Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn TPHCM

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



VÕ TH HNG NHUNG



CÁC NHÂN T NHăHNGăN KH NNGă
TIP CN TÍN DNG NGÂN HÀNG CA
CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA
TRÊNăA BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH




LUNăVNăTHCăSăKINHăT




Thành ph H Chí Minh – Nm 2014
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


VÕ TH HNG NHUNG

CÁC NHÂN T NHăHNGăN KH NNGă
TIP CN TÍN DNG NGÂN HÀNG CA

CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA
TRÊNăA BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH


CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNG DN KHOA HC: PGS.TS. S ỊNHăTHÀNH



Thành ph H Chí Minh – Nm 2014
CNG HÒA XÃ HI CH NGHAăVIT NAM
c lp ậ T do ậ Hnh phúc

LIăCAMăOAN

Tôi xin Ếam đoan ệun vn ỏhẾ Ỏ Ệinh ỏ “CáẾ nhợn ỏ nh hng đn kh
nng ỏip cn tín dng ngân hàng ca các doanh nghip nh và va ỏọên đa bàn
thành ph H Chí Minh” ệà Ếông ỏọình nghiên Ếu ca riêng tôi.
Các kt qu nghiên cu trong lun vn ệà ỏọung ỏhẾ và Ếha ỏng đc
công b trong bt k công trình nào khác.


Tác gi lun vn

Võ Th Hng Nhung
MC LC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC KÝ HIU CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HÌNH
PHN M U 1
CHNGă1 5
TNG QUAN V CÁC NHÂN T NHăHNGăN KH NNGăTIP
CN TÍN DNG NGÂN HÀNG CA DOANH NGHIP NH VÀ VA 5
1.1. Nhng vnăđ căbn v doanh nghip nh và va 5
1.1.1. Tng quan v doanh nghip 5
1.1.2. Tiêu chun doanh nghip nh và va 7
1.1.3. c đim ca doanh nghip nh và va 10
1.1.4. Vai trò ca doanh nghip nh và va 11
1.2. Tín dngăngơnăhƠngăđi vi doanh nghip nh và va 12
1.2.1. Khái nim và đc đim tín dng ngân hàng 12
1.2.2. c đim ca tín dng ngân hàng đi vi DNNVV 13
1.2.3. Mt s hình thc tín dng ngân hàng đi vi các DNNVV 13
1.2.4. Vai trò ca tín dng ngân hàng đi vi doanh nghip nh và va 17
1.3. ánhăgiáăcácănghiênăcuătrcăđơy 20
1.3.1. Công trình nghiên cu ca nhóm Edmore Mahembe 20
1.3.2. Công trình nghiên cu ca Ricardo N. Bebczuk 25
1.3.3. Công trình nghiên cu ca Francis Nathan Okurut, Yinusa
Olalekan và Kagiso Mangadi 26
1.4. Các nhân t nhăhngăđn kh nngătip cn tín dng ngân hàng ca

DNNVV 27
1.5. Mô hình nghiên cu 30
KT LUNăCHNGă1 32
CHNGă2 33
THC TRNG KH NNGăTIP CN TÍN DNG NGÂN HÀNG CA
CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VAăTRÊNăA BÀN
THÀNH PH H
CHÍ MINH 33
2.1. Sălc v tình hình kinh t - xã hi, các DNNVV và h thng NHTM
ti khu vc thành ph H Chí Minh 33
2.1.1. S lc v tình hình kinh t, xã hi ca thành ph H Chí Minh 33
2.1.2. Tình hình phát trn DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí Minh 35
2.1.3. H thng ngân hàng thng mi c phn trên đa bàn thành ph
H Chí Minh 37
2.2. Thc trng tip cn vn tín dng ngân hàng ca các doanh nghip nh
và vaătrênăđa bàn thành ph H Chí Minh 39
2.2.1. Tình hình cho vay ca các NHTMCP đi vi các DNNVV trên đa
bàn thành ph H Chí Minh 39
2.2.2. Tình hình tip cn vn tín dng ngân hàng ca mu điu tra các
DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí Minh 41
2.3. ánhăgiáăthc trng tip cn vn tín dng ngân hàng ca các doanh
nghip nh và va 43
2.3.1. Nhng vn đ còn hn ch 43
2.3.2. Nguyên nhân tn ti 47
KT LUNăCHNGă2 52
CHNGă3 53
PHNGăPHÁPăVÀăKT QU NGHIÊN CU V CÁC NHÂN T
NH
HNGăN KH NNGăTIP CN TÍN DNG NGÂN HÀNG CA CÁC
DOANH NGHIP NH VÀ VAăTRÊNăA BÀN THÀNH PH H CHÍ

MINH 53
3.1. Phngăphápănghiênăcu 53
3.1.1. S đ nghiên cu 53
3.1.2. Mu và phng pháp chn mu 55
3.1.3. Phng pháp s dng mô hình Probit 56
3.2. Mô hình nghiên cu và gi thit 57
3.2.1. Câu hi và gi thit nghiên cu 57
3.2.2. Mô hình đ xut ca đ tài nghiên cu 58
3.3. Mt s đc tính ca muăđiu tra 58
3.4. Kt qu nghiên cu 61
3.4.1. Các kim đnh cn thit 61
3.4.2. Gii thích s tác đng ca các bin có ý ngha thng kê trong mô
hình 62
KT LUNăCHNGă3 65
CHNGă4 66
MT S KHUYN NGH NHM NÂNG CAO KH NNGăTIP CN TÍN
DNG NGÂN HÀNG CA CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN
A BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH 66
4.1. Kt lun 66
4.2. Mt s khuyn ngh 69
4.2.1. Mt s khuyn ngh đi vi các NHTMCP trên đa bàn thành ph H
Chí Minh 69
4.2.2. Mt s khuyn ngh đi vi các DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí
Minh 80
4.3. Mt s kin ngh viăcácăcăquanăcóăthm quyn 81
4.3.1. Kin ngh vi y Ban Nhân Dân Thành Ph H Chí Minh 81
4.3.2. Kin ngh đi vi các t chc hip hi 82
4.3.3. Kin ngh khác đi vi c quan có thm quyn khác 83
KT LUNăCHNGă4 85
KT LUN 86

