TIỂU LUẬN tư TƯỞNG hồ CHÍ MINH về rèn LUYỆN đạo đức CÁCH MẠNG, CHỐNG CHỦ NGHĨA cá NHÂN TRONG tác PHẨM sửa đổi lề lối làm VIỆC

1
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ RÈN LUYỆN ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG, CHỐNG CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN TRONG TÁC PHẨM “SỬA
ĐỔI LỐI LÀM VIỆC”. Ý NGHĨA ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÂY DỰNG
ĐẢNG HIỆN NAY

1. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ RÈN LUYỆN ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG, CHỐNG CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN.
Cuối những năm 40 của thế kỷ XX, chiến tranh thế giới lần thứ hai kết thúc,
một loạt nước xã hội chủ nghĩa ra đời. Liên Xô và các nước xó hội chủ nghĩa
trên toàn thế giới phát triển mạnh mẽ. Phong trào dân chủ, hoà bình lan rộng
khắp thế giới, đặc biệt ở Đông Âu như : Nam Tư, Tiệp Khắc, Ba Lan, Hung ga
ri… Cùng với đó hầu hết các phong trào hoà bình, dân chủ và độc lập dân tộc
ở các nước trên thế giới đều do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Trong khi nhiều
nước đế quốc suy yếu, nhưng Mỹ lại vượt trội lên và cầm đầu các nước đế
quốc; do đó cuộc đấu tranh giữa hai hệ thống xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ
nghĩa diễn ra và phát triển điều kiện mới.
Ở Đông dương, núp dưới danh nghĩa Đồng minh, Mỹ và Anh đã hậu thuẫn
cho Thực dân Pháp trở lại xâm lược lần hai, cho nên Đông dương cũng đang
là một trong những trung tâm mâu thuẫn giữa các nước đế quốc và các nước
thuộc địa, mà chủ yếu là: Anh, Pháp, Mỹ đang ra sức chống phá phong trào
cộng sản và uy hiếp phong trào giải phóng của các dân tộc Đông dương. Toàn
Đông dương đã trở thành một mặt trận thống nhất kháng chiến chống thực dân
Pháp xâm lược dưới sự lãnh đạo của các Đảng Cộng sản.
Tình hình trong nước: Cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi, Nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hoà, nhà nước công nông đầu tiên ở Đông nam châu Á
được thành lập từ một nước thuộc địa nửa phong kiến. Việt Nam trở thành một
quốc gia độc lập, có chủ quyền; nhân dân Việt Nam từ thân phận của những
người nô lệ mất nước, bị áp bức, bóc lột nặng nề; trở thành người chủ đất
nước, làm chủ vận mệnh của mình. Đảng cộng sản Việt Nam từ một Đảng
phải hoạt động bí mật, bất hợp pháp trở thành Đảng cầm quyền, vừa lãnh đạo

toàn dân tiếp tục tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược,


2
vừa lãnh đạo xây dựng, phát triển kinh tế và xây dựng chính quyền mới. Tuy
nhiên giành chính quyền chưa được bao lâu thì ở Miền Bắc hơn hai mươi vạn
quân Tưởng, ở Miền Nam hơn một vạn quân Anh, núp dưới danh nghĩa quân
Đồng minh nhảy vào trong khi quân Nhật sau thất bại vẫn chưa hoàn toàn rút
khỏi đất nước ta. Chính vì vậy, cùng một lúc chúng ta vừa phải diệt giặc đói,
giặc dốt và vừa phải đương đầu với giặc ngoại xâm và tình thế cách mạng lúc
này như ngàn cân treo sợi tóc. Bên cạnh đó, do chính quyền cách mạng còn
non trẻ, do thiếu tri thức, kinh nghiệm quản lý; tuy đã đạt được những thành
tựu đáng khích lệ, trong quản lý, điều hành, xây dựng đất nước, trong quan hệ
đối ngoại; song đã xuất hiện trong bộ máy của Đảng và nhà nước, trong đội
ngũ cán bộ, đảng viên mầm mống những căn bệnh: quan liêu, bàn giấy, óc bè
phái, quân phiệt, hẹp hòi, ích kỷ, cậy thế hủ hóa, kiêu ngạo... Những khuyết
điểm này nếu không được kịp thời phát hiện, khắc phục sẽ dẫn đến sự suy
thoái, biến chất của đội ngũ cán bộ đảng viên, làm giảm năng lực lãnh đạo,
sức chiến đấu của Đảng và hiệu lực quản lý của nhà nước.
Để lãnh đạo toàn quân, toàn dân chống thù trong, giặc ngoài, bảo vệ và củng
cố chính quyền cách mạng, Đảng cần phải được xây dựng, chỉnh đốn, nâng
cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu bảo đảm ngang tầm đòi hỏi mới của
tình hình nhiệm vụ. Nhận thức rõ tình hình ấy, để kịp thời khắc phục khuyết
điểm, phát huy ưu điểm, đồng tâm hiệp lực, đoàn kết nội bộ, mở rộng hàng
ngũ, nâng cao trình độ tư tưởng lý luận, tình cảm đạo đức cách mạng, tác
phong làm việc và phong cách lãnh đạo của Đảng, của cán bộ đảng viên, làm
cho Đảng trong sạch, vững mạnh, thật sự là một Đảng cầm quyền lãnh đạo sự
nghiệp kháng chiến, kiến quốc; tháng 10-1947, trên đường cùng Trung ương
Đảng trở lại chiến khu Việt Bắc để lãnh đạo toàn dân tiến hành cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết tác phẩm

