THIẾT KẾ VÀ TÍNH TOÁN LY HỢP XE KHÁCH

Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch
Låìi nọi âáưu

Ngy nay, våïi nãưn cäng nghiãûp phạt triãøn ngy cng hiãûn âải, cạc nhu cáưu trong lao âäüng v
cüc säúng ca con ngỉåìi cng âỉåüc náng cao. Váún âãư váûn chuøn hng họa, âi lải ca con ngỉåìi l
mäüt trong nhỉỵng nhu cáưu ráút cáưn thiãút. Ä tä l mäüt loải phỉång tiãûn ráút phạt triãøn v phäø biãún trãn thãú
giåïi v åí Viãût Nam hiãûn nay âãø âạp ỉïng cho nhu cáưu âọ. Trong cạc loải ätä, xe khạch l phỉång tiãûn
ch úu dng âãø chun chåí ngỉåìi våïi khong cạch tỉång âäúi di.
L mäüt sinh viãn ngnh âäüng lỉûc, viãûc tçm hiãøu, nghiãn cỉïu, tênh toạn v thiãút kãú cạc bäü pháûn,
củm mạy, chi tiãút trong xe khạch l ráút thiãút thỉûc v bäø êch. Trong khn khäø giåïi hản ca mäüt âäư ạn
män hc, em âỉåüc giao nhiãûm vủ thiãút kãú v tênh toạn ly håüp xe khạch. Cäng viãûc ny â giụp cho em
bỉåïc âáưu lm quen våïi cäng viãûc thiãút kãú m em â âỉåüc hc åí trỉåìng âãø ỉïng dủng cho thỉûc tãú, âäưng
thåìi nọ cn giụp cho em cng cäú lải kiãún thỉïc sau khi â hc cạc män l thuút trỉåïc âọ.
Dỉåïi sỉû hỉåïng dáùn táûn tçnh ca tháưy giạo Lã Vàn Tủy v sỉû näø lỉûc ca bn thán, sau mäüt
khong thåìi gian cho phẹp em â hon thnh âỉåüc âäư ạn ca mçnh. Vç bỉåïc âáưu tênh toạn thiãút kãú cn
ráút båỵ ngåỵ cho nãn khäng trạnh khi nhỉỵng sai sọt, nháưm láùn. Do váûy, em ráút mong cạc tháưy thäng cm
v chè bo thãm âãø em âỉåüc hon thiãûn hån trong quạ trçnh hc táûp ca mçnh.

Ha Khạn h , ngy 15 thạng10 nàm 2002
Sinh viãn thỉûc hiãûn

Lã Minh Tiãún
1. CÄNG DỦNG, U CÁƯU V CẠC THÄNG SÄÚ K THÛT CHO TRỈÅÏC:
1.1. Cäng dủn g:
Âäư ạn män hc Tênh toạn v thiãút kãú Ätä nhàòm giụp cho sinh viãn hiãøu r hån vãư män hc. Tỉì
âọ sinh viãn tỉìng bỉåïc xáy dỉûng cho mçnh mäüt phỉång phạp tênh toạn thiãút kãú ätä.
Theo nhiãûm vủ âỉåüc giao trong âäư ạn ny, sinh viãn phi tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch.
Nhỉ váûy sau khi lm xong âäư ạn, sinh viãn â nàõm âỉåüc phỉång phạp tênh toạn cạc cå cáúu ca ly håüp
v dáùn âäüng ly håüp trãn cå såí xạc âënh cạc thäng säú, cạc cạch tênh mäüt cạch håüp l dỉûa theo cạc ti

liãûu â hc v cạc ti liãûu khạc cọ liãn quan. Nhåì âọ, sinh viãn cọ âỉåüc mäüt phỉång phạp tênh toạn, lỉûa
chn v tham kho riãng ca mçnh âãø tênh toạn thiãút kãú cạc pháưn khạc ca ätä.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 1


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch

Vỗ thóỳ, õọử aùn mọn hoỹc laỡ mọỹt phỏửn khọng thóứ thióỳu trong caùc mọn hoỹc vóử ọtọ õọỳi vồùi sinh vión
ngaỡnh õọỹng lổỷc. Ngoaỡi ra noù coỡn laỡ mọỹt taỡi lióỷu bọứ ờch õọỳi vồùi nhổợng ngổồỡi laỡm cọng taùc kyợ thuỏỷt vóử
ngaỡnh ọtọ.
1.2. Yóu cỏửu :
Khi laỡm õọử aùn mọn hoỹc naỡy, sinh vión cỏửn phaới nừm vổợng caùc kióỳn thổùc õaợ hoỹc cuớa mọn hoỹc
Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ tọ vaỡ caùc mọn hoỹc khaùc coù lión quan.
Hỗnh thổùc, nọỹi dung thuyóỳt minh vaỡ caùc baớn veợ phaới tuỏn thuớ õuùng theo quy õởnh cuớa bọỹ mọn
õóử ra.
Sinh vión phaới hoaỡn thaỡnh õọử aùn naỡy õuùng tióỳn õọỹ vaỡ õuùng thồỡi gian quy õởnh. Nóỳu khọng thổỷc
hión õuùng sinh vión seợ khọng õổồỹc baớo vóỷ.
1.3. Caùc thọng sọỳ kyợ thuỏỷt cho trổồùc :
Theo nhióỷm vuỷ cuớa õọử aùn õổồỹc giao, ta coù caùc thọng sọỳ kyợ thuỏỷt sau:
STT
1
2

Tón thọng sọỳ
Loaỷi xe

Troỹng lổồỹng toaỡn bọỹ

3
4

Loaỷi õọỹng cồ
Cọng suỏỳt cổỷc õaỷi

5

Sọỳ voỡng quay ổùng vồùi cọng suỏỳt cổỷc õaỷi

6

Momen cổỷc õaỷi

7

Sọỳ voỡng quay ổùng vồùi mọmen cổỷc õaỷi

8

Tố sọỳ truyóửn sọỳ 1

9

Tố sọỳ truyóửn sọỳ cao (6)

