Luận văn thạc sĩ Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng TMCP Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
……
……


MAI TH THÙY DUNG



CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG
SINH LI CA CÁC NGÂN HÀNG THNG
MI C PHN VIT NAM


LUN VN THC S KINH T










TP. H CHÍ MINH, 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

……
……


MAI TH THÙY DUNG



CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG
SINH LI CA CÁC NGÂN HÀNG THNG
MI C PHN VIT NAM


Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mã ngành : 60340201

LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN TH XUÂN LIU



TP. H CHÍ MINH, 2014


LI CAM OAN
Tôi tên là: Mai Th Thùy Dung
Sinh ngày: 21/08/1987

Là hc viên Cao hc K20 Ngành Tài Chính – Ngân Hàng.
Mã s hc viên: 7701100739
Cam đoan đ tài: “CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG SINH LI
CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM”
Ngi hng dn khoa hc: TS. Nguyn Th Xuân Liu
Lun vn đc thc hin ti trng đi hc Kinh T TP.HCM
 tài này là công trình nghiên cu ca riêng tôi, không sao chép bt k tài liu nào và
cha đc công b ni dung này bt k  đâu; các s liu đc chú thích ngun gc rõ
ràng, minh bch.
Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v li cam đoan ca tôi.

TP H Chí Minh, ngày tháng 05 nm 2014
Tác gi










MC LC
TRANG BÌA PH
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC BNG BIU
DANH MC  TH
PHN M U 1

1. S CN THIT CA  TÀI 1
2. MC TIÊU NGHIÊN CU 2
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2
4. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU 3
5. KT CU CA  TÀI 3
6. Ý NGHA THC TIN 4
CHNG 1: 5
C S
LÝ THUYT V CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG 5
SINH LI CA NGÂN HÀNG THNG MI 5
1.1 C S LÝ THUYT V NGÂN HÀNG THNG MI 5
1.1.1 Khái nim ngân hàng thng mi 5
1.1.2 c trng ca ngân hàng thng mi 6
1.1.3 Vai trò và chc nng ca ngân hàng thng mi 7
1.1.4 Xu hng phát trin hin nay đi vi hot đng ca các ngân hàng thng mi 8
1.1.5 Tng quan các nghiên cu trc đây v các nhân t nh hng đn kh nng sinh
li ca ngân hàng thng mi 10
1.2 C S LÝ LUN V KH NNG SINH LI CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI 15
1.2.1 Khái nim v kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi 15
1.2.2 Các ch tiêu đánh giá kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi 16
1.2.2.1 T sut sinh li trên tng tài sn (ROA) 16


1.2.2.2 T sut sinh li trên vn ch s hu (ROE) 17
1.2.2.3 T l thu nhp lãi cn biên (NIM) 17
1.2.2.4 T l thu nhp ngoài lãi cn biên (NNIM) 18
1.3 CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG SINH LI CA NGÂN
HÀNG THNG MI 18
1.3.1 Nhóm nhân t khách quan 19

1.3.1.1 Môi trng kinh t, chính tr, xã hi: 19
1.3.1.2 Môi trng pháp lý 19
1.3.1.3 S thanh tra, giám sát ca ngân hàng trung ng các cp 19
1.3.1.4 S cnh tranh gia các ngân hàng thng mi 19
1.3.2 Nhóm nhân t ch quan 20
1.3.2.1 Nng lc tài chính: 20
1.3.2.2 Nng lc điu hành, qun tr: 20
1.3.2.3 ng dng tin b khoa hc công ngh 21
1.3.2.4 Trình đ, cht lng ca ngi lao đng 21
1.4 CÁC PHNG PHÁP ÁNH GIÁ CÁC NHÂN T
NH HNG N KH
NNG SINH LI CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI 21
1.4.1 Phng pháp phân tích đnh tính 21
1.4.1.1 Nhóm ch tiêu liên quan đn tài sn ca ngân hàng thng mi 22
1.4.1.2 Nhóm ch tiêu phn ánh kh nng đm bo v vn: 23
1.4.2 Phng pháp đnh lng 24
KT LUN CHNG 1 25
CHNG 2: 27
CÁC NHÂN T
NH HNG N KH NNG SINH LI CA CÁC NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM GIAI ON 2007 - 2012 27
2.1 THC TRNG KH NNG SINH LI CA CÁC NGÂN HÀNG THNG
MI C PHN VIT NAM GIAI ON 2007 - 2012 27


2.1.1 Gii thiu tng quan v h thng ngân hàng thng mi c phn Vit Nam giai
đon 2007 - 2012 27
2.1.2 Sut sinh li trên tng tài sn (ROA) 28
2.1.3 Sut sinh li trên vn ch s hu (ROE) 29
2.1.4 Ch s thu nhp lãi cn biên (NIM) 30

