Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi tại các ngân hàng thương mại cổ phần việt nam

B
TR

NGă

GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

------oOo------

NGUY N TH ÁNH TUY T

CÁC NHÂN T

NHăH
NGă N KH N NGăSINH L I T I
CÁC NHTM C PH N VI T NAM

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

TPHCM,ăN mă2015


B
TR

NGă

GIÁO D CăVÀă ÀOăT O

I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

------oOo------

NGUY N TH ÁNH TUY T

CÁC NHÂN T

NHăH
NGă N KH N NGăSINHăL I T I
CÁC NHTM C PH N VI T NAM

Chuyên ngành : TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Mã s ngành

: 60340201

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

NG

IăH

NG D N KHOA H C

PGS. TS. TR M TH XUỂNăH

TPHCM, N mă2015

NG


L IăCAMă OAN
Tôi tên Nguy n Th Ánh Tuy t, tác gi c a lu năv năt t nghi pă“Cácănhânăt
nhăh

ngăđ n kh n ngăsinhăl i t i các ngânăhàngăth

ngăm i c ph n Vi tăNam”.

Tôiăxinăcamăđoanăn i dung c a lu năv nălàăk t qu nghiên c u c a cá nhân
d

is h

ng d n c a PGS.TS. Tr m Th XuânăH

vi c ch y mô hình là trung th că đ

ng.ăNh ng s li u s d ng cho

c chính tác gi thu th p và có ngu n g c rõ

ràng, minh b ch; các s li u khác ph c v cho vi c phân tích, nh nă xétă đánh giá
đ

c thu th p t các ngu n trích d năkhácănhauăvàăđãăghiătrongăph n tài li u tham

kh o.

TP. H ChíăMinh,ăngàyăăăăăăăthángăăăăăăăn măăă
Ng

iăcamăđoan

Nguy n Th Ánh Tuy t


M CL C
Trang ph bìa
L iăcamăđoan
M cl c
Danh m c t vi t t t
Danh m c các b ng
Danh m c các đ th
L IM

U

1. Lý do ch năđ tài ................................................................................................. 1
2. M c tiêu nghiên c u............................................................................................ 2
iăt

3.
4.ăPh

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u .................................................... 2
ngăphápănghiênăc u..................................................................................... 2

5.ăÝăngh aăc aăđ tài ................................................................................................ 3
6. C u trúc c a lu năv n .......................................................................................... 4
CH

NGă1:ăT NG QUAN V CÁC NHÂN T

KH N NGăSINHăL I T I CÁC NGỂNăHÀNGăTH

NHăH

NGă

N

NGăM I

1.1 T ng quan v kh n ngăsinhăl i t i các NHTM .......................................... 5
1.1.1 Khái ni m ................................................................................................ 5
1.1.2 Ýăngh a .................................................................................................... 6
1.1.3ăXácăđ nh kh n ngăsinhăl i ..................................................................... 7
1.1.3.1 T l l i nhu n trên t ng tài s n (ROA) ...................................... 7


1.1.3.2 T l l i nhu n trên v n ch s h u (ROE) ............................... 8
1.1.3.3 T l l i nhu n trên v n s d ng (ROCE) ................................ 8
1.1.3.4 T l thu nh p lãi thu n (NIM) ................................................. 8
1.2 Các nhân t

nhăh

ng đ n kh n ngăsinhăl i t i NHTM ......................... 9

1.2.1 Các nhân t bên trong ngân hàng ............................................................. 9
1.2.1.1 Quy mô ngân hàng (Bank size - SIZE) ...................................... 9
1.2.1.2 V n ch s h u (Capital - CA) ................................................ 10
1.2.1.3 Ti n g i c a khách hàng (Deposits - DP) ................................ 10
1.2.1.4 Cho vay khách hàng (Loans - LOAN) ..................................... 11
1.2.1.5 Tính thanh kho n (Liquidity - LQD) ....................................... 11
1.2.1.6 N x u (Nonperforming loan - NPL) ...................................... 12
1.2.1.7 R i ro tín d ng .......................................................................... 12
1.2.2 Các nhân t bên ngoài ngân hàng ......................................................... 13
1.2.2.1 L m phát (Inflation - INF) ....................................................... 13
1.2.2.2 T că đ t ngă tr

ng t ng s n ph m qu c n i th c t hàng

n mă(RealăGrossădomesticăproductă- RGDP) ................................................................. 14
1.2.2.3 Giá tr v n hóa th tr

ng (Market Capitalization of listed

companies - MC) ............................................................................................................ 14
1.2.2.4 Lãi su t th c (Real interest - RI) .............................................. 15
1.3 T ng quan các nghiên c u th c nghi mătr

căđơy ................................. 15

1.3.1 Các nghiên c u th c nghi m trên th gi i ............................................. 15

1.3.2 Các nghiên c u th c nghi m
K T LU N CH
CH
HÀNGăTH

Vi t Nam .............................................. 20

NGă1................................................................................... 24

NGă2:ăTH C TR NG KH N NGăSINHăL I T I CÁC NGÂN
NGăM I C

PH N VI T NAM

2.1ăTh cătr ngăho tăđ ngăkinhădoanh t i các NHTMCP Vi tăNam ............. 25
2.2 Th c tr ng kh n ngăsinhăl i t i các NHTMCP Vi tăNam ..................... 30
2.3ă Th că tr ngă cácă nhơnă t ă nhă h

ngă đ nă kh ă n ngă sinhă l iă t iă cácă

NHTMCPăVi tăNam ...................................................................................................... 32
2.4 ánhăgiáăchungăv kh n ngăsinhăl i t i các NHTMCP Vi tăNam ......... 37
2.4.1ăXuăh

ngăkh ăn ngăsinhăl i ................................................................... 37

2.4.2ăNh ngăthànhătíchăđ tăđ

c ...................................................................... 41

2.4.3ăNh ngăh năch ăc aăkh ăn ngăsinhăl iăt iăcác NHTMCP Vi tăNam ....... 42
2.4.4 Nguyênănhânăc aăh năch ....................................................................... 44
K T LU N CH
CH
KH