"Sửa đối lối làm việc". Tác phẩm ra đời có giá trị lịch sử và ý nghĩa lý luận,
thực tiễn to lớn đối với Đảng, nhà nước và đội ngũ cán bộ, Đảng viên.
Với cách viết giản dị nhưng cực kì sâu sắc, tác phẩm "Sửa đối lối làm việc" đã
khái quát nhiều vấn đề cơ bản về vai trò của lý luận cách mạng, về xây dựng
Đảng, phương pháp lãnh đạo của Đảng, về xây dựng rèn luyện đội ngũ cán bộ


3
đảng viên và về phương pháp tuyên truyền vận động quần chúng... đó là
những vấn đề hệ trọng quan hệ đến vận mệnh của đất nước, đến sự mất còn
của chế độ; trong đó Hồ Chí Minh khẳng định cán bộ đảng viên được coi như
là khâu trung tâm của các mối quan hệ, là cầu nối giữa Đảng nhà nước với
nhân dân; mọi thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém. Vì vậy
thông qua tác phẩm Hồ Chí Minh đã kịch liệt đấu tranh phê phán chủ nghĩa cá
nhân, vạch ra nguyên nhân và phương hướng khắc phục nhằm nâng cao trình
độ lý luận, nâng cao tư tưởng và tình cảm cách mạng, phẩm chất đạo đức, tác
phong công tác, năng lực lãnh đạo của người cán bộ, đảng viên đáp ứng yêu
cầu nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới.
* Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng và rèn luyện đạo đức cách
mạng.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá
nhân là hệ thống những luận điểm, chuẩn mực đạo đức có tính khoa học, thấm
đượm tính nhân văn, có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn trong giáo dục, bồi
dưõng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức cách mạng và rèn luyện đạo đức cách mạng, được trình bày
một cách hệ thống, cơ bản, toàn diện trong tác phẩm “sửa đổi lối làm việc”,
như vai trò tầm quan trọng đạo đức cách mạng đối với cán bộ đảng viên; bản
chất, nội dung đạo đức cách mạng; những vấn đề có tính nguyên tắc, cũng như
phương pháp rèn luyện đạo đức cách mạng…
Trước hết theo Hồ Chí Minh, cán bộ là gốc của mọi công việc: “Công việc

thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” 1; do đó, phải thường
xuyên quan tâm chăm lo, bồi dưỡng giáo dục đội ngũ cán bộ, đảng viên về
mọi mặt cả đức và tài, làm cho họ thực sự là lực lượng tiên phong về trí tuệ,
về phẩm chất đạo đức để lôi kéo, tập hợp, lãnh đạo quần chúng và phải là
những hạt giống tốt để nhân rộng ra toàn xã hội; trong đó Người nhấn mạnh
đức là gốc của người cách mạng. Người chỉ rõ: “Cũng như sông thì có nguồn
mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì
cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì tài giỏi đến
1

Hồ Chí Minh, toàn tập, Nxb CTQG, H. 2000, tập 5, tr. 240.


4
mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”1. Người còn ví con người phải có
sức mạnh mới gánh được nặng và đi được xa, người cách mạng phải có đạo
đức cách mạng làm nền tảng mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ
vang… Như vậy theo Hồ Chí Minh đạo đức cách mạng là cái gốc của người
cách mạng, nó là một nhân tố quan trọng giúp cho người cách mạng có đầu óc
trong sạch, sáng suốt, dễ hiểu và tiếp thu lý luận cách mạng, dễ xác định
phương hướng đúng đắn, biết xem người, biết xét việc; do đó vấn đề đạo đức
của người đảng viên cộng sản của một Đảng cầm quyền là vấn đề quan trọng
hàng đầu để giữ vững vai trò lãnh đạo.
Hồ Chí Minh quan niệm về nội dung đạo đức cách mạng đó là đạo đức mới,
đạo đức vĩ đại, khác về chất so với đạo đức cũ. Đạo đức cách mạng do Hồ Chí
Minh đề xướng và dày công xây đắp trong thực tiễn, mang bản chất và phẩm
chất của giai cấp công nhân và nhân dân lao động kết hợp nhuần nhuyễn với
những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc và những tinh hoa giá
trị đạo đức của nhân loại; do đó mà nó hoàn toàn trái với chủ nghĩa cá nhân,
trái với những thói ba hoa, hống hách, quan liêu... đó là: “Đạo đức đó không