2.1.5 T l thu nhp ngoài lãi cn biên (NNIM) 31
2.2 CÁC NHÂN T NH HNG N KH
 NNG SINH LI CA NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM GIAI ON 2007 – 2012. 31
2.2.1 Nhóm ch tiêu phn ánh quy mô, cht lng tài sn 31
2.2.1.1 Quy mô tài sn 31
2.2.1.2 C cu tài sn: 32
2.2.1.3 T l n xu 33
2.2.2 Nhóm ch tiêu phn ánh kh nng đm bo v vn 35
2.2.2.1 Vn điu l 35
2.2.2.2 H s đòn by tài chính: 37
2.3 KIM NH CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG SINH LI CA
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM GIAI ON 2007 – 2012
BNG MÔ HÌNH NH LNG 38
2.3.1 La chn bin 38
2.3.1.1 Bin ph thuc 38
2.3.1.2 Bin đc lp 38
2.3.2 Th
ng kê mô t các bin nhp lng 44
2.3.3 Mô hình nghiên cu 46
2.3.4 Kt qu thc nghim chy mô hình hi quy 47
2.3.4.1 Mô hình c lng (ROA) 47
2.3.4.2 Mô hình c lng (ROE) 51


2.4 NHN XÉT CHUNG V KH NNG SINH LI VÀ CÁC NHÂN T NH
HNG N KH NNG SINH LI CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
VIT NAM GIAI ON 2007 – 2012 52
2.4.1 Nhng kt qu đt đc 52
2.4.2 Nhng hn ch trong hot đng ngân hàng thng mi Vit Nam 53

2.4.3 Nhng nguyên nhân ch yu 53
2.4.3.1 Môi trng kinh t v mô 53
2.4.3.2. Môi tr
ng pháp lý 54
2.4.3.3 Hot đng thanh tra, giám sát, điu hành h thng ngân hàng thng mi ca
Ngân hàng Nhà nc 54
2.4.3.4 Tính cnh tranh trên th trng 55
2.4.3.5 Nng lc qun lý, điu hành ca các ngân hàng thng mi 55
2.4.3.6 ng dng công ngh thông tin 56
2.4.3.7 Trình đ, cht lng nhân viên ngân hàng 57
KT LUN CHNG 2 57
CH
NG 3: 58
GII PHÁP KIM SOÁT CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG SINH
LI CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM 58
3.1 NH HNG PHÁT TRIN CA H THNG NGÂN HÀNG THNG MI
VIT NAM N NM 2020 58
3.2 GII PHÁP KIM SOÁT CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG
SINH LI CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI C PHN VI
T NAM TRONG
THI GIAN TI 59
3.2.1 Gii pháp nhm nâng cao cht lng tài sn ca các ngân hàng thng mi c
phn 59
3.2.1.1 X lý n xu 59
3.2.1.2 Hoàn thin c ch qun tr ri ro tín dng 60
3.2.2 Tng ngun vn t có 61


3.2.3 Gii pháp nhm tng doanh thu 61
3.2.4 Gii pháp tit kim chi phí 62

3.2.5 Gii pháp trong vic ng dng công ngh k thut 63
3.2.6 Gii pháp nhm liên quan đn đi ng nhân lc 63
3.3 KIN NGH I VI CÁC C QUAN QUN LÝ NHM TO IU KIN
CHO CÁC NGÂN HÀNG THNG MI NÂNG CAO KH NNG SINH LI
TRONG THI GIAN TI 64
3.3.1 Kin ngh đi vi các c qun qun lý Nhà nc 64
3.3.1.1 To môi trng kinh t thun li cho s phát trin ca hot đng ngân hàng 64
3.3.1.2 Tip tc hoàn thin h thng pháp lut 65
3.3.2  xut đi vi Ngân hàng Nhà nc 66
KT LUN CHNG 3 67
KT LUN 68
TÀI LIU THAM KHO
PH
 LC











DANH MC CÁC T VIT TT


T vit tt Ting Anh Ting Vit
ABB

An Binh Commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng thng mi c phn
An Bình
ACB Asia Commercial Bank

Ngân hàng thng mi c phn Á
Châu
BANVIET
Viet Capital commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Bn Vit
BIDV
Joint Stock Commercial Bank for
Investment and Development of
Vietnam
Ngân hàng thng mi c phn
u t và Phát trin Vit Nam
BVB
Bao Viet Commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Bo Vit
DAB Eastern Asia Commercial Bank
Ngân hàng thng mi c phn
ông Á
DAIA DaiA Joint Stock Commercial Bank
Ngân hàng thng mi c phn
i Á

EXIM
Vietnam Export Import Commercial
Joint Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Xut Nhp Khu Vit Nam
HDB
Ho Chi Minh City Housing
Development Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Phát trin Thành ph H Chí
Minh
KLB
Kien Long Commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Kiên Long
LIENVIET LienViet Post Joint Stock Commercial Ngân hàng thng mi c phn


Bank Bu đin Liên Vit
MB
Military Commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Quân đi
MDB
Mekong Development Commercial
Joint Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Phát trin Mê Kông