10

Tố sọỳ truyóửn truyóửn lổỷc chờnh

11

Baùn kờnh baùnh xe

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Kyù hióỷu

Ga
N e max
nN
M e max
nM
i h1
i h6
i0
rbx

Giaù trở
Xe khaùch
10000

ồn vở
KG

Xng
135

KW

3500

Voỡng/phuùt

460

N.m

1900

Voỡng/phuùt

7,5
1
5,5
0,45

m

Trang 2


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch

2. PHÁN TÊCH CHN LOẢI LY HÅÜP V DÁÙN ÂÄÜNG LY HÅÜP:
2.1. Chn loải ly håüp :

Ly håüp l bäü pháûn quan trng dng âãø näúi, ngàõt truưn âäüng tỉì trủc âäüng cå âãún hãû thäúng
truưn lỉûc, ngoi ra cn l cå cáúu an ton cho hãû thäúng truưn lỉûc.
Tỉì hai nhiãûm vủ trãn cọ cạc u cáưu âäúi våïi ly håüp :
Âm bo truưn hãút mämen quay ca âäüng cå trong báút k âiãưu kiãûn sỉí dủng no.
Âọng ãm dëu âãø tàng tỉì tỉì mämen quay lãn trủc ca hãû thäúng truưn lỉûc, khäng gáy va
âáûp v ti trng âäüng lãn cạc bạnh ràng ca häüp säú. Do âọ khi ätä khåíi âäüng hồûc tàng täúc
khäng bë giáût lm gim âäü ãm dëu chuøn âäüng cho ätä .
Måí dỉït khoạt âãø lm cho quạ trçnh âäưng âãưu täúc âäü ca âäưng täúc âỉåüc nhanh chọng.
Do âọ viãc gi säú âỉåüc nhanh chọng .
Mämen quạn tênh cạc chi tiãút pháưn bë âäüng ca ly håüp phi nh âãø gim va âáûp giỉỵa
cạc bạnh ràng khi sang säú v gim mi mn cạc bãư màût ma sạt ca âäưng täúc.
Phi lm âỉåüc nhiãûm vủ ca cå cáúu an ton âãø trạnh cho hãû thäúng truưn lỉûc bë quạ
ti. Mämen ma sạt khäng âỉåüc låïn quạ âãø trạnh xy ra hiãûn tỉåüng gy trủc cạc âàng.
Ngoi ra cn cọ cạc ưu cáưu khạc:
Âiãưu khiãøn nhẻ nhng, lỉûc tạc dủng lãn bn âảp vỉìa phi.
Hãû säú ma sạt cao v äøn âënh.
Thoạt nhiãût täút, bãưn vỉỵng.
Lm viãûc tin cáûy, hiãûu sút cao.
Kêch thỉåïc nh gn, kãút cáúu, sỉía chỉỵa, bo dỉåỵng âån gin.
Giạ thnh khäng cao làõm.
Ty theo cạnh truưn mämen quay tỉì trủc âäüng cå âãún hãû thäúng truưn lỉûc m cọ cạc loải ly
håüp sau:
Ma sạt: Truưn mämen quay bàòng cạc bãư màût ma sạt.
Thy lỉûc: Truưn mämen quay bàòng cháút lng.
Nam chám âiãûn: Truưn mämen quay nhåì tạc dủng ca trỉåìng nam chám âiãûn.
Liãn håüp: Truưn mämen quay bàòng cạch kãút håüp cạc loải kãø trãn.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 3

ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch

Caùc loaỷi ly hồỹp naỡy, tuỡy theo tổỡng loaỷi maỡ noù coù nhổợng ổu nhổồỹc õióứm khaùc nhau. Ta dổỷa vaỡo
caùc õióửu kióỷn naỡy maỡ choỹn cho hồỹp lyù.
Ly hồỹp ma saùt : coù hai loaỷi:

Loaỷi mọỹt õộa: Ly hồỹp ma saùt mọỹt õộa bở õọỹng vồùi tờnh õồn giaớn trong kóỳt cỏỳu cuợng
nhổ õồn giaớn trong bọỹ phỏỷn dỏựn õọỹng, thoaùt nhióỷt tọỳt, mồớ dổùt khoaùt, mọmen cuớa caùc chi tióỳt
thuỷ õọỹng beù, giaù thaỡnh reớ. Tuy nhión khi laỡm vióỷc dóự bở trổồỹt do bở moỡn caùc bóử mỷt ma saùt vaỡ
vióỷc õióửu chốnh khe hồớ giổợa caùc bóử mỷt ma saùt khoù khn, thồỡi gian phuỷc vuỷ khọng cao. Khi laỡm
vióỷc cuợng coù trổồỡng hồỹp xaớy ra laỡ khọng cừt dổùt khoaùt õổồỡng truyóửn cọng suỏỳt do õọỹ õaớo cuớa
caùc tỏỳm ma saùt. Tng haỡnh trỗnh cuớa baỡn õaỷp (hay haỡnh trỗnh õióửu khióứn). Kờch thổồùc cuớa caùc
chi tióỳt tng lón nhổ truỷc bở õọỹng cuớa ly hồỹp (truỷc sồ cỏỳp cuớa họỹp sọỳ).

Loaỷi hai õộa : Nhổ loaỷi mọỹt õộa, ngoaỡi ra do coù nhióửu õộa cuỡng laỡm vióỷc nón khi õoùng
ly hồỹp caùc bóử mỷt ma saùt laỡm vióỷc mọỹt caùch tổỡ tổỡ, do õoù õoùng õổồỹc óm dởu nhổng khi cừt ly
hồỹp khọng õổồỹc dổùt khoaùt. Vióc õởnh vở caùc õộa ma saùt khi cừt ly hồỹp khoù khn (õỷc bióỷt laỡ õộa
trung gian).
Ly hồỹp thuớy lổỷc :
ặu õióứm cuớa loaỷi ly hồỹp naỡy laỡm vióỷc rỏỳt óm, khọng cỏửn baỡn õaỷp ly hồỹp. Thồỡi haỷn
phuỷc vuỷ cao, õọỹng cồ vỏựn ọứn õởnh khi sổùc caớn cuớa õổồỡng quaù lồùn. Nhổồỹc õióứm chờnh trong
vióỷc aùp duỷng thổỷc tóỳ laỡ ly hồỹp cừt khọng hoaỡn toaỡn, trong quaù trỗnh laỡm vióỷc luọn luọn bở trổồỹt,
kóỳt cỏỳu phổùc taỷp, khoù baớo dổồợng, giaù thaỡnh saớn xuỏỳt cao.
Ly hồỹp õióỷn tổỡ:
ặu õióứm cuớa loaỷi ly hồỹp naỡy laỡ rỏỳt óm, cừt dổùt khoaùt, õọỹ tin cỏỷy cao, tuọứi thoỹ rỏỳt cao.
Tuy nhión kóỳt cỏỳu rỏỳt cọửng kóửnh, giaù thaỡnh saớn xuỏỳt cao.

Ta thỏỳy rũng õọỳi vồùi loaỷi xe khaùch khọng yóu cỏửu cao vóử õọỹ óm dởu, tờnh tióỷn nghi, thồỡi haỷn
phuỷc vuỷ ... coỡn giaù thaỡnh thỗ phaới khọng quaù cao. Do õoù, qua phỏn tờch trón ta choỹn loaỷi ly hồỹp ma saùt
coù 1 õộa bở õọỹng laỡ hồỹp lyù.
2.2. Choỹn loaỷi dỏựn õọỹn g:
Trón ọtọ maùy keùo hióỷn nay õaợ sổớ duỷng mọỹt sọỳ daỷng dỏựn õọỹng ly hồỹp sau:
Dỏựn õọỹng cồ khờ.
Dỏợn õọỹng thuyớ lổỷc.

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 4


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch

Viãûc dng dáùn âäüng cå khê cọ nhiãưu ỉu âiãøm nhỉ : âån gin, r tiãưn, lm viãûc tin cáûy...Tuy
nhiãn hiãûu sút truưn lỉûc tháúp, lm viãûc trong mäüt thåìi gian di do cọ mi mn cạc khåïp dáùn âäüng
dáùn âãún tàng trë säú hnh trçnh bn âảp tỉû do (phi âiãưu chènh lải bàòng tay), âäü cỉïng ca dáùn âäüng tháúp
hån so våïi dáùn âäüng thu lỉûc do nhiãưu khe håí trong cạc kháu khåïp. Khọ làõp âàût, nháút l loải xe âáưu
ngàõn.
Våïi ly håüp thu lỉûc cọ cạc nhỉåüc âiãøm nhỉ : kãút cáúu phỉïc tảp, giạ thnh cao, sỉí dủng v sỉía
chỉỵa phỉïc tảp hån... Bãn cảnh âọ dáùn âäüng thy lỉûc cng cọ mäüt säú ỉu âiãøm nhỉ: hiãûu sút cao, âäü
cỉïng cao, dãø làõp âàût (nhåì cọ thãø sỉí dủng âỉåìng äúng v cạc khåïp näúi mãưm), truưn âäüng xa. Cọ kh
nàng hản chãú täúc âäü dëch chuøn ca âéa ẹp khi âọng ly håüp âäüt ngäüt, gim ti trng âäüng.
Ngoi ra âãø âm bo sỉû âiãưu khiãøn nhẻ nhng, gim cỉåìng âäü lao âäüng cho ngỉåìi lại v tàng
tênh tiãûn nghi, ngỉåìi ta cn dng tråü lỉûc khê nẹn, tråü lỉûc chán khäng hồûc tråü lỉûc thy lỉûc.
Nhỉ váûy, âäúi våïi ly håüp cáưn thiãút kãú, ta chn dáùn âäüng l dáùn âäüng thy lỉûc. Do ti trng ca
xe låïn ( G a = 10000KG) nãn hãû thäúng dáùn âäüng cọ thãø cọ tråü lỉûc ty theo ta tênh toạn.

