ĐỀ CƯƠNG ÔN THI TỐT NGHIỆP MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

ĐỀ CƯƠNG ÔN THI TỐT NGHIỆP MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Câu 2: Phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh: Cách mạng giải phóng dân tộc cần được
tiến hành chủ động sáng tạo và có khả năng giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở
chính quốc và cho biết ý nghĩa của quan điểm này.
Khi Chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn độc quyền, nền kinh tế hàng hóa phát
triển mạnh, đặt ra yêu cầu bức thiết về thị trường. Đó là nguyên nhân sâu xa dẫn tới những
cuộc chiến tranh xâm lược thuộc địa. Các nước thuộc địa trở thành một trong những nguồn
sống của chủ nghĩa đế quốc.
Nguyễn Ái Quốc khẳng định: “Tất cả sinh lực của chủ nghĩa tư bản quốc tế đều lấy ở các
xứ thuộc địa. Đó là nơi CNTB lấy nguyên liệu cho các nhà máy của nó... và nhất là tuyển
những binh lính bản xứ cho các đạo quân phản cách mạng của nó...”, “nọc độc và sức sống
của con rắn độc TBCN đang tập trung ở các thuộc địa”.
Người thẳng thắn phên bình một số đảng cộng sản không thấy đc vđề quan trọng đó
Người chỉ rõ: “Bàn về khả năng và các biện pháp thực hiện cách mạng, đề ra kế hoạch
của cuộc chiến đấu sắp tới”.
Trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân, cách mạng thuộc địa
có tầm quan trọng đặc biệt
Trong khi yêu cầu Quốc tế cộng snr và các ĐCS quan tâm đến cách mạng thuộc địa,
HCM vẫn khẳng định công cuộc giải phóng nhân dân thuộc địa chỉ có thể thực hiện được
bằng sự nỗ lực tự giải phóng.
Người đánh giá rất cao sức mạnh của một dân tộc vùng dậy chống đế quốc thực dân
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Người nói: “Kháng chiến trường kỳ gian khổ,
đồng thời lại phải tự lực cánh sinh”
Theo Hồ Chí Minh, giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa và cách mạng vô
sản ở chính quốc có mối quan hệ mật thiết với nhau, tác động qua lại lẫn nhau trong cuộc
đấu tranh chống kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc. Đó là mối quan hệ bình đẳng chứ
không phải là quan hệ lệ thuộc, hoặc quan hệ chính - phụ.
Đây là một luận điểm sáng tạo, có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn; một cống hiến rất
quan trọng của Hồ Chí Minh vào kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, đã được
thắng lợi của phong trào cách mạng giải phóng dân tộc trên toàn thế giới trong gần một thế
kỷ qua chứng minh là hoàn toàn đúng đắn.

1


Câu 5: Phân tích quan niệm của Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền
và liên hệ với thực tiễn cách mạng Việt Nam hiện nay.
5.1. Phân tích
Qua những năm tháng hoạt động thực tiễn, tìm tòi học hỏi, nghiên cứu lý luận, HCM
đã tìm thấy con đường cách mạng ở CN Mac - Lenin và quyết định đi theo con đường của
cách mạng Tháng 10 vĩ đại, Khi sắp trở thành đảng viên, đồng thời cũng là một trong những
người sáng lập ĐCS Pháp, HCM – người cộng sản đầu tiên của VN – đã sớm xác định độc
lập dân tộc gắn liền vs chủ nghĩa xã hội là con đg tất yếu của cách mạng VN.
Từ lý tưởng cao cả ấy, HCM thấy cần phai có 1 ĐCS để lãnh đạo phong trào cách
mạng, thực hiện mục tiêu nói trên. Chính vì vậy, từ những năm 1920 trở đi, Người tích cực
chuẩn bị cả 3 mặt: chính trị, tư tưởng và tổ chức để tiến tới thành lập Đảng. Tới năm 1930,
ĐCS VN ra đời, đánh dấu 1 trang mới trong lịch sử dân tộc ta.
ĐCS VN là Đảng cách mạng chân chính, mang bản chất của giai cấp công nhân. Đảng
không bao giờ “hy sinh quyền lợi của giai cấp công nhân và nông dân cho giai cấp khác”.
Đảng dìu dắt giai cấp vô sản, lãnh đạo giai cấp vô sản, lãnh đạo cách mạng VN là để đem lại
cuộc sống tự do, hạnh phúc cho toàn thể dân tộc. Đảng không phải là một tổ chức tự thân và
vì vậy, mục đích, tôn chỉ của Đảng là “Tận tâm, tân lực, phụng sự và trung thành” với lợi ích
của dân tộc VN.
“Đảng cầm quyền” là khái niệm dùng trong khoa học chính trị, chỉ 1 đảng chính trị đại
diện cho 1 giai cấp đang nắm giữ và lãnh đạo chính quyền để điều hành, quản lý đất nước
nhằm thực hiện lợi ích của giai cấp mình. Khái niệm “Đảng cầm quyền đã từng bước đc dùng
phổ biến tại các nước tư bản chủ nghĩa. Ở các nước này, nếu 1 chính đảng có đại biểu giành
đc đa số phiếu tại các cuộc bầu cử trong quốc hội thì đảng đó trở thành đảng cầm quyền.
Cụm từ “Đảng cầm quyền” đc HCM ghi trg bản Di chúc của Người năm 1969. Theo
HCM, Đảng cầm quyền là Đảng tiếp tục lãnh đạo sự nghiệp cách mạng trong điều kiện Đảng
đã lãnh đạo quần chúng nhân dân giành đc quyền lực nhà nc và Đảng trực tiếp lãnh đạo bộ