NGă2................................................................................... 44

NGă 3:ă NGHIểNă C U CÁC NHÂN T

N NGăSINHăL I T I CÁC NGỂNăHÀNGăTH

NHă H

NG

NGăM I C

N

PH N

VI T NAM
3.1 Gi i thi u mô hình nghiên c u ................................................................... 46
3.1.1 M u nghiên c u ...................................................................................... 46
3.1.2 D li u nghiên c u .................................................................................. 46
3.1.3 Các bi n trong mô hình h i quy .............................................................. 46
3.1.3.1 Bi n ph thu c .......................................................................... 46

3.1.3.2 Các bi năđ c l p ........................................................................ 47
a. Nhóm bi năđ c l p bên trong ngân hàng ............................... 47
b. Nhóm bi năđ c l p bên ngoài ngân hàng ............................... 50
3.1.4 Mô hình nghiên c u ................................................................................ 52
3.1.5ăPh

ngăphápănghiênăc u ........................................................................ 53

3.1.5.1 Phân tích th ng kê mô t ............................................................. 53
3.1.5.2 Phânătíchăt

ngăquan .................................................................. 54

3.1.5.3 Phân tích h i quy......................................................................... 54
3.1.5.4 Ki măđ nh ANOVA v tính thích h p c a mô hình ................... 55
3.1.5.5 Ki măđ nh Durbin-Watson v t t

ngăquan ............................. 55

3.1.5.6 Ki măđ nhăđaăc ng tuy n ............................................................ 55
3.2 K t qu c a mô hình và th o lu n k t qu ............................................... 56
3.2.1 Phân tích th ng kê mô t các bi n và ma tr n h s t

ngăquan ........ 56

3.2.2 K t qu phân tích h i quy .................................................................... 56
3.2.2.1 K t qu phân tích h i quy c a Mô hình 1 ậ ROA và các y u
t

nhăh

ng .................................................................................................................... 56
3.2.2.2 K t qu phân tích h i quy c a Mô hình 2 ậ ROE và các y u

t

nhăh

ng .................................................................................................................... 58
3.2.2.3 K t qu phân tích h i quy c a Mô hình 3 ậ ROCE và các

y ut

nhăh

ng ............................................................................................................. 59
3.2.2.4 K t qu phân tích h i quy c a Mô hình 4 ậ NIM và các y u

t

nhăh

ng .................................................................................................................... 60


3.2.3 Ki măđ nh ANOVA v tính thích h p c a mô hình ............................. 61
3.2.4 Ki măđ nh Durbin-Watson v t t

ngăquan ....................................... 61

3.2.5 Ki măđ nhăđaăc ng tuy n ...................................................................... 62
3.3 K t qu nghiên c u ...................................................................................... 63
K T LU N CH
CH

NGă3................................................................................... 65

NGă 4:ă GI I PHÁP NÂNG CAO KH

N NGă SINHă L I T I

CÁC NHTMCP VI T NAM
4.1ă

nhăh

ng ho tăđ ng c a NHTMCP Vi t Nam đ năn mă2020 ............. 66

4.2 Gi i pháp ...................................................................................................... 67
4.2.1 Nhóm gi iă phápăgiaă t ngă nhăh

ng tích c c c a các nhân t bên

ngoài ngân hàng .............................................................................................................. 67
4.2.1.1

i v i Chính ph .................................................................... 67

4.2.1.2

i v i NHNN ......................................................................... 69

4.2.2 Nhóm gi iăphápăgiaăt ngă nhăh

ng tích c c c a các nhân t n i t i

c a ngân hàng .................................................................................................................. 70
K T LU N CH

NGă4................................................................................... 72

K T LU N ......................................................................................................... 73
TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANH M C CÁC T

BCTC

VI T T T

: Báo cáo tài chính

BCTNăăăăăăăăăăă:ăBáoăcáoăth

ng niên

CPI

: Ch s giá tiêu dùng

GDP

: T ng s n ph m qu c n i

NHNNăăăăăăăăăă:ăNgânăhàngăNhàăn
NHTMăăăăăăăăăă:ăNgânăhàngăth

c

ngăm i

NHTMCP

:ăNgânăhàngăth

ngăm i c ph n

NIM

: T l thu nh p lãi thu n

ROA

: T l l i nhu n trên t ng tài s n

ROCE

: T l l i nhu n trên v n s d ng

ROE

: T l l i nhu n trên v n ch s h u

WTO

: T ch căTh

ngăm i th gi i


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1 : T ng k t nghiên c u th c nghi m các bi n và m iă t

ngă quană

theo lý thuy t gi a các bi năđ c l p và các bi n ph thu c
B ng 2.1 : T ngăti năg iăkháchăhàngăbìnhăquânăt iăcácăNHTMCPăVi tăNamă
B ng 2.2 : Tình hình ho tăđ ng tín d ng t i các NHTMCP Vi t Nam
B ngă2.3 :ăROAătrungăbìnhăc aăcácăNHTMCPăVi tăNamă
B ngă2.4 : ROE trungăbìnhăc aăcácăNHTMCPăVi tăNamă
B ngă2.5 :ăT ngătàiăs năbìnhăquânăc aăcác NHTMCPăVi tăNam
B ngă2.6 :ăT ngăv năch ăs ăh uăbìnhăquânăc aăcácăNHTMCPăVi tăNam
B ngă2.7 :ăTìnhăhìnhătàiăs năl uăđ ngăc aăcácăNHTMCPăVi tăNam
B ngă2.8 : Tình hình n ăx uăc aăcácăNHTMCPăVi tăNam
B ngă 2.9ă ă :ă Tìnhă hìnhă chiă phíă d ă phòngă r iă roă tínă d ngă c aă cácă NHTMCPă
Vi tăNamă
B ngă2.10ă:ăTìnhăhìnhăc ăc uăthuănh păt iăcácăNHTMCPăVi tăNam