14

3 4

5

6

16

15

1
2
7

20

19

18

8

9

10

11

12 13

17

H.2.1 Så âäư ly håüp v dáùn âäüng ly håüp (cọ tråü lỉûc khê nẹn)
1: Bạnh â. 2: Âéa bë âäüng. 3: Ân måí. 4: Giạ ty âäüng. 5: Bảc måí v äø bi t. 6: L xo häưi vë
v äø bi t. 7: Xi lanh cäng tạc. 8: Xi lanh tråü lỉûc. 9: Cå cáúu phán phäúi. 10: Âỉåìng thäng khê tråìi. 11:

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 5


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch

Bưng t lãû. 12: Mng t lãû. 13: Xilanh dáùn âäüng cå cáúu tråü lỉûc. 14: Bçnh khê nẹn. 15: Bn âảp. 16:
Xilanh chênh. 17: Tiãút lỉu. 18: Nảng måí. 19: ÄÚng trỉåüt. 20: Âéa ẹp.
3. XẠC ÂËNH CẠC THÄNG SÄÚ CÅ BN CA LY HÅÜP:
3.1. Xạc âënh bạn kênh ngoi R 2 :
Viãûc xạc âënh bạn kênh ngoi phi dỉûa theo ba âiãưu kiãûn sau:
Âm bo cho ly håüp truưn hãút momen quay ca âäüng cå.
Âm bo tøi th cáưn thiãút.
Phi làõp ghẹp âỉåüc våïi vnh bạnh â.
Âãø âm bo cho ly håüp truưn hãút mämen quay ca âäüng cå thç ly håüp phi sinh ra âỉåüc mäüt
mämen ma sạt ln ln låïn hån hồûc bàòng mämen quay cỉûc âải ca âäüng cå trong sút quạ trçnh sỉí
dủng. Âãø âm bo âiãưu kiãûn ny, mämen ma sạt Mms ca ly håüp âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:

M ms = β.M e max [N.m] (theo [I] trang 47)

(3.1)

Trong âọ:

M ms : mämen ma sạt sinh ra trong ly håüp (mämen u cáưu).
β: hãû säú dỉû trỉỵ, tênh âãún cạc úu täú lm gim lỉûc ẹp hồûc lm gim mämen ma
sạt trong quạ trçnh sỉí dủng chàóng hản nhỉ:
Mn vng ma sạt lm gim lỉûc ẹp: (15÷20)%
Gim âäü ân häưi ca l xo ẹp: (8÷10)%
Nhỉ váûy täøng lỉûc ẹp do cạc úu täú trãn s bë gim khong (23÷30)%, β âỉåüc chn khäng âỉåüc
nh quạ, tuy váûy cng khäng âỉåüc låïn quạ. Nãúu β låïn thç phi tàng lỉûc ẹp cho nãn phi tàng lỉûc âiãưu
khiãøn ly håüp s lm cho kêch thỉåïc ly håüp tàng v máút vai tr ca cå cáúu an ton.
Theo kinh nghiãûm âäúi våïi xe khạch:
β =(1,6÷2,2).
Ta chn chn β = 2.
Phỉång trçnh (3.1) cọ thãø âỉåüc viãút nhỉ sau:

M ms = β.M e max = µ.P.R tb .Z ms [N.m] (theo [I] trang 48)

(3.2)

Trong âọ :
µ: hãû säú ma sạt.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 6

ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch
Zms: sọỳ lổồỹng õọi bóử mỷt ma saùt, vỗ coù 1 õộa ma saùt nón Zms=2.
P: lổỷc eùp cỏửn thióỳt lón caùc õộa ma saùt; [N].
Rtb-baùn kờnh ma saùt trung bỗnh (baùn kờnh cuớa õióứm õỷt lổỷc ma saùt tọứng hồỹp);
[m].

Baùn kờnh trung bỗnh voỡng ma saùt õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
3

3

2 R 2 R1
Rtb =
[m] (theo [I] trang 49)
3 R 2 2 R 12

(3.3)

Trong õoù:
R2: baùn kờnh voỡng ngoaỡi cuớa õộa ma saùt, [m].
R1: baùn kờnh voỡng trong cuớa õộa ma saùt, [m].
Thổồỡng ồớ ọtọ maùy keùo hay duỡng caùc bóử mỷt ma saùt theùp vồùi phóraõọ õọửng coù hóỷ sọỳ ma saùt khọ
lồùn nhỏỳt laỡ 0,35 nhổng tờnh õóỳn nhổợng õióửu kióỷn nhióỷt õọỹ, tọỳc õọỹ trổồỹt tổồng õọỳi laỡm giaớm hóỷ sọỳ õoù õi,
cho nón hóỷ sọỳ ma saùt khi tờnh toaùn theo kinh nghióm laỡ:
à = 0,22 ữ 0,3.
Ta lỏỳy à = 0,27 .
Aẽp suỏỳt trón bóử mỷt ma saùt õổồỹc xaùc õởnh bồới cọng thổùc sau:
q=

P
P
=
[q ] [kN/m2] (theo [I] trang 50)
F (R 2 2 R 12 )

(3.4)

Trong õoù:
p: aùp suỏỳt trón bóử mỷt ma saùt, [kN/m2].
[q]: aùp suỏỳt cho pheùp lón bóử mỷt ma saùt.
ọỳi vồùi bóử mỷt ma saùt laỡ theùp vaỡ phóraõọ thỗ [q]=100ữ250[kN/m2] (theo [I]
trang 50). Choỹn [q]=130[kN/m2].
F: dióỷn tờch bóử mỷt tỏỳm ma saùt, [m2].
Tổỡ (3.4) ta suy ra:

P [q ]..(R 22 R 12 ) [N]

(3.5)

Vỏỷy, tổỡ (3.2), (3.3) vaỡ (3.5) ta suy ra:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 7


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch
3

3

2 R R1
.M e max à.[q ]..(R 22 R 12 ). 22
.Z ms
3 R 2 R 12
Suy ra:

2
.M e max à.[q ]..(R 32 R 13 ). .Z ms
3
ỷt K r =

R1
, nhổ vỏỷy bỏỳt phổồng trỗnh trón trổồng õổồng vồùi:
R2
2
.M e max à.[q ]..R 32 (1 K 3r ). .Z ms
3

Nhổ vỏỷy, ta suy ra:

R2 3

3M e max .

