngoaỡi ra noù coỡn laỡ mọỹt taỡi lióỷu bọứ ờch õọỳi vồùi
nhổợng ngổồỡi laỡm cọng taùc kyợ thuỏỷt vóử ngaỡnh ọtọ.
Yóu cỏửu :
Khi laỡm õọử aùn mọn hoỹc naỡy, sinh vión cỏửn phaới nừm vổợng caùc kióỳn thổùc õaợ
hoỹc cuớa mọn hoỹc Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ tọ vaỡ caùc mọn hoỹc khaùc coù lión quan.
Hỗnh thổùc, nọỹi dung thuyóỳt minh vaỡ caùc baớn veợ phaới tuỏn thuớ õuùng theo quy
õởnh cuớa bọỹ mọn õóử ra.
Sinh vión phaới hoaỡn thaỡnh õọử aùn naỡy õuùng tióỳn õọỹ vaỡ õuùng thồỡi gian quy
õởnh. Nóỳu khọng thổỷc hión õuùng sinh vión seợ khọng õổồỹc baớo vóỷ.
Caùc thọng sọỳ kyợ thuỏỷt cho trổồùc :

Theo nhióỷm vuỷ cuớa õọử aùn õổồỹc giao, ta coù caùc thọng sọỳ kyợ thuỏỷt sau:
ST

Tón thọng sọỳ

T
1

Loaỷi xe

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Kyù hióỷu

Giaù trở

ồn vở

Xe khaùch

Trang 2


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch
Ga

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Troỹng lổồỹng toaỡn bọỹ

10000

KG

2
3
Loaỷi õọỹng cồ
N e maxCọng suỏỳt cổỷc õaỷi

Xng
135

KW

4
nN

3500

Voỡng/phuùt

5
M e maxMomen cổỷc õaỷi

460

N.m

6

nM

Sọỳ voỡng quay ổùng vồùi mọmen cổỷc õaỷi

1900

Voỡng/phuùt

7
i h1

Tố sọỳ truyóửn sọỳ 1

7,5

8
i h6

Tố sọỳ truyóửn sọỳ cao (6)

1

Sọỳ voỡng quay ổùng vồùi cọng suỏỳt cổỷc õaỷi

9
i 0 1 Tố sọỳ truyóửn truyóửn lổỷc chờnh

5,5

0

rbx

0,45

Baùn kờnh baùnh xe

m

11

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 3


Âäư ạn män hc
khạch

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

PHÁN TÊCH CHN LOẢI LY HÅÜP V DÁÙN ÂÄÜNG LY HÅÜP:
3. Chn loải ly håüp :
Ly håüp l bäü pháûn quan trng dng âãø näúi, ngàõt truưn âäüng tỉì trủc âäüng cå
âãún hãû thäúng truưn lỉûc, ngoi ra cn l cå cáúu an ton cho hãû thäúng truưn lỉûc.
Tỉì hai nhiãûm vủ trãn cọ cạc u cáưu âäúi våïi ly håüp :
Âm bo truưn hãút mämen quay ca âäüng cå trong báút k âiãưu kiãûn
sỉí dủng no.
Âọng ãm dëu âãø tàng tỉì tỉì mämen quay lãn trủc ca hãû thäúng truưn
lỉûc, khäng gáy va âáûp v ti trng âäüng lãn cạc bạnh ràng ca häüp säú. Do âọ
khi ätä khåíi âäüng hồûc tàng täúc khäng bë giáût lm gim âäü ãm dëu chuøn

âäüng cho ätä .
Måí dỉït khoạt âãø lm cho quạ trçnh âäưng âãưu täúc âäü ca âäưng täúc âỉåüc
nhanh chọng. Do âọ viãc gi säú âỉåüc nhanh chọng .
Mämen quạn tênh cạc chi tiãút pháưn bë âäüng ca ly håüp phi nh âãø
gim va âáûp giỉỵa cạc bạnh ràng khi sang säú v gim mi mn cạc bãư màût ma
sạt ca âäưng täúc.
Phi lm âỉåüc nhiãûm vủ ca cå cáúu an ton âãø trạnh cho hãû thäúng
truưn lỉûc bë quạ ti. Mämen ma sạt khäng âỉåüc låïn quạ âãø trạnh xy ra hiãûn
tỉåüng gy trủc cạc âàng.
Ngoi ra cn cọ cạc ưu cáưu khạc:
Âiãưu khiãøn nhẻ nhng, lỉûc tạc dủng lãn bn âảp vỉìa phi.
Hãû säú ma sạt cao v äøn âënh.
Thoạt nhiãût täút, bãưn vỉỵng.
Lm viãûc tin cáûy, hiãûu sút cao.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 4


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Kờch thổồùc nhoớ goỹn, kóỳt cỏỳu, sổớa chổợa, baớo dổồợng õồn giaớn.
Giaù thaỡnh khọng cao lừm.
Tuỡy theo caùnh truyóửn mọmen quay tổỡ truỷc õọỹng cồ õóỳn hóỷ thọỳng truyóửn lổỷc
maỡ coù caùc loaỷi ly hồỹp sau:
Ma saùt: Truyóửn mọmen quay bũng caùc bóử mỷt ma saùt.