phải là đạo đức thủ cựu. Nó là đạo đức mới, đạo đức vĩ đại, nó không phải vì
danh vọng của cá nhân, mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài
người” 2. Hồ Chí Minh sử dụng những khái niệm, phạm trù đạo đức đã quen
thuộc với dân tộc ta từ lâu đời, trong đó có đạo đức nho giáo, phật giáo, nhưng
Hồ Chí Minh đã bổ sung, phát triển, đưa vào đó những nội dung mới, thành
những khái niệm, phạm trù đạo đức của thời đại mới. Chính vì thế mà nội
dung đạo đức cách mạng theo quan niệm của Hồ Chí Minh có sự hoà nhập
những giá trị đạo đức mới với những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của
dân tộc, làm cho quan niệm về đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh luôn luôn
gần gũi, dễ hiểu với nhân dân với mọi người.
Nội dung đạo đức cách mạng được Hồ Chí Minh khái quát, giải thích rõ ràng
ở năm điều đó là: Nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm.
Theo Hồ Chí Minh, nhân là hết lòng thương yêu giúp đỡ đồng chí và đồng
bào; kiên quyết chống lại những người, những việc làm có hại đến Đảng, đến
1
2

Sđd, tr. 252-253
Sđd, tập 5, tr. 252.


5
nhân dân. Người có đạo đức cách mạng phải là người sẵn lòng chịu cực khổ
trước mọi người, hưởng hạnh phúc sau mọi người; không ham giàu sang,
không ngại gian khổ, không sợ oai quyền. Những người đã không ham, không
ngại, không sợ… thì việc gì là việc phải, họ đều làm được.
Nghĩa là ngay thẳng, không có tâm tư và không làm việc sai trái; đặt lợi ích
của Đảng, của nhân dân lên trên hết, ra sức làm cẩn thẩn mọi việc của Đảng;
tự phê bình và phê bình đúng đắn.
Trí là đầu óc trong sạch, sáng suốt, hiểu lý luận, biết làm việc có lợi, tránh

việc có hại cho Đảng; biết xem xét người, biết xét việc, biết vì Đảng mà cất
nhắc người tốt, đề phòng người gian.
Dũng là dũng cảm chịu đựng cực khổ, khó khăn, vượt qua cám giỗ vinh hoa,
phú quí, làm tròn mọi nhiệm vụ cách mạng; dám dũng cảm đấu tranh với
khuyết điểm của chính mình và đồng đội bảo vệ chân lý, lẽ phải. Khi cần thì
phải có gan hy sinh cả tính mệnh cho Đảng, cho Tổ quốc và nhân dân.
Liêm Là thật thà, là quang minh chính đại, trong sạch không tham lam. Không
ham địa vị, không tham tiền tài, không tham phú quý, không ham người tâng
bốc mình, không bao giờ hủ hoá. Chỉ có một thú ham là ham học, ham làm,
ham tiến bộ.
Cùng với tác phẩm này, trong nhiều bài nói, bài viết khác, Hồ Chí Minh còn
nêu: đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư. Tuy cách
dùng chữ có khác nhau nhưng nội dung đạo đức đều thống nhất. Những nội
dung tư tưởng đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh thể hiện bao
quát toàn bộ các chuẩn mực xã hội, các mối quan hệ xã hội của con người, từ
mối quan hệ với tổ quốc với nhân dân đến mối quan hệ giữa tập thể và cá
nhân. Đó là những định hướng để vươn tới cái chân, cái thiện, cái mỹ của cuộc
sống con ngưòi.
Đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh khác hẳn về chất so với các
kiểu đạo đức cũ. Hồ Chí Minh coi đạo đức cũ như người đầu ngược xuống
đất, chân chổng lên trời. Đạo đức mới như người hai chân đứng vững dưới
đất, đầu ngẩng lên trời cao. Đạo đức mới xoá bỏ những chuẩn mực đạo đức
phong kiến, vốn luôn trói buộc người dân lao động vào những lễ giáo, hủ tục
lạc hậu, phục vụ cho chế độ đẳng cấp, nô dịch của xã hội phong kiến. Đạo đức
mới hoàn toàn đối lập với cá nhân chủ nghĩa, ích kỷ cực đoan của giai cấp tư


6
sản. Nó cũng xa lạ với đạo đức của con người tiểu tư sản kìm hãm con người
trong lợi ích riêng tư, cục bộ, hẹp hòi cũng như trong vòng gia trưởng. Nó