máy nhà nước đó để tiếp tục hoàn thành sự nghiệp độc lập dân tộc, dân chủ và CNXH.
Khi chưa có chính quyền, nhiệm vụ chính trong các cuộc đấu tranh của dân tộc dưới sự
lãnh đạo của Đảng là lật đổ chính quyền bè lũ thực dân và phong kiến, thiết lập chính quyền
nhân dân. Phương thức lãnh đạo, công tác chủ yếu của Đảng là giáo dục, thuyết phục, vận
động, tổ chức quần chúng, đưa quần chúng vào đấu tranh giành chính quyền.
Theo chủ tịch HCM, bản chất của Đảng không thay đổi. Khi có chính quyền trong tay,
1 vđề mới cực kỳ to lớn, cũng là thử thách hết sức nặng nề của Đảng là người đảng viên cộng
sản không đc lãng quên nhiệm vụ, mục đích của mình, phải toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân
dân; trên thực tế, đã có một số cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất trở thành”quan cách
2


mạng” . Với chủ tịch HCM “Độc lập – tự do – hạnh phúc” là bản chất của chủ nghĩa xã hội.
ĐÓ là điểm xuất phát để xây dựng Đảng ta xứng đáng vs danh hiệu “Đảng cầm quyền”/
Mục đích, lý tưởng của Đảng cầm quyền: Theo HCM, Đảng ta ko có lợi ích nào khác
ngoài lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân. Đó là mục đích, lý tg cao cả ko bjo thay đổi trg suốt
quá trình lãnh đạo cách mạng VN.
Đảng cầm quyền vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung
thành của nhân dân:
Quan điểm này là sự vận dụng hết sức sáng tạo lý luận Mác – Lênin về Đảng vô
sản kiểu mới.
Đảng Cộng sản Việt Nam “là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật sự trung thành
của nhân dân”. Xác định “người lãnh đạo” là xác định quyền lãnh đạo duy nhất của đảng đối
với toàn bộ xã hội và khi có chính quyền, đảng lãnh đạo chính quyền nhà nước. Đối tượng
lãnh đạo của đảng là toàn thể quần chúng nhân dân trong toàn dân tộc, nhằm đem lại độc lập
cho dân tộc, tự do, ấm no và hạnh phúc cho nhân dân – mà trước hết là quần chúng nhân dân
lao động. Nhưng muốn lãnh đạo được nhân dân lao động, trước hết đảng phải có tư cách,
phẩm chất, năng lực cần thiết. Vì quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách đạo đức”
và “chỉ trg đấu tranh và công tác hằng ngày, khi quần chúng rộng rãi thừa nhận chính sách
đúng đắn và năng lực lãnh đạo của Đảng thì Đảng mới giành dc địa vị lãnh đạo”/

“Là người lãnh đạo”, theo HCM, bằng giáo dục, thuyết phục, Đảng phải làm cho dân
tin, dân phục, dân phục để dân theo.
Là người lãnh đạo, theo tư tg HCM, Đảng cũng có nghĩa bao hàm cả trách nhiệm “là
người đầy tớ của dân”. Song, “đầy tớ” ở đây không có nghĩa là “tôi tớ, tôi đòi hay theo đuôi
quần chúng” mà là tận tâm, tận lực phụng sự nhân dân nhằm đem lại các quyền và lợi ích cho
nhân dân/
=> Như vậy, “là người lãnh đạo”, “là người đầy tớ” tuy là hai khái niệm ng đều đc HCM
sử dụng và chỉ ra sự gắn bó thống nhất, quan hệ biện chứng giữa hai khái niệm đó vs nhau.
Đảng cầm quyền, dân là chủ:
Vấn đề cơ bản nhất của một cuộc cách mạng là vấn đề chính quyền.
Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng, đảng lãnh đạo cách mạng là để thiết lập và củng
cố quyền làm chủ của nhân dân.
Mặt khác, dân muốn làm chủ thì phải theo đảng, phải biết lợi ích và bổn phận
của mình tham gia vào xây dựng chính quyền.
=> Với tư tưởng nhân văn cao cả về mối quan hệ biện chứng giữa đảng với dân, Hồ
Chí Minh luôn suy tư, trăn trở tìm giải pháp hữu hiệu nhằm thực hiện nguyên tắc dân làm
chủ, dân làm gốc. Theo Người, cơ chế ấy chỉ có thể trở thành hiện thực, không bị vi phạm khi
cán bộ, đảng viên còn là người đầy tớ trung thành vủa nhân dân
3


5.2. Liên hệ

4


Câu 6: Phân tích quan niệm của Hồ Chí Minh về lực lượng đại đoàn kết dân tộc và liên
hệ với thực tiễn cách mạng Việt Nam.
6.1. Phân tích
- Đại đoàn kết dân tộc là đại đoàn kết toàn dân

