Bai 4 dung dich va su dien li

Khóa h c LT ả KIT-3: Môn ảóa h c (Th y Ph m Ng c S n)

Dung d ch và ch t đi n ệi

DUNG D CH VÀ CH T I N LI
(TÀI LI U BÀI ẢI NẢ)

Giáo viên: PH M NG C S N
ây là tài li u tóm l

c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng “Dung d ch và ch t đi n li” thu c Khóa h c LT H

KIT-3: Môn Hóa h c (Th y Ph m Ng c S n) t i website Hocmai.vn.

có th n m v ng ki n th c ph n “Dung

d ch và ch t đi n li”, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.

I. S
I N LI
– Quá trình phân li các ch t trong n c ra ion là s đi n li. Nh ng ch t tan trong n c phân li ra ion đ c
g i là nh ng ch t đi n li.
–
đi n li:
đi n li  (anpha) c a ch t đi n li là t s gi a phân s phân t phân li ra ion (n) và t ng s
n
C
phân t hoà tan (n0) :  
ho c  
C0
n0

(trong đó C là n ng đ ion ; C0 là n ng đ ch t tan ban đ u).
– Phân lo i các ch t đi n li :
+ Ch t đi n li m nh là ch t khi tan trong n c có  = 1 (ví d : các axit m nh, baz m nh, h u h t các
mu i tan nh HCl ; HNO3 ; H2SO4 ; HClO3 ; NaOH ; KOH ; Ba(OH)2 ; NaCl ; KNO3 ; Ba(NO3)2...).
Na2CO3  2Na+ + CO32–.
+ Ch t đi n li y u là ch t khi tan trong n c có 0 <  < 1 (ví d : các axit y u, bazo y u...nh : HF ;
HClO; HNO2 ; H2CO3 ; Mg(OH)2...).

 H+ + F–.
HF 

Cân b ng phân li c a các ch t đi n li y u là cân b ng đ ng, tuân theo nguyên lí chuy n d ch cân b ng
L Sa-t -li-ê. Khi pha loãng dung d ch ch t đi n li y u thì đ đi n li t ng.
II. AXIT – BAZ , MU I, pH
1. Axit – baz theo A–rê–ni–ut.
– Axit là ch t khi tan trong n c phân li ra cation H+.
HCl  H+ + Cl–.

 CH3COO– + H+ .
CH3COOH 

– Baz là ch t khi tan trong n c phân li ra anion OH–.
NaOH  Na+ + OH–.

 Mg(OH)+ + OH–.
Mg(OH)2 



 Mg2+ + OH–.

Mg(OH)+ 

2. Axit – baz theo Bron–stêt.
– Axit là ch t nh ng proton. (Ngoài nh ng axit thông th ng, m t s ion c ng th hi n tính axit trong
dung d ch nh : NH4+ ; HSO4– ; Al3+ ; Fe3+ ; Cu2+ ; Mg2+...).

 H3O+ + NO2–.
HNO2 + H2O 


– Baz là ch t nh n proton. (Ngoài nh ng baz thông th ng, m t s ion c ng th hi n tính baz trong
dung d ch nh các anion g c axit c a axit y u : NO2– ; CO32– ; SO32– ; HPO32– ; S2– ; CH3COO– ; SiO32– ;
AlO2– ; ZnO22– ; C6H5O– ; PO42–...)
– Ch t v a có kh n ng nh ng proton v a có kh n ng nh n proton là ch t l ng tính. (Ngoài nh ng
ch t l ng tính thông th ng m t s ion c ng th hi n tính l ng tính trong dung d ch nh : H2O ;
HSO3– ; HCO3– ; HS– ; H2PO3–...)
HCO3– + H+  H2O + CO2 (HCO3– đóng vai trò baz ).
HCO3– + OH–  CO32–+ H3O+ (HCO3– đóng vai trò axit ).

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa h c LT ả KIT-3: Môn ảóa h c (Th y Ph m Ng c S n)

Dung d ch và ch t đi n ệi

3. ả ng s phân ệi axit và baz
S phân li c a axit và baz y u trong n


 H+ + NO2–
HNO2 


c là các quá trình thu n ngh ch :
H  .NO2 

Ka =   
HNO

2

NH4 .OH 


Kb  
NH3
Giá tr Ka, Kb càng nh , l c axit ho c baz t ng ng càng nh .
– M i liên h gi a h ng s phân li axit – baz c a c p axit–baz liên h p :
H  .CH 3COO  

+
–


 H + CH3COO
Ka    
CH3COOH 


CH 3COO 


CH3COOH.OH  
–
– 
 CH3COOH + OH
Kb 
H2O + CH3COO 

CH3COO  


Kb + Ka–1. Kw đây Kw = [H+]. [OH–] (Kw g i là tích s ion c a n c).
L u ý : V i ch t đi n li y u nh CH3COOH có n ng đ ban đ u là C (mol/l).