2.à.[ q ].(1 K r )Z ms

3

[m]

Trong õoù:

Kr =

R1
= 0,53 ữ 0,75 (theo [I] trang 50), choỹn Kr= 0,6.
R2

Thay sọỳ vaỡo ta coù:

R2 3

3.2.460
= 0,1998 [m]
2.3,14.0,27.130.10 3.(1 0,6 3 ).2

Ta choỹn õổồỹc R2 = 0.2 [m]
Vỏỷy R2=200[mm].
3.2. Baùn kờnh trong cuớa õộa bở õọỹn g R 1 :
Baùn kờnh trong cuớa õộa bở õọỹng õổồỹc xaùc õởnh tổỡ Kr:
R1 = Kr.R2 [m]
Thay sọỳ ta coù:
R1=0,6.0,2 = 0,12 [m]
Vỏỷy R1=120[mm].
3.3. Baùn kờnh trung bỗnh cuớa õộa ma saùt R tb :
Theo cọng thổùc (3.3), thay sọỳ vaỡo vaỡ ta tờnh õổồỹc:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 8


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch
2 R2 R1 2 0,2 3 0,12 3
= 0,1633 [m]
Rtb = 3
= .
3 R2 R13 3 0,2 2 0,12 2
3

3

Vỏỷy Rtb=163,3[mm].
3.4. Lổỷc eùp cỏửn thióỳt P ct :
Tổỡ phổồng trỗnh (3.2) ta coù thóứ xaùc õởnh õổồỹc lổỷc eùp cỏửn thióỳt lón õộa õóứ truyóửn õổồỹc mọmen
ma saùt Mms

Pct =

M ms
M e max
=
àR tb Z ms àR tb Z ms [N]

Thay sọỳ vaỡo ta coù:

Pct =

2.460
= 10430,8 [N]
0,27.0,1633.2

Vỏỷy Pct=10430,8[N].
3.5. Chióửu daỡy tỏỳm ma saùt ms :
ọỳi vồùi xe taới vaỡ xe khaùch chióửu daỡi tỏỳm ma saùt ms = 4 ữ 5 [mm]
Vỏỷy ta choỹn ms = 5 [mm]
3.6. Chióửu rọỹn g tỏỳm ma saùt b:
Chióửu rọỹng tỏỳm ma saùt õổồỹc tờnh theo cọng thổùc:
b = R2 - R1 [m]
Thay sọỳ vaỡo, ta tờnh õổồỹc:
b = 0,2 - 0,12 = 0,08 [m]
Vỏỷy b=80 [mm]
3.7. Dióỷn tờch bóử mỷt tỏỳm ma saùt F ms :
Dióỷn tờch bóử mỷt tỏỳm ma saùt : Fms
Fms = (R22 - R12) [m2]
Thay sọỳ, ta coù:
Fms = 3,14(0,22 - 0,122) = 0.080425 [m2]
Vỏỷy Fms=80425[mm2]
4. TấNH CNG TRặĩT RING VAè KấCH THặẽC ẫA EẽP:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 9

Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch

4.1. Tênh cäng trỉåüt sinh ra trong quạ trçnh âọn g ly håüp :

Je Ja
ωe

M

Ma ωa

Me
Mms

ms

(t)

β.Memax
ωe = ωa

(t)

ωe (t)

ωa

ωe

M [N.m]
ω [rad/s]

Ma

ωa
t1

t2

t [s]

H.4.1. Mä hçnh âäüng cå - truưn lỉûc v âäư thë täúc âäü gọc
Khi âọng ly håüp cọ hiãûn tỉåüng trỉåüt åí thåìi gian âáưu cho âãún khi no âéa ch âäüng v âéa bë
âäüng quay nhỉ mäüt hãû thäúng âäüng hc liãưn. Khi cạc âéa bë trỉåüt s sinh ra cäng ma sạt lm nung nọng
cạc chi tiãút ca ly håüp lãn quạ nhiãût âäü lm viãûc bçnh thỉåìng, lm hao mn cạc táúm ma sạt v nguy
hiãøm nháút l cạc l xo ẹp bë ram åí nhiãût âäü nhỉ váûy, máút kh nàng ẹp. Vç thãú viãûc xạc âënh cäng ma
sạt trong thåìi gian âọng ly håüp l mäüt âiãưu cáưn thiãút.
Trong quạ trçnh gi säú ätä tu theo sỉû âäøi säú tỉì tháúp lãn cao hồûc tỉì cao xúng tháúp m quạ
trçnh gi cọ thãø tiãún hnh khạc nhau.
Khi âäøi tỉì säú tháúp lãn säú cao, täúc âäü gọc ca trủc khuu âäüng cå trong khi âọng ly håüp cao
hån täúc âäü gọc ca trủc så cáúp häüp säú, vç váûy mämen quay ca âäüng cå M e khäng nãn låïn âãø trạnh
tàng cäng trỉåüt.
Khi âäøi tỉì säú cao xúng säú tháúp täúc âäü gọc ca trủc khuu âäüng cå cọ thãø tháúp hån täúc âäü gọc
trủc så cáúp trong trỉåìng håüp ny khi âọng ly håüp cáưn phi cọ mämen M e no âọ ca âäüng cå âãø lm
âäưng âãưu cạc täúc âäü gọc nọi trãn.
Nhỉng åí hai trỉåìng håüp nọi trãn tu theo k thût ca ngỉåìi lại täúc âäü gọc ca trủc khuu v
trủc så cáúp ca häüp säú cọ thãø âäưng âãưu, nghéa l ωe ≅ ihωa âäüng cå âọ cäng trỉåüt s gim âãún täúi thiãøu.

Khi ätä bàõt âáưu chuøn âäüng, sỉû âäưng âãưu nọi trãn khäng thãø thỉûc hiãûn âỉåüc, vç ωe> 0 v ωa =
0 trong trỉåìng håüp ny cäng trỉåüt s cỉûc âải. Ta s tênh cäng trỉåüt trong trỉåìng håüp ny.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 10


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch

Dióựn bióỳn quaù trỗnh õoùng ly hồỹp hồỹp gọửm 2 giai õoaỷn :

Giai õoaỷn õỏửu vồùi thồỡi gian t 1: luùc naỡy mọmen quay cuớa ly hồỹp hồỹp tng tổỡ giaù trở 0
õóỳn giaù trở Ma , thồỡi õióứm naỡy ọtọ bừt õỏửu khồới õọỹng taỷi chọứ.

Giai õoaỷn tióỳp theo vồùi thồỡi gian t 2: laỡ giai õoaỷn mọmen quay cuớa ly hồỹp M l bừt õỏửu
tng lón õóỳn khi khọng coỡn sổỷ trổồỹt xaớy ra (tổùc laỡ luùc e = a ).
4.2. Tờnh mọmen quaùn tờnh cuớa baùn h õaỡ vaỡ cuớa caùc chi tióỳt cuớa ọtọ quy dỏựn vóử truỷc ly
hồỹp J a :
Tổỡ cọng thổùc quan hóỷ vỏỷn tọỳc tởnh tióỳn ọtọ vaỡ vỏỷn tọỳc goùc cuớa baùnh xe nhổ sau:

a
rbx [m/s]
i h1i 0

v = bx.rbx=
Trong õoù:

bx : vỏỷn tọỳc goùc cuớa baùnh xe, [rad/s].
v: vỏỷn tọỳc chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn cuớa xe, [m/s].

a : vỏỷn tọỳc goùc taỷi truỷc cuớa ly hồỹp, [rad/s].
Ta suy ra cọng thổùc tờnh vỏỷn tọỳc goùc taỷi truỷc ly hồỹp:

a =

v
( i h1i 0 ) [rad/s]
rbx

ọỹng nng cuớa khọỳi lổồỹng chuyóứn õọỹng quay :
2

W= J a

a
[J]
2

ọỹng nng chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn cuớa xe:

Ga v2
. [J]
WT=
g 2
Khi xe chuyóứn õọỹng thỗ:
WT=W
Hay:

2


G v2
Ja a = a .
[J]
2
g 2

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 11


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch

Suy ra cọng thổùc tờnh mọmen quaùn tờnh cuớa baùnh õaỡ vaỡ caùc chi tióỳt cuớa õọỹng cồ quy dỏựn vóử
truỷc ly hồỹp:

G ( r . )
G
r
J a = a . bx2 a 2 = ỏ . bx 2 [N.m.s2] (theo [I] trang 44)
g a ( i h i o )
g ( i h1i 0 )
2

2

(4.1)

Trong õoù :
Ja: mọmen quaùn tờnh cuớa baùnh õaỡ vaỡ cuớa caùc chi tióỳt õọỹng cồ qui dỏựn vóử truỷc ly
hồỹp.
Ga = troỹng lổồỹng toaỡn bọỹ cuớa ọtọ, [N].

i 0 : tố sọỳ truyóửn lổỷc chờnh, i0= 5,5.
i h1 : tố sọỳ truyóửn tay sọỳ mọỹt, ih1 = 7,5.
rbx: baùn kờnh ln cuớa baùnh xe, rbx=0,45 [m].
g: gia tọỳc troỹng trổồỡng, lỏỳy g=9.81[m/s2].
Thay sọỳ ta coù:
2
10.000.9.81 (0,45)
= 1,19[ N.m.s 2 ]

Ja =
2
9.81

( 7,5.5,5)

Vỏỷy Ja=1,19[N.m.s2].
4.3. Mọmen caớn chuyóứn õọỹn g qui dỏựn vóử truỷc ly hồỹp M a :
Ma = [Ga + KFv2]

rbx
[N.m] (theo [I] trang 44)
i h .i 0 . tl

(4.2)

Trong õoù:
Ga: Troỹng lổồỹng toaỡn bọỹ cuớa xe, [N].
K: hóỷ sọỳ caớn khờ õọỹng, [N.s2/m4].
F: dióỷn tờch caớn chờnh dióỷn cuớa xe, [m2].
tl: hióỷu suỏỳt truyóửn lổỷc, tl = 0,89 (theo [II] trang 15).

: hóỷ sọỳ caớn tọứng cọỹng cuớa õổồỡng. Ta xeùt khi xe bừt õỏửu chyóứn õọỹng trón
õổồỡng nũm ngang ( v 0 , = 0 ), hóỷ sọỳ caớn tọứng cọỹng cuớa mỷt õổồỡng chờnh
bũng hóỷ sọỳ caớn ln. Choỹn: = 0,02.
Thay sọỳ ta coù:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 12


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch
0,45
= 24 [N.m]
5,5.7,5.0,89

Ma = (104.9,81.0,02)
Vỏỷy Ma=24[N.m].
4.4. Tờnh cọng trổồỹt L:

Theo phỏn tờch ồớ trón thi cọng trổồỹt cuớa ly hồỹp L õổồỹc xaùc õởnh theo hai thaỡnh phỏửn:
L1: cọng trổồỹt ồớ giai õoaỷn õỏửu, trong khoaớng thồỡi gian laỡ t 1. Cọng naỡy seợ tióu taùn cho
sổỷ trổồỹt vaỡ nung noùng ly hồỹp.

m a
t1
2
L 1 = Ma
[J] (theo [I] trang 46)
L2: cọng trổồỹt ồớ giai õoaỷn thổù hai, trong khoaớng thồỡi gian laỡ t 2. Cọng naỡy duỡng õóứ tng
tọỳc vaỡ thừng sổùc caớn cuớa xe.
L2 =

1
2
J a ( m a ) 2 + M a ( m a ) t 2 [J] (theo [I] trang 46)
2
3

Vỏỷy, cọng trổồỹt toaỡn bọỹ cuớa ly hồỹp seợ laỡ:

t1 2 1
+ t 2 + J a ( m a ) 2 [J]
2 3 2

L = L1 + L2 = M a ( m a )

(4.3)

Thồỡi gian t1, t2 õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:

t1 =

Ma
[s]
k

t2 =

A
[s]
k

Trong õoù:
k: hóỷ sọỳ tyớ lóỷ, õỷc trổng cho nhởp õọỹ tng ma saùt cuớa ly hồỹp khi õoùng ly hồỹp.
Ta coù k = (150 ữ 750 ) [N.m/s] (theo [I] trang 46), ta choỹn k= 200[N.m/s].
A õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:

A = 2.J a (e a ) (theo [I] trang 46)
Tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc õọỹng cồ khi õoùng ly hồỹp coù thóứ thổỡa nhỏỷn khọng õọứi vaỡ bũng tọỳc õọỹ goùc
ổùng vồùi tọỳc õọỹ goùc cổỷc õaỷi cuớa truỷc õọỹng cồ. Roợ raỡng ta thỏỳy cọng trổồỹt tng khi hióỷu sọỳ (e - a) tng.
Giaù trở lồùn nhỏỳt cuớa hióỷu sọỳ naỡy xaớy ra khi

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

a = 0. Tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc õọỹng cồ:

Trang 13

ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch
e =

2..n 2.3,14.3500
=
= 366,5 [rad/s]
60
60

Thồỡi gian t1:

t1 =

24,5
= 0.05 [s].
490

Thồỡi gian t2:

2.1,19.(366,5 0 )

t2 =

490

= 1,334 [s].

Thay sọỳ ta coù:

0,05 2
1
L = 24.(366,5 0 )
+ .1,334 + 1,19(366,5 0 ) 2 = 87964,2 [Nm]
3
2
2
Vỏỷy cọng trổồỹt toaỡn bọỹ laỡ: L = 87964,2 [Nm]
4.5. Tờnh cọng trổồỹt rióng L o :
Cọng trổồỹt noùi chung khọng cho ta xeùt õoaùn vóử õióửu kióỷn laỡm vióỷc cuớa ly hồỹp. Muọỳn xeùt õióửu
kióỷn laỡm vióỷc nỷng nhoỹc cuớa ly hồỹp, ta cỏửn phaới tờnh cọng trổồỹt rióng. Cọng trổồỹt rióng laỡ cọng trổồỹt
trón 1 õồn vở dióỷn tờch bóử mỷt caùc tỏỳm ma saùt, õỷc trổng cho sổỷ hao moỡn tỏỳm ma saùt.

Lo =

L
[J / m 2 ] (theo [I] trang 53)
Fms Z ms

(4.4)

Trong õoù:
Lo: cọng trổồỹt rióng, [J/m2].
L: cọng trổồỹt chung, [Nm]
Fms- dióỷn tờch bóử mỷt ma saùt, theo tờnh toaùn phỏửn trổồùc ta coù

Fms = 80425.10 6 [m2].
Zms- sọỳ lổồỹng õọi bóử mỷt ma saùt.
Vỏỷy thay sọỳ vaỡo ta coù:

Lo =

87964,2
= 546,9.10 3 [J/m2]=586,9[kJ/m2]
6
80425.10 .2

ọỳi vồùi ọtọ vỏỷn taới taới troỹng trón 50kN, cọng trổồỹt rióng õổồỹc xaùc õởnh trong khoaớng L o
=400ữ600[kJ/m2]. Nhổ vỏỷy kóỳt quaớ tờnh toaùn cuớa ta laỡ hồỹp lyù.