Thuớy lổỷc: Truyóửn mọmen quay bũng chỏỳt loớng.
Nam chỏm õióỷn: Truyóửn mọmen quay nhồỡ taùc duỷng cuớa trổồỡng nam
chỏm õióỷn.
Lión hồỹp: Truyóửn mọmen quay bũng caùch kóỳt hồỹp caùc loaỷi kóứ trón.
Caùc loaỷi ly hồỹp naỡy, tuỡy theo tổỡng loaỷi maỡ noù coù nhổợng ổu nhổồỹc õióứm khaùc
nhau. Ta dổỷa vaỡo caùc õióửu kióỷn naỡy maỡ choỹn cho hồỹp lyù.
Ly hồỹp ma saùt : coù hai loaỷi:

Loaỷi mọỹt õộa: Ly hồỹp ma saùt mọỹt õộa bở õọỹng vồùi tờnh õồn giaớn
trong kóỳt cỏỳu cuợng nhổ õồn giaớn trong bọỹ phỏỷn dỏựn õọỹng, thoaùt nhióỷt tọỳt, mồớ
dổùt khoaùt, mọmen cuớa caùc chi tióỳt thuỷ õọỹng beù, giaù thaỡnh reớ. Tuy nhión khi
laỡm vióỷc dóự bở trổồỹt do bở moỡn caùc bóử mỷt ma saùt vaỡ vióỷc õióửu chốnh khe hồớ
giổợa caùc bóử mỷt ma saùt khoù khn, thồỡi gian phuỷc vuỷ khọng cao. Khi laỡm vióỷc
cuợng coù trổồỡng hồỹp xaớy ra laỡ khọng cừt dổùt khoaùt õổồỡng truyóửn cọng suỏỳt do
õọỹ õaớo cuớa caùc tỏỳm ma saùt. Tng haỡnh trỗnh cuớa baỡn õaỷp (hay haỡnh trỗnh õióửu
khióứn). Kờch thổồùc cuớa caùc chi tióỳt tng lón nhổ truỷc bở õọỹng cuớa ly hồỹp (truỷc
sồ cỏỳp cuớa họỹp sọỳ).

Loaỷi hai õộa : Nhổ loaỷi mọỹt õộa, ngoaỡi ra do coù nhióửu õộa cuỡng laỡm
vióỷc nón khi õoùng ly hồỹp caùc bóử mỷt ma saùt laỡm vióỷc mọỹt caùch tổỡ tổỡ, do õoù

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 5


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

õoùng õổồỹc óm dởu nhổng khi cừt ly hồỹp khọng õổồỹc dổùt khoaùt. Vióc õởnh vở
caùc õộa ma saùt khi cừt ly hồỹp khoù khn (õỷc bióỷt laỡ õộa trung gian).
Ly hồỹp thuớy lổỷc :
ặu õióứm cuớa loaỷi ly hồỹp naỡy laỡm vióỷc rỏỳt óm, khọng cỏửn baỡn õaỷp ly
hồỹp. Thồỡi haỷn phuỷc vuỷ cao, õọỹng cồ vỏựn ọứn õởnh khi sổùc caớn cuớa õổồỡng quaù
lồùn. Nhổồỹc õióứm chờnh trong vióỷc aùp duỷng thổỷc tóỳ laỡ ly hồỹp cừt khọng hoaỡn
toaỡn, trong quaù trỗnh laỡm vióỷc luọn luọn bở trổồỹt, kóỳt cỏỳu phổùc taỷp, khoù baớo
dổồợng, giaù thaỡnh saớn xuỏỳt cao.
Ly hồỹp õióỷn tổỡ:
ặu õióứm cuớa loaỷi ly hồỹp naỡy laỡ rỏỳt óm, cừt dổùt khoaùt, õọỹ tin cỏỷy cao,
tuọứi thoỹ rỏỳt cao. Tuy nhión kóỳt cỏỳu rỏỳt cọửng kóửnh, giaù thaỡnh saớn xuỏỳt cao.
Ta thỏỳy rũng õọỳi vồùi loaỷi xe khaùch khọng yóu cỏửu cao vóử õọỹ óm dởu, tờnh tióỷn
nghi, thồỡi haỷn phuỷc vuỷ ... coỡn giaù thaỡnh thỗ phaới khọng quaù cao. Do õoù, qua phỏn
tờch trón ta choỹn loaỷi ly hồỹp ma saùt coù 1 õộa bở õọỹng laỡ hồỹp lyù.
Choỹn loaỷi dỏựn õọỹn g:
Trón ọtọ maùy keùo hióỷn nay õaợ sổớ duỷng mọỹt sọỳ daỷng dỏựn õọỹng ly hồỹp sau:
Dỏựn õọỹng cồ khờ.
Dỏợn õọỹng thuyớ lổỷc.
Vióỷc duỡng dỏựn õọỹng cồ khờ coù nhióửu ổu õióứm nhổ : õồn giaớn, reớ tióửn, laỡm vióỷc
tin cỏỷy...Tuy nhión hióỷu suỏỳt truyóửn lổỷc thỏỳp, laỡm vióỷc trong mọỹt thồỡi gian daỡi do coù
maỡi moỡn caùc khồùp dỏựn õọỹng dỏựn õóỳn tng trở sọỳ haỡnh trỗnh baỡn õaỷp tổỷ do (phaới õióửu
chốnh laỷi bũng tay), õọỹ cổùng cuớa dỏựn õọỹng thỏỳp hồn so vồùi dỏựn õọỹng thuyớ lổỷc do
nhióửu khe hồớ trong caùc khỏu khồùp. Khoù lừp õỷt, nhỏỳt laỡ loaỷi xe õỏửu ngừn.

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 6

Âäư ạn män hc
khạch

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

Våïi ly håüp thu lỉûc cọ cạc nhỉåüc âiãøm nhỉ : kãút cáúu phỉïc tảp, giạ thnh cao,
sỉí dủng v sỉía chỉỵa phỉïc tảp hån... Bãn cảnh âọ dáùn âäüng thy lỉûc cng cọ mäüt säú
ỉu âiãøm nhỉ: hiãûu sút cao, âäü cỉïng cao, dãø làõp âàût (nhåì cọ thãø sỉí dủng âỉåìng äúng
v cạc khåïp näúi mãưm), truưn âäüng xa. Cọ kh nàng hản chãú täúc âäü dëch chuøn ca
âéa ẹp khi âọng ly håüp âäüt ngäüt, gim ti trng âäüng.
Ngoi ra âãø âm bo sỉû âiãưu khiãøn nhẻ nhng, gim cỉåìng âäü lao âäüng cho
ngỉåìi lại v tàng tênh tiãûn nghi, ngỉåìi ta cn dng tråü lỉûc khê nẹn, tråü lỉûc chán
khäng hồûc tråü lỉûc thy lỉûc.
Nhỉ váûy, âäúi våïi ly håüp cáưn thiãút kãú, ta chn dáùn âäüng l dáùn âäüng thy lỉûc.
Do ti trng ca xe låïn ( G a = 10000KG) nãn hãû thäúng dáùn âäüng cọ thãø cọ tråü lỉûc
ty theo ta tênh toạn.
14