càng xa lạ với đạo đức tôn giáo khuyên con người tu thân khắc kỷ, cam chịu,
chấp nhận số phận để hướng về một cuộc sống tốt đẹp hơn, nhưng không có
thật trên trần thế, do đó mà thủ tiêu tính tích cực xã hội, thủ tiêu ý chí phấn
đấu vươn lên của con người...
Như vậy tư tưởng về đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh có nội hàm rất
rộng và khác về chất so với đạo đức cũ mà tư tưởng cốt lõi là tuyệt đối trung
thành với Đảng, với nước, hiếu với nhân dân, khắc phục mọi khó khăn để
hoàn thành nhiệm vụ của Đảng giao. Phẩm chất trung, hiếu đó là phẩm chất
đạo đức bao trùm nội dung cơ bản quan trọng nhất của người làm cách mạng.
Quan niệm trung, hiếu của Hồ Chí Minh có nội dung rộng lớn và tiến bộ, cách
mạng, khác với quan niệm ngu trung, ngu hiếu theo quan niệm của chế độ
phong kiến, nho giáo trước đây. Theo Hồ Chí Minh Trung với nước, với Đảng
là tự nguyện, tự giác suốt đời phấn đấu cho độc lập của Tổ quốc, tự do, hạnh
phúc của nhân dân, xây dựng xã hội mới - xã hội chủ nghĩa, biến lý tưởng cao
đẹp của Đảng thành hiện thực, bất chấp mọi khó khăn, thử thách, kể cả sự hy
sinh để thực hiện mục tiêu, lý tưởng đó. Hiếu với dân là phải tự coi mình là
công bộc của dân, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân: “Cán bộ và đảng viên
phải nâng cao tinh thần phụ trách trước Đảng và trước quần chúng, hết lòng
hết sức phục vụ nhân dân… Phải thật sự tôn trọng quyền làm chủ của nhân
dân”1. Bởi theo Người đảng viên ta từ nhân dân mà ra, cán bộ đảng viên là con
em của nhân dân, nếu không có nhân dân thì không có cách mạng, không có
Đảng. Cán bộ, đảng viên phải thực sự là công bộc của dân thì mới được dân
tin, dân phục, dân yêu, mới lãnh đạo được nhân dân thực hiện đường lối chủ
trương của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước.
Hồ Chí Minh không chỉ khẳng định sự cần thiết, đề cao vai trò và đề cập đến
những nội dung cơ bản của đạo đức cách mạng cần phải có trong mỗi cán bộ,
đảng viên, mà Hồ Chí Minh còn chỉ rõ những nguyên tắc, những biện pháp
xây dựng đạo đức mới trên thực tiễn.
Một là: Theo Hồ Chí Minh mỗi cán bộ, đảng viên để có đạo đức cách mạng
1

Sđd, Tập 10, tr. 311.


7
trong sáng thì phương pháp hàng đầu là phải tu dưỡng, rèn luyện đạo đức suốt
đời, tu dưỡng rèn luyện một cách thường xuyên, liên tục. Hồ Chí Minh cho
rằng: Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn
luyện bền bỉ hàng ngày mà củng cố và phát triển, cũng như ngọc càng mài
càng sáng, vàng càng luyện càng trong. Người viết: “Vô luận việc gì, đều do
người làm ra, và từ nhỏ đến to, từ gần đến xa đều thế cả” 1. Cho nên Hồ Chí
Minh đã chỉ ra cho chúng ta phải tu dưỡng rèn luyện đạo đức cách mạng: “bất
cứ ở hoàn cảnh nào, đảng viên và cán bộ cần phải luôn luôn ra sức phấn đấu,
ra sức làm việc, cố gắng học tập để nâng cao trình độ văn hoá, tri thức và
chính trị của mình. Luôn luôn giữ gìn kỷ luật. Luôn luôn xứng đáng một người
cán bộ, một người đảng viên”2. Cho nên việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức phải
thực hiện trong mọi hoạt động thực tiễn của bản thân, trong đời sống sinh hoạt
học tập, lao động và chiến đấu, trong mọi mối qua hệ từ hẹp đến rộng, từ nhỏ
đến lớn, từ quan hệ bạn bè, đồng chí anh em, tập thể, với cấp trên, với cấp
dưới, với Đảng, đối với tổ quốc và nhân dân.
Hai là: Mỗi cán bộ phải thực hiện lời nói đi đôi với việc làm, nêu gương về
đạo đức cách mạng, mới đem lại hiệu quả thiết thực cho chính bản thân mỗi
người và tác dụng đối với người khác. Nếu nói nhiều làm ít hoặc nói mà
không làm, nói một đằng làm một nẻo, chỉ đem lại những hậu quả phản tác
dụng mà thôi. Hồ Chí Minh thường nhắc nhở cán bộ đảng viên là: “Trước mặt
quần chúng, không phải chúng ta cứ viết lên trên trán chữ “Cộng Sản” mà ta
được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quí mến những người có đủ tư cách đạo
đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt
chước”3, bởi “Một tấm gương sáng còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn
tuyên truyền”. Chính vì vậy trong suốt cuộc đời, Hồ Chí Minh luôn là tấm

gương mẫu mực về tu dưỡng, rèn luện đạo đức cách mạng. Ở Hồ Chí Minh
mọi lúc, mọi nơi từ những việc làm bình thường của một công dân trong cuộc
sống đời thường cho đến công việc của một vị chủ tịch nước đều thể hiện sự
mẫu mức và trở thành tấm gương sáng cho các thế hệ cán bộ, đảng viên và
Sđd tập 5, tr 241.
Sđd, tr 253, 254.
3 Sđd, tr. 552.
1
2