+ Đứng trên lập trường giai cấp công nhân và quan điểm quần chúng, HCM đã đề cập
vđề DÂN VÀ NHÂN DÂN 1 cách rõ ràng, toàn diện, có sức thuyết phục, thu phục lòng
người. Các khái niệm này có biên độ rất rộng lớn. HCM thg dùng khái niệm này để chỉ “mọi
con dân nước Việt”, “mỗi một người con Rồng, cháu Tiên”, không phân biệt dân tộc đa số
hay thiểu số, có tín ngưỡng hay không tín ngưỡng, không phân biệt “già, trẻ, gái , trai, giàu,
nghèo, quý tiện”.
+ Như vậy, dân và nhân dân trong tư tg HCM vừa dc hiểu vs tư cách là mỗi con người
Vn cụ thể, vừa là 1 tập hợp đông đảo quần chúng nhân dân, vs những mối liên hệ cả quá khứ
và hiện tại, họ là chủ thể của khối đại đoàn kết dân tộc và đại đoàn kết dân tộc thực chất là
đại đoàn kết toàn dân
+ Nói đại đoàn kết dân tộc cũng có nghĩa là phải tập hợp đc tất cả mọi người dân vào 1
khối trong cuộc đấu tranh chung. Theo ý nghĩa đó, nội hàm khái niệm đại đoàn kết trg tư tg
HCM rất phong phú, nó bao gồm nhiều tầng nấc, nhiều cấp độ các quan hệ liên kết qua lại
giữa các thành viên, các bộ phận, các lực lượng xã hội của dân tộc từ nhỏ tới lớn, từ thấp tới
cao, từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới.
- Điều kiện thực hiện đại đoàn kết dân tộc
+ Để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân phải kế thừa truyền thống yêu nước – nhân
nghĩa – đoàn kết của dân tộc: Truyền thống này đc hình thành, củng cố và phát triển trong
suốt quá trình dựng nước và giữ nước hàng ngàn năm của cả dân tộc, trở thành giá trị bền
vững, thấm sâu vào tư tưởng, tình cảm, tâm hồn của mỗi con người VN, đc lưu truyền qua
các thế hệ từ thời các vua Hùng dựng nước tới Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê
Lợi, Quang Trung... truyền thống đó là cội nguồn sức mạnh vô địch để cả dân tộc chiến đấu
và thắng lợi mọi thiên tai, địch họa, làm cho đất nước được trường tồn, bản sắc dân tộc đc giữ
vững.
+ Phải có lòng khoan dung, độ lượng vs con người. HCM chỉ rõ, trong mỗi cá nhân
cũng như mỗi cộng đồng đều có những ưu điểm, khuyết điểm, mặt tốt, mặt xấu...Cho nên, vì
lợi ích của cách mạng cần phải có lòng khoan dung độ lượng, trân trọng cái phần thiện dù
nhỏ nhất ở mỗi con người mới có thể tập hợp, quy tụ rộng rãi mọi lực lượng. Người viết:
“Sông to, biển rộng thì bao nhiêu nước cũng chứa được, vì độ lượng nó rộng và sâu. Cái chén
nhỏ, cái đĩa cạn, thì một chút nước đầy tràn, vì độ lượng nó hẹp nhỏ. Người mà tự kiêu, tự

mãn, cũng như cái chén, cái đĩa cạn”. Người đã lấy hình tượng năm ngón tay có ngón ngắn
5


ngón dài, nhưng cả năm ngón đều thuộc về 1 bàn tay, để nói lên sự cần thiết phải thực hiện
đại đoàn kết.
+ Để thực hiện đại đoàn kết rộng rãi cần có niềm tin vào nhân dân. Với HCM, yêu dân,
tin dân, dựa vào dân, sống, đấu tranh vì hạnh phúc của nhân dân là nguyên tắc tối cao.
Nguyên tắc này vừa là sự tiếp nối truyền thống dân tộc “nước lấy dân làm gốc”, đồng thời là
sự quán triệt sâu sắc nguyên lý Mácxít “cách mạng là sự nghiệp của quần chúng”. Theo
Người, DÂN là chỗ dựa vững chắc của Đảng, là nguồn sức mạnh vô tận và vô địch của khối
đại đoàn kết, quyết định thắng lợi của cách mạng, là nền, gốc và chủ thể của Mặt trận. trong
bài Nói chuyện tại Hội nghị đại biểu Mặt trận Liên – Việt toàn quốc, tháng 1-1955, người chỉ
rõ “đại đoàn kết tức là trước hết phải đoàn kết đại đa số nhân dân, mà đại đa số nhân dân ta là
công nhân, nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động khác. Đó là nền, gốc của đại đoàn
kết. Nó cũng như cái nền của nhà, cái gốc của cây. nhưng đã có nền vững, gốc tốt còn phải
đoàn kết các tầng lớp nhân dân khác.
6.2. Liên hệ:

6


Câu 7: Phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh: Chủ nghĩa yêu nước chân chính là một
động lực lớn của đất nước.
Từ những năm 20 của thế kỷ 20, Nguyễn Ái Quốc đã nhận thấy sự áp bức, bóc lột của
chủ nghĩa đế quốc đối vs các dân tộc thuộc địa càng nặng nề thì phản ứng của dân tộc bị áp
bức càng quyết liệt. Không chỉ quần chúng lao động (công nhân và nông dân) mà cả các giai
cấp và tầng lớp trên trong xã hội (tiểu tư sản, tư sản và địa chủ) đều phải chịu nỗi nhục của
người dân mất nước, của một dân tộc mất độc lập, tự do
HCM thấy rõ sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước chân chính của các dân tộc thuộc địa.