B ng 3.1 : K t qu t

ngăquanăgi a các bi năđ c l p và bi n ph thu c


DANH M Că
th 2.1 : T căđ ăt ngătr

TH

ngăti năg iăkháchăhàngăbìnhăquânăt i các

NHTMCP Vi tăNamă
ăth ă2.2 :ăT căđ ăt ngătr

ngăd ăn ătínăd ng bìnhăquânăt iăcácăNHTMCPă

Vi tăNamă
ăth ă2.3ăăă:ăT căđ ăt ngătr

ngăthuănh pălãi và thuănh păngoàiălãiătrungăbìnhă

t iăcácăNHTMCPăVi tăNam
ăth ă2.4 :ăROAăvàăROEătrungăbìnhăc aăcácăNHTMCPăVi tăNamă


1

L IM

U

1. Lý do ch năđ tài
Ngànhăcôngănghi păngânăhàngălàă m t ph năthi tă y uăc aăn năkinhă t , đóngă
vai trò trung gian tài chính quanătr ng.ăKh ăn ngăsinhăl iăc aăngành ngân hàng có
nhăh

ngăđángăk ăđ năt ngătr

ng c aăn năkinhăt . Hi nănay,ăcácăngânăhàngăđangă

ph iă đ iă m tă v iăs ă thayă đ iă nhanhă chóngă c aă môiă tr
tranhăngàyăcàngăt ngă ăth ătr

ngătrongăn

ngă kinhă doanhă vàă s ă c nhă

căc ngănh ăqu căt ă(Gullăetăal.,ă2013).

M tăh ăth ngăngânăhàngă năđ nhăvàăho tăđ ngăhi uăqu s cóăkh ăn ngăđ iă
phóăv iăcácăcúăs cămangătínhătiêuăc căvàăđóngăgópătíchăc căvàoăs ă năđ nhăc aăh ă
th ngătàiăchínhăqu căgia.ăDoăđó,ăki năth căv ăkh ăn ngăsinhăl iăc ngănh ăki năth că
v ăcácăy uăt ă nhăh

ngăđ năkh ăn ngăsinhăl iăngân hàng r tăh uăíchăcho khôngăch ă

cácănhàăqu nălýăngânăhàngămàăcònăcho r tănhi uăcácăbênăliênăquanănh ăNgânăhàngă
trungă

ng,ăcácăhi păh iăngânăhàng,ăchínhăph ăvàăcácăc ăquanătài chính khác.
Trên th ăgi i,ănhi uănghiênăc uăth cănghi măđãăđ

cácăy uăt ă nhăh
đ

căđoăl

căth căhi năđ ătìmăhi uă

ngăđ năkh ăn ngăsinhăl iăngânăhàng,ătrongăđóăkh ăn ngăsinhăl iă

ngăthôngăquaăcácăch ătiêuănh ăt ăl ăthuănh pătrênăt ngătàiăs nă(ROA),ăt ă

l ăthuănh pătrênăv năch ăs ăh uă(ROE),ăt ăl ăthuănh pătrênăv năs ăd ngă(ROCE)ăvàă
t ăl ăthuănh pălãiăthu nă(NIM)ă(Gul et al., 2011). Nhìnăchung,ăcácănghiênăc uătr
đâyăđ uăchoăth yăcácănhânăt ă nhăh

ngăđ năkh ăn ngăsinhăl iăc aăngânăhàngăbaoă

g măcácănhânăt bênătrongăngânăhàngăđ
và các nhânăt bênăngoàiăngânăhàngăđ
môănh ăt căđ ăt ngătr

că

căth ăhi năthôngăquaăcácăch ăs ătàiăchínhă
căth ăhi năthôngăquaăcácăy uăt ăkinhăt ăv ă

ngăt ngăs năph măqu căn iăth căt ăhàngăn m,ăl măphát,…ă

T iăVi tăNam,ă cácănghiênăc u th cănghi măphânătíchăv ă kh ă n ngăsinhăl i và các
nhânăt ă nhăh

ngăth

ngăth căhi năt iăcácădoanhănghi p.ăTrongăkhiăđó,ăcácănghiênă

c uăv ăkh ăn ngăsinhăl iăc a ngânăhàngăr tăítăvàăv năcònănhi uăh năch .
Xu tăphátăt ănh ngălýădoătrên,ătácăgi ăquy tăđ nhăl aăch năđ ătàiă“Các nhân
t ă nhăh

ngăđ năkh ăn ngăsinhăl iăt iăcác NHTMCP Vi tăNam”ăđ ănghiênăc uăcho

lu năv năth căs .


2

2. M c tiêu nghiên c u
Nghiênăc uăc ăs lý lu n v ăkh ăn ngăsinhăl iăvàăcác nhân t

nhăh

ngăđ n

kh ăn ngăsinhăl i c aăcácăNHTM.
Phân tích th c tr ng kh n ngăsinhăl i t i các NHTMCP Vi t Nam.
Xácăđ nh các nhân t

nhăh

ng đ n kh n ngăsinhăl i t i các NHTMCP Vi t

Nam.
xu t gi iăpháp nâng cao kh n ngăsinhăl i t i các NHTMCP Vi t Nam.
iăt

3.
iăt

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u c aăđ tài là các nhân t

nhăh

ngăđ n kh n ngăsinhă

l i t i các NHTMCP Vi t Nam.
Ph m vi nghiên c u là 30 NHTMCP Vi t Nam hàngăđ u v quy mô tài s n
trongăgiaiăđo n 2007 ậ 2013.
D li uăphânătíchăđ

c l y t cácăbáoăcáoătàiăchínhăđ

c ki m toán t i th i

đi m cu iăn măc a 30 NHTMCP Vi tăNamătrongăgiaiăđo n 2007 ậ 2013. Các bi n
đ c l p v nhân t bên ngoài ngân hàng là các s li uăliênăquanăđ n y u t kinh t v ă
môăđ