3 4

5

6

16

15

1
2

7

20

19

18

8

9

10

11

12 13

17

H.2.1 Så âäư ly håüp v dáùn âäüng ly håüp (cọ tråü lỉûc khê nẹn)

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 7


Âäư ạn män hc
khạch

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

1: Bạnh â. 2: Âéa bë âäüng. 3: Ân måí. 4: Giạ ty âäüng. 5: Bảc måí v äø bi t.
6: L xo häưi vë v äø bi t. 7: Xi lanh cäng tạc. 8: Xi lanh tråü lỉûc. 9: Cå cáúu phán
phäúi. 10: Âỉåìng thäng khê tråìi. 11: Bưng t lãû. 12: Mng t lãû. 13: Xilanh dáùn
âäüng cå cáúu tråü lỉûc. 14: Bçnh khê nẹn. 15: Bn âảp. 16: Xilanh chênh. 17: Tiãút lỉu.
18: Nảng måí. 19: ÄÚng trỉåüt. 20: Âéa ẹp.
XẠC ÂËNH CẠC THÄNG SÄÚ CÅ BN CA LY HÅÜP:
4. Xạc âënh bạn kênh ngoi R 2 :
Viãûc xạc âënh bạn kênh ngoi phi dỉûa theo ba âiãưu kiãûn sau:
Âm bo cho ly håüp truưn hãút momen quay ca âäüng cå.
Âm bo tøi th cáưn thiãút.
Phi làõp ghẹp âỉåüc våïi vnh bạnh â.
Âãø âm bo cho ly håüp truưn hãút mämen quay ca âäüng cå thç ly håüp phi
sinh ra âỉåüc mäüt mämen ma sạt ln ln låïn hån hồûc bàòng mämen quay cỉûc âải
ca âäüng cå trong sút quạ trçnh sỉí dủng. Âãø âm bo âiãưu kiãûn ny, mämen ma sạt
Mms ca ly håüp âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:
M ms = β.M e max [N.m] (theo [I] trang 47)

(3.1)

Trong âọ:
M ms : mämen ma sạt sinh ra trong ly håüp (mämen u cáưu).
: hãû säú dỉû trỉỵ, tênh âãún cạc úu täú lm gim lỉûc ẹp hồûc lm
gim mämen ma sạt trong quạ trçnh sỉí dủng chàóng hản nhỉ:
Mn vng ma sạt lm gim lỉûc ẹp: (1520)
Gim âäü ân häưi ca l xo ẹp: (810)%

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 8


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Nhổ vỏỷy tọứng lổỷc eùp do caùc yóỳu tọỳ trón seợ bở giaớm khoaớng (2330)%, õổồỹc
choỹn khọng õổồỹc nhoớ quaù, tuy vỏỷy cuợng khọng õổồỹc lồùn quaù. Nóỳu lồùn thỗ phaới tng
lổỷc eùp cho nón phaới tng lổỷc õióửu khióứn ly hồỹp seợ laỡm cho kờch thổồùc ly hồỹp tng vaỡ
mỏỳt vai troỡ cuớa cồ cỏỳu an toaỡn.
Theo kinh nghióỷm õọỳi vồùi xe khaùch:
=(1,62,2).
Ta choỹn choỹn = 2.
Phổồng trỗnh (3.1) coù thóứ õổồỹc vióỳt nhổ sau:
M ms = .M e max = à.P.R tb .Z ms [N.m] (theo [I] trang 48)

(3.2)

Trong õoù :
: hóỷ sọỳ ma saùt.
Zms: sọỳ lổồỹng õọi bóử mỷt ma saùt, vỗ coù 1 õộa ma saùt nón Zms=2.
P: lổỷc eùp cỏửn thióỳt lón caùc õộa ma saùt; [N].
Rtb-baùn kờnh ma saùt trung bỗnh (baùn kờnh cuớa õióứm õỷt lổỷc ma
saùt tọứng hồỹp); [m].
Baùn kờnh trung bỗnh voỡng ma saùt õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
3

3

2 R 2 R1

3 R 2 2 R 12
Rtb =
[m] (theo [I] trang 49)

(3.3)

Trong õoù:
R2: baùn kờnh voỡng ngoaỡi cuớa õộa ma saùt, [m].
R1: baùn kờnh voỡng trong cuớa õộa ma saùt, [m].
Thổồỡng ồớ ọtọ maùy keùo hay duỡng caùc bóử mỷt ma saùt theùp vồùi phóraõọ õọửng coù
hóỷ sọỳ ma saùt khọ lồùn nhỏỳt laỡ 0,35 nhổng tờnh õóỳn nhổợng õióửu kióỷn nhióỷt õọỹ, tọỳc õọỹ

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 9


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

trổồỹt tổồng õọỳi laỡm giaớm hóỷ sọỳ õoù õi, cho nón hóỷ sọỳ ma saùt khi tờnh toaùn theo kinh
nghióm laỡ:
= 0,22 0,3.
Ta lỏỳy à = 0,27 .
Aẽp suỏỳt trón bóử mỷt ma saùt õổồỹc xaùc õởnh bồới cọng thổùc sau:

P
P
=
[q ]
2
F ( R 2 R 1 2 )
q=
[kN/m2] (theo [I] trang 50)

(3.4)

Trong õoù:
p: aùp suỏỳt trón bóử mỷt ma saùt, [kN/m2].
[q]: aùp suỏỳt cho pheùp lón bóử mỷt ma saùt.
ọỳi

vồùi

bóử

mỷt

ma

saùt

laỡ

theùp

vaỡ

phóraõọ

thỗ

[q]=100250[kN/m2] (theo [I] trang 50). Choỹn [q]=130[kN/m2].
F: dióỷn tờch bóử mỷt tỏỳm ma saùt, [m2].
Tổỡ (3.4) ta suy ra:

P [q ]..(R 22 R 12 ) [N]

(3.5)

Vỏỷy, tổỡ (3.2), (3.3) vaỡ (3.5) ta suy ra:
3

3

2 R R1
.M e max à.[q ]..(R 22 R 12 ). 22
.Z ms
3 R 2 R 12

Suy ra:
2
.M e max à.[q ]..(R 32 R 13 ). .Z ms
3

ỷt

Kr =

R1
R 2 , nhổ vỏỷy bỏỳt phổồng trỗnh trón trổồng õổồng vồùi:
2
.M e max à.[q ]..R 32 (1 K 3r ). .Z ms
3

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 10


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Nhổ vỏỷy, ta suy ra:
R2 3

3M e max .