8
nhân dân noi theo.
Mặt khác theo Hồ Chí Minh, cán bộ, đảng viên là người đem chính sách của
Đảng, của chính phủ giải thích cho dân chúng, đồng thời đem tình hình của
dân chúng báo cáo cho Đảng, chính phủ để xác định chủ trương chính sách
cho đúng. Do vậy người cán bộ, đảng viên phải có trí tuệ, muốn vậy phải chịu
khó tự học, tự nghiên cứu, rèn luyện để nâng cao năng lực trí tuệ của bản thân.
Bên cạnh đó, đối với tổ chức phải tăng cường công tác sinh hoạt, rèn luyện
trong tổ chức. Các tổ chức, đặc biệt là tổ chức Đảng phải tích cực giáo dục rèn
luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, nâng cao ý thức tự giác trong chấp hành kỷ
luật. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Đảng phải giữ kỷ luật rất nghiêm từ trên xuống
dưới. Kỷ luật này là tư tưởng phải nhất trí, hành động phải nhất trí. Kỷ luật
này do lòng tự giác của đảng viên về nhiệm vụ của họ đối với Đảng”1.
Ba là: Theo Hồ Chí Minh: Sinh trưởng trong xã hội cũ, do đó đảng viên ai
cũng còn mang trong mình nhiều hoặc ít những viết tích xấu xa của xã hội cũ.
Trong đời sống hàng ngày của mỗi con người đều có cái tốt, xấu, đúng, sai,
cái đạo đức và cái vô đạo đức vẫn tồn tại đan xen đối trọi nhau. Cho nên trong
khi đề cao việc xây dựng đạo đức cách mạng, Người yêu cầu phải kết hợp chặt
chẽ giữa “xây” và “chống” trong “xây” và “chống” và trong “chống” có “xây”

làm cho mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi tổ chức Đảng, bộ máy nhà nước và cả hệ
thống chính trị trong sạch vững mạnh.
Một vấn đề hết sức quan trọng đó là, Hồ Chí Minh đưa ra phương pháp xây
dựng và rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên là không
chỉ bằng lý thuyết đơn giản mà phải kết hợp chặt chẽ với với rèn luyện thông
qua gắn liền với thực tiễn cách mạng, dưới sự kiểm tra và giám sát, giúp đỡ
của tổ chức đảng, của quần chúng nhân dân. Đặc biệt Hồ Chí Minh chỉ ra phải
kiên quyết đấu tranh khắc phục chống chủ nghĩa cá nhân. Đây là việc làm có
vai trò rất quan trọng, vì theo Hồ Chí Minh nếu không kịp thời phát hiện và
chống thì nó ngấm dần vào cơ thể sống của mỗi cán bộ, đảng viên; của Đảng,
làm biến chất Đảng thậm chí làm cho Đảng tan dã.
* Tư tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân.
Đề cập đến chủ nghĩa cá nhân, Hồ Chí Minh không chỉ vạch ra nguồn gốc của
chủ nghĩa cá nhân, mà còn chỉ rõ tác hại và những biện pháp đấu tranh chống
1

Sđd, tr. 250.


9
chủ nghĩa cá nhân. Trước hết về nguồn gốc của chủ nghĩa cá nhân theo Hồ
Chí Minh chính là do thiếu tu dưỡng rèn luyện đạo đức cách mạng “trong
Đảng ta còn có những người chưa được học, chưa làm được bốn chữ “chí
công vô tư”, cho nên mắc phải chủ nghĩa cá nhân”1. Hồ Chí Minh chỉ rõ nếu
chủ nghĩa cá nhân còn tồn tại trong mình, dù là ít thôi, thì nó sẽ chờ dịp để
phát triển, để che lấp đạo đức cách mạng, để ngăn trở ta một lòng, một dạ đấu
tranh cho sự nghiệp cách mạng.
Khi nói tới giáo dục đạo đức cách mạng, Hồ Chí Minh rất quan tâm chú trọng
đến phân tích những biểu hiện và tác hại của chủ nghĩa cá nhân và kiên quyết
đấu tranh với chủ nghĩa cá nhân. Người cho rằng: “chủ nghĩa cá nhân là như