c thu th p t website c a Ngân hàng Th gi i.
4.ăPh

ngăphápănghiên c u

Tác gi s d ng ph
- Ph

ng pháp đ nh tính và đ nhăl

ng pháp đ nh tính: b ng b ng s li u,ăđ th tác gi phân tích tình hình

kh n ng sinh l i và nh ng nhân t
c uătr

ng:

nh h

ngăđ

c đúc k t t các tài li u nghiên

c đây.
- Ph

ng pháp đ nhăl

ng: s ăd ngăph

ngăphápă

căl

ngăh iăquyăv iăd ă

li uă b ngă đ ă phână tíchă cácă y uă t ă bênă trongă c ngă nh ă cácă y uă t ă bênă ngoàiă nhă
h

ng đ năkh ăn ngăsinhăl iăt i cácăNHTMCPăVi tăNam. C ăth :ă


3

Phân tích th ngăkêămôăt ,ătính toán giáătr ătrung bình,ăđ ăl ch chu n,ăgiá tr ă
l n nh tăvàăbéănh tăc aăt ngăbi nănghiênăc u,ăđ mô t nh ngăđ cătínhăc ăb n c a
d li u thu th păđ

c t nghiên c u th c nghi m nh m cung c p nh ng thông tin

t ng quát nh t v m u nghiên c u.
Phânătíchăt

ngăquanăđ ăki mătraăm iăquanăh ăgi aăcácăbi năđ căl păvàăbi nă

ph ăthu c.
Phânătíchăh iăquyăđ ăđoăl

ngăm căđ tácăđ ngăđángăk ăho căkhôngăđángăk ă

c aăbi năđ căl pălênăbi năph ăthu c,ăquaăđóăbi tăđ

căchi uătácăđ ngăc aăt ngăbi nă

đ căl păđ năbi năph ăthu c.
K tăqu ăc aămôăhìnhăđ

căki măđ nhăvàăsoăsánhăđ ătìmăraămôăhìnhăphùăh pă

nh tă trongă vi că nghiênă c uă cácă y uă t ă tácă đ ngă đ nă kh ă n ngă sinhă l iă t i các
NHTMCP Vi tăNam.
5.ăụăngh aăc aăđ tài
K t qu nghiên c u s cung c p nhi u thông tin giá tr cho các c đôngăhi n
h uăvàăcácănhàăđ uăt ăti m n ng,ăcungăc p s hi u bi tăsâuăh năv các nhân t
h

nh

ngăđ n kh n ngăsinhăl i c aăngânăhàngăvàălàăc năc đ cácănhàăđ uăt ăraăquy t

đ nhăđ uăt ăvàoăc phi u ngân hàng.
K t qu nghiên c u còn là ngu n thông tin cung c păđ n các nhà qu n tr c a
các NHTMCP, h tr các nhà qu n tr đ aăraăcácăquy tăđ nh, các bi n pháp phòng
ng a r i ro, chính sách phát tri n h p lý d a trên các nhăh
tiêu c c c a các nhân t

nhăh

ng tích c căc ngănh ă

ngăđ n kh n ngăsinhăl i.

K t qu nghiên c uălàăc ăs khoa h căđ Chính ph và NHNN xem xét các
nhân t
đ

nhăh

ngăđ n kh n ngăsinhăl i t i các NHTMCP Vi t Nam, có th đ aăraă

c nh ngăchínhăsáchăv ămôăk p th i, h p lý nh m xây d ng m t h th ng ngân

hàng phát tri n b n v ng, ho tăđ ng lành m nh và hi u qu ,ăthúcăđ y n n kinh t
phát tri n.


4

6. C u trúc c a lu năv n
Lu năv năbaoăg mă4ăch
- Ch

ng:

ngă1:ăT ng quan v các nhân t

nhăh

ngăđ n kh n ngăsinhăl i t i

các NHTM.
- Ch

ngă2:ăTh c tr ng kh n ngăsinhăl i t i các NHTMCP Vi t Nam.

- Ch

ngă3:ăNghiên c u các nhân t

nh h

ng đ n kh n ngăsinhăl i t i các

NHTMCP Vi t Nam.
- Ch
Nam.

ngă 4:ă Gi i pháp nâng cao kh n ngă sinh l i t i các NHTMCP Vi t


5

CH
T NG QUAN V CÁC NHÂN T

NGă1
NHăH

NGă

SINH L I T I CÁC NGỂNăHÀNGăTH

N KH N NGă

NGăM I

1.1 T ng quan v kh n ngăsinhăl i t i các NHTM
1.1.1 Khái ni m:
Harward và Upton (1961, trang 147) phát bi u r ngă“kh n ngăsinhăl i là kh
n ngăc a m t s đ uăt ănh tăđ nh có th t o ra l i nhu n”.ăKh n ngăsinhăl i cho
th y tính hi u qu c a vi c qu n lý các ngu n l c s n có trên th tr

ngăđ có th

t o ra l i nhu n (Amico et al., 2011). Tuy nhiên, m t ngân hàng có kh n ngăsinhă
l iăcaoăch aăh n là t t,ăđ có m c kh n ngăsinhăl iănh ăv y có th ngân hàng này
đãăch p nh n m tăc ăc u tài s năcóăđ r i ro cao.
“Kh n ng sinh l i là m c tiêu chính c a t t c các ho tă đ ng kinh doanh.
N u không có kh n ngăsinhăl i, các ho tăđ ng kinh doanh không th t n t i trong
th i gian dài. Vì v y, vi căđoăl

ng kh n ngăsinhăl i trong quá kh , hi n t i và d

đoánăkh n ngăsinhăl i trongăt

ngălaiăđóngăvaiătròăr t quan tr ng”ă(DonăHofstrand,ă

2009).
Theo Lu t các T ch c Tín d ng ban hành ngày 16/06/2010, ngân hàng

th

ng m i là lo i hình ngân hàngăđ

c th c hi n t t c các ho t đ ng ngân hàng và

các ho t đ ng kinh doanh khác theo quy đ nh c a Lu t này nh m m c tiêu l i
nhu n. L i nhu n là ch tiêu t ng h p ph n ánh hi u qu kinhădoanhăc ngănh ăđ
đánhă giáă s phát tri n b n v ng c a m t ngân hàng. Hi u qu ho tă đ ng và kh
n ngăsinh l i c a ngân hàng có m i quan h ch t ch v i kh n ng thanh toán và ch
ra tri n v ng phát tri nă trongă t

