Van 10 - Tiet 26-27

Ngay soạn:17/10/06
Ngày dạy : 21/10/06
Tiết 26-27
LỜI TIỄN DẶN
A.Mục tiêu bài học
Giúp học sinh:
1.Hiểu được tình u tha thiết thủy chung và khát vọng tự do u đương của các chàng trai,
cơ gái Thái
2. Thấy được đặc điểm nghệ thuật của truyện thơ dân tộc Thái được thể hiện trong tác phẩm
B.Phương tiện thực hiện- cách thức tiến hành
-sgk, sgv
-thiết kế bài học
GV tổ chức giờ dạy học kết hợp với các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với
các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi
C. Tiến trình dạy học
I. Ổ n đònh
II. Kiểm tra bài cũ:
Chỉ ra những chi tiết kì ảo trong truyện Tấm Cám và cho biết ý nghĩa của những chi tiết đó?
Dân gian đã giải quyết mối mâu thuẫn giữa cái thiện và cái ác như thế nào?
III. Bài mới:
Văn chương đã từng miêu tả tâm trạng của chàng trai khi người u của mình bị gả bán cho
người khác. Đóa là tâm trạng của Phạm Kim trong" Sơ kính tân trang". Đó cũng là tâm trạng
của nhiều chàng trai trong truyện thơ của đồng bào dân tộc ít người.
IV. Tìm hiểu bài:
Hoạt động gv-hs Nội dung cần đạt
Đọc tiểu dẫn sgk
- Truyện thơ là gì? Em đã học
những truyện thơ nào rồi?
- Chủ đề nổi bật của truyện thơ
là gì?
Kết thúc truyện thơ có giống

truyện cổ tích khơng? Vì sao?
I. Tìm hiểu chung
1. Truyện thơ:Là những chuyện kể bằng thơ có sự kết hợp
giữa hai yếu tố trữ tình và tự sự phản ánh số phận của
người nghèo khổ, khát vọng về tình u tự do, hạnh phúc
và cơng lí.
2. Chủ đề nổi bật của Truyện thơ là khát vọng u đương
tự do và hạnh phúc lứa đơi
3. Nhân vật chính của truyện thơ là các chàng trai, cơ gái,
nạn nhân đau khổ của chế độ hơn nhân gả bán như:
-Úts Lót- Hồ Liêu(Mường)
-Cầm đơi- Hiền Hom(Tày)
- Chàng Lú- Nàng Uả (Thái)
- Chàng Nhàng Dợ- Nàng Chà Tăng (Mơng)
4. Kết thúc truyện thơ thường bằng cái chết hoặc xa nhau
vĩnh viễn của đơi bạn tình. Kết thúc này phản ánh cuộc
sống ngột ngạt khơng thể chịu đựng được của thanh niên
nam nữ các dân tộc thiểu số, tố cáo xã hội, bộc lộ khát
vọng tự do u đương.
Tóm tắt truyện dựa theo sgk
HS đọc. Đoạn trích có thể chia
làm mấy phần? Nội dung
chính của từng phần là gì?
Đại ý?
Tình cảm và tâm trạng của
chàng trai khi tiễn đưa người
yêu về nhà chồng?
+ Tình cảm ấy được thể hiện
như thế nào?
+ Tâm trạng gì?