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 14


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch

4.6. Tênh âéa ẹp :
Sỉû hao mn cạc táúm ma sạt ca ätä mạy kẹo chëu nh hỉåíng låïn båíi sỉû nung nọng cạc chi tiãút.
Vç cạc táúm ma sạt cọ âäü âáùn nhiãût ráút kẹm cho nãn cọ thãø coi táút c nhiãût phạt sinh khi ly håüp s truưn
cho cạc chi tiãút tiãúp xục trỉûc tiãúp våïi cạc táúm ma sạt củ thãø l cạc âéa ẹp. Thåìi gian trỉåüt thỉåìng khäng
låïn cho nãn sỉû thoạt nhiãût ra mäi trỉåìng trong thåìi gian áúy cng khäng âạng kãø. Båíi thãú cạc chi tiãút
tiãúp thu nhiãût trong thåìi gian ly håüp bë trỉåüt phi cọ khäúi lỉåüng låïn âãø âm bo tiãúp thu âỉåüc lỉåüng
nhiãût phạt sinh khi ly håüp bë trỉåüt m nhiãût âäü ca chi tiãút áúy s khäng tàng lãn nhiãưu âãøï khäng lm
nh hỉåíng nhiãưu âãún sỉû lm viãûc ca táúm ma sạt (củ thãø khäng lm nh hỉåíng âãún hãû säú ma sạt µ v
khäng gáy nãn sỉû chạy củc bäü cạc táúm ma sạt).
Do bạnh â cọ kêch thỉåïc låïn nãn kh nàng ti nhiãût täút nãn khäng cáưn tênh m ta chè tênh cho

âéa ẹp. Vç trãn âéa ẹp cn bäú trê cạc l xo ẹp, nãúu nhiãût âäü âéa ẹp tàng lãn quạ mỉïc cho phẹp thç s lm
thay âäøi âäü cỉïng ca l xo ẹp.
Cäng trỉåüt låïn nháút sinh ra khi xe khåíi hnh, cho nãn ta tênh toạn ly håüp håüp theo âiãưu kiãûn
ca xe lục khåíi hnh âãø âm bo sỉû lm viãûc äøn âënh ca ly håüp.
Nhiãût âäü tàng lãn ca âéa ẹp khi tiãúp xục trỉûc tiãúp våïi táúm ma sạt trong thåìi gian ly håüp bë trỉåüt
âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:
∆T =

νL o
[ C] (theo [I] trang 55)
c.m d

Trong âọ:
∆T: nhiãût âäü tàng lãn ca âéa ẹp, [0C].
ν: hãû säú xạc âënh pháưn cäng trỉåüt dng âãø nung nọng âéa ẹp.
ν = 0,5 âäúi våïi âéa ẹp ca ly håüp 1 âéa.
c ≈ 500(J/kg.âäü): nhiãût dung riãng ca âéa ẹp (thẹp) (theo[I] trang 56).
mâ: khäúi lỉåüng ca âéa ẹp, [kg].
Theo cäng thỉïc trãn thç cäng trỉåüt chung ca ly håüp cng låïn thç nhiãût âäü sinh ra trãn âéa ẹp
cng låïn. Do âọ, ta cáưn kiãøm tra chãú âäü nhiãût ca âéa ẹp khi cäng trỉåüt låïn nháút (ỉïng våïi lục xe khåíi
âäüng tải chäø). Khi âọ nhiãût âäü tàng lãn ca âéa ẹp ∆T ≤ 10 o C . Suy ra:

mâ ≥

ν.L 0,5.87964,2
=
= 8,8 [kg]
∆T.c
10.500

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 15


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch

Khäúi lỉång ca âéa ẹp âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:
mâ = π(Rn2- Rt2)δâ.ρ [kg]
Trong âọ:
Rn: bạn kênh vng ngoi ca âéa ẹp, [m].
Rn=R2+0,001=0,2+0,001=0,201[m].
Rt: bạn kênh vng trong ca âéa ẹp, [m].
Rt=R1-0,001=0,12-0,001=0,119[m].
ρ = 7600 [Kg/m2] : khäúi lỉåüng riãng ca âéa ẹp.
δâ chiãưu dy ca âéa ẹp.
Tỉì cäng thỉïc trãn v kãút qu tênh toạn khäúi lỉåüng âéa ẹp åí trãn, ta suy ra bãư dy ca âéa ẹp:

δâ ≥

mâ
8,8
=
= 0.014 [m]
2
2
π(R − R t )ρ 3,14(0,201 − 0,119 2 )7600
2

n

Váûy, ta chn chiãưu dy âéa ẹp δ â = 0,015 [m].
5. THIÃÚT KÃÚ V TÊNH TOẠN CẠC CHI TIÃÚT, CỦM CHÊNH CA LY HÅÜP:
5.1. L xo ẹp :
Thỉåìng trãn ly håüp ca ätä, ngỉåìi ta dng cạc lai l xo trủ, l xo cän v l xo âéa âãø lm l
xo ẹp. Mäùi loải l xo cọ nhỉỵng ỉu v nhỉåüt âiãøm riãng ca nọ. Âäúi våïi xe ta thiãút kãú l xe khạch, ta
chn kiãøu l xo ẹp l l xo trủ. Vç l xo cän s lm cho ly håüp di, cäưng kãưnh cn l xo cän thç lỉûc ẹp
khäng låïn do khọ chãú tảo.

5.1.1. Âàûc âiãøm khi làõp l xo trủ:
Ỉu âiãøm :
Tênh toạn thiãút kãú âån gin cng nhỉ chãú tảo.
Dãù bäú trê làõp âàût âm bo gn gng vãư kãút cáúu v cọ räüng chäø âãø âàût äø bi ẹp ca ân
måí ly håüp nàòm trãn trủc ly håüp.

Nhỉåüc âiãøm :
Nãúu trong trỉåìng håüp chãú tảo âäü cỉïng ca l xo khạc nhau thç lỉûc ẹp ca chụng cng
khạc nhau do âọ lm cho lỉûc ẹp cạc bãư màût ma sạt khäng âãưu nhau.
Trong thåìi gian lm viãûc cọ trỉåìng håüp mäüt l xo trủ bë gy thç âi hi phi thay
ngun bäü l xo cho nãn khäng tiãút kiãûm âỉåüc váût liãûu.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 16


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch

Khi laỡm vióỷc coù trổồỡng hồỹp loỡ xo bở ram laỷi cho nón khọng õaớm baớo õổồỹc lổỷc eùp, khi
lừp raùp cỏửn phaới coù lồùp caùch nhióỷt cho nón laỡm phổùc taỷp thóm kóỳt cỏỳu.

5.1.2. Tờnh toaùn :
Tờnh õọỹ cổùn g cuớa loỡ xo:
Ta tờnh õọỹ cổùng cuớa loỡ xo sao cho khi õộa ma saùt moỡn trong giồùi haỷn cho pheùp thỗ lổỷc eùp cuớa
õộa eùp vỏựn õaớm mọmen ma saùt sinh ra trong ly hồỹp lồùn hồn mọmen cổỷc õaỷi cuớa õọỹng cồ. ộa ma saùt bở
moỡn trong giồùi haỷn nghộa laỡ giaù trở thay õọứi tổỡ =2 õóỳn min =1,2 (giaù trở min õổồỹc xaùc õởnh theo
kinh nghióỷm).
Lổỷc eùp lón õộa ma saùt khi chổa moỡn:

Pct =

.M e max
à.R tb .Z ms [N]

Lổỷc eùp lón õộa ma saùt khi õộa ma saùt bở moỡn õóỳn giồùi haỷn:

Pmin =

min .M e max
à.R tb .Z ms [N]

Lổỷc eùp cuớa loỡ xo giaớm õi mọỹt lổồỹng laỡ P tổồng ổùng vồùi caùc loỡ xo bở giaợn õi mọỹt õoaỷn laỡ .