DANH MC TÀI LIU THAM KHO 87
PH LC 1: BNG CÂU HI PHNG VN DOANH NGHIP NH VÀ
VA V KH NNGăTIP CN VN TÍN DNG NGÂN HÀNG 90
PH LC 2: KT QU KHO SÁT DOANH NGHIP NH VÀ VA 93
PH LC 3: CÁC KT QU THNG KÊ 97

DANH MC KÝ HIU CH VIT TT
Ch vit
tt
Tênăđyăđ ting Anh
Tênăđyăđ ting Vit
ACB
Asia Commercial Bank
Ngân hàng Thng Mi C
Phn Á Châu
BIDV
Joint Stock Commercial Bank for
Investment and Development of
Vietnam
Ngân hàng u T và Phát
Trin Vit Nam
CIC
Credit Information Center
Trung Tâm Thông Tin Tín
Dng
DN

Doanh nghip
DNNVV

Doanh nghip nh và va
Eximbank
Vietnam Export Import Bank
Ngân hàng Xut Nhp Khu
Vit Nam
GDP
Gross Domestic Product
Tng sn phm quc ni
L/C
Letter of Credit
Tín dng chng t
M & A
Mergers and Acquisitions
Mua bán và sáp nhp
MBBank
Military Commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng TMCP Quân i
NHTM

Ngân hàng thng mi
NH

Ngân hàng
NHNN

Ngân hàng Nhà nc
NHTMCP

Ngân hàng thng mi c phn

UNIDO
UN Industrial Development
Organization
T Chc Công Nghip Liên
Hp Quc
UCP
Uniform Cuctoms and Practice for
Documentary Credits
Quy tc thc hành thng nht
v tín dng chng t
VPBank
Vietnam Prosperity Joint Stock
Commercial Bank
Ngân Hàng TMCP Vit Nam
Thnh Vng
DANH MC CÁC BNG
TT
TH T
BNG
TÊN BNG
TRANG
1
Bng 1.1
Nhng tiêu chun đnh tính đ phân loi doanh
nghip
8
2
Bng 1.2
Tiêu chun phân đnh doanh nghip nh và va ca
mt s vùng lãnh th trên th gii

9
3
Bng 1.3
Phân loi DNNVV theo khu vc kinh t  Vit Nam
9
4
Bng 1.4
Tng hp các bin và du k vng
30
5
Bng 2.1
Mt s ch tiêu kinh t xã hi c bn trên đa bàn
33
6
Bng 2.2
S lng các DNNVV đng kỦ thành lp mi và
ngng hot đng qua các nm ti thành ph H Chí
Minh
36
7
Bng 2.3
D n tín dng ca h thng NHTMCP đi vi nn
kinh t thành ph H Chí Minh qua các nm
39
8
Bng 2.4
D n cho vay các DNNVV  mt s ngân hàng trên
đa bàn thành ph H Chí Minh thi đim 31/12/2013
40
9

Bng 3.1
Tng hp các mu đc phng vn
56
10
Bng 3.2
S nm hot đng ca DNNVV
59
11
Bng 3.3
S nm kinh nghim ca ch DNNVV
59
12
Bng 3.4
S ch tiêu tài chính c bn ca DNNVV
60
13
Bng 3.5
Kt qu hi quy mô hình Probit
61

DANH MC CÁC HÌNH
TT
TH T HÌNH
TÊN HÌNH
TRANG
1
Hình 1.1
Quy trình nghiên cu ca nhóm Edmore
Mahembe
25
2
Hình 2.1
Biu đ s lng DNNVV trên đa bàn thành
ph H Chí Minh t nm 2009 đn nm 2013
36
3
Hình 2.2
Các DNNVV đã vay vn ngân hàng và có nhu
cu vay vn ngân hàng trong mu điu tra
43






1

PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Nm 2007, Vit Nam đã tr thành thành viên chính thc ca T chc thng
mi th gii, xu hng toàn cu hóa và hi nhp kinh t quc t đã và đang lan ta
đn hu ht mi tnh thành trong c nc. iu đó cho thy rng trong nhng nm
ti đây vic đu t nc ngoài và hàng hoá nc ngoài tràn vào th trng Vit
Nam là điu khó tránh khi.  vc dy nn kinh t, bên cnh các chính sách tng
nng sut sn xut và xut khu thì vic đa dng hóa sn phm và nâng cao cht
lng ca hàng hóa cng phi đc quan tâm đu t đúng mc. Mun vy yu t
chính vn là doanh nghip, ch khi các doanh nghip đi mi ci tin phng thc
sn xut ca mình thì hàng hóa Vit Nam mi có th gia tng cht lng. iu này
đòi hi các doanh nghip phi có đ lc v tài chính ln kin thc hin đi v sn
xut kinh doanh. Do đó, vic đu t tín dng vào tt c các thành phn kinh t nói
chung và đu t tín dng đc bit cho các doanh nghip nói riêng là mt trong
nhng công c góp phn quan trng trong vic thc hin mc tiêu công nghip hoá,
hin đi hoá đt nc.
DNNVV có vai trò quan trng đi vi Vit Nam nói chung và Thành ph H
Chí Minh nói riêng trong vic thúc đy phát trin kinh t. ây là b phn kinh t mà
ng và Nhà Nc ta trong thi gian qua luôn quan tâm và có nhiu chính sách h
tr phát trin.
Hot đng tín dng doanh nghip nói chung và tín dng cho các DNNVV
nói riêng là mt mng kinh doanh ln ca các ngân hàng thng mi. Tuy nhiên,
xét tình hình tín dng trong thi gian qua cho thy th trng tín dng doanh nghip
dng nh tng trng khá chm mc dù các t chc tín dng không ngng tung ra
các chng trình u đãi. iu này đã đt ra hng nghiên cu cho đ tài đó là: đâu
là các nhân t nh hng đn vic tip cn ngun tín dng ngân hàng ca doanh
nghip đ nhm mc đích tìm ra nguyên nhân và đa ra kin ngh khc phc, nâng
2