Đó là sức mạnh chiến thắng và thắng lợi trước bất cứ thế lực ngoại xâm nào.
Theo HCM, “chính do tinh thần yêu nước mà quân đội và nhân dân ta đã mấy mươi
năm trường chịu đựng trăm đắng nghìn cay, kiên quyết đánh cho tan bọn thực dân cướp nước
và bọn Việt gian phản quốc, kiên quyết xây dựng một nước VN độc lập, thống nhất, dân
chủ,tự do, phú cường, 1 nc VN dân chủ mới”. Trong tư tg HCM, chủ nghĩa yêu nước chân
chính “là một bộ phận của tinh thần quốc tế”, “khác hẳn vs tinh thần “vị quốc” của bọn đế
quốc phản động”
Xuất phát từ sự phân tích quan hệ giai cấp trg xã hội thuộc địa, từ truyền thống dân tộc
VN, HCM đã đánh giá cao sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước mà những người cộng sản phải
nắm lấy và phát huy.

7


Câu 8: Phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh về phẩm chất đạo đức: cần, kiệm, liêm,
chính, chí công vô tư? Anh chị hãy liên hệ bản thân?
Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là những phẩm chất đạo đức gắn liền với hoạt động
hằng ngày của mỗi người, là đại cương đạo đức HCM. Cần, kiêm, liêm, chính, chí công vô tư
cũng là một biểu hiện cụ thể, một nội dung của phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”
Các phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư cùng vs khái niệm “trung, ‘hiếu”
là những khái niệm trong đạo đức truyền thống dân tộc được HCM lọc bỏ những nội dung
không phù hợp và đưa vào những nội dung mới đáp ứng yêu cầu của cách mạng
+ Cần: là siêng năng, chăm chỉ; lao động có kế hoạch, có hiệu quả, có năng suất cao với
tinh thần tự lực cánh sinh.
+ Kiệm: là tiết kiệm (tiết kiệm thời gian, tiết kiệm công sức, tiết kiệm của cải...) của
nước, của dân; “k xa xỉ, k hoang phí, k bừa bãi”, k phô trương hình thức, k liên hoan, chè
chén lu bù.
+ Liêm: là luôn tôn trọng của công và của dân. Phải “trong sạch, k tham lam” tiền của,
địa vị, danh tiếng.
+ Chính: là thẳng thắn, đúng đắn. Người đưa ra một số y/c: Đối với mình-k được tự cao,

tự đại, tự phụ, phải khiêm tốn học hỏi, phát triển cái hay, sửa chữa cái dở của mình. ĐỐi với
người – k nịnh người trên, k khinh người dưới, thật thà, k dối trá. Đối với việc – phải để công
việc lên trên, lên trước, việc thiện nhỏ mấy cũng làm, việc ác nhỏ mấy cũng tránh.
HCM chỉ ra rằng, các đức tính cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ chặt chẽ vs nhau, ai
cũng phải thực hiện, song cán bộ, đảng viên phải là người thực hành trước để làm kiểu mẫu
cho dân. người cho rằng, những người trong các công sở đều có nhiều hoặc ít quyền hạn. Nếu
k giữ đúng cần, kiệm, liêm, chính thì sẽ dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt của dân.
Đối vs 1 quốc gia cần, kiệm, liêm, chính là thước đo sự giàu có về vật chất, vững mạnh
về tinh thần, thể hiển sự văn minh, tiến bộ. Cần, kiệm, liêm, chính còn là nền tảng của đời
sống mới, của các phong trào thi đua yêu nước.
+ Chí công vô tư là công bằng, công tâm, k thiên tư, thiên vị; làm việc j cũng k nghĩ đến
mình trước, chỉ biết vì Đảng, vì dân tộc, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”. Chí công vô tư
là nêu cao chủ nghĩa tập thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân.
Theo HCM, chủ nghĩa cá nhân là vết tích của xã hội cũ, đó là lối sống ích kỷ, chỉ biết có
riêng mình, chỉ thấy công lao của mình mà quên mất công lao của người khác. chủ nghĩa cá
nhân là đồng minh của đế quốc, là 1 thứ trùng rất độc. Chủ nghĩa các nhân đẻ ra hàng trăm
thứ bệnh nguy hiểm, như: quan liêu, mệnh lệnh, bè phái, chủ quan, tham ô, lãng phí, tham
danh, trục lợi, thích địa vị, quyền hành, coi thường tập thể, tự cao tự đại, độc đoán chuyên
quyền.. Đó “là 1 thứ rất gian giảo,xảo quyệt, nó khéo dỗ dành người ta đi xuống dốc”. HCM
cho rằng, chủ nghĩa xã hội không thể thắng lợi nếu k loại trừ chủ nghĩa cá nhân.
8