2.à.[ q ].(1 K r )Z ms [m]
3

Trong õoù:
Kr =

R1
= 0,53 ữ 0,75
R2
(theo [I] trang 50), choỹn Kr= 0,6.

Thay sọỳ vaỡo ta coù:
R2 3

3.2.460
= 0,1998
2.3,14.0,27.130.10 3.(1 0,6 3 ).2

[m]

Ta choỹn õổồỹc R2 = 0.2 [m]
Vỏỷy R2=200[mm].
Baùn kờnh trong cuớa õộa bở õọỹn g R 1 :
Baùn kờnh trong cuớa õộa bở õọỹng õổồỹc xaùc õởnh tổỡ Kr:
R1 = Kr.R2 [m]
Thay sọỳ ta coù:
R1=0,6.0,2 = 0,12 [m]
Vỏỷy R1=120[mm].
Baùn kờnh trung bỗnh cuớa õộa ma saùt R tb :
Theo cọng thổùc (3.3), thay sọỳ vaỡo vaỡ ta tờnh õổồỹc:
2 R2 R1
2 0,2 3 0,12 3
3
.
= 0,1633

3 R2 R13 3 0,2 2 0,12 2
Rtb =
=
[m]
3

3

Vỏỷy Rtb=163,3[mm].
Lổỷc eùp cỏửn thióỳt P ct :

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 11


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Tổỡ phổồng trỗnh (3.2) ta coù thóứ xaùc õởnh õổồỹc lổỷc eùp cỏửn thióỳt lón õộa õóứ
truyóửn õổồỹc mọmen ma saùt Mms
Pct =

M ms
M e max
=
àR tb Z ms àR tb Z ms

[N]

Thay sọỳ vaỡo ta coù:
Pct =

2.460
= 10430,8
0,27.0,1633.2
[N]

Vỏỷy Pct=10430,8[N].
Chióửu daỡy tỏỳm ma saùt

ms

:

ọỳi vồùi xe taới vaỡ xe khaùch chióửu daỡi tỏỳm ma saùt ms = 4 5 [mm]
Vỏỷy ta choỹn ms = 5 [mm]
Chióửu rọỹn g tỏỳm ma saùt b:
Chióửu rọỹng tỏỳm ma saùt õổồỹc tờnh theo cọng thổùc:
b = R2 - R1 [m]
Thay sọỳ vaỡo, ta tờnh õổồỹc:
b = 0,2 - 0,12 = 0,08 [m]
Vỏỷy b=80 [mm]
Dióỷn tờch bóử mỷt tỏỳm ma saùt F ms :
Dióỷn tờch bóử mỷt tỏỳm ma saùt : Fms
Fms = (R22 - R12) [m2]
Thay sọỳ, ta coù:
Fms = 3,14(0,22 - 0,122) = 0.080425 [m2]

Vỏỷy Fms=80425[mm2]
TấNH CNG TRặĩT RING VAè KấCH THặẽC ẫA EẽP:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 12


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

5. Tờnh cọng trổồỹt sinh ra trong quaù trỗnh õoùn g ly hồỹp :

Je Ja
e

ms

M

Ma a

Me

Mms

(t)

.Memax
e = a

(t)

e (t)

a

e

M [N.m]
[rad/s]

Ma

a
t1

t [s

t2

H.4.1. Mọ hỗnh õọỹng cồ - truyóửn lổỷc vaỡ õọử thở tọỳc õọỹ goùc
Khi õoùng ly hồỹp coù hióỷn tổồỹng trổồỹt ồớ thồỡi gian õỏửu cho õóỳn khi naỡo õộa chuớ
õọỹng vaỡ õộa bở õọỹng quay nhổ mọỹt hóỷ thọỳng õọỹng hoỹc lióửn. Khi caùc õộa bở trổồỹt seợ
sinh ra cọng ma saùt laỡm nung noùng caùc chi tióỳt cuớa ly hồỹp lón quaù nhióỷt õọỹ laỡm vióỷc
bỗnh thổồỡng, laỡm hao moỡn caùc tỏỳm ma saùt vaỡ nguy hióứm nhỏỳt laỡ caùc loỡ xo eùp bở ram
ồớ nhióỷt õọỹ nhổ vỏỷy, mỏỳt khaớ nng eùp. Vỗ thóỳ vióỷc xaùc õởnh cọng ma saùt trong thồỡi
gian õoùng ly hồỹp laỡ mọỹt õióửu cỏửn thióỳt.

Trong quaù trỗnh gaỡi sọỳ ọtọ tuyỡ theo sổỷ õọứi sọỳ tổỡ thỏỳp lón cao hoỷc tổỡ cao
xuọỳng thỏỳp maỡ quaù trỗnh gaỡi coù thóứ tióỳn haỡnh khaùc nhau.
Khi õọứi tổỡ sọỳ thỏỳp lón sọỳ cao, tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc khuyớu õọỹng cồ trong khi
õoùng ly hồỹp cao hồn tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc sồ cỏỳp họỹp sọỳ, vỗ vỏỷy mọmen quay cuớa
õọỹng cồ Me khọng nón lồùn õóứ traùnh tng cọng trổồỹt.