cao kh nng tip cn ngun tín dng và m rng th trng ca các t chc cho

vay.
Xut phát t thc tin đó, tôi chn đ tài “Các nhân t nh hng đn kh
nng tip cn vn tín dng ngân hàng ca các doanh nghip nh và va trên đa
bàn thành ph H Chí Minh” làm đ tài lun vn nghiên cu.
2. Mc tiêu nghiên cu
- ánh giá thc trng tip cn ngun tín dng ngân hàng ca các DNNVV trên
đa bàn Thành ph H Chí Minh.
- Phân tích các yu t nh hng đn vic tip cn ngun tín dng ngân hàng
ca các DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí Minh.
-  xut kin ngh và đa kin ngh nhm m rng vic tip cn ngun tín
dng ngân hàng ca các DNNVV, nhm đem đn cho các doanh nghip
ngun vn vi chi phí thp đng thi phát trin mng kinh doanh tín dng
doanh nghip ca các ngân hàng thng mi.
3. iătng,ăphngăphápăvƠăphm vi nghiên cu
 iătng nghiên cu
- i tng nghiên cu ca đ tài là tình hình và kh nng tip cn ngun tín
dng ngân hàng ca các DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí Minh.
 Phngăphápănghiênăcu
 kim đnh và nhn din các nhân t nh hng đn kh nng tip cn tín
dng ngân hàng ca các DNNVV, đ tài thc hin các bc sau:
 Thu thp d liu nghiên cu bng bng câu hi và k thut phng vn
các nhà qun lỦ ti các DNNVV trên đa bàn nghiên cu. Kích thc
mu là 220 đc la chn theo phng pháp ngu nhiên phân cm.
3

 Nghiên cu dùng phng pháp thng kê mô t và hi quy bng mô
hình Probit đ kim đnh các nhân t nh hng đn kh nng tip cn
tín dng ngân hàng ca các DNNVV trên đa bàn nghiên cu.
 Phm vi nghiên cu
 V không gian: Nghiên cu thông qua kho sát các DNNVV hot đng ti

khu vc Thành ph H Chí Minh.
 V thi gian: D liu dùng đ thc hin lun vn đc thu thp trong khong
thi gian ch yu t nm 2009–2013, trong đó gm d liu đã có sn t các
báo cáo ca Tng cc Hi quan, Tng cc thng kê, Trung tâm thng mi
quc t, Báo cáo thng niên ca các ngân hàng thng mi. D liu s cp
thu đc thông qua kho sát các DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí
Minh trong giai đon cui nm 2013, đc thit k phù hp vi vn đ cn
nghiên cu.
4. Tính mi và nhngăđóngăgópăca lunăvn
Tác gi đã đi sâu vào nghiên cu các nhân t nh hng đn kh nng tip
cn vn tín dng ngân hàng ca các DNNVV trên đa bàn Thành ph H Chí Minh.
Kt qu đã đa ra mt mô hình gm 7 nhân t nh hng gm: s nm hot đng
ca doanh nghip, ngành ngh kinh doanh, kinh nghim ca ch doanh nghip, quy
mô, doanh thu, đ thanh khon và mc đích vay vn ca doanh nghip. Da trên
tình hình nghiên cu va đ cp, lun vn có nhng đóng góp sau:
- Tng quan lỦ thuyt v DNNVV, v tín dng ngân hàng đi vi các
DNNVV, trong đó kt hp lỦ lun và thc tin đ đánh giá vai trò tín dng
ngân hàng đi vi các DNNVV. T đó, giúp cho ngi đc thy đc tm
quan trng ca vn tín dng ngân hàng đi vi hot đng ca các DNNVV
trên đa bàn thành ph H Chí Minh.
- Trên c s lỦ thuyt đã xây dng, lun vn đi sâu phân tích các nhân t nh
hng đn kh nng tip cn tín dng ngân hàng ca các DNNVV trên đa
4

bàn thành ph H Chí Minh, các nhân t này va có tiêu chí đnh lng, va
có tiêu chí đnh tính, thc t vi th trng Vit Nam nên đn gin và d
thc hin.
- Xut phát t nhng hn ch và nhng nguyên nhân nh hng đn kh nng
tip cn tín dng ngân hàng ca các DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí
Minh, lun vn đã đ xut các kin ngh có th vn dng trong thc tin đi

vi các doanh nghip và ngân hàng nhm tng kh nng tip cn tín dng
cho b phn doanh nghip này. Lun vn cng khuyn ngh vi các hip hi,
các c quan qun lỦ nhà nc và các t chc khác có th vn dng nhm góp
phn nâng cao kh nng tip cn vn tín dng ngân hàng ca các DNNVV
trên đa bàn nghiên cu.
5. Kt cu ca lunăvn
Ngoài phn M đu, Kt lun, Mc lc, Danh mc ký hu các ch vit tt,
Danh mc các bng, Danh mc các hình và các Ph lc; lun vn đc b cc theo
04 chng:
- Chng 1: Tng quan v các nhân t nh hng đn kh nng tip cn tín
dng ngân hàng ca doanh nghip nh và va
- Chng 2: Thc trng kh nng tip cn tín dng ngân hàng ca các
DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí Minh
- Chng 3: Phng pháp và kt qu nghiên cu v các nhân t nh hng
đn kh nng tip cn tín dng ngân hàng ca các doanh nghip nh và
va trên đa bàn thành ph H Chí Minh
- Chng 4: Mt s khuyn ngh nhm nâng cao kh nng tip cn tín
dng ngân hàng ca các doanh nghip nh và va trên đa bàn thành ph
H Chí Minh
5