một thứ vi trùng rất độc, do đó mà sinh ra những thứ bệnh rất nguy hiểm.” 2,
như: Bệnh tham lam, lười biếng, kiêu ngạo, bệnh háo danh, thiếu kỷ luật, bệnh
óc hẹp hòi, óc địa phương, óc lãnh tụ…
Bệnh tham lam là đặt lợi ích của mình, gia đình mình lên trên lợi ích của
Đảng, của dân tộc và nhân dân; tìm mọi cách xoay tiền bạc của đảng, của
đồng bào để sinh hoạt xa hoa, để tiêu xài bừa bãi.
Bệnh lười biếng là không chịu học hỏi, lười suy nghĩ; tranh việc dễ, đùn đẩy
việc khó, trốn tránh việc nguy hiểm.
Bệnh kiêu ngạo là tự cao tự đại, tự cho mình cái gì cũng biết, cái gì cũng giỏi;
khoe khoang, vênh váo; ham địa vị, ưa người khác tâng bốc, nịnh nọt mình và
ưa sai khiến người khác.
Bệnh hẹp hòi là chỉ nghĩ đến riêng mình, sợ người khác hơn mình, không dám
cất nhắc người khác dù người đó có tài, có đức thật sự.
Óc địa phương là chỉ biết lợi ích cơ quan, đơn vị, địa phương mình, không
xem xét lợi ích nơi khác, lợi ích chung.
Óc lãnh tụ tức là chỉ cần một vài công lao nhỏ đã cho mình là tài giỏi, là hơn
người, tự xưng là anh hùng, là lãnh tụ.
Theo Hồ Chí Minh trong thế giới cái gì cũng biến hoá, ngay cả trong đội ngũ
những người cách mạng, có những người không ngừng trưởng thành tiến bộ,
nhưng cũng có những người từng bước sa vào chủ nghĩa cá nhân thoái hoá
biến chất, suy thoái đạo đức. Khi chủ nghĩa cá nhân xuất hiện thì hậu quả của
nó là dần dần làm mất tinh thần đấu tranh, tích cực của họ giảm sút, chí khí
1
2

Sđd, tr. 254
Sđd, tr. 255.


10

anh hùng và phẩm chất tốt đẹp của họ cũng giảm sút. Hồ Chí Minh chỉ rõ:
“những bệnh tật đó khiến cho Đảng chệch choạc, ý kiến lung tung, kỷ luật
lỏng lẻo. Công việc bê trễ, chính sách không thi hành được triệt để, Đảng xa
rời dân chúng. Mắc phải bệnh đó thì dễ đi đến chỗ để lợi ích cá nhân lên trên,
để lợi ích của Đảng, của dân tộc xuống dưới”1. Như vậy đó chính là những căn
bệnh nguy hiểm do chủ nghĩa cá nhân sinh ra, do đó cần phải đấu tranh loại
trừ nó ra khỏi cuộc sống của mỗi con người, của cơ thể Đảng. Song Hồ Chí
Minh cũng chỉ rõ: đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là dày xéo
lên lợi ích cá nhân mà là quan tâm đúng mức tới lợi ích chính đáng của mỗi cá
nhân con người.
Để đấu tranh chữa khỏi những căn bệnh chủ nghĩa cá nhân sinh ra, có nhiều
biện pháp, trong đó Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Ta phải tự phê bình ráo riết, phải lấy
lòng thân ái, lòng thành thật mà ráo riết phê bình đồng chí mình. Hai việc đó
phải đi đôi với nhau.”2 Như vậy theo Hồ Chí Minh là phải thường xuyên tiến
hành đấu tranh tự phê bình và phê bình, vì theo người thang thuốc hay nhất để
khắc phục căn bệnh của chủ nghĩa cá nhân “là thiết thực phê bình và tự phê
bình.”3 Hồ Chí Minh quan niệm: “Khuyết điểm cũng như chứng bệnh. Phê
bình cũng như thuốc uống. Sợ phê bình, cũng như có bệnh mà dấu bệnh.
Không dám uống thuốc. Để đến nỗi bệnh ngày càng nặng.” 4 “Nể nang không
phê bình để cho đồng chí mình cứ sa vào lầm lỗi, đến nỗi hỏng việc. Thế thì
khác nào đồng chí mình ốm, mà không chữa cho họ, nể nang mình không dám
tự phê bình, để cho khuyết điểm của mình chứa chất lại. Thế thì khác nào
mình tự bỏ thuốc độc cho mình.” đối với toàn Đảng, Hồ Chí Minh khẳng định:
“Một Đảng mà dấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng, một Đảng
có gan thừa nhận khuyết điểm của mình vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có
khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm mọi cách sửa
chữa khuyết điểm đó như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn chắc chắn, chân
chính”5.
Mục đích của tự phê bình và phê bình là để mỗi đảng viên phát huy ưu điểm,
Sđd, tr. 258.