MHB

Housing Bank of Mekong Delta

Ngân hàng thng mi c phn
Phát trin nhà đng bng sông
Cu Long
MSB
Vietnam Maritime Commercial Joint
Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Hàng hi Vit Nam
NAMA Nam A Commercial Joint Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Nam Á
NAVI
Nam Viet Commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Nam Vit
OCB Orient Commercial Joint Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Phng ông
OCEAN Ocean Commercial Joint Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
i Dng
PGB
Petrolimex Group Commercial Joint
Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn

Xng du Petrolimex
PNB
Southern Commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Phng Nam
SAIGON Saigon Bank For Industry And Trade
Ngân hàng thng mi c phn
Sài Gòn Công Thng
SEABANK
Southeast Asia Commercial Joint
Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
ông Nam Á
STB Saigon Thuong Tin Commercial Joint Ngân hàng thng mi c phn


Stock Bank Sài Gòn Thng Tín
TECHCOM
Vietnam Technological and
Commercial Joint Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
K Thng Vit Nam
TPB
Tien Phong Commercial Joint
Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Tiên Phong
TB Trung bình
VCB

Joint stock commercial Bank for
Foreign Trade of Vietnam
Ngân hàng thng mi c phn
Ngoi thng Vit Nam
VIB
Vietnam International commercial
joint stock bank
Ngân hàng thng mi c phn
Quc T Vit Nam
VIETIN
Industrial and Commercial Bank of
Vietnam
Ngân hàng thng mi c phn
Công Thng Vit Nam
VPB
Vietnam Prosperity Joint - Stock
Commercial Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Vit Nam Thnh Vng
WES
Western Commercial Joint Stock
Bank
Ngân hàng thng mi c phn
Phng Tây
TCTD T chc tín dng


DANH MC BNG BIU

Bng 2.1: T l tài sn c đnh, d n cho vay ca các ngân hàng thng mi c phn giai

đon 2007 – 2012 33
Bng 2.2: K vng v du ca h s các bin đc lp 44

Bng 2.3: Thng kê mô t các bin đc lp và ph thuc trong mô hình nghiên cu 47
Bng 2.4: Kt qu hi quy (ROA) 47
Bng 2.5: Kt qu hi quy (ROE 51























DANH MC  TH

 th 2.1: Sut sinh li trên tng tài sn (ROA) bình quân ca 29 ngân hàng thng mi
c phn giai đon 2007 – 2012 28
 th 2.2: Sut sinh li trên vn ch s hu (ROE) ca 29 ngân hàng thng mi c
phn giai đon 2007 - 2012 30
 th 2.3: Ch s thu nhp lãi cn biên, thu nhp ngoài lãi cn biên ca các ngân hàng
thng mi c phn giai đon 2007 – 2012 30
 th 2.4: Tc đ tng trng tài sn ca các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam
giai đon 2007 – 2012 32
 th 2.5: Tình hình n xu toàn h thng ngân hàng t nm 2007- tháng 2/2013 34
 th 2.6: Tc đ tng vn điu l, vn ch s hu và tng tài sn ca các ngân hàng
thng mi c phn Vit Nam giai đon 2007 – 2012 36
 th 2.7: H s đòn by tài chính ca các ngân hàng thng mi giai c phn Vit Nam
đon 2007 – 2012 37

1



PHN M U
1. S CN THIT CA  TÀI
H thng ngân hàng thng mi là mt trong nhng c s quan trng thúc đy kinh t
phát trin. Vi trình đ công ngh thông tin ngày càng phát trin cng nh xu hng hi
nhp kinh t toàn cu, hot đng kinh doanh ca các ngân hàng thng mi ngày càng đa
dng phong phú nhng cng tim n nhiu ri ro. Cuc khng hong kinh t nm 2008
vi s sp đ ca các ngân hàng thng mi ln  M kéo theo khng hong kinh t toàn
cu là mt minh chng khng đnh s cn thit phi qun lý, giám sát hot đng ca các
ngân hàng thng mi.
Cng nm trong xu hng phát trin kinh t và hi nhp kinh t, Vit Nam đang không
ngng thay đi trên mi mt, trong đó có lnh vc tài chính – ngân hàng. Tri qua nhiu

giai đon thng trm vi bc ngoc ca s ra đi h thng ngân hàng 2 cp gm Ngân
hàng Nhà nc và các ngân hàng thng mi, các ngân hàng thng mi, đc bit là các
ngân hàng thng mi c phn đã có nhng bc chuyn mình mnh m, khng đnh vai
trò ngày càng quan trng trong nn kinh t th trng. Tuy nhiên, t sau nm 2008, các
ngân hàng thng mi c phn Vit Nam bt đu bc l nhng vn đ ln cn quan tâm
nh kh nng thanh khon kém, t l n xu cao, đc bit li nhun và kh nng sinh li
ngày càng gim sút.  gii quyt nhng vn đ nh vy, chúng ta cn phi tr li đc
nhng câu hi nh “Các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam đang hot đng nh
th nào?”, “Nhng nhân t nào đang 
nh hng đn kh nng sinh li ca các ngân hàng
thng mi c phn Vit Nam trong thi gian qua?”. Vi lý do đó, tác gi chn thc hin
đ tài “Các nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca các ngân hàng thng mi c
phn Vit Nam”. Lun vn đc thc hin nhm đánh giá li thc trng hiu qu hot
đng di góc đ kh nng sinh li, cng nh xác đnh nhng nhân t nh hng đn kh
nng sinh li ca các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam, t đó đa ra nhng gii
pháp nhm giúp các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam phát trin n đnh và bn
vng trong thi gian ti.
2