P = P Pmin =
C lx =

Suy ra:

( min ).M e max
= C lx .n. [N]
à.R tb .Z ms

(5.1)

M e max ( min )
[N/m]
(à.R tb .Z ms )..n

Trong õoù:
n: sọỳ lổồỹng loỡ xo eùp, n = 9 ữ 12 (theo [I] trang 81). Choỹn n=12.
Clx: õọỹ cổùng cuớa mọỹt loỡ xo, Clx=const, [N/m].

: lổồỹng moỡn cuớa õộa ma saùt, [m]. ổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
=.ms[m]. Trong õoù, laỡ hóỷ sọỳ moỡn cho pheùp. ọỳi vồùi bóử mỷt ma saùt taùn
bũng õinh taùn =0,5.
Vỏỷy = 0,5.5.10-3 = 2,5.10-3[m]
Vỏỷy, õọỹ cổùng cuớa mọỹt loỡ xo laỡ:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 17


ọử aùn mọn hoỹc
C lx =

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch

460.( 2 1,2 )
= 0,139.10 6 [N/m]
3
(0,27.0,1633.2 ).2,5.10 .12

Xaùc õởnh caùc kờch thổồùc cuớa loỡ xo:
Khi mồớ ly hồỹp, ta laỡm cho loỡ xo bở neùn mọỹt õoaỷn laỡ l
l= f.Zms + m
Trong õoù:
f: khe hồớ tọỳi thióứu cuớa õọi bóử mỷt ma saùt khi mồớ ly hồỹp, f = 0,6 ữ 1 [mm],
choỹn f = 1[mm]
m: õọỹ bióỳn daỷng õaỡn họửi cuớa õộa bở õọỹng vaỡ õộa chuớ õọỹng, m = 0,2 [mm].
Vỏỷy:

l = 1.2 + 0,2 =2,2[mm]

Lổỷc eùp cỏửn thióỳt lồùn nhỏỳt taùc duỷng lón caùc loỡ xo khi mồớ ly hồỹp hoaỡn toaỡn:
Pmax = Pct + Clx. l=10430,8+0,1652.106.2,2.10-3=10794,24[N]
Suy ra lổỷc lồùn nhỏỳt sinh ra cuớa mọỹt loỡ xo khi mồớ ly hồỹp hoaỡn toaỡn:

Plx max =

Pmax 10794,24
=
= 899,52 [N]
n
12

ặẽng suỏỳt trón loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:

=

8.Po .D
(theo [I] trang 86)
.d 3

(5.2)

Trong õoù:
d: õổồỡng kờnh dỏy loỡ xo, [m].
D: õổồỡng kờnh cuớa loỡ xo, [m].
Po: lổỷc cổỷc õaỷi taùc duỷng lón loỡ xo, Po=Plxmax=889,52[N].
Khi tờnh toaùn ổùng suỏỳt loỡ xo truỷ cuớa ly hồỹp cỏửn tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt ồớ phờa bón trong
cuớa sồỹi dỏy loỡ xo :
k =k [] [MN/m2]

(5.3)

Trong õoù:
k:hóỷ sọỳ tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt.
k: ổùng suỏỳt cuớa loỡ xo truỷ coù tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt.
Choỹn:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 18


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch

Tố sọỳ

D
= 5 thỗ k = 1,3 (theo[I] trang 87).
d
2

ặẽng suỏỳt cho pheùp [ ] = 600[ MN / m ] (theo[I] trang 83)
Tổỡ cọng thổùc (5.2) vaỡ (5.3), ta xaùc õởnh õổồỹc õổồỡng kờnh dỏy loỡ xo:

d2
d

Vỏỷy:

8.Plx max .k D
8Plx max .k D
. d
.
[ ].
d
[ ].
d
8.889,52.1,3
.5 = 4,95.10 3 [m]
3,14.600

Choỹn d = 5[mm], suy ra D = 5.5 = 25[mm].

Ta coù, quan hóỷ õọỹ cổùng cuớa loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:

G.d 4
C lx =
[N/m] (theo [I] trang 86)
8.D 3 .n o
Trong õoù:
G: mọ õuyn õaỡn họửi dởch chuyóứn, G=8.104[MN/m2].
no: sọỳ voỡng laỡm vióỷc cuớa loỡ xo.
Tổỡ õoù, ta suy ra õổồỹc cọng thổùc tờnh sọỳ voỡng loỡ xo:

n0 =

G.d 4
8.10 4.10 6.0,0054
=
= 2,88 [voỡng]
8.D 3C lx 8.0,0253.0,13910 6

Chióửu daỡi cuớa loỡ xo khi ly hồỹp mồớ hoaỡn toaỡn:
llxm = ( d + 1) n0 + d + nõ.d [mm]
Trong õoù:
1: khoaớng caùch giổợa 2 voỡng loỡ xo khi ly hồỹp mồớ hoaỡn toaỡn, 1 1[ mm ] ,
choỹn 1 = 1[ mm ] .
nõ: sọỳ voỡng laỡm mỷt õóỳ cuớa loỡ xo, nõ=2 [voỡng].
Vỏỷy

llxm = (5 + 1).2,88 + 5 + 2.5 = 32,28 [mm]

Bióỳn daỷng lồùn nhỏỳt cuớa loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc :

max =

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Plx max
[m ]
C lx

Trang 19


ọử aùn mọn hoỹc
Suy ra

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch
max =

899,52
= 6,47.10 3 [m] =6,47[mm]
6
0,139.10

Chióửu daỡi tổỷ do cuớa loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc :
l0 = llxmax + max [mm]
Vỏỷy

l0 = 32,28 + 6,47 = 38,75 [mm]

6. TấNH TOAẽN VAè THIT K DN ĩNG LY HĩP:

6.1. Sồ õọử dỏựn õọỹn g vaỡ tờnh toaùn dỏựn õọỹn g ly hồỹp :
H.6.1. Sồ õọử dỏựn õọỹng ly hồỹp thuớy lổỷc coù cổồỡng hoaù khờ neùn
Tyớ sọỳ truyóửn cuớa dỏựn õọỹng ly hồỹp:
2

a c e d2
idõ = . . . 2
b d g d1
Trong õoù : Tyớ sọỳ truyóửn cuớa baỡn õaỷp ibõ:
ibõ =

a
b

Tyớ sọỳ truyóửn cuớa dỏựn õọỹng thuyớ lổỷc :
itg =

d2
d1

2
2

=1

Tyớ sọỳ truyóửn cuớa naỷng mồớ:
inm =

c
=2

d

iõm =

e
=4
g

Tyớ sọỳ truyóửn cuớa õoỡn mồớ:

Haỡnh trỗnh baỡn õaỷp õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:

S bõ = ((f .Z ms + m ).i õm .i tg .i nm + .i tg .i nm + '.i tg + " )i bõ [mm ] (6.1)
Trong õoù:
: khe hồớ cỏửn thióỳt õóứ ly hồỹp coù thóứ laỡm vióỷc õổồỹc khi caùc bóử mỷt ma saùt bở
moỡn, = 2 ữ 4[ mm ] . Choỹn = 4[ mm ] .