CHNGă1
TNG QUAN V CÁC NHÂN T NHăHNGăN KH NNGăTIP
CN TÍN DNG NGÂN HÀNG CA DOANH NGHIP NH VÀ VA

1.1. NhngăvnăđăcăbnăvădoanhănghipănhăvƠăva
1.1.1. Tng quan v doanh nghip
1.1.1.1. Khái nim Ếa ếoanh nghip
Khon 1 và 2 iu 4 Lut doanh nghip s 60/2005/QH11 ngày 29 tháng 11
nm 2005 thì doanh nghip đc hiu nh sau: Doanh nghip là t chc kinh t có

tên riêng, có tài sn, có tr s giao dch n đnh, đc đng kỦ kinh doanh theo quy
đnh ca pháp lut nhm mc đích thc hin các hot đng kinh doanh. Kinh doanh
là vic thc hin liên tc mt, mt s hoc tt c các công đon ca quá trình đu
t, t sn xut đn tiêu th sn phm hoc cung ng dch v trên th trng nhm
mc đích sinh li.
T khái nim trên chúng ta thy: doanh nghip là t chc kinh t v li vì
mc tiêu kinh doanh ca h là nhm ti đa hóa li nhun, mc dù có mt s ít các
doanh nghip hot đng trong lnh vc công ích, không hoàn toàn nhm mc tiêu
li nhun.
1.1.1.2. Phợn ệoi Ếa ếoanh nghip
Trong nn kinh t th trng có nhiu loi hình doanh nghip cùng tn ti,
phát trin và cnh tranh ln nhau. Tuy nhiên, đ thun li cho vic qun lỦ, h tr
các doanh nghip phát trin, ngi ta thng da theo nhng tiêu thc khác nhau đ
phân loi các doanh nghip.
Da vào hình ỏhẾ pháp ệý ếoanh nghip, ỏheo Luỏ Doanh nghip 2005 ỏhì
hình ỏhẾ pháp ệý Ếa ẾáẾ ệoi hình ếoanh nghip  Viỏ Nam ẽao gm:
 Công ty trách nhim hu hn (bao gm công ty trách nhim hu hn hai
thành viên tr lên và công ty trách nhim hu hn mt thành viên) là
doanh nghip mà các thành viên trong công ty chu trách nhim v các
khon n và ngha v tài sn khác ca công ty trong phm vi s vn điu
l ca công ty.
6

 Công ty c phn là doanh nghip mà vn điu l ca công ty đc chia
thành nhiu phn bng nhau gi là c phn. Cá nhân hay t chc s hu
c phn ca doanh nghip đc gi là c đông và chu trách nhim v các
khon n và các ngha v tài sn khác trong phm vi s vn đã góp vào
doanh nghip.
 Công ty hp danh là doanh nghip trong đó có ít nht hai thành viên là
ch s hu ca công ty, cùng kinh doanh di mt cái tên chung (gi là

thành viên hp danh). Thành viên hp danh phi là cá nhân và chu trách
nhim bng toàn b tài sn ca mình v các ngha v ca công ty. Ngoài
ra trong công ty hp danh còn có các thành viên góp vn.
 Doanh nghip t nhân là doanh nghip do mt cá nhân làm ch và t chu
trách nhim bng toàn b tài sn ca mình v mi hot đng ca doanh
nghip. Mi cá nhân ch đc quyn thành lp mt doanh nghip t nhân.
Da vào ệnh vẾ hoỏ đng Ệinh ếoanh, ẾáẾ ếoanh nghip Ếó ỏh đẾ Ếhia
ỏhành: ếoanh nghip ỏài Ếhính và ếoanh nghip phi ỏài Ếhính.
 Doanh nghip tài chính là doanh nghip hot đng trong lnh vc tài
chính, là các t chc tài chính trung gian nh các ngân hàng thng mi,
các công ty tài chính, các công ty bo him… Nhng doanh nghip này
cung ng cho nn kinh t các dch v tài chính, tin t, bo him…
 Doanh nghip phi tài chính là các doanh nghip ly hot đng sn xut
kinh doanh các hàng hóa và dch v thông thng là chyu.
Da vào quy mô Ệinh ếoanh ngi ỏa Ếhia ếoanh nghip ỏhành ếoanh nghip
ện, ếoanh nghip va và ếoanh nghip nh.
Vic quy đnh tiêu thc nh th nào là doanh nghip ln, DNNVV là tùy
thuc vào điu kin kinh t, xã hi ca tng nc trong tng giai đon cth.
Thông thng nhng tiêu thc đc la chn là: S lng cán b công nhân
viên bình quân, vn đu t, tng tài sn, doanh thu tiêu th. Riêng  Vit Nam hin
nay thì cn c vào hai tiêu thc là s lao đng làm vic bình quân và tng ngun
7

vn đ phân loi doanh nghip thành siêu nh, doanh nghip nh và doanh nghip
va.
Vic phân loi theo tiêu thc này nhm giúp cho Nhà nc có nhng chin
lc và nhng chính sách hp lỦ nhm h tr phát trin các DNNVV trong tng
thi k, tng giai đon phát trin kinh t xã hi c th, đc bit là trong lúc nn kinh
t đang gp nhiu khó khn nh lm phát, khng hong ….
1.1.2. Tiêu chun doanh nghip nh và va