ngă laiă c aă ngână hàngă đó.ă Nh ng ngân hàng ho t

đ ng không hi u qu s gây ra nh ng thua l và n m gi nh ng tài s n không thanh
kho n, cu i cùng s tr nên m t kh n ngăthanhătoán.ăTrongămôiătr

ng c nh tranh


6

qu c t ,ăt ngăc

ng hi u qu kinh doanh, nâng cao kh n ngăsinhăl i c a m i ngân

hàng là cách t t nh tăđ giúp cho h th ng ngân hàng phát tri n m t cách b n v ng.
c păđ ngân hàng, kh n ngăsinhăl i là k t qu c a vi c s d ng t p h p
các tài s n v t ch t và tài s n tài chính, t c là v n kinh t mà ngân hàng n m gi .
óă làă kh n ngă ngână hàngă cóă th t o ra l i nhu n t t t c các ho tă đ ng kinh

doanh,ăcóătínhăđ n m căđ r i ro.
Kh n ngăsinhăl iăđ

căđoăl

ng b ng nhi u ch tiêuăkhácănhauănh ăt su t

sinh l i trên tài s n (ROA), t su t sinh l i trên v n ch s h uă(ROE),…ă

nâng

cao kh n ngăsinhăl i, các ngân hàng ph i t o ra ngu n thu nh păngàyăcàngăt ng,ăti t
ki m chi phí ho tă đ ng t i m c h pă lý,ă đ ng th i ph i h n ch đ

c r i ro, th t

thoát thông qua các chính sách, bi n pháp qu n lý h p lý nh măđ m b o an toàn cho
m iăngânăhàngăc ngănh ătoànăh th ng ngân hàng.
1.1.2ăụăngh a:
i v i ngân hàng
NHTMCP hay b t c m t doanh nghi păkhácăđ u ho tăđ ng v i m c tiêu là
t iăđaăhóaăkh n ngăsinhăl i vàăt ngătr

ng.ă

i v i ngân hàng, kh n ngăsinhăl i có

ýăngh aăr t l n, g n li n v i hi u qu ho tăđ ng kinh doanh, ch raăh

ng phát tri n

c a các ngân hàng. Bên c nhă đó,ă kh n ngă sinhă l iă làă c ă s đ ngân hàng ra các
quy tăđ nh kinh doanh.
M t ngân hàng có kh n ngăsinhăl i cao s t oăđi u ki n ngu n v năđaăd ng
và d iădào,ălàmăc ăs cho vi c t o ra các tài s n có sinh l i. Bên c nhăđóănângăcaoă
kh n ngăsinhăl iălàăđi u ki năđ các NHTMCP b o toàn v n,ălàăđi u ki năđ các
NHTMCP m r ng th tr

ng cho vay,ăđ uăt ăvàoăvi căđ i m i công ngh thu hút

khách hàng.
Tuy nhiên, gi a kh n ngă sinhă l i và r i ro có m i quan h đánhă đ i, kh
n ngăsinhăl i càng cao thì r i ro càng cao. Vì v y, các nhà qu n tr ngân hàng ph i


7

luôn ph i cân b ng s đánhăđ i gi a r i ro và kh n ngăsinhăl i khi phân tích các t
s đoăl

ng kh n ngăsinhăl iăđ tăđ

c và r i ro ph i ch p nh n c a các NHTMCP.

i v i n n kinh t
Ngân hàng là m t trong nh ng thành ph n quan tr ng c a n n kinh t , kh
n ngăsinhăl i c aăngânăhàngălàăđ ng l c, làăđònăb y kinh t c a xã h i. Do v y, n u
ngân hàng ho tăđ ng có hi u qu , đ m b o tài chính năđ nhăvàăluônăt ngătr
kh n ngăsinhăl i cao s là y u t làm cho khu v cătàiăchínhăđ
góp ph n năđ nh ti n t , ki m ch l măphát,ăt ng tr

Trongă môiă tr

ng, có

c lành m nh hóa,

ng kinh t .

ng c nh tranh qu c t , nâng cao kh n ngă sinhă l i c a m i

ngân hàng là cách t t nh tăđ giúp cho h th ng ngân hàng phát tri n m t cách b n
v ng, t đóăthúcăđ y n n kinh t qu c gia phát tri n,ăt ngăuyătínăqu c gia.
1.1.3 Xácăđ nh kh n ngăsinhăl i
đoă l

ng kh n ngă sinhă l i, các ngân hàng c n ph i xem xét m c l i

nhu n, kh n ngăbùăđ p chi phí cho nh ng th t thoát x y ra. Kh n ngăsinhăl i c a
ngânăhàngăth

ngăđ

căđoăl

ng b ng các ch tiêuăsauăđây:

1.1.3.1 T l l i nhu n trên t ng tài s n (Return on asset - ROA)
T s l i nhu n trên tài s n là m t t s tàiăchínhădùngăđ đoăl
sinh l i trên m iăđ ng tài s n c a ngân hàng. Ch tiêu này th hi năt

ng kh n ngă
ngăquanăgi a

m c sinh l i c a ngân hàng so v i tài s n c a nó. ROA là t l quan tr ng nh t
trong so sánh hi u qu ho tăđ ng c a ngân hàng vì nó cho ta bi t hi u qu c a ngân
hàng trong vi c s d ng tài s năđ ki m l i.
T l ROAăđ

c tính b ng cách l y l i nhu n ròng chia cho t ng tài s n có

bình quân c a t ng th i k .
L i nhu n ròng
ROA =
T ng tài s n


8

1.1.3.2 T l l i nhu n trên v n ch s h u (Return on equity - ROE)
T l l i nhu n trên v n ch s h uă đoă l
đ ng v n c a c đôngăth
Ch s nàyălàăth

ng kh n ngă sinhă l i trên m i

ng (Sehrish Gul, Faiza Irshad và Khalid Zaman (2011).
căđoăchínhăxácăđ đánhăgiáăm tăđ ng v n b raăvàătíchăl yă

t oăraăbaoănhiêuăđ ng l i. L i nhu n trên v n ch s h u là t l thu nh p ròng trên
t ng v n ch s h uă(Fraker,ă2006).ăROEăđ

c tính b ng công th căsauăđây:

L i nhu n ròng
ROE =
T ng v n ch s h u
1.1.3.3 T l l i nhu n trên v n s d ng (Return on capital employed ROCE)
T l l i nhu n trên v n s d ng là ch s th hi n kh n ngăthuăl i nhu n
c a ngân hàng d aătrênăl
ROCEăđ

ng v năđãăs d ng (Fogelberg và Griffith, 2000).

c tính toán theo công th c:
L i nhu n tr

c thu và lãi vay (EBIT)

ROCE =
V n ch s h u
Trongăđó:ăV n s d ng = T ng tài s n ậ n ng n h n
1.1.3.4 T l thu nh p lãi thu n (Net interest margin - NIM)
T l thu nh p lãi thu n là y u t th hi n kh n ngă t o ra l i nhu n trong
ho tăđ ng kinh doanh c a ngân hàng. NIM ch tínhăđ n l i nhu n ki măđ

c t các

ho tăđ ng c a ngân hàng theo m c tài s n có sinh l i (Naceur and Goaied, 2001).
NIMăđ

c tính b ng công th căsauăđây:
Thu nh p lãi – Chi phí lãi
NIM =
T ng Tài s n Có sinh l i


9

Trongăđó,ăthuănh p lãi bao g m các kho n thu nh p t ho tăđ ng cho vay và
đ uăt ăch ng khoán. Chi phí lãi bao g m chi phí tr lãi ti n g i và n khác c a ngân
hàng. Tài s n có sinh l i là nh ng tài s n mang l i l i nhu năchoăngânăhàngănh ăchoă
vay khách hàng, các kho năđ uăt ,ăchoăvayăliênăngânăhàng,ăti n g i t iăNHNN,…
T l NIM cao là m t d u hi u quan tr ng cho th yă ngânăhàngăđangăthànhă
công trong vi c qu n lý tài s n và n .ăNg

c l i, NIM th p s cho th y ngân hàng

g păkhóăkh nătrongăvi c t o l i nhu n.
1.2 Các nhân t
Các nhân t

nhăh

nhă h

ng đ n kh n ngăsinhăl i t i NHTM

ngă đ n kh n ngă sinhă l i c a ngân hàng có th đ

c

phân thành hai nhóm: các nhân t bên trong và các nhân t bên ngoài. Các nhân t
bên trong là các nhân t ph thu c vào các quy tă đ nh và các chính sách qu n lý
mang tính ch quan c aăngână hàng,ă nh ăquyă môăngânăhàng, v n ch s h u, ti n
g i c a khách hàng, cho vay khách hàng, tính thanh kho n, n x u và r i ro tín
d ng.
Bên c nhăđó,ăkh n ngăsinhăl i c aăngânăhàngăth
nhân t bênăngoàiăngânăhàngănh ăl m phát, t căđ t ngătr
n i th c t hàngăn m, giá tr v n hóa th tr

ng b

nhăh

ng b i các

ng t ng s n ph m qu c

ng c a tài s n và t l lãi su t th c.

1.2.1 Các nhân t bên trong ngân hàng
1.2.1.1 Quy mô ngân hàng (Bank size - SIZE)
Quyămôăngânăhàngăth

ngăđ

c s d ngăđ n m b t các l i th kinh t và

tính phi kinh t nh quy mô trong ngân hàng (Ayadi và Boujelbene). V i tính l i
th kinh t nh quy mô, các ngân hàng có quy mô tài s n l n s có nhi uă c ăh i

thu n l i trong quá trình m r ng phân ph i s n ph m, d ch v , ti t ki m các chi phí
trong giao d ch, t đó có th t ngăl i nhu n. Tuy nhiên, tính phi kinh t nh quy mô
có th xu t hi n khi quy mô ngân hàng quá l n, vi c qu n tr kh i tài s nănàyăđòiă
h i ngu n nhân l căcóătrìnhăđ chuyên môn cao và t n kém nhi u chi phí, t đóăs


10

làm gi m l i nhu n. N u l i th kinh t nh quyămôăcóăýăngh aăthìăm i quan h gi a
quy mô ngân hàng và kh n ngăsinhăl iălàăt
Quyă môă ngână hàngă đ

ngăquanăd

c tìm th y có m iă t

ngă(Goddardăetăal.,ă2004).ă

ngă quană thu n v i kh n ngă

sinh l i c a ngân hàng trong nghiên c u c a Athanasoglou et al. (2006) và Adem
Anbară (2011).ă Trongă khiă đó,ă k t qu nghiên c u c a Hassan và Bashir (2003);
Sufian và Razali (2008) l i cho th y m iăt

ngăquanăngh ch gi a quy mô ngân hàng

và kh n ngăsinhăl i.
1.2.1.2 V n ch s h u (Capital - CA)
V n ch s h uălàăl

ng ti n mà ngân hàng ph iăcóăđ ho tăđ ng, là ngu n

v n riêng c a ngân hàng do ch s h uăđóngăgópăvàănóăcònăđ
trìnhăkinhădoanhăd

c t o ra trong quá

i d ng l i nhu n gi l i.