Tâm trạng của cô gái khi về
nhà chồng như thế nào?
Ý nghĩa của những chi tiết
này?
Vì sao cô gái lại có tam trạng
này?
Em hiểu gì về những lời dặn
dò của càng trai?
Một loại kết thúc là đôi bạn tình được chung sống hạnh
phúc sau khi trải qua nhiều trắc trở.
5. Tóm tắt: (sgk)
Tác phẩm do Mạc Phi dịch gồm 1846 câu thơ trong đó có
400 câu thơ tiễn dặn. Đây là nhiững câu thơ hay nhất phản
ánh chân thất tình cảm của đôi lứa yêu nhau.
Đoạn trích gồm 2 lời tiễn dặn:
+Đ1: Từ đầu đến ... Khi góa bụa về già: Tam trạng xót
thương của chàng trai và nỗi đau khổ tuyệt vọng của cô gái
+ Đ2: Chàng trai khẳng định mối tình tha thiết và bề chặt
của mình
Qua lời tiễn dặn, đoạn trích làm nổi bật tâm trạng xót
thương trước tình cảm đau khổ tuyệt vọng của cô gái đến
khẳng định tình yêu chung thủy và khát vọng hạnh phúc
của chàng trai với người mình yêu
II. Phân tích :
1. Tình cảm, tâm trạng của chàng trai khi tiễn đưa người
yêu về nhà chồng.
- Lời nói:Được nhủ đôi câu, được dặn đôi lời, kề vóc
mảnh, ủ lấy hương người ->cảm động, tha thiết
- Hành động: chăm sóc ân cần , thiết tha.
- suy nghĩ , cảm xúc mãnh liệt: Muốn tiên người yêu đến

tận nhà chồng, tiếc nuối tình yêu quá ngắn ngủi
=> Tình cảm tha thiết quyến luyến, tình yêu sâu sắc của
chàng trai.
Tâm trạng: Tiễn người yêu nhưng lòng anh luôn luôn suy
nghĩ: anh mới đành lòng quay lại, mới chịu quay đi..
.-> nhận thức được hoàn cảnh thực tại không thể gắn bó,
tâm trạng của chàng trai rối bời, đầy mâu thuẫn khi phải từ
biệt nguời yêu, tiễn người yêu về nhà chồng.
2. Tâm trạng của cô gái khi phải theo về nhà chồng.
-Cô gái về nhà chồng nhưng chưa gặp người yêu để giã
biệt
Vừa đi vừa ngoảnh lại, vừa đi vừa ngoái trông, lòng càng
đau, càng nhớ-> tâm trạng đau khổ , bồn chồn không yên.
- Tới rừng ớt..., tới rừng cà.., tới rừng lá ngón kết hợp với
dộng từ đợi, ngóng , trông -> con đường xa ngái và tâm
trạng dùng dằng, bồn chồn của cô gái.
Hình tượng ớt, cà, lá ngón tăng tiến dần, vừa thể hiện sắc
thái văn hóa dân tộc vừa là nỗi đắng cay vò xé, thể hiện
tâm trạng đau khổ, day dứt.
Tất cả đều thể hiện sự bế tắc, lo lắng, đau khổ của cô gái
khi về nhà chồng. Nôi đau khổ bắt nguồn từ cuộc hôn nhân
bị cưỡng ép.
3. Những lời dặn dò của chàng trai
P1: Lời dặn dò cũng chính là lời hẹn ước
- Thời gian chờ đợi được tính bằng mùa vụ: đợi tới tháng
năm lau nở, đợi mùa nước đỏ cá về, đợi chim tăng ló gọi
Thời gian được diễn tả bằng
những ình ảnh quen thuộc,
thuần phác trong đs của dt
Thái:

Tháng lau nở, nước đỏ cá về,
chim tăng ló gọi hè...
Em hiểu gì về nghĩa của từ đợi
trong trường hợp này?Qua đó
em có nhận xét gì về tình cảm
chàng trai?
P1 nổi bật chữ đợi, P2 nổi bật
chữ cùng.
Vì sao có sự khác nhau giữa
hai lời dặn?
Trong xã hội người Thái với
những luật tục nặng nề về hôn
nhân thì những lời tiễn dặn
này có ý nghĩa như thế nào?
Kết thúc truyện có gần với
truyện cổ tích không? Ý
nghĩa?
Những từ ngữ, hình ảnh,
những cách ví von nào trong
đoạn trích thể hiện tình yêu
mãnh liệt của đôi trai gái, đồng
thời thể hiện rõ màu sắc dân
tộc thái?
hè...
- Thời gian chờ đợi được tính bằng cả đời người: không
lấy nhau mùa hạ, đợi lấy nhau mùa đông, không lấy nhau
thời trẻ sẽ lấy nhau khi góa bụa về già.
Đợi là chấp nhận thực tại không thể gắn bó, đợi nghĩa là
chỉ hy vọng ở tương lai. Lời dặn đó thể hiện tình nghĩa
thủy chung, tình yêu sâu sắc, vĩnh cửu của chàng trai, đồng