 CH3COO– + H+
CH3COOH 
Kcb

N ng đ ban đ u :
C
N ng đ cân b ng :
C(1 – )
C

C
A .B  
K cb
C.C
. N u  << 1 thì  =
.
K cb      
C
1  C
AB
4. Mu i
Mu i là h p ch t, khi tan trong n c phân li ra cation kim lo i (ho c cation NH4+) và anion g c axit.
NH4Cl  NH4+ + Cl–.
KNO3  K+ + NO3–.
– Mu i trung hoà là mu i không có kh n ng phân li ra ion H+ (proton).
Thí d : NaCl, NH4NO3, Na2CO3, Na2HPO3, Na2HBO3......
– Mu i axit là mu i có kh n ng phân li ra ion H+. Thí d : NaHCO3. NaH2PO4, NaHSO4...
– Ngoài ra còn có m t s mu i ph c t p, nh mu i kép NaCl.KCl ; KAl(SO4)2.12H2O,… hay ph c ch t
[Ag(NH3)2]Cl, [Cu(NH3)4]SO4… ; mu i baz nh Mg(OH)Cl ; Fe(OH)Cl2...
5. Khái ni m v pả, ch t ch th axit – baz
–
đánh giá đ axit – baz c a dung d ch, ngoài bi u di n b ng n ng đ [H+], ta còn có th bi u di n
d i d ng pH theo quy c : pH = –lg[H+] hay [H+] = 10–pH.
– S đi n li c a n c

 H+ + OH– hay H2O + H2O 

 H3O+ + OH–.
H2O 




 NH4+ + OH–
NH3 + H2O 


KH2O = K. [H2O] = [H+]. [OH–]
– Môi tr ng trung tính: [H+] = 10–7 mol/l =[OH–] hay pH = 7.
– Môi tr ng axit: [H+] > 10–7 mol/l >[OH–] hay pH < 7.
– Môi tr ng baz : [H+] < 10–7 mol/l <[OH–] hay pH > 7.
Ch t ch th axit – baz là ch t có màu bi n đ i ph thu c vào giá tr pH c a dung d ch.
III. PH N NG TRAO
I ION TRONG DUNG D CH CÁC CH T I N LI
1. i u Ệi n x y ra ph n ng trao đ i ion trong dung d ch các ch t đi n ệi
Ph n ng trao đ i ion trong dung d ch x y ra khi tho mãn m t trong các đi u ki n sau :
– Ph n ng t o thành ch t k t t a
BaCl2 + Na2SO4  BaSO4 + 2NaCl.
Ba2+ + SO42–  BaSO4.
– Ph n ng t o thành ch t đi n li y u
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa h c LT ả KIT-3: Môn ảóa h c (Th y Ph m Ng c S n)

Dung d ch và ch t đi n ệi

HCl + KOH  H2O + KCl.

 H2O.
H+ + OH– 


– Ph n ng t o thành ch t khí
2HCl + Na2CO3  H2O + 2NaCl + CO2.
2H+
+ CO32–  H2O + CO2.
2. Ph n ng th y phân c a mu i
Khi hoà tan trong n c, mu i phân li ra các cation và anion.
N u cation là cation c a các baz y u thì s b th y phân cho môi tr

 ROH(n–1)+ + H+.
Rn+ + H2O 


N u anion là anion c a axit y u thì anion s b th y phân cho môi tr

 HA(m–1)– + OH–.
Am– + H2O 


ng axit :
ng baz :

Dung d ch c a mu i t o b i cation kim lo i có baz tan và anion là g c c a axit m nh có môi tr ng

trung tính.
Dung d ch c a mu i t o b i cation kim lo i có baz tan (M+) và anion là g c c a axit y u có môi tr ng
baz .
Dung d ch c a mu i t o b i cation kim lo i có baz không tan và anion là g c c a axit m nh có môi
tr ng axit.

Giáo viên: Ph m Ng c S n
Ngu n:

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 3 -