Tiêu chun phân loi DNNVV thng da trên hai quan đim: “kinh t” và
“thng kê”. Theo quan đim“kinh t”, mt công ty đc đánh giá là nh nu nó đáp
ng ba tiêu chí sau đây: (1) nó chim mt phn tng đi nh trong th trng ca
nó; (2) nó đc s hu bi nhng cá nhân và không đc qun lỦ bi mt c cu
chính thc; (3) nó hot đng đc lp và không phi là mt b phn ca mt doanh
nghip ln hn. Quan đim“thng kê” v DNNVV thì cn c trên ba khía cnh
chính: (1) xác đnh lng đóng góp ca doanh nghip vào GDP, vic làm và xut
khu; (2) so sánh mc đ đóng góp vào nn kinh t quc gia ca các công ty này
theo thi gian; (3) m rng phm vi so sánh trên bình din gia các quc gia. Tuy
nhiên, c hai quan đim đu phát sinh mt s đim yu, chng hn nh theo quan
đim kinh t cho rng mt doanh nghip nh đc s hu bi nhng cá nhân và
không đc qun lỦ bi mt c cu chính thc, không phù hp vi quan đim thng
kê khi mà mt công ty ch sn xut quy mô nh nhng có đn hn 200 nhân viên.
Theo T Chc Công Nghip Liên Hp Quc (UNIDO - UN Industrial
Development Organization), đnh ngha mt DNNVV là mt vn đ quan trng cho
s phát trin ca mt quc gia, ph thuc nhiu vào mc đích, đnh hng phát
trin. Tùy vào chính sách phát trin khác nhau mà UNIDO t vn cho các nc
nhng tiêu chun đnh lng, đnh tính đ đnh ngha mt DNNVV. Di đây là
bng tóm tt các ch tiêu chính có th đc s dng đ phân bit gia DNNVV và
các doanh nghip ln.


8

Bng 1.1 Nhng tiêu chun đnh tính đ phân loi doanh nghip
Niădung
DoanhănghipănhăvƠăva
Doanhănghipăln
Qun lỦ
 Ch doanh nghip là cá nhân

 Có s kiêm nhim các chc
nng trong công ty
 Có b máy qun lỦ công ty
 Có s phân chia chc nng
rõ ràng gia các b phn
Nhân viên
 Không có bng cp chuyên
môn
 Có kin thc tng quát
 Có bng cp chuyên môn
 Có s chuyên môn hóa trong
kin thc ln công vic
T chc
Liên lc ch yu thông qua t
cách cá nhân
Thông tin truyn thông mang
tính chính thc
Bán hàng
V th cnh tranh không xác
đnh và không chc chn
V th cnh tranh mnh
Mi quan h vi
ngi mua
Không n đnh
Có mi quan h dài hn vng
chc
Nng sut
Cn c ch yu vào lao đng
Cn c ch yu vào ngun
vn, quy mô kinh t

Nghiên cu phát
trin
Tip cn trc quan, hoàn toàn
ph thuc vào th trng
Có kh nng tác đng mnh
m đn th trng
Tài chính
Ph thuc vào ngân sách ca
cá nhân, gia đình
C cu s hu đa dng, tip
cn vi c th trng vn bên
ngoài
[Ngun: UNIDO]
Tiêu chun phân loi DNNVV phn ln đc quyt đnh bi mc đích thit
lp tiêu chun. Mc đích thng gp nht là nm vng đc tình hình hot đng
kinh doanh, kt cu t l ca các doanh nghip  các quy mô khác nhau trong nn
kinh t quc dân đng thi tin hành qun lỦ các doanh nghip đó v phng din
hành chính, kinh t và pháp lut…  nhiu quc gia, tiêu chun phân loi DNNVV
 các ngành khác nhau cng có nhng khác bit nht đnh. Di đây là bng tiêu
chun phân đnh DNNVV ca mt s quc gia và vùng lãnh th trong khu vc và
trên th gii:





9

Bng 1.2 Tiêu chun phân đnh doanh nghip nh và va ca mt s vùng
lụnh th trên th gii

Vùngăkinhătămiăni
EU
USA
ASIA(Mlysia)
EGYPT
GHANA
BRAZIL
RUSSIA
INDIA
CHINA





Công
nghip
Thngă
mi



Cáchăgi
Small and

Medium
Enterprise
Small
and
Medium
Business
Small and
Medium
Enterprise
Micro,
Small and
Medium
Enterprise
Small and
Medium
Enterprise
Small and
Medium
Enterprise
Small and
Medium
Enterprise
Small and
Medium
Enterprise
Micro,
Small and
Medium
Enterprise
Small and

Medium
Enterprise
Săngiălaoăđng
Siêuănh
< 10
0
< 5
1 – 4
n 5
n 19
n 9
0
0
0
Nh
< 50
< 100
5 – 50
5 – 14
6 – 29
20 – 99
10 – 49
15 – 100
0
< 300
Va
< 250
< 500
51 – 150
15 – 49

30 – 99
100 – 499
50 – 99
101 – 250
0
300 –
2000
Doanh thu
Siêuănh
3 triu $
0
250.000 RM
0
10.000 $
0
0
0
< 50 triu
Rs
0
Nh
13 triu $
0
< 10 triu RM
0
100.000 $
0
0
≤ 400
triu RUB