Câu 9: Phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân, vì dân và
liện hệ với thực tiễn xây dựng Nhà nước ta hiện nay.
9.1. Phân tích:
HCM có quan điểm nhất quán về xây dựng 1 nhà nước mới ở VN là 1 nhà nc do nhân
dân lao động làm chủ. Đây là quan điểm cơ bản nhất của HCM về xây dựng Nhà nc VN Dân
chủ cộng hòa do Người sáng lập. Quan điểm đó xuyên suốt, có tính chi phối toàn bộ quá trình
hình thành và phát triển của Nhà nước cách mạng ở VN

Quan điểm xây dựng Nhà nước của HCM không những kế thừa mà còn phát triển học
thuyết M-L về nhà nc cách mạng.
Hiểu 1 cách tổng quát nhất quan điểm về Nhà nước của dân, do dân, vì dân, chúng ta
thấy trong di sản tư tg HCM những nội dung sau đây
- Nhà nước của dân
+ Quan điểm nhất quán của HCM là xác lập tất cả mọi quyền lực trong Nhà nước và
trg xã hội đều thuộc về nhân dân. Quan điểm này của HCM đc thể hiện trg các bản Hiến pháp
do Người lãnh đạo soạn thảo: Hiến pháp năm 1946 và hiến pháp năm 1959. Chẳng hạn, hiến
pháp năm 1946 nêu rõ: tất cả quyền bính trong nc đều là của toàn thể nhân dân VN, không
phân biệt nòi giống, trai gái, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo; những việc quan hệ đến vận mệnh
quốc gia sẽ đưa ra toàn dân phúc quyết. Nhân dân có quyền làm chủ về chính trị, kinh tế, văn
hóa – xã hội, bầu ra Quốc hội – cơ quan quyền lực nhà nc cao nhất thể hiện quyền tối cao của
nhân dân.
+ Nhân dân lao động làm chủ Nhà nc thì dẫn đến 1 hệ quả là nhân dân có quyền kiểm
soát Nhà nước, cử tri bầu ra các đại biểu, ủy quyền cho các đại biểu đó bàn và quyết định ng
vđề quốc kế dân sinh
+ Theo HCM, muốn đảm bảo đc tính chất nhân dân của Nhà nc phải xác định đc và
thực hiện đc trách nhiệm của cử tri và đại biểu do cử tri bầu ra. Cử tri và đại biểu cử tri bầu ra
phải có mối quan hệ chặt chẽ vs nhau do bản chất của cơ chế này quy định.
+ Dân chủ là khát vọng muôn đời của con người. HCM quan niệm dân chủ có nghĩa là
“dân là chủ”
Khi xác định như thế, có lúc HCM đem quan niệm “dân là chủ” độc lập vs quan niệm
“quan chủ”. Đây là quan niệm dc HCM diễn đạt ngắn, gọn , rõ, đi thẳng vào bản chất của
khái niệm trong cấu tạo quyền lực của xã hội.
+ Dân là chủ có nghĩa là xác định vị thế của dân,còn dân làm chủ có ngĩa là xđ quyền,
nghĩa vụ của dân. trong nhà nc của dân, vs ý nghĩa đó, người dân dc hưởng mọi quyền dân
chủ. Bằng thiết chế dân chủ, Nhà nc phải có trách nhiệm bảo đảm quyền làm chủ của dân, để
cho nhân dân thực thi quyền làm chủ của mình trg hệ thống quyền lực của xã hội.Quyền lực
của nhân dân dc đặt ở vị trí tối thượng. Điều này có ý nghĩa thực tế nhắc nhở ng người lãnh
9

đạo, những đại biểu của nhân dân làm đúng chức trách và vị thế của mình, k phải là đứng trên
nhân dân, coi khinh nhân dân, “cậy thế” vs dân, “quên rằng dân bầu mình ra là để làm việc
cho dân”
- Nhà nước do dân
+ Nhà nc do dân lập nên, do dân ủng hộ, dân làm chủ. chính vì vậy, HCM thg nhấn
mạnh nhiệm vụ của những người cách mạng là phải lam cho dân hiểu, làm cho dân giác ngộ
để nâng cao đc trách nhiệm làm chủ, nâng cao ý thức trách nhiệm chăm lo xây dựng Nhà nc
của mình. HCM khẳng định: Việc nc là việc chung, mỗi ng đều phải có trách nhiệm “ghé vai
gánh vác 1 phần”. Quyền lợi, quyền hạn bao giờ cũng đi đôi vs trách nhiệm, nghĩa vụ.
+ Trong tư tg HCM về xây dựng Nhà nc VN mới, nhân dân có đủ điều kiện, cả về pháp
luật và thực tế, để tham gia quản lý nhà nc. người nêu rõ quyền của dân, Nhà nc do dân tạo ra
và nhân dân tham gia quản lý là ở chỗ:
Toàn bộ công dân bầu ra Quốc hội – cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nc, cơ
quan duy nhất có quyền lập pháp
Quốc hội bầu ra Chủ tịch nc, UBTVQH và hội đồng chính phủ
Hội đồng chính phủ là cơ quan hành chính cao nhất của Nhà nc, thực hiện các
Nghị quyết của Quốc hội và chấp hành pháp luật
Mọi công việc của bộ máy nhà nc trg việc qlý xhoi đều thực hiện ý chí của dân.
- Nhà nước vì dân
+ Nhà nc vì dân là nhà nc lấy lợi ích chính đáng của nhân dân làm mục tiêu, tất cả đều
vì lợi ích của nhân dân, ngoài ra không có bất cứ 1 lợi ích nào khác. Đó là 1 nhà nc trong
sạch, k có bất kỳ 1 đặc quyền, đặc lợi nào. Trên tinh thần đó, HCM nhấn mạnh: mọi đươg lối,
chính sách đều chỉ nhằm đưa lại quyền lợi cho dân; việc j có lợi cho dân dù nhỏ cũng cố gắng
làm, việc gì có hại cho dân dù nhỏ cg cố tránh. Dân là gốc of nc. HCM luôn 2 tâm niệm: phải
làm cho dân có ăn, phải làm cho dân có mặc, phải làm cho dân có chỗ ở, phải làm cho dân dc
học hành.
+ 1 Nhà nc vì dân, theo quan điểm HCM, là từ chủ tịch đến công chức bình thg đêu
phải làm công bộc, làm đầy tớ cho nhân dân chứ không phải “làm quan cách mạng” để “đè