Sđd, tr. 239.
3 Sđd, tr..262.
4 Sđd, tr. 260.
5 Sđd, tr. 261.
1
2


11
khắc phục khuyết điểm. Qua phê bình mà rèn luyện tính Đảng, tính chiến đấu,
rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng của người cán bộ đảng viên: “Mỗi
cán bộ, mỗi đảng viên cần phải có tính Đảng mới làm được việc. Kém tính
Đảng thì việc gì cũng không làm nên”1. Nếu không sử dụng tốt vũ khí phê
bình và tự phê bình thì những khuyết điểm trong nội bộ Đảng và trong từng
cán bộ đảng viên sẽ tích tụ lại ngày càng nhiều, sẽ dẫn tới nguy cơ làm hỏng
Đảng, hỏng cán bộ. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Mục đích của phê bình cốt để giúp
nhau sửa chữa, giúp nhau tiến bộ. Cốt để sửa đổi cách làm việc cho tốt hơn,
đúng hơn, cốt đoàn kết và thống nhất nội bộ”2.
Yêu cầu của tự phê bình và phê bình theo Hồ Chí Minh là nêu ưu điển và vạch
rõ khuyết điểm, phải đánh giá đúng mặt mạnh, mặt yếu của từng người, tránh
thiên lệch, trong phê bình và tự phê bình phải “phân tích rõ ràng cái gì đúng,
cái gì sai”3. Hồ Chí Minh nói: “Trong lúc phê bình, khuyết điểm phải vạch ra
rõ ràng, mà ưu điểm cũng phải nhắc đến. Một mặt là để sửa chữa cho nhau.
Một mặt là để khuyến khích nhau, bắt chước nhau.”4
Phương pháp phê bình và tự phê bình theo Hồ Chí Minh phê bình phải có
phương pháp có sức thuyết phục: “phải biết cách phê bình sáng suốt, khôn
khéo, như chiếu tấm gương cho mọi người soi thấu những khuyết điểm của
mình, để tự mình sửa chữa”5. Mặt khác, phê bình phải khách quan, chân tình,
không truy hẹp, gò ép, mà phải giải thích rõ ràng những sai lầm, khuyết điểm,
tác hại của nó và nguyên nhân, phương pháp sửa chữa những sai lầm, khuyết

điểm đó. Theo Hồ Chí Minh: Đối với cán bộ bị sai lầm, ta quyết không nên
nhận rằng họ muốn như thế, mà công kích họ. Trái lại, ta phải dùng thái độ
thân thiết, giúp họ tìm ra cái cớ vì sao mà sai lầm; sai lầm như thế sẽ có hại
đến công việc như thế nào, làm thế nào mà sửa chữa. Tóm lại, phải phê bình
cho đúng”6. Thực hiện tốt những phương pháp như vậy thì cán bộ, đảng viên
phát huy được ưu điểm và nhanh chóng khắc phục được những khuyết điểm
để trở thành con người tốt.
Sđd, tr. 266.
Sđd, tr. 232.
3 Sđd, tr. 264
4 Sđd, tr. 239.
5 Sđd, tr. 239.
6 Sđd, tr 232.
1
2


12
Tóm lại: Đây là những nội dung, nguyên tắc phương phương pháp rèn luyện
cơ bản để trở thành người cán bộ, đảng viên tốt theo quan điểm Hồ Chí Minh.
Hiện nay do yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng thay đổi, những chuẩn mực về
đạo đức đối với cán bộ, đảng viên ngày càng được hoàn thiện và phát triển.
Song những nội dung nguyên tắc, phương pháp mà Hồ Chí Minh đã nêu ra để
cán bộ, đảng viên rèn luyện, học tập là những nội dung nguyên tắc, phương
pháp cơ bản nhất, cốt lõi nhất, hiệu quả nhất để xây dựng nền đạo đức mới,
đạo đức cách mạng cao đẹp và vô cùng trong sáng.
Tác phẩm “sửa đổi lối làm việc”, Hồ Chí Minh viết cách đây hơn 60 mươi
năm, nhưng khi nghiên cứu tác phẩm, chúng ta thấy tư tưởng của Người về
rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân được đề cập từ nhiều
góc độ cụ thể, trong đó tập trung ở các nội dung: Hồ Chí Minh khẳng định vị

trí tầm quan trọng đạo đức cách mạng đối với người cán bộ đảng viên, nêu ra
những chuẩn mực đạo đức cơ bản cho người cán bộ đảng viên, chỉ ra những
thói xấu cần tránh cho họ và đưa ra những vấn đề có tính nguyên tắc, rèn
luyện đạo đức cách mạng và đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân để phấn đấu
rèn luyện trở thành người cán bộ, đảng viên tốt. Nhờ tư tưởng của Người mà
đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên không ngừng được nâng cao, từng
bước loại bỏ được những phần tử thoái hoá biến chất ra khỏi Đảng, khỏi bộ
máy nhà nước, góp phần làm trong sạch và lành mạnh bộ máy lãnh đạo từ
Trung ương đến địa phương. Chính vì vậy, Đảng luôn giữ vững vai trò lãnh
đạo của mình và ngày càng được nhân dân tin yêu, mến phục, đi theo Đảng
đến cùng. Đây là cơ sở để xây dựng mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa Đảng,
chính phủ với nhân dân thêm bền chặt, là điều kiện tiên quyết để hình thành
khối đại đoàn kết toàn dân tộc tạo nên sức mạnh vô địch để chiến thắng kẻ
thù. Những tư tưởng của Hồ Chí Minh về rèn luyện đạo đức cách mạng, chống
chủ nghĩa cá nhân cho cán bộ đảng viên, đến nay vẫn nóng hổi tính thời sự,
vẫn luôn luôn là những bài học quí giá, là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của
cán bộ, đảng viên học tập, noi theo.
2. Ý NGHĨA ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÂY DỰNG ĐẢNG HIỆN NAY.
Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh về rèn luyện đạo đức cách mạng, chống