≤ 60 triu
Rs
< 30 Y
Va
67 triu $
0
n 25 triu
RM
0
1 triu $
0
0
≤ 1 t
RUB
≤ 99 triu
Rs
≤ 300
triu Y
[Ngun: Liỏeọaỏuọe Review, tr.23]
 Vit Nam, tiêu chí phân loi DNNVV đc quy đnh ti Khon 1, iu 3,
Ngh đnh s 56/2009/N-CP ngày 30/6/2009 ca Chính ph v nh ngha
DNNVV:
DNNVV là c s kinh doanh đã đng kỦ kinh doanh theo quy đnh pháp lut,
đc chia thành ba cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun vn (tng
ngun vn tng đng tng tài sn đc xác đnh trong bng cân đi k toán ca
doanh nghip) hoc s lao đng bình quân nm (tng ngun vn là tiêu chí u tiên),
c th nh sau:
Bng 1.3 Phân loi DNNVV theo khu vc kinh t  Vit Nam
Quy mô
Doanh

nghipăsiêuă
nh
Doanhănghipănh
Doanhănghipăva
Khuăvc
S lao đng
Tng ngun
vn
S lao đng
Tng ngun
vn
S lao đng
Nông, lâm
nghip và
thy sn
10 ngi tr
xung
20 t đng
tr xung
T trên 10
ngi đn
200 ngi
T trên 20 t
đng đn
100 t đng
T trên 200
ngi đn
300 ngi
Công nghip
và xây dng

10 ngi tr
xung
20 t đng
tr xung
T trên 10
ngi đn
200 ngi
T trên 20 t
đng đn
100 t đng
T trên 200
ngi đn
300 ngi
Thng mi
và dch v
10 ngi tr
xung
20 t đng
tr xung
T trên 10
ngi đn
50 ngi
T trên 10 t
đng đn 50
t đng
T trên 50
ngi đn
100 ngi
[Ngun: Ngh đnh Ỏ 56/2009/N-CP, tr.27]
10

1.1.3. c đim ca doanh nghip nh và va
Bên cnh nhng đc đim ca Doanh nghip nói chung nh hot đng sn
xut kinh doanh hay dch v nhm ti đa hóa li nhun, các doanh nghip nh và
va cng có nhng đc đim riêng.
DNNVV có nhng li th rõ ràng, chng hn nh:
- a dng v loi hình s hu: DNNVV tn ti và phát trin  mi loi
hình khác nhau nh doanh nghip có vn đu t nc ngoài, doanh
nghip nhà nc, doanh nghip t nhân, công ty trách nhim hu hn,
công ty c phn, hp tác xã.
- Nng đng và linh hot trc nhng thay đi ca th trng: do DNNVV
có mc đu t ban đu thp, s dng ít lao đng và tn dng các ngun
lc ti ch nên kh nng chuyn hng kinh doanh, chuyn đi mt bng,
chuyn đi loi hình doanh nghip nhanh và d dàng.
- T chc sn xut, t chc qun lỦ gn nh, các quyt đnh qun lỦ thc
hin nhanh, công tác kim tra, điu hành trc tip qua đó góp phn tit
kim chi phí qun lỦ doanh nghip.
- Vn đu t ban đu ít, hiu qu cao, thu hi nhanh, điu này to sc hp
dn cho các nhà đu t sn xut kinh doanh mnh dn đu t vào khu vc
này.
Tuy nhiên, khu vc DNNVV cng phát sinh nhiu nhc đim nh:
- Hn ch v sn phm, dch v: các DNNVV thng ch kinh doanh mt
vài sn phm dch v phù hp vi trình đ và kinh nghip ca ch doanh
nghip.
- Ngun lc tài chính hn ch: vn kinh doanh ca các DNNVV ch yu là
vn t có ca ch s hu doanh nghip, vay mn t ngi thân, bn bè,
kh nng tip cn vi ngun vn tín dng ngân hàng thp.
- Trình đ qun lỦ cha cao: các ch doanh nghip thng là nhng lao
đng ph thông, k thut viên, k s t đng ra thành lp và vn hành
doanh nghip. H va là ngi qun lỦ doanh nghip, va tham gia trc

11

tip vào sn xut nên mc đ chuyên môn trong qun lỦ không cao. Các
DNNVV hot đng ch yu da vào nng lc và kinh nghim ca bn
thân ch doanh nghip nên b máy qun lỦ thng gn nh, các quyt
đnh trong qun lỦ cng đc thc hin rt nhanh chóng.
- Trình đ tay ngh ca ngi lao đng thp: các ch DNNVV thng
không đ nng lc cnh tranh vi các doanh nghip ln trong vic thuê
nhng ngi lao đng có tay ngh cao do hn ch v kh nng tài chính.
Ngoài ra, s không n đnh khi làm vic cho các DNNVV, c hi đ phát
trin thp ti các doanh nghip này cng tác đng làm cho nhiu lao đng
có k nng không mun làm vic cho khu vc này.
- Kh nng v công ngh thp do không đ tài chính cho vic nghiên cu,
trin khai, nhiu DNNVV cho dù có nhng sáng kin công ngh nhng
không đ tài chính cho vic nghiên cu trin khai nên không th hình
thành công ngh mi hoc b các doanh nghip ln mua vi giá r.
1.1.4. Vai trò ca doanh nghip nh và va
DNNVV tuy là nhng doanh nghip có quy mô nh v vn, lao đng và
doanh thu, nhng có vai trò quan trng trong nn kinh t, bi nó chim t trng ln
(Theo Hip Hi Các DNNVV,  nc ta DNVVN chim khong 95% trong tng s
doanh nghip đng kỦ), vì th nó đóng góp vào tng sn lng và to vic làm là rt
đáng k.
Hin nay, đi vi nhiu quc gia các DNVVN vn là xng sng trong s
phát trin ca nn kinh t. Trong điu kin ngày nay, s phát trin ca chuyên môn
hóa và hp tác hóa đã không cho phép mt doanh nghip t khép kín chu trình sn
xut kinh doanh mt cách có hiu qu mà thay vào đó là các DNVVN là v tinh ca
doanh nghip ln t ra rt thích hp.
Nhng nét c bn v vai trò ca DNNVV c th nh sau:
- Các DNNVV cung cp mt lng sn phm hàng hóa dch v đáng k
cho nn kinh t.