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 13


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Khi õọứi tổỡ sọỳ cao xuọỳng sọỳ thỏỳp tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc khuyớu õọỹng cồ coù thóứ
thỏỳp hồn tọỳc õọỹ goùc truỷc sồ cỏỳp trong trổồỡng hồỹp naỡy khi õoùng ly hồỹp cỏửn phaới coù
mọmen Me naỡo õoù cuớa õọỹng cồ õóứ laỡm õọửng õóửu caùc tọỳc õọỹ goùc noùi trón.
Nhổng ồớ hai trổồỡng hồỹp noùi trón tuyỡ theo kyợ thuỏỷt cuớa ngổồỡi laùi tọỳc õọỹ goùc
cuớa truỷc khuyớu vaỡ truỷc sồ cỏỳp cuớa họỹp sọỳ coù thóứ õọửng õóửu, nghộa laỡ

e

iha õọỹng cồ õoù

cọng trổồỹt seợ giaớm õóỳn tọỳi thióứu.
Khi ọtọ bừt õỏửu chuyóứn õọỹng, sổỷ õọửng õóửu noùi trón khọng thóứ thổỷc hióỷn õổồỹc,
vỗ e> 0 vaỡ a = 0 trong trổồỡng hồỹp naỡy cọng trổồỹt seợ cổỷc õaỷi. Ta seợ tờnh cọng trổồỹt
trong trổồỡng hồỹp naỡy.

Dióựn bióỳn quaù trỗnh õoùng ly hồỹp hồỹp gọửm 2 giai õoaỷn :

Giai õoaỷn õỏửu vồùi thồỡi gian t1: luùc naỡy mọmen quay cuớa ly hồỹp hồỹp
tng tổỡ giaù trở 0 õóỳn giaù trở Ma , thồỡi õióứm naỡy ọtọ bừt õỏửu khồới õọỹng taỷi
chọứ.

Giai õoaỷn tióỳp theo vồùi thồỡi gian t 2: laỡ giai õoaỷn mọmen quay cuớa ly
hồỹp Ml bừt õỏửu tng lón õóỳn khi khọng coỡn sổỷ trổồỹt xaớy ra (tổùc laỡ luùc
e = a ).
Tờnh mọmen quaùn tờnh cuớa baùn h õaỡ vaỡ cuớa caùc chi tióỳt cuớa
ọtọ quy dỏựn vóử truỷc ly hồỹp J a :
Tổỡ cọng thổùc quan hóỷ vỏỷn tọỳc tởnh tióỳn ọtọ vaỡ vỏỷn tọỳc goùc cuớa baùnh xe nhổ
sau:
a

rbx
i h1i 0

v = bx.rbx=
[m/s]

Trong õoù:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 14


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe
bx : vỏỷn tọỳc goùc cuớa baùnh xe, [rad/s].
v: vỏỷn tọỳc chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn cuớa xe, [m/s].
a : vỏỷn tọỳc goùc taỷi truỷc cuớa ly hồỹp, [rad/s].

Ta suy ra cọng thổùc tờnh vỏỷn tọỳc goùc taỷi truỷc ly hồỹp:
a =

v
( i h1i 0 )
rbx
[rad/s]

ọỹng nng cuớa khọỳi lổồỹng chuyóứn õọỹng quay :
W=

Ja

a
2

2

[J]

ọỹng nng chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn cuớa xe:

Ga v2
.

g
2 [J]
W T=
Khi xe chuyóứn õọỹng thỗ:
WT=W
Hay:
2

a
Ga v2
Ja
=
.
2
g 2 [J]
Suy ra cọng thổùc tờnh mọmen quaùn tờnh cuớa baùnh õaỡ vaỡ caùc chi tióỳt cuớa õọỹng
cồ quy dỏựn vóử truỷc ly hồỹp:
G ( r . )
G
r
J a = a . bx2 a 2 = ỏ . bx 2
g a ( i h i o )
g ( i h1i 0 )
[N.m.s2] (theo [I] trang 44)
2

2

(4.1)

Trong õoù :
Ja: mọmen quaùn tờnh cuớa baùnh õaỡ vaỡ cuớa caùc chi tióỳt õọỹng cồ
qui dỏựn vóử truỷc ly hồỹp.

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 15


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe
Ga = troỹng lổồỹng toaỡn bọỹ cuớa ọtọ, [N].
i 0 : tố sọỳ truyóửn lổỷc chờnh, i = 5,5.
0

i h1 : tố sọỳ truyóửn tay sọỳ mọỹt, i = 7,5.
h1
rbx: baùn kờnh ln cuớa baùnh xe, rbx=0,45 [m].
g: gia tọỳc troỹng trổồỡng, lỏỳy g=9.81[m/s2].
Thay sọỳ ta coù:
2
10.000.9.81 (0,45)
= 1,19[ N.m.s 2 ]


2
9.81
( 7,5.5,5)

Ja =

Vỏỷy Ja=1,19[N.m.s2].
Mọmen caớn chuyóứn õọỹn g qui dỏựn vóử truỷc ly hồỹp M a :
rbx
Ma = [Ga + KFv2] i h .i 0 . tl [N.m] (theo [I] trang 44)

(4.2)

Trong õoù:
Ga: Troỹng lổồỹng toaỡn bọỹ cuớa xe, [N].
K: hóỷ sọỳ caớn khờ õọỹng, [N.s2/m4].
F: dióỷn tờch caớn chờnh dióỷn cuớa xe, [m2].
: hióỷu suỏỳt truyóửn lổỷc, tl = 0,89 (theo [II] trang 15).

tl

: hóỷ sọỳ caớn tọứng cọỹng cuớa õổồỡng. Ta xeùt khi xe bừt õỏửu chyóứn
õọỹng trón õổồỡng nũm ngang ( v 0 , = 0 ), hóỷ sọỳ caớn tọứng
cọỹng cuớa mỷt õổồỡng chờnh bũng hóỷ sọỳ caớn ln. Choỹn: = 0,02.
Thay sọỳ ta coù:
0,45
Ma = (104.9,81.0,02) 5,5.7,5.0,89 = 24 [N.m]
Vỏỷy Ma=24[N.m].

