Van 10 - Tiet 50

Ngày soạn: 28/11/06
Ngày dạy: 2/12/06
TIẾT 50 Cảnh ngày hè
A. Mục tiêu bài học
Giúp học sinh
-Cảm nhận đựoc tu tưởng tình cảm của nhà thơ biểu hiện qua cảnh ngày hè và nghệ thuật sử
dụng từ ngữ đặc sắc, giàu sức gợi
- Thấy được ý thức của Nguyễn Trãi trong việc tìm tòi, sáng tạo một thể thơ bằng TV
B. Phương tiện thực hiện- Cách thức tiến hành
- sgk, sgv
- thiết kế bài học.
- GV tổ chức giờ dạy học theo cách thức nêu vấn đề kết hợp với các hình thức trao đổi thảo
luận, trả lời các câu hỏi
C. Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ:Đọc thuộc bài Cảm hoài, cho biết tâm trạng chính của tác giả trong bài?
Nguyên nhân vì đâu có tâm trạng này?
2. Giới thiệu :Bên cạnh tác phẩm bất hủ Bình Ngô đai cáo, N T còn có nhều bài thơ trữ tình
về con người cuộc sống ở quê hương ông: Côn Sơn ca, Bạch Đằng hải khẩu, bến đò xuân
đầu trại; Cảnh ngày hè cũng là một bài thơ như thế
3. Nội dung bài dạy
Hoạt động gv-hs Nội dung
Hoạt động 1:
Giáo viên hướng dẫn hs tìm
hiểu chung
- HS đọc tiểu dẫn
Hoạt động 2: phát vấn
-Phần tiểu dẫn trình bày nội
dung gì?
- Cho biết những nét chính về
cuộc dời và con người NT?
Hoat động 2

Giáo viên giới thiệu với học
sinh về tạp Quốc âm thi tập
( bảng phụ)
Hoạt động3
Hướng dẫn học sinh đọc - hiểu
- hs đọc bài thơ
- Cho biết thể loại, đại ý?
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
(1380-1442) Ông là nhà chính trị, nhà ngoại giao, nhà
quân sự, nhà thơ tầm cỡ kiệt xuất của văn học TĐ.
Ô ng đã cống hiến rất nhiều cho triều đình nhà Lê và phải
chịu oan thảm khóc dưới chính triều đình mà mình dày
công xây dựng
2. Quốc âm thi tập:
gồm 254 bài thơ. Nó có vị trí quan trọng là đặt nền móng
cho văn học TĐ
Tập thơ gồm 4 phần:
- Vô đề ( những bài thơ không có tên)
- Môn thì lệnh ( thời tiết)
- Môn hoa mộc( cây cỏ)
-Môn cầm thú (thú vật)
Nội dung phản ánh tư tưởng, tình cảm, vẻ đẹp toàn diện
của Nguyễn Trãi. Đó là tư tưởng sáng ngời: yêu nước,
thương dân hòa cảm với thiên nhiên.
3. Bài thơ:
- thể loại:Thơ Nôm đường luật
Thất ngôn xen lẫn lục ngôn
- Đại ý: Bài thơ miêu tả cảnh ngày hè, bộc lộ vẻ đep, tâm
hồn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của Nguyễn Trãi.

Đồng thời thể hiện khát vọng hòa bình cho dân
- Bài thơ có thể chia làm mấy
phần, nội dung từng phần?
Hoạt động4
Hướng dẫn học sinh tìm hiểu
bài
Câu thơ có cho phép phỏng
đoán về hoàn cảnh sống của
ông lúc bấy giờ không?
Cảnh trong bài được mô tả là
cảnh ở đâu vào thời gian nào?
“Có thuở ngày hè trương tán
lục
Đùn đùn bóng rợp cửa tam
công
* Lại có hoa hòe chen bóng
lục
Liên hệ: Dưới sân quyên đã
gọi hè … gợi hình: lấp loá
của nắng vỡ tràn trên hoa lựu

Tác giả sử dụng biện pháp
nghệ thuật gì để miêu tả âm
thanh
- Nhận xét bước đầu về cách
đón nhận và bút pháp tả cảnh
của NT?
II. Đọc- hiểu
1. Bức tranh mùa hè
- Tâm trạng tác giả:-Rỗi - rỗi rãi... ngày thường

- Hóng mát: nhàn nhã, thảnh thơi
-> Có điều gì như bất đắc dĩ, nhưng không chán nản,
thở than
Đây là tâm trạng chung của NT khi lui về ở ẩn ở Côn
Sơn
-Cảnh vật mùa hè
* Thiên nhiên
+ Hoè lục “đùn đùn tán rợp trường” -> xanh tươi đầy
sức sống
+ Thạch lựu “phun thức đỏ” -> ngồn ngộn sức sống ->
hình ảnh quen thuộc của mùa hè được miêu tả qua
ngòi bút đặc sắc
• Vẽ tranh - bao trùm là cái màu xanh
điểm vào màu đỏ rực của lựu
• Gợi hình: phun thức đỏ
-> Tiềm lực từ bên trong
Cách nói mới lạ
+ Ngoài ao: “Hồng liên trì” -đã tịn mùi hương
-> Cảnh vật đang vào lúc cuối mùa
Cuộc sống :
Lao xao chợ cá đảo ngữ -> nhấn mạnh
Dắng dỏi cầm ve âm thanh cuộc sống
Giọng ve -> bản đàn : khoan nhịp hoà thành dàn đồng
ca làm cho buổi chiều tà rộn lên sự sống
Bức tranh mùa hè được đón nhận bằng nhiều giác quan:
thị giác, thính giác, khứu giác
Với bút pháp thiên về miêu tả, nhà thơ làm hiện lên
trước mắt người đọc cảnh sắc thiên nhiên cuối mùa hè
sinh động đầy sức sống
2. Niềm mong ước của nhà thơ

Lẽ có Ngu cầm điểm hội tụ của hồn thơ
Dân giàu đủ… Ức Trai
Nhà thơ bộc lộ tâm trạng của mình mơ ước người dân mọi
miền được sống thanh bình, ấm no hạnh phúc, niềm mong
ước của nhà thơ hướng về nhân dân, lấy sự ấm no, hạnh
phúc của niềm vui lẽ sống của mình
Nhà thơ đang vui với cảnh
mùa hè, nhàn tản, hóng mát
-> câu 7,8 có sự nhảy vọt ->
thức dậy trong lòng nỗi niềm
sâu kín
Hoạt động 5
Tổng kết bài
Nhận xét khái quát về giá trị
bài thơ?
III. Tổng kết
Bài thơ không phải là bài giáo huấn khô khan mà là bài
thơ trữ tình về cảnh về người
Qua bài thơ Nguyễn Trãi bộc lộ một tâm hồn tha thiết
yêu đời, gắn bó sâu sắc với cuộc sống, nhân dân, đất
nước
IV.DẶN DÒ:học bài
Soạn bài đọc thêm