Bashr (2000), Abruand mendes (2002), Kosmidou et al. (2005), Alper và
Anbară (2011)ă đãă s d ng bi n t l v n ch s h u làm bi nă đ c l p trong các
nghiên c u v các nhân t

nhăh

ngăđ n kh n ngăsinhăl i c a ngân hàng, k t qu

nghiên c u cho th y v n ch s h u có m iăt

ngăquanăthu n v i kh n ngăsinhăl i

c a ngân hàng.
V n ch s h u là m t y u t quan tr ng quy tăđ nh s t n t i và phát tri n
c a ngân hàng. Ch tiêuănàyăgiúpăđánhăgiáăđ
trongătr

c kh n ngăthanhătoánăc a ngân hàng

ng h p ngân hàng g p thua l .

1.2.1.3 Ti n g i c a khách hàng (Deposits ậ DP)
Ti n g i c a khách hàng là ngu năhuyăđ ng v n chính c a ngân hàng, vì v y
nó có nhăh

ngăđ n kh n ngăsinhăl i c aăngânăhàngă(Gulăetăal.,ă2011).ăDoăđâyălàă

ngu n v năhuyăđ ng ch y u nên thu hút càng nhi uăthìăngânăhàngăth

ngăm i càng

có kh n ngă đ t l i nhu n cao h năvìă cóă v n m nh ngân hàng d dàngă đ y m nh
nghi p v cho vay và m r ng thêm các ho tăđ ng sinh l i khác.


11

Ti n g i c aăkháchăhàngăđ

c tìm th y có m iăt

ngăquanăthu n trong các

nghiên c u c a Javaid et al. (2011), Alper và Anbar (2011).
1.2.1.4 Cho vay (LOAN)
Cho vay là m t ho tăđ ng gi vai trò quan tr ng, kho n m căchoăvayăth

ng

chi m t l khá l n trên t ng tài s n c a ngân hàng, vì th l i nhu năđemăl i t cho
vay là ngu n l i nhu n ch y u cho ngân hàng. Các nghi p v cho vay s mang l i

l i nhu n cho ngân hàng t thu nh p lãi vay. Tuy nhiên h u h t r i ro c a ngân
hàngăđ u n mătrongăl nhăv căchoăvayăkhiăt ngătr
điăcùngăv i vi c ki m soát ch tăl

ng c a ho tăđ ng cho vay không

ng.

Burkiă vàă Niaziă (2006);ă Gul,ă Irshadă vàă Zamană (2011)ă đãă côngă b k t qu
t

ngă quană thu n gi a t l cho vay khách hàng và kh n ngă sinhă l i c a ngân

hàng.ăTrongăkhiăđó,ăk t qu nghiên c u c a Alper và Anbar (2011); Syfari (2012)
l i tìm th y m iăt

ngăquanăngh ch gi a t l cho vay khách hàng và kh n ngăsinhă

l i c a ngân hàng.
1.2.1.5 Tính thanh kho n (Liquidity - LQD)
Tính thanh kho n c a ngân hàng là kh n ngăc a ngân hàng trong vi căđápă
ng nhu c u thanh toán c a khách hàng. M t ngân hàng có tính thanh kho n cao khi
có nhi u tài s n thanh kho n ho c có kh n ngăm r ng ngu n v n nhanh v i chi
phí th p.
Trong ho tăđ ng c a ngân hàng thì vi c duy trì thanh kho n là m c tiêu vô
cùng quan tr ng n u r i ro thanh kho n x y ra có th làm suy gi m l i nhu n c a
ngân hàng, nghiêm tr ngăh năcóăth d năđ n phá s n. Ngân hàng có th ph iăr iăvàoă
tình th ch p nh n cho vay m t cách mi năc

ng do ph iăhuyăđ ng v n v i lãi su t

caoăh nălãiăsu t cho vay, t đóălàmăgi m kh n ngăsinhăl i.
Demirguc-Kunt và Huizinga (2001), Kosmidou et al. (2004)ăđãătìmăth y m i
t

ngăquanăthu n gi a tính thanh kho n và kh n ngăsinhăl i c a ngân hàng. K t


12

qu nghiên c u cho th y ngân hàng có tính thanh kho nă caoă h nă s có kh n ngă
sinh l iăcaoăh n.ăTrongăkhiăđó,ăng

c l i v i k t qu nghiên c u trên, Molyneux và

Thorton (1992) k t lu n r ng m i quan h gi a tính thanh kho n và kh n ngăsinhă
l i là m iăt

ngăquanăngh ch.ăNh ăv y, m iăt

ngăquanăgi a tính thanh kho n và

kh n ngăsinhăl i c aăngânăhàngălàăkhóăxácăđ nhăđ

c.

1.2.1.6 N x u (Nonperforming loan - NPL)
“M t kho năvayăđ

c coi là n x u khi quá h n thanh toán g c ho c lãi 90

ngày ho căh n;ăkhiăcácăkho n lãi su tăđãăquáăh n 90 ngày ho căh năđãă đ

cv n

hóa,ă c ă c u l i, ho c trì hoãn theo th a thu n; khi các kho nă thanhă toánă đ n h n
d

iă90ăngàyănh ngăcóăth nh n th y các d u hi u rõ ràng cho th yă ng

không th hoàn tr n đ yă đ (ví d khiă ng

i vay s

i vay phá s n). Sau khi kho n vay

đ

c x p vào danh m c n x u, nó ho c b t c kho n vay thay th nàoăc ngănênă

đ

c x p vào danh m c n x u cho t i th iăđi m ph i xóa n ho c thu h iăđ

c lãi

và g c c a kho n vay thay th .”ă(IMF’săCompilationăGuideăonăFinancialăSoundnessă
Indicators, 2004).
VongăvàăHoiă(2009),ăRamadan,ăKilaniăvàăKaddumiă(2011)ăđãăs d ng bi n
n x u trong mô hình nghiên c u các nhân t

nhăh

ngăđ n kh n ngăsinhăl i c a

ngân hàng. K t qu nghiên c u cho th y n x u có m iăt

ngăquanăngh ch v i kh

n ngăsinhăl i c a ngân hàng.
N x u có th gây nhăh
ngânăhàng,ădoăđóăc năđ

ng n ng n đ n k t qu ho tăđ ng kinh doanh c a

c theo dõi qu n lý ch t ch .