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 16

ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Tờnh cọng trổồỹt L:
Theo phỏn tờch ồớ trón thi cọng trổồỹt cuớa ly hồỹp L õổồỹc xaùc õởnh theo hai
thaỡnh phỏửn:
L1: cọng trổồỹt ồớ giai õoaỷn õỏửu, trong khoaớng thồỡi gian laỡ t 1. Cọng naỡy
seợ tióu taùn cho sổỷ trổồỹt vaỡ nung noùng ly hồỹp.
m a
t1
2
L1 = Ma
[J] (theo [I] trang 46)

L2: cọng trổồỹt ồớ giai õoaỷn thổù hai, trong khoaớng thồỡi gian laỡ t 2. Cọng
naỡy duỡng õóứ tng tọỳc vaỡ thừng sổùc caớn cuớa xe.
1
2
J a ( m a ) 2 + M a ( m a ) t 2
3
L2 = 2
[J] (theo [I] trang 46)

Vỏỷy, cọng trổồỹt toaỡn bọỹ cuớa ly hồỹp seợ laỡ:
2 1
t
M a ( m a ) 1 + t 2 + J a ( m a ) 2
2 3 2

L = L1 + L2 =
[J]

(4.3)

Thồỡi gian t1, t2 õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
t1 =

Ma
k [s]

t2 =

A
k [s]

Trong õoù:
k: hóỷ sọỳ tyớ lóỷ, õỷc trổng cho nhởp õọỹ tng ma saùt cuớa ly hồỹp khi
õoùng ly hồỹp. Ta coù k = (150 ữ 750) [N.m/s] (theo [I] trang 46),
ta choỹn k= 200[N.m/s].
A õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:
A = 2.J a (e a )

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

(theo [I] trang 46)

Trang 17

ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc õọỹng cồ khi õoùng ly hồỹp coù thóứ thổỡa nhỏỷn khọng õọứi vaỡ
bũng tọỳc õọỹ goùc ổùng vồùi tọỳc õọỹ goùc cổỷc õaỷi cuớa truỷc õọỹng cồ. Roợ raỡng ta thỏỳy cọng
trổồỹt tng khi hióỷu sọỳ (e - a) tng. Giaù trở lồùn nhỏỳt cuớa hióỷu sọỳ naỡy xaớy ra khi

a

= 0.

Tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc õọỹng cồ:
2..n 2.3,14.3500
=
= 366,5 [rad/s]
60
60
e =

Thồỡi gian t1:
t1 =

24,5
= 0.05
490
[s].

Thồỡi gian t2:

t2 =

2.1,19.(366,5 0 )
490

= 1,334

[s].

Thay sọỳ ta coù:
0,05 2
1
L = 24.(366,5 0 )
+ .1,334 + 1,19(366,5 0 ) 2 = 87964,2 [Nm]
3
2
2

Vỏỷy cọng trổồỹt toaỡn bọỹ laỡ: L = 87964,2 [Nm]
Tờnh cọng trổồỹt rióng L o :
Cọng trổồỹt noùi chung khọng cho ta xeùt õoaùn vóử õióửu kióỷn laỡm vióỷc cuớa ly
hồỹp. Muọỳn xeùt õióửu kióỷn laỡm vióỷc nỷng nhoỹc cuớa ly hồỹp, ta cỏửn phaới tờnh cọng trổồỹt
rióng. Cọng trổồỹt rióng laỡ cọng trổồỹt trón 1 õồn vở dióỷn tờch bóử mỷt caùc tỏỳm ma saùt,
õỷc trổng cho sổỷ hao moỡn tỏỳm ma saùt.
Lo =

L
[J / m 2 ]
Fms Z ms
(theo [I] trang 53)

(4.4)

Trong õoù:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 18


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe
Lo: cọng trổồỹt rióng, [J/m2].
L: cọng trổồỹt chung, [Nm]
Fms- dióỷn tờch bóử mỷt ma saùt, theo tờnh toaùn phỏửn trổồùc ta coù

Fms = 80425.10 6 [m2].
Zms- sọỳ lổồỹng õọi bóử mỷt ma saùt.
Vỏỷy thay sọỳ vaỡo ta coù:
Lo =

87964,2
= 546,9.10 3
6
80425.10 .2
[J/m2]=586,9[kJ/m2]

ọỳi vồùi ọtọ vỏỷn taới taới troỹng trón 50kN, cọng trổồỹt rióng õổồỹc xaùc õởnh trong

khoaớng L o =400600[kJ/m2]. Nhổ vỏỷy kóỳt quaớ tờnh toaùn cuớa ta laỡ hồỹp lyù.
Tờnh õộa eùp :
Sổỷ hao moỡn caùc tỏỳm ma saùt cuớa ọtọ maùy keùo chởu aớnh hổồớng lồùn bồới sổỷ nung
noùng caùc chi tióỳt. Vỗ caùc tỏỳm ma saùt coù õọỹ õỏựn nhióỷt rỏỳt keùm cho nón coù thóứ coi tỏỳt
caớ nhióỷt phaùt sinh khi ly hồỹp seợ truyóửn cho caùc chi tióỳt tióỳp xuùc trổỷc tióỳp vồùi caùc tỏỳm
ma saùt cuỷ thóứ laỡ caùc õộa eùp. Thồỡi gian trổồỹt thổồỡng khọng lồùn cho nón sổỷ thoaùt nhióỷt
ra mọi trổồỡng trong thồỡi gian ỏỳy cuợng khọng õaùng kóứ. Bồới thóỳ caùc chi tióỳt tióỳp thu
nhióỷt trong thồỡi gian ly hồỹp bở trổồỹt phaới coù khọỳi lổồỹng lồùn õóứ õaớm baớo tióỳp thu õổồỹc
lổồỹng nhióỷt phaùt sinh khi ly hồỹp bở trổồỹt maỡ nhióỷt õọỹ cuớa chi tióỳt ỏỳy seợ khọng tng
lón nhióửu õóứù khọng laỡm aớnh hổồớng nhióửu õóỳn sổỷ laỡm vióỷc cuớa tỏỳm ma saùt (cuỷ thóứ
khọng laỡm aớnh hổồớng õóỳn hóỷ sọỳ ma saùt vaỡ khọng gỏy nón sổỷ chaùy cuỷc bọỹ caùc tỏỳm
ma saùt).