2. MC TIÊU NGHIÊN CU
Vi đ tài “Các nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca các ngân hàng thng mi
c phn Vit Nam”, lun vn tp trung ch yu làm sáng t các vn đ sau:
- Vn đ 1: Thc trng kh nng sinh li ca các ngân hàng thng mi c phn
Vit Nam trong giai đon 2007 – 2012 nh th nào? Nhng yu t nào nh hng đn
kh nng sinh li ca các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam trong giai đon 2007
– 2012?
- Vn đ 2: T nhng phân tích v thc trng kh nng sinh li ca các ngân hàng
thng mi c phn Vit Nam giai đon 2007 – 2012, lun vn phân tích đnh lng

thông qua mô hình hi quy nhm phân tích các yu t nh hng đn kh nng sinh li
ca các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam.
- Vn đ 3: Da vào phân tích thc nghim và kt qu ca mô hình, lun vn đ ra
nhng gii pháp nhm nâng cao kh nng sinh li ca các ngân hàng thng mi Vit
Nam trong thi gian ti.
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
 đt đc mc tiêu nghiên cu đã đ ra, lun vn áp dng các phng pháp nghiên cu
sau:
- Phng pháp nghiên cu đnh tính: Tin hành thu thp và x
lí các s liu liên quan
đn các ch tiêu tài chính phn ánh hot đng ca các ngân hàng thng mi c phn Vit
Nam. Sau khi x lí s liu, tác gi tin hành so sánh, phân tích theo phng pháp din
dch, quy np đ thy đc kh nng sinh li ca các ngân hàng thng mi đã thay đi
nh th nào trong giai đon nm 2007 – 2012.
- Phng pháp nghiên cu đnh lng: Áp dng phng pháp mô hình hi quy theo
phng pháp GMM đ
xác đnh các nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca các
ngân hàng thng mi Vit Nam giai đon 2007 – 2012.
3



4. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
V đi tng nghiên cu: Kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi là mt khái nim
rng, đc đo lng thông qua nhiu phng pháp tip cn khác nhau…Bên cnh đó,
hot đng ca các ngân hàng thng mi chu s tác đng ca nhiu yu t khách quan và
ch quan. Vì vy, đ tài tp trung vào đi tng nghiên cu là các nhân t thuc nng lc
tài chính và môi trng kinh t nh hng đn kh nng sinh li ca các ngân hàng
thng mi.
V thi gian: S liu đc thu thp đ x lý và phân tích tp trung  giai đon t nm

2007 – 2012. ây là giai đon mà hot đng ca các ngân hàng thng mi Vit Nam có
nhng thay đi rõ rt do chu s tác đng ca khng hong kinh t vi hàng lot các v
n
đ ni cm v li nhun st gim, t l n xu tng cao…
V không gian: Do gii hn v s liu nên lun vn tp trung vào 29 ngân hàng thng
mi c phn Vit Nam. Bài vit ch s dng d liu ca các ngân hàng thng mi c
phn ni đa, không tính đn các ngân hàng thng mi nhà nc cha c phn hóa, ngân
hàng liên doanh, ngân hàng và chi nhánh nc ngoài bi s hn ch v d liu thu thp
đc.
5. KT CU CA  TÀI
Ngoài li m đu và kt lun, đ tài gm có 3 chng, gm có:
Chng 1: C s lý thuyt v các nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca ngân hàng
thng mi
Chng 2: Các nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca các ngân hàng thng m
i
c phn Vit Nam giai đon 2007 – 2012
Chng 3: Gii pháp kim soát các nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca các ngân
hàng c phn Vit Nam.
4



6. Ý NGHA THC TIN
Mc đích ca bài nghiên cu này là xác đnh các nhân t nh hng đn kh nng sinh li
ca ngân hàng thng mi c phn Vit Nam trong giai đon 2007- 2012. Bài nghiên cu
giúp ngi đc quan tâm đn lnh vc hot đng ngân hàng, c ch c bn, các nhân t
quan trng nh hng đn kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi c phn Vit
Nam. iu này không ch cho phép các nhà qun lý có trách nhim, các thành viên trong
ngành ngân hàng đánh giá và xây dng mt ngân hàng lành mnh mà kin thc này còn
quan trng vi nhng nhà hoch đnh chính sách đ thit k các quy tc qun lý an toàn

và hiu qu trong lnh vc ngân hàng, t đó có th gim thiu đc nhng tác đng tiêu
cc đn kh nng sinh li ca ngân hàng.