1.2.1.7 R i ro tín d ng
R i ro tín d ng là kh n ngă khôngă tr đ
ng

c n c aă ng

iă điă vayă đ i v i

iăchoăvayăkhiăđ n h n ph i thanh toán. Ho tăđ ng cho vay là m t trong nh ng

ho tăđ ng chính c aăngânăhàngăth

ngăm i nên r i ro tín d ng là m t nhân t quan

tr ng,ăđòiăh i các ngân hàng ph i có kh n ngăphânătích,ăđánhăgiáăvàăqu n lý r i ro


13

hi u qu vì n u ngân hàng ch p nh n nhi u kho n cho vay có r i ro tín d ng cao thì
ngân hàng có kh n ngăph iăđ i m t v i tình tr ng thi u v n.ă i u này có th làm
gi m ho tăđ ng kinh doanh thu l i nhu n c a ngân hàng, th m chí có th phá s n.
Athanasoglouă etă al.ă (2006),ă Valverdeă vàă Fernandeză (2007)ă đãă tìmă th y m i
t

ngăquană ngh ch gi a r i ro tín d ng và kh n ngă sinhă l i c a ngân hàng trong

các nghiên c u v các nhân t

nhă h

ngă đ n kh n ngă sinhă l i c a ngân hàng.

Trongăkhiăđó,ătrongănghiênăc u c a Kosmidou et al. (2005) l i cho th y r ng m i
quan h gi a r i ro tín d ng và kh n ngă sinhă l i ngân hàng là m iă t

ngă quană

thu n,ătuyănhiênăkhôngăcóăýăngh a.ăNh ng nghiên c uănàyăđãăch ra r ng ngân hàng
nên t p trung vào vi c qu n lý r i ro tín d ng, nâng cao ch tă l

ng tín d ng c a

ngân hàng.
1.2.2 Các nhân t bên ngoài ngân hàng
1.2.2.1 L m phát (Inflation - INF)
L m phát th hi n s thayăđ i m c giá chung c a hàng hóa và d ch v trong
n n kinh t . L m phát là m t y u t quan tr ng có th

nhăh

ngăđ n chi phí và thu

nh p c a ngân hàng (Muhammad et al., 2013). T l l măphátăhàngăn măđoăl

ng

t căđ t ngăc a ch s giá tiêu dùng (CPI) c a t t c hàng hóa và d ch v .
Nh ng b ng ch ng th c nghi m trong nghiên c u c a Ayadi và Boujelbene
(2012)ăđãăch ra r ng m i quan h gi a l m phát và kh n ngăsinhăl i c a ngân hàng
là m iăt

ngăquanăngh ch. L m phát gây ra s b t n cho kinh t v ămô,ălàmăchoăr i

ro c aă ngână hàngă t ngă caoă vàă kh n ngă sinhă l i c a ngân hàng gi m xu ng. Bên
c nhăđó,ănghiênăc u c a Gul, Irshad và Zaman (2011); Muhammad et al. (2013) l i
cho th y m iăt

ngăquanăthu n gi a l m phát và kh n ngăsinhăl i c a ngân hàng.

T nh ng nghiên c u trên có th th yătácăđ ng c a l măphátăđ n kh n ngăsinhăl i
c a ngân hàng có th theoăh

ng tích c c ho c tiêu c c.


14

1.2.2.2. T că đ t ngă tr

ng t ng s n ph m qu c n i th c t hƠngăn m

(Real Gross domestic product - RGDP)
T că đ t ngă tr
công c đoă l

ng t ng s n ph m qu c n i th c t hàngă n mă (RGDP)ă làă

ng t că đ t ngă tr

l măphát.ăT ngătr

ng c a n n kinh t vàă nóă đ

ng kinh t ph n ánh s thayăđ i v l

că đi u ch nh theo

ng c a n n kinh t - đi u

ki năđ nâng cao m c s ng v t ch t c a qu c gia và th c hi n m c tiêu khác c a
phát tri n.
M t qu c gia có t că đ t ngă tr

đ uăt ăn

căngoài,ămôiătr

ngăđ uăt ăđ

ng kinh t cao s thuă hútă đ

c nhi u v n

c c i thi n, t đóălàmăgiaăt ngănhuăc u tín

d ng.
Trong các nghiên c u c aă Uhomobhiă (2008),ă Aliă etă al.ă (2011)ă đãă tìmă th y
m iăt

ngăquanăthu n gi a t căđ t ngătr

ng t ng s n ph m qu c n i th c t hàng

n măvàăkh n ngăsinhăl i c a ngân hàng. T căđ t ngătr
m c s ng v t ch t c a qu căgiaăđ

ng kinh t cao cho th y

c c i thi n, t đóănângăcaoăch tăl

ng các kho n

tín d ng, kh n ngătr n c aăcáănhânăc ngănh ădoanhănghi p s caoăh n.ăT đó,ă

ngân hàng s gi m thi uăđ
Ng
t

c r i ro, kh n ngăsinhăl iăđ

căgiaăt ng.

c l i, v i nghiên c u c a Ayadi và Boujelbene (2012) l i cho k t qu

ngăquanăâmăgi a kh n ngăsinhăl i và t căđ t ngătr

ng t ng s n ph m qu c n i

th c t hàngăn m.
1.2.2.3 Giá tr v n hóa th tr

ng (Market Capitalization of listed

companies - MC)
Giá tr v n hóa th tr
c a th tr
giá tr th tr

ng (còn g i là giá tr th tr

ng ch ngăkhoánătrongăn

c. Giá tr v n hóa th tr

ng c a c phi u nhân v i s l

Ch tiêuă nàyă th

ngă đ

că đoă l

ng)ălàăth
ngăt

căđoăquyămôă
ngăđ

ngăv i

ng c phi u ph thôngăđangăl uăhành.ă

ng theo ph nă tr mă GDP;ă doă đó,ă chúngă taă cóă th