đầu cưỡi cổ nhân dân”. Đối vs chức vụ chủ tịch nc của mình, HCM cg quan niệm là do dân
ủy thác cho và như vậy phải phục vụ nhân dân, tức là làm đầy tớ cho nhân dân.
9.2. Liên hệ
- ý nghĩa lý luận....
- ý nghĩa thực tiễn

10


Câu 10: Phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức
đủ đức và tài. Anh (chị) hãy liên hệ với bản thân.
10.1. Phân tích:
HCM luôn 2 đề cao vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ, công chức. Người coi cán bộ nói
chung “là cái gốc của mọi công việc”, “muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt
hay kém”
Để xây dựng 1 Nhà nc pháp quyền vững mạnh, vđê xây dựng đội ngũ cán bộ, công
chức đc HCM đặc biệt quan tâm. Nói 1 cách tổng quát nhất về yêu cầu đv đội ngũ này, theo
HCM đó là những người vừa có đức, vừa có tài, trong đó đức là gốc, đội ngũ này pai dc tổ
chức hợp lý có hiệu quả.
Đi vào những mặt cụ thể, HCM nêu lên những yêu cầu sau đây:
Một là, tuyệt đối trung thành vs cách mạng
Đây là yc đầu tiên cần cs dv đội ngũ cán bộ, công chức. cán bộ, công chức pai là những
ng ười kiên cường bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ Nhà nc. HCM nhấn mạnh lòng trung thành
đó k phải là ng điều trùng tượng, chung chung mà phải đc thể hiện hằng ngày, hằng giờ, trong
mọi lĩnh vực công tác, thể hiện trong kết quả thực tế công tác. Lòng trung thành đó thể hiện
hàng ngày, hàng giờ ng phải dc thể hiện đặc biệt rõ trog ng lúc đất nc gặp khó khăn thử thách,
chuyển giai đoạn.
Hai là, hăng hái, thành thạo công việc, giỏi chuyên môn, nghiệp vụ
Chỉ vs lòng nhiệt tình thì chưa đủ và cùng lắm chỉ phá dc cái xấu, cái cũ mà k xây đc
cái tốt,cái mới. Yêu cầu tối thiểu là đội ngũ cán bộ, công chức phải hiểu biết công việc của

mình, biết quản lý nhà nc, do vậy, phải đc đào tạo và tự mình phải luôn 2 học hỏi. Công chức
phải chuyên sâu nghiệp vụ, phải luôn 2 học tập k ngừng nghỉ, học mọi lúc, mọi nơi, học tập
suốt đời. HCM chính là con người điển hình của tự học. Người tự học những kiến thức về
nhà nước trong cả cuộc đời mình.
Ba là, phải có mối liên hệ mật thiết vs nhân dân
Đội ngũ cán bộ, công chức là những người hưởng lương từ nguồn ngân sách nhà nước
do dân đóng góp. Chính vì vậy, HCM nhắc nhở mọi cán bộ, công chức không dc lãng phí của
công, phải sẵn sàng phục vụ nhân dân, luôn 2 nêu cao đạo đức cách mạng, sẵn sàng hy sinh
quyền lợi cá nhân cho Tổ quốc, lấy phục vụ quyền lợi chính đáng của nhân dân làm mục tiêu
cho hoạt động của mình. Đặc biệt phải chống bệnh tham nhũng, lãng phí, quan lieu, phải luôn
gàn dân, hiểu dân và vì dân
Bốn là, cán bộ, công chức phải là những người dám phụ trách, dám quyết đoán, dám
chịu trách nhiệm, nhất là trong những tình huống khó khăn, “thắng k kiêu, bại k nản”
Đó là nhưng người có ý thức sẵn sàng làm “công bộc”, làm “đầy tớ”, làm “trâu ngựa”
cho dân, làm việc vs tinh thần đầy sáng tạo. HCM đòi hỏi cán bộ, công chức phải luôn 2 tu
11


dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, luôn 2 “có chí tiến thủ”, luôn 2 học tập đẻ nâng cao
trình độ về mọi mặt.
Năm là, phải thg xuyên tự phê bình và phê bình, luôn 2 có ý thức và hành động vì sự
lớn mạnh, trong sạch của nhà nc
Vs chức trách là ng người phục vụ nhân dân, thì cán bộ, công chức phải tận tụy, tận
trung vs nước, tận hiếu vs dân. Muốn vậy, theo HCM cán bộ, công chức phải thf xuyên tự
phê bình và phê bình để giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng và năng lực công tác. Đồng
thời cán bộ, công chức phải chăm lo xây dựng bộ máy nhà nc để nhà nc đúng là nhà nc của
dân, do dân, vì dân
Bộ máy nhà nc, theo HCM, cần gọn, nhẹ, có hiệu lực, phù hợp vs từng giai đoạn để
phục vụ đắc lực cho mục tiêu hoạt động của Nhà nc, all vì sự ptr của dnc vì lợi ích của TQ,
của nhân dân, k vì lợi ích của cá nhân nào. chức vụ, quyền hạn của cán bộ, công chức nhà nc

là do dân ủy thác ủy quyền để làm việc cho ích quốc lợi dân, k vì chủ nghĩa cá nhân.
10.2. Liên hệ:
- Yêu cầu of sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn mới đặt ra như thế nào đv cán bộ,
công chức
- đv bản thân rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn là quá trình cả đời hay k, nhằm
mục đích gì

12


Câu 11: Phân tích cơ sở khách quan hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh.
* Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng HCM
- Bối cảnh lịch sử VN cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20:
+ Trong nước, chính quyền triều Nguyễn đã từng bước khuất phục trước cuộc xâm
lược của tư bản pháp, lần lượt ký kết các hiệp ước đầu hàng (hiệp ước Ac năng và patonot),
thừa nhận nền bảo hộ của thực dân Pháp trên toàn cõi VN (hiệp ước Ac năng và patonot)
+ Cho đến cuối thế kỷ 19, các phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc theo hệ tư tưởng
phong kiến nhưng đã thất bại.Các cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Páp khiến cho xã hội
ta có sự biến chuyển và phân hóa, giai cấp công nhân, tầng lớp tiểu tư sản và tư sản bắt đầu
xuất hiện tạo ra ng tiền đề bên trong cho phong trào yêu nc giải phóng dân tộc đầu thế kỷ 20.
+ Phát huy truyền thống yêu nc of dân tộc, các sĩ phu Nho học có tư tg tiến bộ, thức
thời, tiêu biểu như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh đã không thành công. Như vậy cuối thế
kỷ 19, đầu thế kỷ 20 phong trào yêu nc theo khuynh hướng phong kiến và tư sản đều đi đến
thất bại. Phong trào cứu nc của nhân dân ta muốn giành dc thắng lợi phải đi theo 1 con đường
mới.
- Bối cảnh thời đại
+ Chủ nghĩa tư bản từ giai đoạn cạnh tranh tự do chuyển sang giai đoạn độc quyền đã
xác lập quyền thống trị của chúng trên phạm vi toàn thế giới. Chủ nghĩa đế quốc đã trở thành
kẻ thù chung của các dân tộc thuộc địa.
+ Có 1 thực tế lịch sử là trong quá trình xâm lược và thống trị của chủ nghĩa thực dân

tại các nc ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ Latinh, sự bóc lột phong kiến trước kia vẫn dc
duy trì và bao trùm lên nó là sự bóc lột tư bản chủ nghĩa. Bên cạnh các giai cấp cơ bản trc kia,
đã xuất hiện thêm các giai cấp, tầng lớp xã hội mới, trong đó có giai cấp công nhân và giai
cấp tư sản.
+ Từ cuộc đấu tranh sôi nổi của công nhân các nc tư bản chủ nghĩa vào cuối thế kỷ 19,
đầu thế kỷ 20 đã dẫn đến 1 cao trào mới của cách mạng thế giới vs đỉnh cao là cách mạng
Tháng 10 Nga năm 1917
+ Cuộc cách mạng vô sản ở nc Nga thành công đã nêu 1 tấm gương sáng về sự giải
phóng các dân tộc bị áp bức, “mở ra trc mắt họ thời đại cách mạng chống đế quốc, thời đại
giải phóng dân tộc.
+ Vs thắng lợi của cách mạng tháng 10 Nga, nhiều dân tộc vốn là thuộc địa của đế
quốc Nga đã đc tự do, đc hưởng quyền dân tộc tự quyết, hình thành nên các quốc gia độc lập
và dẫn đến sự ra đời của Liên bang cộng hòa XHCN Xô Viết.
+ Từ sau cách mạng tháng 10 Nga, vs sự ra đời của Quốc tế cộng sản (3-1919), phong
trào công nhân trong các nc tư bản chủ nghĩa phương Tây và phong trào giải phóng dân tộc ở
13


các nc thuộc địa phương Đông càng có quan hệ mật thiết vs nhau hơn trong cuộc đấu tranh
chống kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc.
* Những tiền đề tư tưởng – lý luận
- Giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc VN
+ Đó là truyền thống yêu nc, kiên cường, bất khuất, là tinh thần tương thân tương ái,
lòng nhân nghĩa, ý thức cố kết cộng đồng, là ý chí vươn lên trg mọi khó khăn, thử thách, là trí
thông minh, tài sáng tạo, quý trọng hiền tài, khiêm tốn tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại để
làm giàu cho văn hóa dân tộc.
+ Trong những giá trị đó, chủ nghĩa yêu nc truyền thống là tư tg, tình cảm cao quý,
thiêng liêng nhất, là cội nguồn của trí tuệ sáng tạo và lòng dũng cảm của người VN, cũng là
chuẩn mực đạo đức cơ bản of dân tộc. Chính sức mạnh of chủ nghĩa yêu nc đã thúc giục
Nguyễn Tất Thành quyết chí ra đi tìm đường cứu nc, tìm kiếm những j hữu ích cho cuộc đấu