5



CHNG 1:
C S LÝ THUYT V CÁC NHÂN T NH HNG N KH NNG
SINH LI CA NGÂN HÀNG THNG MI
1.1 C S LÝ THUYT V NGÂN HÀNG THNG MI
1.1.1 Khái nim ngân hàng thng mi
Ngân hàng là mt loi hình t chc có vai trò quan trng đi vi nn kinh t nói
chung và đi vi tng cng đng đa phng, ch th tham gia nói riêng. Vi vai trò quan
trng nh vy, nh
ng quan nim th nào v mt ngân hàng và s phân bit nó vi các t
chc phi Ngân hàng khác không hn là điu đn gin. Rõ ràng có th đnh ngha Ngân
hàng thông qua chc nng ca nó, tuy nhiên vn đ  ch không ch chc nng ca các
Ngân hàng thay đi mà có s thâm nhp vào chc nng hot đng Ngân hàng ca các đi
th cnh tranh. Do đó tùy theo điu kin ca mi nc và s phát trin c
a h thng tài
chính nc đó mà có nhng đnh ngha khác nhau v Ngân hàng.
Ngân hàng thng mi là loi ngân hàng giao dch trc tip vi các công ty, xí
nghip, t chc kinh t các nhân, bng cách nhn tin gi, tin tit kim, ri s dng vn
đó đ cho vay, chit khu, cung cp các phng tin thanh toán và cung ng dch v ngân
hàng cho các đi tng nói trên. Ngân hàng thng mi là loi ngân hàng có s lng l
n
và rt ph bin trong nn kinh t. S có mt ca Ngân hàng thng mi hu ht các mt

hot đng ca nn kinh t, xã hi đã chng minh rng:  đâu có mt h thng Ngân hàng
thng mi phát trin, thì  đó s có s phát trin vi tc đ cao ca nn kinh t xã hi và
ngc li.
o lut Ngân hàng ca Cng hòa Pháp 1941
đã đnh ngha: Ngân hàng thng mi
là nhng c s mà ngh nghip thng xuyên là nhn tin bc ca công chúng di hình
thc ký thác, hoc di các hình thc khác, và s dng ngun lc đó cho chính h trong
các nghip v chit khu, tín dng và tài chính.
Theo lut an Mnh nm 1930: Nhng nhà bng thit yu bao gm nhng nghip
v nhn tin gi, buôn bán vàng bc, hành ngh thng mi và các giá tr đa c, các
6



phng tin tín dng và hi phiu, thc hin các nghip v chuyn ngân, đng ra bo
him….
Theo lut các T chc tín dng nm 2011, ngân hàng thng mi là loi hình ngân
hàng đc thc hin tt c hot đng ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác theo
quy đnh nhm mc tiêu li nhun.
Tóm li, s phát trin rng ln v s lng, mng li hot đng cùng v
i vic “thc hin
nhiu chc nng tài chính nht so vi bt k mt t chc kinh doanh nào trong nn kinh
t” đã làm cho ngân hàng thng mi tr thành trung gian tài chính quan trng bc nht
ca nn kinh t.
1.1.2 c trng ca ngân hàng thng mi
Ngân hàng thng mi là mt doanh nghip đc bit trong nn kinh t bi đi tng kinh
doanh ca ngân hàng thng mi là tin và các sn ph
m tài chính. C th hot đng kinh
doanh ca các ngân hàng thng mi mang tính cht trung gian nh trung gian v lãi sut,
mnh giá, k hn…. iu này th hin qua vic các hot đng ca ngân hàng là nhn tin

gi t các ch th tha tin trong nn kinh t đ cp tín dng hoc đu t cho các ch th
thiu vn trong nn kinh t. Hot đng này mang li ngun thu nhp ch yu là ngun thu
nhp t lãi cho ngân hàng thng mi bên cnh các khon thu nhp ngoài lãi nh cung
ng các dch v ngân hàng.
Tuy nhiên, nhng tài sn tài chính mà ngân hàng kinh doanh mang tính ri ro cao, chu s
chi phi mnh m ca môi trng nh môi trng kinh t, pháp lut…Ch mt thay đi
v lãi sut, giá vàng, lm phát, t giá… cng có th nh hng rt ln đn kh nng to ra
li nhu
n ca ngân hàng. Mc dù có tính ri ro cao nhng sc khe ca các ngân hàng
thng mi nh hng rt ln đn toàn b các ngành ngh cng nh tâm lý ca ngi
dân, vì vy, các ngân hàng thng mi luôn chu s giám sát cht ch ca ngân hàng
trung ng.

7



1.1.3 Vai trò và chc nng ca ngân hàng thng mi
Trong s phát trin ca nn kinh t - xã hi, ngân hàng thng mi là mt yu t
không th thiu bi các chc nng c bn ca nó: là trung gian tài chính, to phng tin
thanh toán, trung gian thanh toán, to tin.
Ngân hàng thng mi là mt t chc trung gian tài chính vi hot đng ch yu là
chuyn tit kim thành đu t, đòi hi s ti
p xúc vi hai loi cá nhân và t chc trong
kinh t. Các cá nhân và t chc tm thi thâm ht chi tiêu (tc là chi tiêu cho tiêu dùng và
đu t vt quá thu nhp và vì th h là nhng ngi cn b sung vn). Các cá nhân và t
chc thng d tm thi trong chi tiêu (tc là thu nhp hiên ti ca h ln hn các khon
chi tiêu cho hàng hóa, dch v và do vy h có tin đ tit kim). S tn ti ca hai loi cá
nhân và t chc trên hoàn toàn đc lp vi Ngân hàng, và điu tt yu là tin s chuyn t
nhóm th hai sang nhóm th nht nu c hai cùng có li. Khi đó s hình thành nên mi