12

- Các DNNVV trong nn kinh t góp phn to vic làm và thu nhp cho
ngi lao đng.
- Các DNNVV thu hút vn đu t trong nn kinh t .
- Hot đng ca các DNNVV góp phn làm cho nn kinh t nng đng, đt
hiu qu kinh t cao.
- Các DNNVV có vai trò tích cc đi vi s phát trin kinh t đa phng,
khai thác tim nng th mnh ca tng vùng. Phát trin các DNNVV s
giúp các đa phng khai thác th mnh v đt đai, tài nguyên, lao đng
trong mi lnh vc phc v phát trin kinh t đa phng.
- Các DNNVV to đc mi liên kt cht ch vi các tng công ty nhà
nc, các tp đoàn xuyên quc gia…
1.2. TínădngăngơnăhƠngăđiăviădoanhănghipănhăvƠăva
1.2.1. Khái nim và đc đim tín dng ngân hàng
Theo khon 14 và 16 iu 4 Lut Các T Chc Tín Dng s 47/2010/QH12:
Cp ỏín ếng là vic tha thun đ t chc, cá nhân s dng mt khon tin
hoc cam kt cho phép s dng mt khon tin thep nguyên tc có hoàn tr bng
nghip v cho vay, chit khu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bo lãnh ngân
hàng và các nghip v cp tín dng khác.
Cho vay là hình thc cp tín dng, theo đó bên cho vay giao hoc cam kt
giao cho khách hàng mt khon tin đ s dng vào mc đích xác đnh trong mt
thi gian nht đnh theo tha thun vi nguyên tc có hoàn tr c gc và lãi.
Nói cách khác, nu xem xét tín dng ngân hàng nh mt quá trình, có th
phát biu tín dng ngân hàng là s vn đng ca giá tr vn ln lt qua ba giai
đon:
- Giai đon cho vay: chuyn giao cho bên đi vay mt lng giá tr nht
đnh biu hin di hình thái tin t hoc hin vt.
- Giai đon s dng vn: bên đi vay s dng tm thi tài sn trên trong mt
thi gian nht đnh, ht thi gian tha thun, bên đi vay hoàn tr li cho

bên cho vay.
13

- Giai đon hoàn tr: sau thi gian s dng vn vay bên đi vay phi hoàn
tr cho bên cho vay mt giá tr vn ln hn giá tr lúc cho vay. Phn
chênh lch đó có th xem là li tc ca bên cho vay.
1.2.2. c đim ca tín dng ngân hàng đi vi DNNVV
Xut phát t đc đim ca các DNNVV nh quy mô vn và tài sn nh bé;
s sách và báo cáo k toán không rõ ràng, minh bch; s dng công ngh lc hu
trong sn xut kinh doanh; trình đ tay ngh công nhân viên cng nh trình đ qun
lỦ ca ch doanh nghip còn  mc thp…. Do đó, quan h tín dng gia DNNVV
vi các ngân hàng thng mi có nhng đc đim sau đây:
 Th nht, v quy mô tín dng: rt thp nu tính bình quân trên mt DNNVV.
 Th hai, v thi hn tín dng: ch yu là vay ngn hn.
 Th ba, v đm bo tín dng: hu ht các DNNVV phi có tài sn đm bo khi
vay vn các ngân hàng thng mi.
 Th t, v mc đích s dng ca vn vay: ch yu s dng b sung vn lu
đng.
 Th nm, v lãi sut: ít đc u đãi lãi sut, lãi sut theo s n đnh ca các
ngân hàng thng mi do DNNVV cha có s tín nhim cao t các ngân hàng
thng mi.
 Th sáu, v kh nng hoàn tr n vay: DNNVV d gp khó khn trong vic tr
n vay khi có s bin đng trên th trng tài chính, tin t nh: lm phát, khng
hong kinh t, tài chính ….
1.2.3. Mt s hình thc tín dng ngân hàng đi vi các DNNVV
S phát trin ca nn kinh t kéo theo mi quan h tín dng ngân hàng ngày
càng đa dng và phc tp thông qua các hình thc khác nhau. Có rt nhiu cách
phân loi tín dng ngân hàng da vào các cn c khác nhau tùy theo mc đích
nghiên cu. Tuy nhiên ngi ta thng phân loi theo mt s tiêu thc sau:
 Phân loi theo thi gian cp tín dng:

14

Theo quy ch cho vay ca các t chc tín dng đi vi khách hàng cùng vi
Quyt nh 1627/2001/Q-NHNN ngày 31/12/2000 ca Thng c Ngân Hàng
Nhà Nc Vit Nam thì tín dng đc phân thành 3 loi sau:
 Tín dng ngn hn: là loi tín dng có thi hn di mt nm, thng đc
s dng vào nghip v thanh toán, cho vay b sung thiu ht tm thi v vn
lu đng ca các doanh nghip hay cho vay phc v nhu cu sinh hot tiêu
dùng ca cá nhân. Hình thc tín dng này đc xác đnh phù hp vi chu k
sn xut kinh doanh và kh nng tr n ca khách hàng.
 Tín dng trung hn: có thi hn t 1 đn 5 nm, đc dùng đ cho vay vn
phc v nhu cu mua sm tài sn c đnh, ci tin đi mi k thut, m rng
và xây dng các công trình nh có thi hn thu hi vn nhanh.
 Tín dng dài hn: là loi tín dng có thi hn trên 5 nm, đc s dng đ
cung cp vn cho xây dng c bn, ci tin và m rng sn xut có quy mô
ln.
Thng thì tín dng trung và dài hn đc đu t đ hình thành vn c đnh
và mt phn vn ti thiu cho hot đng sn xut. Thi gian cho vay ca hai hình
thc này không đc vt quá thi hn hot đng còn li theo quyt đnh thành lp
hoc giy phép thành lp đi vi pháp nhân.
 Phân loi theo mc đích s dng vn vay:
 Tín dng sn xut và lu thông hàng hoá: là loi tín dng đc cung cp cho
các doanh nghip đ h tin hành sn xut và kinh doanh.
 Tín dng tiêu dùng: là loi tín dng đc cp phát cho cá nhân đ đáp ng
nhu cu tiêu dùng. Loi tín dng này thng đc dùng đ mua sm nhà ca,
xe c, các thit b gia đình Tín dng tiêu dùng ngày càng có xu hng tng
lên.
 Phân loi theo tính cht đm bo ca các khon cho vay:
 Tín dng có bo đm: là loi hình tín dng mà các khon cho vay phát ra đu
có tài sn tng đng th chp, có các hình thc nh: cm c, th chp,