tranh giải phóng dân tộc. Chủ nghĩa yêu nc sẽ biến thành lực lg vật chất thực sự khi nó ăn sâu
vào tiềm thức, vào ý chí và hành động của mỗi con người.
- Tinh hoa văn hóa nhân loại
+ Đối vs văn hóa phương Đông, HCM biết chắt lọc lấy những j tinh túy nhất trong các
học thuyết triết học, or trg tư tg của Lão Tử, Mặc Tử… Người tiếp thu những mặt tích cực
của Nho giáo. Đó là các triết lý hành động, tư tưởng nhập thế, hành đạo, giúp đời, đó là ước
vọng về 1 xã hội bình trị, hòa mục, hòa đồng, là triết lý nhân sinh, tu dướng tính; đề cao văn
hóa lễ giáo, tạo ra truyền thống hiếu học
+ Cùng vs ng tư tg triết học phương Đông, HCM còn tiếp thu nền văn hóa dân chủ và
cách mạng phương Tây. Người sớm làm quen vs văn hóa Pháp, tìm hiểu các cuộc cách mạng
ở Pháp và Mỹ. Người trực tiếp đọc và tiếp thu các tư tg về tự do, bình đẳng, bác ái qua các
tác phẩm của các nhà Khai sáng, Người tiếp thu các giá trị của bản Tuyên ngôn nhân quyền
và dân quyền of Đại cách mạng Pháp, các giá trị về quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu
hạnh phúc of Tuyên ngôn độc lập ở MỸ năm 1776
Nói tóm lại, trên hành trình cứu nc, HCM đã tự biết làm giàu trí tuệ của mình bằng vốn
trí tuệ của thời đại, Đông và Tây, vừa tiếp thu, vừa chọn lọc để từ tầm cao tri thức nhân loại
mà suy nghĩ, lựa chọn, kế thừa và đổi mới, vận dụng và phát triển.
- Chủ nghĩa Mác – Lênin
+ Chủ nghĩa M-L là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận of tư tg HCM. Việc tiếp
thu CN M-L ở HCM diễn ra trên nền tảng của ng tri thức văn hóa tinh túy đc chắt lọc, hấp thụ
và 1 vốn chính trị, vốn hiểu biết phong phú, đc tích lũy qua thực tiễn hoạt động đấu tranh vì
mục tiêu cứu nc và giải phóng dân tộc
+ Bản lĩnh trí tuệ đã nâng cao khả năng tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo ở Người khi
vận dụng những nguyên lý cách mạng của thời đại vào điều kiện cụ thể của VN
14


+ Quá trình đó cũng diễn ra 1 cách tự nhiên, chân thành và giản dị. Điều này đã đc
HCM cắt nghĩa trong bài Con đg dẫn tôi tới CN M_L “lúc bấy giờ, tôi ủng hộ Cách mạng
tháng 10 chỉ là theo cảm tính tự nhiên

+ Quá trình tiếp nhận CN M_L ở HCM thực chất là “chặng dg chiến thắng biết bao
khó khăn vs sự lựa chọn vững chắc, trành dc những sai lầm dẫn tới ngõ cụt”
+ Thực tiễn trong gần 10 năm đi tìm đg cứu nc, nhất là sau khi đọc Sơ khảo lần thứ
nhất những luận cương về vđề dân tộc và vđề thuộc địa of Lenin, Nguyễn Ái Quốc đã tìm
thấy con dg giải phóng dân tộc, Người viết “lúc đầu, chính là chủ nghĩa yêu nc, chứ chưa
phải là chủ nghĩa cộng sản đã đưa tôi tin theo Lenin, tin theo Quốc tế thứ ba”, từ đó HCM đã
tiến dần tới những nhận thức “lý tính”, trở lại nghiên cứu chủ nghĩa Mác sâu sắc hơn, để rồi
tiếp thu học thuyết của các ông 1 cách có chọn lọc, không rập khuôn máy móc, k sao chép
giáo điều.
=> Người tiếp thu lý luận M_L theo phương pháp macxit, nắm lấy cái tinh thần, cái
bản chất. Người vận dụng lập trường, quan điểm, phg pháp biện chứng của CN M_L để giải
quyết những vđề thực tiễn of cách mạng VN, chứ k đi tìm những kết luận có sẵn trong sách
vở
+ Thế giới quan và phương pháp luận M-L đã giúp HCM tổng kết kiến thức và kinh
nghiệm thực tiễn để tìm ra con đường cứu nc.
+ Chính là do cố gắng vận dụng những lời dạy của Lenin, nhưng vận dụng 1 cách sáng
tạo, phù hợp vs thực tế VN ngày nay, mà chúng tôi đã chiến đấu và giành đc thắng lợi to lớn

15