quan h tài chính, mà có th là quan h trc tip di hình thc tín dng hoc quan h cp
phát, hùn vn và cng có th là quan h gián tip nu trong quan h trc tip b nhiu gii
hn do không phù hp v qui mô, thi gian, không gian Vi quan h gián tip đòi hi có
s tham gia ca các trung gian tài chính mà vi s chuyên môn hóa h có th gim chi phí
giao dch xung, làm tng thu nhp cho ngi tit kim t đó mà khuyn khích đc tit
kim, đng thi gim phí tn tín dng cho ngi đu t và cng khuyn khích đu t.
Trung gian tài chính đã tp hp nhng ngi tit kim và đu t
, vì vy gii quyt đc
mâu thun ca quan h tài chính trc tip. ng thi do s phân b không đu thông tin
và nng lc phân tích thông tin thng đc gi là tình trng “thông tin không cân xng”
làm gim tính hiu qu ca th trng và các Ngân hàng thng mi có nng lc đ làm
gim đn mc thp nht nhng sai lch đó.
Nh ta đã bit tin - vàng có mt chc nng quan tr
ng là làm phng tin thanh
toán trong trao đi mua bán hàng hóa, dch v, song khi nn sn xut phát trin cao hn,
lng phân phi qua li ngày càng nhiu thì trong thanh toán bng tin mt, vàng gp
nhiu khó khn và ngân hàng thng mi đã to phng tin thanh toán vi nhng u
8



đim nht đnh nó đã tr thành phng tin thanh toán rng rãi đc nhiu ngi chp
nhn.
Mt chc nng na ca ngân hàng thng mi đó là tr thành trung gian thanh toán
ln nht hin nay  hu ht các quc gia. Thay mt cho khách hàng, ngân hàng thng
mi thc hin thanh toán giá tr hàng hóa và dch v, đ vic thanh toán nhanh chóng
thun tin và tit kim chi phí, ngân hàng thng mi đa ra cho khách hàng nhiu hình
thc thanh toán nh thanh toán bng Sec, y nhim chi, nh thu Cung cp mng li
thanh toán đin t, kt ni các qu và cung cp tin giy khi khách hàng cn. Các ngân
hàng thng mi còn thc hin thanh toán bù tr vi nhau thông qua ngân hàng trung

ng hoc thông qua các trung tâm thanh toán, công ngh thanh toán qua ngân hàng
thng mi càng đt hiu qu cao khi qui mô s dng công ngh đó càng đc m rng.
Nhiu hình thc thanh toán đc chun hóa góp phn to tính th
ng nht trong thanh toán
không ch gia các ngân hàng thng mi trong mt quc gia mà còn gia các ngân hàng
trên toàn th gii. Vi các trung tâm thanh toán quc t đc thit lp đã làm tng hiu
qu ca thanh toán qua ngân hàng thng mi, bin ngân hàng thng mi tr thành trung
tâm thanh toán quan trng và có hiu qu, phc v đc lc cho nn kinh t toàn cu.
Ngoài ra Ngân hàng thng mi còn có chc nng “to tin” tc là chc nng sáng
to ra bút t
 giúp góp phn gia tng khi tin cho nên kinh t. Paul A.Samuelson cho
rng: “S tht là toàn b h thng ngân hàng có th làm đc cái mà tng ngân hàng nh
không th làm đc, nó có th m rng vic cho vay n và t đó m rng ngun tin
ngân hàng lên gp nhiu ln so vi s mà các d tr mi to ra cho nó, cho dù mi ngân
hàng nh bao gi cng ch cho vay mt phn s tin ký gi”
1.1.4 Xu hng phát trin hin nay đi vi hot đng ca các ngân hàng thng mi
Tác đng ca quá trình m ca kinh t, t do hóa khu vc tài chính và đc bit là
s thay đi to ln ca khoa hc công ngh đã làm các Ngân hàng thng mi đang phi
tri qua s thay đi ln v cu trúc, chc nng, c cu t chc …nhng thay đi này nh
9



hng không nh đn hot đng ca Ngân hàng thng mi. Nhng xu hng nh hng
đn hot đng ca Ngân hàng thng mi nh:
- Sc ép cung cp đa dng hóa dch v và sn phm: trong thi gian qua trc sc
ép cnh tranh t các t chc tài chính phi ngân hàng cng nh nhng đòi hi cao hn t
phía khách hàng và s thay đi ca công ngh ngân hàng đã các Ngân hàng thng m
i
nhanh chóng gia tng vic m rng các hot đng dch v tài chính phc v khách hàng.