thời cũng thể hện thái độ bất lực, đành chấp nhậ cuộc hôn
nhân do cha mẹ định đoạt.
P2:Mong ước thoát khỏi tập tục để cùng nhau gắn bó: đôi
ta cùng gỡ, ta vuốt lại quay guồng, ta trôi nổi ao chung,
chung một mái song song, ta thương nhau, yêu nhau.
Chàng trai thấy người yêu bị nhà chồng hành hạ, bạc
đãi.Anh cảm thông, săn sóc cô bằng lời lẽ và hành động
chia sẻ hết mực yêu thương: dậy đi em, đầu bù anh chải,tóc
rối anh búi, lam ống thuốc em uống khỏi đau
-> xót xa đau đớn.Yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố trữ tình,
lời gọi chứa đầy cảm xúc khiến câu chuyện có sức biểu
cảm lớn.
Tuy hai lời tiễn dặn ở hai hoàn cảnh khác nhau nhưng cả
hai đều thể hiện tình yêu sâu sắc, thủy chung và quyết tâm
vượt mọi trở ngại để gắn bó.
4.Ý nghĩa của những lời tiễn dặn và kết thúc truyện thơ.
- Những lời tiễn dặn chính là những lời tố cáo, phản kháng
tạp tục hôn nhân đã bóp chết tình cảm yêu thương tự nhiên
của con người, khiến cho họ phải suốt đời đau khổ.
-Những lời tiễn dặn cũng đồng thời thể hiện khát vọng tự
do, khát vọng được giải phóng, được sống trong tình yêu
của các chàng trai, cô gái.
- Kết thúc truyện thơ là sự trở về đoàn tụ trong hạnh phúc
của hai người sau bao trắc trở . Đó chính là những bằng
chứng thắng lợi của tình yêu chân chính, tư do, dối lập với
những luật lệ khắc khe trói buộc con người.
Những kết thúc có hậu như vây trong truyện thơ của các
dân tộc không nhiều, nhưng nó gây cho con người niềm tin
tưởng, lạc quan, tiếp thêm sức mạnh cho những đôi lứa yêu
nhau vượt qua trở ngại để được sống hạnh phúc

Phần nâng cao (câu hỏi sgk)
- Hình ảnh thiên nhiên phong hú theo suốt từ đầu đến cuối
đọan trích góp phần đắc lực phản ảnh hoàn cảnh và tâm
trạng nhân vật
- Thiên nhiên vừa là những hình ảnh quen thuộc đói với
cảm nghĩ của người Thái, vừa góp phần thể hiện tâm tư,
tình cảm của nhân vật trong truyện. Thiên nhiên vừa hồn
nhiên, vừa gần gũi với dân tộc Thái trong từng chi tiết, thể
hiện tư duy chất phác, ưa cụ thể, lối diễn đạt hồn nhiên của
đồng bào dân tộc Thái.
- Thiên nhiên vừa như thử thách con người, vừa như khẳng
định sự trường tồn vĩnh cửu của tình yêu. Hình ảnh thiên
nhiên và hình ảnh tình yêu hợp lại, đối sánh cùng tôn nhau
lên,làm thành vẻ đẹp đặc biệt của lời thơ. Sự bền vững của
ty được đem so sánh với sự trường tồn của thiên nhiên và
ngược lại, sự trường tồn vô cảm của thiên nhiên được ty
thổi vào chất thơ mộng, thành ra có hồn.
IV. DẶN DÒ:
- HỌC BÀI
- Chuẩn bị bài:Ca dao yêu thương tình nghĩa