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 19


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Do baùnh õaỡ coù kờch thổồùc lồùn nón khaớ nng taới nhióỷt tọỳt nón khọng cỏửn tờnh
maỡ ta chố tờnh cho õộa eùp. Vỗ trón õộa eùp coỡn bọỳ trờ caùc loỡ xo eùp, nóỳu nhióỷt õọỹ õộa eùp
tng lón quaù mổùc cho pheùp thỗ seợ laỡm thay õọứi õọỹ cổùng cuớa loỡ xo eùp.
Cọng trổồỹt lồùn nhỏỳt sinh ra khi xe khồới haỡnh, cho nón ta tờnh toaùn ly hồỹp hồỹp
theo õióửu kióỷn cuớa xe luùc khồới haỡnh õóứ õaớm baớo sổỷ laỡm vióỷc ọứn õởnh cuớa ly hồỹp.
Nhióỷt õọỹ tng lón cuớa õộa eùp khi tióỳp xuùc trổỷc tióỳp vồùi tỏỳm ma saùt trong thồỡi
gian ly hồỹp bở trổồỹt õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:

L
T = c.m d [oC] (theo [I] trang 55)

Trong õoù:
T: nhióỷt õọỹ tng lón cuớa õộa eùp, [0C].
: hóỷ sọỳ xaùc õởnh phỏửn cọng trổồỹt duỡng õóứ nung noùng õộa eùp.
= 0,5 õọỳi vồùi õộa eùp cuớa ly hồỹp 1 õộa.
c 500(J/kg.õọỹ): nhióỷt dung rióng cuớa õộa eùp (theùp) (theo[I]
trang 56).
mõ: khọỳi lổồỹng cuớa õộa eùp, [kg].
Theo cọng thổùc trón thỗ cọng trổồỹt chung cuớa ly hồỹp caỡng lồùn thỗ nhióỷt õọỹ
sinh ra trón õộa eùp caỡng lồùn. Do õoù, ta cỏửn kióứm tra chóỳ õọỹ nhióỷt cuớa õộa eùp khi cọng
trổồỹt lồùn nhỏỳt (ổùng vồùi luùc xe khồới õọỹng taỷi chọứ). Khi õoù nhióỷt õọỹ tng lón cuớa õộa eùp

T 10 o C . Suy ra:
mõ

.L 0,5.87964,2
=
= 8,8
T.c
10.500
[kg]

Khọỳi lổồng cuớa õộa eùp õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
mõ = (Rn2- Rt2)õ. [kg]

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 20

Âäư ạn män hc
khạch

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

Trong âọ:
Rn: bạn kênh vng ngoi ca âéa ẹp, [m].
Rn=R2+0,001=0,2+0,001=0,201[m].
Rt: bạn kênh vng trong ca âéa ẹp, [m].
Rt=R1-0,001=0,12-0,001=0,119[m].
= 7600 [Kg/m2] : khäúi lỉåüng riãng ca âéa ẹp.
â

chiãưu dy ca âéa ẹp.

Tỉì cäng thỉïc trãn v kãút qu tênh toạn khäúi lỉåüng âéa ẹp åí trãn, ta suy ra bãư
dy ca âéa ẹp:
δâ ≥

mâ
8,8
=
= 0.014
2
2
π(R − R t )ρ 3,14(0,201 − 0,119 2 )7600
[m]
2

n

Váûy, ta chn chiãưu dy âéa ẹp δ â = 0,015 [m].
THIÃÚT KÃÚ V TÊNH TOẠN CẠC CHI TIÃÚT, CỦM CHÊNH CA LY HÅÜP:
6. L xo ẹp :
Thỉåìng trãn ly håüp ca ätä, ngỉåìi ta dng cạc lai l xo trủ, l xo cän v l
xo âéa âãø lm l xo ẹp. Mäùi loải l xo cọ nhỉỵng ỉu v nhỉåüt âiãøm riãng ca nọ. Âäúi
våïi xe ta thiãút kãú l xe khạch, ta chn kiãøu l xo ẹp l l xo trủ. Vç l xo cän s lm
cho ly håüp di, cäưng kãưnh cn l xo cän thç lỉûc ẹp khäng låïn do khọ chãú tảo.

Âàûc âiãøm khi làõp l xo trủ:
Ỉu âiãøm :
Tênh toạn thiãút kãú âån gin cng nhỉ chãú tảo.
Dãù bäú trê làõp âàût âm bo gn gng vãư kãút cáúu v cọ räüng chäø âãø âàût äø
bi ẹp ca ân måí ly håüp nàòm trãn trủc ly håüp.

Nhỉåüc âiãøm :

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 21


Âäư ạn män hc
khạch

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

Nãúu trong trỉåìng håüp chãú tảo âäü cỉïng ca l xo khạc nhau thç lỉûc ẹp
ca chụng cng khạc nhau do âọ lm cho lỉûc ẹp cạc bãư màût ma sạt khäng âãưu

nhau.
Trong thåìi gian lm viãûc cọ trỉåìng håüp mäüt l xo trủ bë gy thç âi hi
phi thay ngun bäü l xo cho nãn khäng tiãút kiãûm âỉåüc váût liãûu.
Khi lm viãûc cọ trỉåìng håüp l xo bë ram lải cho nãn khäng âm bo
âỉåüc lỉûc ẹp, khi làõp rạp cáưn phi cọ låïp cạch nhiãût cho nãn lm phỉïc tảp
thãm kãút cáúu.