Nhng dch v và các sn phm mi cng to ra nhng ngun thu nhp mi cho Ngân
hàng, trong khi hot đng tín dng đang gp nhiu khó khn nh hin nay thì ngun thu
t các dch v và hot đng khác li ngày càng chim t trong cao trong thu nhp cho
ngân hàng.
- Cnh tranh ngày càng gia tng: các Ngân hàng thng mi đang ph
i đi mt vi
các khách hàng ngày càng “ thông thái” hn, nhy cm hn vi lãi sut nên các khon
tin gi “ trung thành” ca các ngân hàng d dàng b lôi kéo bi các đi th cnh tranh.
Các Ngân hàng thng mi phi đi mt vi s cnh tranh gay gt không ch gia các
ngân hàng vi nhau mà còn vi các t chc phi ngân hàng, các ngân hàng nc ngoài.
- S gia tng chi phí vn: s gia tng cnh tranh cùng vi quá trình tin t hóa din
ra nhanh chóng và quá trình t
 do hóa khu vc tài chính đã làm tng chi phí bình quân
ca các khon tin gi vì các ngân hàng phi tr lãi sut hp dn hn do th trng cnh
tranh quyt đnh. ng thi đ đm bo tính n đnh và phát trin bn vng ca h thng
Ngân hàng, Chính ph yêu cu các Ngân hàng phi s dng vn ch s hu nhiu hn đ
tài tr cho các tài sn ca Ngân hàng điu này đã làm tng chi phí vn ca các Ngân hàng
thng mi
- Tin b v mt công ngh:  phc v khách hàng tn tình, nhanh chóng, tin li
nht buc các Ngân hàng thng mi phi luôn cp nht nhng tin b công ngh mi,
cung cp nhiu dch v tin ích. Phát trin ngân hàng đin t, thanh toán qua mng, th,
máy POT, ATM, gi tin online…
10



- Xu hng m rng quy mô: các Ngân hàng thng mi có xu hng m rng
phm vi hot đng v mt đa lý đ gia tng s lng khách hàng bng vic thành lp
nhiu chi nhánh mi. Ngoài ra xu hng t chc xây dng mô hình tp đoàn kinh t s
hu ngân hàng hay mua li các ngân hàng nh, sáp nhp các ngân hàng vi nhau ngày

càng gia tng
1.1.5 Tng quan các nghiên cu trc đây v các nhân t nh hng đn kh
nng
sinh li ca ngân hàng thng mi

Phn này trình bày nhng bài nghiên cu thc nghim v vn đ kh nng sinh li ca
ngân hàng. Mc tiêu ca phn này chính là đa ra cái nhìn tng quan v các kt qu quan
trng ca nhng tài liu nghiên cu trc đây cng nh hiu rõ hn v nhng tranh lun
và hn ch ca các bài nghiên cu này. Ngoài ra, phn này cng trình bày tng quan v
các tài liu và các mô hình mà tài liu này da vào. Cu trúc ca phn này nh
 sau: đu
tiên là các tài liu nghiên cu v kh nng sinh li trong đó xem xét đn các quy đnh v
ngành ngân hàng, c cu ch s hu và c cu vn ca ngân hàng. Tip theo s trình bày
nhng tài liu nghiên cu thc nghim s dng các mô hình trong đó xem xét đn các
bin: các bin đc trng cho ngành ngân hàng và các bin v mô.
 Các nghiên cu v mi quan h gia các quy đnh nhà nc và kh nng sinh li.
Các quy đnh liên quan đn ngành ngân hàng có mt tác đng đáng k đn các khon
mc trong bng cân đi k toán theo đó s quy đnh cu trúc vn, tính thanh khon và các
qu trong ngành ngân hàng. Kt qu là các quy đnh này s gii hn các quyt đnh kinh
doanh thng ngày ca ngân hàng. Các nghiên cu thng tp trung vào tác đng ca
nhng quy đnh lên các ri ro mà ngân hàng mc phi nhng li ít tp trung vào nhng tác
đng đn kh nng sinh li ca ngân hàng. Tuy nhiên trong bài nghiên cu ca Barth,
Nolle and Rice (1997) các tác gi xem xét các quy đnh cu trúc và kh nng sinh li ca
ngành ngân hàng đi vi các nc thuc khu vc EU và cá nc G10 s dng b d liu
đc thông kê nm 1993. Thông qua vic s dng phng pháp phân tích d liu dng
mng, các tác gi nhn ra rng tn ti nhng khác bit đáng k trong các quy đnh đi vi
11