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 20


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch
: khe hồớ cỏửn thióỳt cuớa cuỷm van õióửu khióứn, ' = 1,5 ữ 2[ mm ] . Choỹn

'= 2[mm ] .
: khe hồớ cỏửn thióỳt giổợa piston chờnh vaỡ thanh truyóửn lổỷc cuớa baỡn õaỷp,

" = 1,5 ữ 2[mm ] . Choỹn '= 2[mm ] .
Sbõ: haỡnh trỗnh baỡn õaỷp, S bõ = 180 ữ 200[ mm ] .
Choỹn S bõ = 180[ mm ] .
Tổỡ cọng thổùc (6.1) vaỡ nhổợng dổợ lióỷu choỹn trón ta tờnh õổồỹc tyớ sọỳ truyóửn baỡn õaỷp.
ibõ =

(f .Z ms
ibõ =

S bõ
+ m ).i õm .i tg .i nm + .i tg .i nm + '.i tg + "

180
= 6,52
(1.2 + 0,2 ).4.1.2 + 3.1.2 + 2.1 + 2

Suy ra tố sọỳ truyóửn dỏựn õọỹng cuớa ly hồỹp laỡ:
idõ = 6,52.2.4.1 = 52,17
Lổỷc baỡn õaỷp õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:

Pbõ =

Pmax
[N]
i dd .dõ

Trong õoù:
Plx: tọứng caùc lổỷc do loỡ xo eùp taùc duỷng lón õộa eùp ồớ cuọỳi thồỡi kyỡ mồớ ly hồỹp.
Pmax=10794,24[N].
dõ: hióỷu suỏỳt cuớa dỏựn õọỹng. dõ=0,85[N].

Vỏỷy lổỷc cuớa baỡn õaỷp:
Pbõ =

10794,24
= 243,4 [N]
52,17.0,85

Do Pbõ = 243,4 [N] > [Pbõ] = 120ữ150[N] cho nón ta phaới duỡng trồỹ lổỷc. Choỹn cồ cỏỳu trồỹ lổỷc
bũng khờ neùn, choỹn lổỷc baỡn õaỷp Pbõ = 120 [N].
Lổỷc do cồ cỏỳu trồỹ lổỷc sinh ra phaới thoớa maợn cọng thổùc sau:

P'bõ .i dõ .dõ + P'tl .i nm .tl = Pmax [N] (6.2)
Trong õoù:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 21


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch
Ptl: lổỷc do cồ cỏỳu trồỹ lổỷc, [N].
tl: hióỷu suỏỳt cuớa cồ cỏỳu trồỹ lổỷc, tl = 0,8 .

Ta suy ra cọng thổùc tờnh lổỷc trồỹ lổỷc tổỡ cọng thổùc (6.2):

Ptl =

Pmax P'bõ .i dõ .dõ 10794,24 120.52,17.0,85

=
= 855,14 [N]
i nm .i õm . tl
2.4.0,8

Ta coù quan hóỷ lổỷc trồỹ lổỷc tờnh theo aùp suỏỳt khờ neùn vaỡ dióỷn tờch õốnh piston trồỹ lổỷc theo cọng
thổùc:

D 2
Ptl =
P [N]
4

(6.3)

Trong õoù:

P : aùp suỏỳt khờ neùn trong bỗnh chổùa, P = 0,5 ữ 0,6 [MN/m2]. Choỹn
P = 0,5 [MN/m2] = 5.105[N/m2].
Tổỡ cọng thổùc (6.3), ta tờnh õổồỹc õổồỡng kờnh cuớa xi lanh trồỹ lổỷc:
D=

4 ì Ptl
4 ì 855,14
=
= 0,0466 [m]
3,14 ì P
3,14 ì 5.105

Vỏỷy ta choỹn õổồỡng kờnh cuớa xilanh trồỹ lổỷc D = 0,047[m].

6.2. Xaùc õởnh caùc kờch thổồùc :
Baỡn õaỷp:
ibõ = 6,52
Choỹn a = 300[mm], suy ra b = 46[mm].
ổồỡng kờnh xi lanh truyóửn lổỷc thuớy lổỷc:
2

d
i tg = 22 = 1
d1
Choỹn d1 = d2 = 40[mm].
Naỷng mồớ:

i nm =

c
=2
d

Choỹn c = 120[mm], suy ra d = 60[mm].

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 22


Âäö aïn män hoüc

Tênh toaïn vaì thiãút kãú ly håüp xe khaïch

Âoìn måí:

i âm =

e
=4
g

Choün e = 100[mm], suy ra g = 25[mm].

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 23


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe khaùch

TAèI LIU THAM KHAO

Kyù hióỷu

Tón taỡi lióỷu
Thióỳt kóỳ vaỡ tờnh toaùn

[I]

ọtọ maùy keùo - Tỏỷp I
(baớn sao)

Taùc giaớ

Nhaỡ xuỏỳt baớn

Nguyóựn Hổợu Cỏứn

aỷi hoỹc vaỡ trung hoỹc

Phan ỗnh Kión

chuyón nghióỷp Haỡ Nọỹi

Nm XB
1987

Nguyóựn Hổớu Cỏứn

[II]

Lyù thuyóỳt ọtọ maùy
keùo

Dổ Quọỳc Thởnh
Phaỷm Minh Thaùi

Khoa hoỹc vaỡ kyợ thuỏỷt

2000

Nguyóựn Vn Taỡi
Ló Thở Vaỡng

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 24


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe khạch

MỦC LỦC

1. CÄNG DỦN G, U CÁƯU V CẠC THÄNG SÄÚ K THÛT CHO
TRỈÅÏC :........................................................................................... 1
1.1. Cäng dủn g:.......................................................................... 1
1.2. u cáưu :............................................................................. 2
1.3. Cạc thäng säú k thût cho trỉåïc : ........................................... 2
2. PHÁN TÊCH CHN LOẢI LY HÅÜP V DÁÙN ÂÄÜN G LY HÅÜP : .........3
2.1. Chn loải ly håüp :................................................................. 3
2.2. Chn loải dáùn âäün g:............................................................. 4
3. XẠC ÂËNH CẠC THÄNG SÄÚ CÅ BN CA LY HÅÜP : .................... 6
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
3.5.
3.6.
3.7.

Xạc âënh bạn kênh ngoi R2: ................................................. 6
Bạn kênh trong ca âéa bë âäün g R1: ....................................... 8
Bạn kênh trung bçnh ca âéa ma sạt Rtb: ................................ 8
Lỉûc ẹp cáưn thiãút Pct:............................................................ 9
Chiãưu dy táúm ma sạt δms:................................................... 9
Chiãưu räün g táúm ma sạt b: ...................................................... 9
Diãûn têch bãư màût táúm ma sạt Fms: ......................................... 9

4. TÊNH CÄNG TRỈÅÜT RIÃNG V KÊCH THỈÅÏC ÂÉA ẸP : ................9
4.1.
4.2.
quy
4.3.
4.4.
4.5.
4.6.

Tênh cäng trỉåüt sinh ra trong quạ trçnh âọn g ly håüp : ............10
Tênh mämen quạn tênh ca bạn h â v ca cạc chi tiãút ca ätä
dáùn vãư trủc ly håüp Ja:......................................................... 11
Mämen cn chuøn âäün g qui dáùn vãư trủc ly håüp Ma: ............. 12
Tênh cäng trỉåüt L:.............................................................. 13
Tênh cäng trỉåüt riãng Lo: ................................................... 14
Tênh âéa ẹp :....................................................................... 15

5. THIÃÚT KÃÚ V TÊNH TOẠN CẠC CHI TIÃÚT , CỦM CHÊNH CA LY
HÅÜP :.............................................................................................. 16
5.1. L xo ẹp :........................................................................... 16
5.1.1. Âàûc âiãøm khi làõp l xo trủ:...........................................................................16

5.1.2. Tênh toạn:......................................................................................................17

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 25