Tênh toạn :
Tênh âäü cỉïn g ca l xo:
Ta tênh âäü cỉïng ca l xo sao cho khi âéa ma sạt mn trong giåïi hản cho
phẹp thç lỉûc ẹp ca âéa ẹp váùn âm mämen ma sạt sinh ra trong ly håüp låïn hån
mämen cỉûc âải ca âäüng cå. Âéa ma sạt bë mn trong giåïi hản nghéa l giạ trë β
thay âäøi tỉì β =2 âãún β min =1,2 (giạ trë β min âỉåüc xạc âënh theo kinh nghiãûm).
Lỉûc ẹp lãn âéa ma sạt khi chỉa mn:
Pct =

β.M e max
µ.R tb .Z ms

[N]

Lỉûc ẹp lãn âéa ma sạt khi âéa ma sạt bë mn âãún giåïi hản:
Pmin =

β min .M e max
µ.R tb .Z ms

[N]

Lỉûc ẹp ca l xo gim âi mäüt lỉåüng l ∆P tỉång ỉïng våïi cạc l xo bë gin âi

mäüt âoản l ∆λ .

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 22


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

P = P Pmin =

C lx =

Suy ra:

( min ).M e max
= C lx .n.
à.R tb .Z ms

[N]

(5.1)

M e max ( min )
(à.R tb .Z ms )..n [N/m]

Trong õoù:

n: sọỳ lổồỹng loỡ xo eùp, n = 9 ữ 12 (theo [I] trang 81). Choỹn n=12.
Clx: õọỹ cổùng cuớa mọỹt loỡ xo, Clx=const, [N/m].

: lổồỹng moỡn cuớa õộa ma saùt, [m]. ổồỹc xaùc õởnh theo cọng
thổùc: =.ms[m]. Trong õoù, laỡ hóỷ sọỳ moỡn cho pheùp. ọỳi vồùi bóử
mỷt ma saùt taùn bũng õinh taùn =0,5.
Vỏỷy = 0,5.5.10-3 = 2,5.10-3[m]
Vỏỷy, õọỹ cổùng cuớa mọỹt loỡ xo laỡ:
C lx =

460.( 2 1,2 )
= 0,139.10 6
3
(0,27.0,1633.2 ).2,5.10 .12
[N/m]

Xaùc õởnh caùc kờch thổồùc cuớa loỡ xo:
Khi mồớ ly hồỹp, ta laỡm cho loỡ xo bở neùn mọỹt õoaỷn laỡ l
l= f.Zms + m
Trong õoù:
f: khe hồớ tọỳi thióứu cuớa õọi bóử mỷt ma saùt khi mồớ ly hồỹp,
f = 0,6 ữ 1[mm], choỹn f = 1[mm]

m: õọỹ bióỳn daỷng õaỡn họửi cuớa õộa bở õọỹng vaỡ õộa chuớ õọỹng,
m = 0,2 [mm].

Vỏỷy:

l = 1.2 + 0,2 =2,2[mm]

Lổỷc eùp cỏửn thióỳt lồùn nhỏỳt taùc duỷng lón caùc loỡ xo khi mồớ ly hồỹp hoaỡn toaỡn:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 23


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

Pmax = Pct + Clx. l=10430,8+0,1652.106.2,2.10-3=10794,24[N]
Suy ra lổỷc lồùn nhỏỳt sinh ra cuớa mọỹt loỡ xo khi mồớ ly hồỹp hoaỡn toaỡn:
Plx max =

Pmax 10794,24
=
= 899,52
n
12
[N]

ặẽng suỏỳt trón loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
=

8.Po .D
.d 3 (theo [I] trang 86)

(5.2)

Trong õoù:
d: õổồỡng kờnh dỏy loỡ xo, [m].
D: õổồỡng kờnh cuớa loỡ xo, [m].
Po: lổỷc cổỷc õaỷi taùc duỷng lón loỡ xo, Po=Plxmax=889,52[N].
Khi tờnh toaùn ổùng suỏỳt loỡ xo truỷ cuớa ly hồỹp cỏửn tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt
ồớ phờa bón trong cuớa sồỹi dỏy loỡ xo :
k

=k [] [MN/m2]

(5.3)

Trong õoù:
k:hóỷ sọỳ tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt.
: ổùng suỏỳt cuớa loỡ xo truỷ coù tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt.

k

Choỹn:
D
=5
Tố sọỳ d
thỗ k = 1,3 (theo[I] trang 87).
2
ặẽng suỏỳt cho pheùp [ ] = 600[ MN / m ] (theo[I] trang 83)

Tổỡ cọng thổùc (5.2) vaỡ (5.3), ta xaùc õởnh õổồỹc õổồỡng kờnh dỏy loỡ xo:
d2

8.Plx max .k D
8Plx max .k D
. d
.
[ ].
d
[ ].
d

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 24


ọử aùn mọn hoỹc
khaùch

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

d

Vỏỷy:

8.889,52.1,3
.5 = 4,95.10 3
3,14.600
[m]

Choỹn d = 5[mm], suy ra D = 5.5 = 25[mm].
Ta coù, quan hóỷ õọỹ cổùng cuớa loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:

C lx =

G.d 4
8.D 3 .n o [N/m] (theo [I] trang 86)

Trong õoù:
G: mọ õuyn õaỡn họửi dởch chuyóứn, G=8.104[MN/m2].
no: sọỳ voỡng laỡm vióỷc cuớa loỡ xo.
Tổỡ õoù, ta suy ra õổồỹc cọng thổùc tờnh sọỳ voỡng loỡ xo:
n0 =

G.d 4
8.10 4.10 6.0,0054
=
= 2,88
8.D 3C lx 8.0,0253.0,13910 6
[voỡng]

Chióửu daỡi cuớa loỡ xo khi ly hồỹp mồớ hoaỡn toaỡn:
llxm = ( d + 1) n0 + d + nõ.d [mm]
Trong õoù:
: khoaớng caùch giổợa 2 voỡng loỡ xo khi ly hồỹp mồớ hoaỡn toaỡn,

1

1 1[ mm ] , choỹn 1 = 1[ mm ] .
nõ: sọỳ voỡng laỡm mỷt õóỳ cuớa loỡ xo, nõ=2 [voỡng].
Vỏỷy

llxm = (5 + 1).2,88 + 5 + 2.5 = 32,28 [mm]

Bióỳn daỷng lồùn nhỏỳt cuớa loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc :
max =

Suy ra

max =

Plx max
[m ]
C lx

899,52
= 6,47.10 3
6
0,139.10
[m] =6,47[mm]

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 25