ngành ngân hàng, cu trúc cng nh kh nng sinh li ca ngành ngân hàng gia các quc
gia đc xem xét.
Tuy nhiên bài nghiên cu trên ch yu da vào nhng phân tích đnh tính v nhng
khác bit trong ngành ngân hàng ca các quc gia thuc liên minh EU. Trong bài nghiên
cu ca Barth và các đng s nm 1997, tác gi đã nhn ra rng vn còn nhng khác bit
đáng k trong các quy đnh liên quan đn ngành ngân hàng gia các quc gia mc dù
ngày càng nhiu các quy đnh quc t đc ra đi. Cu
i cùng các tác gi tin hành kim
đnh kh nng sinh li ca các ngân hàng thông qua vic đo lng (ROE) theo các bin
đc trng cho ngành ngân hàng, đc trng cho các quc gia và bin v các quy đnh. H
tìm ra mi quan h tng đi cht ch gia mt s bin. Bên cnh đó, các tác gi cng
nhn ra rng nhng quy đnh trong ngành ngân hàng gia các quc gia có th gii thích
mt phn nhng khác bit trong kh n
ng sinh li ngành ngân hàng.
Trong mt bài nghiên cu vào nm 2004, Barth và các đng s đã s dng b d liu
ca hn 107 quc gia trên th gii. Các tác gi xem xét liu có tn ti mi quan h nào
gia các quy đnh ca ngân hàng và kh nng sinh li, tính n đnh cng nh s phát trin
ca ngành ngân hàng hay không. V khía cnh kh nng sinh li, các tác gi nhn thy
không tn ti mi liên h
 cht ch nào ca các hn ch lên các hot đng ca ngân hàng
cng nh các t s tài chính. Hn na bài nghiên cu cng nhn ra rng vic giám sát các
quy đnh ca chính ph trong đó tp trung ch yu vào vn đ công b thông tin chính
xác cng nh khuyn khích các hot đng t giám sát trong ni b ngân hàng s có nh
hng tt nht trong vic gia tng kh nng sinh li ca ngân hàng.
Vic gánh chu ri ro ca ngân hàng có tác đng cùng chiu vi kh nng sinh li, ri
ro càng cao thì kh nng sinh li càng cao. Chính ph đa ra các quy đnh đi vi ngành
ngân hàng nhm mc tiêu chính là bo đm cho hot đng cho toàn ngành ngân hàng
đng thi hn ch các ngân hàng hám li mà đi sâu vào các hot đng mng li ri ro cao.
Theo k lên mc đ gánh chu ri ro ca các ngân hàng ti Thy S trong nhng nm
1989 đn 1995. Tác gi cng nhn ra rng các quy đnh ca chính ph có tác đng cùng

chiu lên t l vn t có trên tài sn có ri ro, có th hiu chính ph đa ra các quy đnh
12



buc các ngân hàng phi gia tng vn t có ca mình. Mi quan h này ám ch vic chính
ph đa ra các quy đnh nhm đ phòng nhng ri ro trong h thng ngân hàng, theo đó
các ngân hàng có đ vn đ vt qua nhng giai đon khó khn. Hn na Heid và cng
s (2004) khi nghiên cu cho h thng ngân hàng c t nm 1993 đn nm 2000 cng
cho kt qu tng t. Các tác gi nhn ra rng các ngân hàng có m
c d phòng vn thp
thì có xu hng gia tng vn đng thi c gng gim ti đa mc đ gánh chu ri ro trong
quá trình hot đng. Ngc li đi vi các ngân hàng có mc d phòng vn cao thng
c gng duy trì mc d phòng ca h thông qua vic gia tng ri ro khi gia tng vn t
có. Tuy nhiên, theo Rime (2001) li không xem xét nhng tác đng ca quy đnh chính
ph đn kh n
ng sinh li ca ngân hàng. Phn tip theo s xem xét liu t l vn t có
cao s tác đng nh th nào đn kh nng sinh li ca ngân hàng.
 Các nghiên cu v mi quan h gia c cu vn ch s hu và kh nng sinh li.
Có nhiu tài liu nghiên cu v tác đng ca c cu ch s hu đn kh nng sinh li ca
ngân hàng. Theo các nghiên cu lý thuyt các doanh nghip liên doanh và các doanh
nghip nhà nc ít có kh nng ti đa hóa li nhun hn so vi các doanh nghip t nhân
bi nhng khác bit trong mc tiêu hot đng cng nh các quy lut thi trng. Tuy
nhiên cng cha có lun c thc nghim nào đ mnh đ gii thích cho nhn đnh c cu
s hu nh hng đn kh nng sinh l
i. Các kt qu nghiên cu cho khu vc ngân hàng
và phi ngân hàng đu không rõ ràng ph thuc vào thi k nghiên cu cng nh khu vc
nghiên cu. Tuy nhiên, theo lý thuyt c cu ch s hu có th là mt trong nhng nhân
t quyt đnh kh nng sinh li ca ngân hàng
Theo nghiên cu ca Saunders và nhng cng s (1990) v vic c cu ch s hu có

nh hng đn kh nng sinh li ca doanh nghip.
Kt qu nghiên cu ca Molyneux và Thornton (1992), các ngân hàng Nhà nc có
kh nng sinh li cao hn so vi các ngân hàng t nhân theo mu nghiên cu gm các
ngân hàng ti Châu Âu trong giai đon 1986 – 1989. Các tác gi cho rng các ngân hàng
Nhà nc có kh nng sinh li (đc đo lng bi (ROA)) cao hn xut phát t vic t l
vn ch s hu trong tng tài sn ca các ngân hàng Nhà nc thp hn so vi các ngân