chit khu và bo lãnh.
15

 Tín dng không có bo đm: là loi hình tín dng mà các khon cho vay phát
ra không cn tài sn th chp mà ch da vào tín chp. Loi hình này thng
đc áp dng vi khách hàng truyn thng, có quan h lâu dài và sòng phng
vi ngân hàng, khách hàng này phi có tình hình tài chính lành mnh và có
uy tín đi vi ngân hàng nh tr n đy đ, đúng hn c gc ln lãi, có d án
sn xut kinh doanh kh thi, có kh nng hoàn tr n
 Phân loi theo tng sn phm tín dng:
 Cho vay theo hn mc tín dng: là s d n cho vay cao nht mà ngân hàng
cam kt s thc hin cho mt khách hàng, có hiu lc trong mt thi gian
nht đnh, thng là mt nm. Hn mc tín dng đc xác đnh trên c s
nhu cu vay vn ca khách hàng và kh nng đáp ng ca ngân hàng. Khi đã
đc ngân hàng n đnh hn mc tín dng thì khách hàng đc quyn vay
vn vi s d trong phm vi ca hn mc tín dng đó. Nu khách hàng vay
tr nhiu đt trong k thì tng s tin cho vay có th vt quá hn mc tín
dng nhiu ln, điu này càng tt vì vòng quay vn tín dng ngân hàng gia
tng. Cho vay theo hn mc tín dng có đc đim sau: (1) Luân chuyn vn
tín dng ngân hàng tham gia toàn b vào vòng quay vn ca doanh nghip,
t khâu d tr đn khâu sn xut và lu thông; (2) Vn tín dng ngân hàng
phát sinh theo nhu cu ca quá trình tun hoàn luân chuyn vn mà không
ph thuc vào tình hình d tr vt t, hàng hóa; (3) Do vn tín dng ngân
hàng tham gia vào toàn b quá trình luân chuyn vn ca doanh nghip nên
các th tc cho vay đc thc hin đn gin dn, to điu kin cho doanh
nghip nhn đc vn kp thi.
 Cho vay tng ln: Áp dng cho các t chc kinh t có nhu cu vay vn
không thng xuyên có tính cht đt xut, không đc n đnh hn mc tín
dng. Cho vay tng ln có đc đim sau: (1) Vn tín dng ngân hàng ch
tham gia vào mt giai đon hay mt quy trình nht đnh trong chu k sn

xut kinh doanh, chu k luân chuyn vn ca đn v; (2) V phía ngân hàng
vic cho vay và thu n đc x lỦ theo tng món vay; (3) Mi ln phát sinh
16

nhu cu vay vn bt buc bên vay phi tin hành các th tc làm đn xin vay
kèm theo các chng t hóa đn xin vay đ cán b tín dng kim tra đi
tng vay vn, nu đi tng vay vn phù hp s gii quyt cho vay.
 Cho vay theo hn mc thu chi: Là mt hình thc cp tín dng cho khách
hàng, theo đó ngân hàng cho phép khách hàng chi vt s d có trên tài
khon thanh toán ca khách hàng đ thc hin các giao dch thanh toán kp
thi cho nhu cu sn xut kinh doanh.  đc vay theo phng thc này,
khách hàng phi là nhng khách hàng quen bit, thng xuyên giao dch qua
ngân hàng, tình hình tài chính tng đi n đnh.
 Cho vay hp vn: Là loi hình cho vay, trong đó mt nhóm ngân hàng
thng mi cùng tham gia tài tr chung mt d án vay. Trong đó mt ngân
hàng làm đu mi dàn xp, phi hp các ngân hàng còn li đ cùng cho vay.
Loi hình này áp dng trong trng hp d án có quy mô vn ln, vt quá
kh nng tài tr ca mt ngân hàng hoc vt quá quy đnh gii hn ca lut
pháp. Nó cng đc s dng vi mc tiêu phân tán ri ro ca ngân hàng.
 Bo lãnh: là hình thc cp tín dng, theo đó ngân hàng cam kt vi bên nhn
bo lãnh v vic ngân hàng s thc hin ngha v tài chính thay cho khách
hàng khi khách hàng không thc hin hoc thc hin không đy đ ngha v
đã cam kt; khách hàng phi nhn n và hoàn tr cho ngân hàng theo tha
thun. Các loi hình bo lãnh c bn bao gm: bo lãnh vay vn, bo lãnh
thanh toán, bo lãnh d thu, bo lãnh thc hin hp đng, bo lãnh đm bo
cht lng sn phm, bo lãnh hoàn tin ng trc, bo lãnh đi ng, xác
nhn bo lãnh, đng bo lãnh…
 Phát hành tín dng th (Letter of Credit - L/C): là nghip v do ngân hàng
thc hin đ phc v cho vic mua hàng hóa/ dch v ca các doanh nghip
theo phng thc tín dng chng t và thi gian thanh toán cho ngi th

hng tuân th theo “Quy tc thc hành thng nht v tín dng chng t”
(Uniform Cuctoms and Practice for Documentary Credits – UCP).