13
chủ nghĩa cá nhân. Từ khi thành lập và suốt quá trình cách mạng, Đảng ta luôn
coi trọng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, thường xuyên chăm lo giáo dục,
rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ đảng viên, kiên quyết đấu
tranh bài trừ, xoá bỏ các thói hư, tật xấu, những căn bệnh của chủ nghĩa cá
nhân. Vì vậy trong đấu tranh hy sinh gian khổ hay trong đời sống khó khăn,
thiếu thốn, tuyệt đại đa số cán bộ, đảng viên vẫn giữ vững khí phách anh hùng
cách mạng, nêu cao đạo đức người cộng sản, chiến đấu và chiến thắng kẻ thù,
nêu cao tấm gương đạo đức sáng ngời để nhân dân noi theo. Chính nhờ sự

giáo dục, bồi dưỡng nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ đảng
viên trong bộ máy Đảng, nhà nước, nên những căn bệnh của một Đảng cầm
quyền, của những người nắm quyền lực trong bộ máy Đảng, nhà nước sớm
được ngăn chặn. Cũng nhờ đó mà mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, giữa
nhân dân với chính quyền được duy trì và phát triển. Sự găn bó chặt chẽ giữa
Đảng với nhân dân, nhân dân với chính quyền đã tạo nên sức mạnh to lớn đưa
cách mạng nước ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, từ chiến thắng đế
quốc Pháp đến chiến thắng đế quốc Mỹ, thống nhất đất nước đưa nước ta đi
lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Ngày nay trong thời kỳ đổi mới, Đảng ta đề ra đường lối đổi mới toàn diện đất
nước mà trước hết là đổi mới tư duy. Đảng chủ trương xoá bỏ cơ chế tập trung
quan liêu bao cấp, xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa; chủ động hội nhập kinh tế quốc tế trên cơ sở giữ vững độc lập tự
chủ nhằm huy động mọi nguồn lực cho công cuộc phát triển kinh tế-xã hội,
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu dân giầu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đảng khuyến khích và tạo điều
kiện để mọi người vươn lên làm giàu chính đáng; để các nhà doanh nghiệp
trong các thành phần kinh tế kinh doanh hợp pháp, hợp đức, vừa lợi nhà, vừa
ích nước. Những người làm ăn giỏi, những nhà doanh nghiệp giỏi ở bất cứ
thành phần kinh tế nào đều được Đảng, nhà nước và nhân dân tôn vinh. Họ
chính là đại biểu cho mặt tích của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa. Tuy nhiên mặt trái của cơ chế thị trường, của toàn cầu hoá cũng tác
động tiêu cực đến đạo đức xã hội, đến đạo đức của cán bộ, đảng viên. Trong


14
xã hội hiện nay, hiện tượng “sùng bái” đồng tiền, biểu hiện chủ nghĩa cá nhân,
chủ nghĩa thực dụng, ích kỷ, vụ lợi không phải là hiếm; hoặc để kiếm được
nhiều tiền, càng nhiều càng tốt; nhiều người dùng mọi thủ đoạn gian lận
thương mại, bất chấp pháp luật như: lừa đảo, buôn lậu, trốn thuế, làm hàng

giả, buôn bán ma tuý, mua chuộc cán bộ… Tất cả những điều đó đã và đang
làm tổn hại nghiêm trọng đến lợi ích của đất nước và của nhân dân, đã và đang
làm tha hóa một bộ phận không nhỏ cán bộ đảng viên, làm sói mòn đạo đức xã
hội, làm lu mờ những quan hệ tốt đẹp giữa người với người…
Trong khi đa số cán bộ, đảng viên ra sức phấn đấu thực hiện đường lối đổi
mới của Đảng, góp phần tạo ra những thành tựu to lớn về mọi mặt, đặc biệt là
trong lĩnh vực kinh tế. Thì có một bộ phậm không nhỏ cán bộ, đảng viên bị
khuất phục bởi sức mạnh của đồng tiền, dẫn đến sự suy thoái về phẩm chất,
đạo đức, làm sói mòn nền tảng đạo đức cách mạng của Đảng mà Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã dày công xây đắp, làm tổn thương mối quan hệ máu thịt giữa
Đảng và nhân dân, như Đại hội X của Đảng chỉ rõ: “Sự suy thoái về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên diễn
ra nghiêm trọng; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí chưa được ngăn chặn, đẩy
lùi làm giảm lòng tin của cán bộ đảng viên và nhân dân” 1. Chính sự yếu kém
đó đang là một lực cản to lớn của sự nghiệp đổi mới đất nước, gây tổn thất
nghiêm trọng trong lĩnh vực kinh tế, gây ảnh hưởng xấu trong lĩnh vực chính
trị, xã hội; làm sói mòn lòng tin của nhân dân đối với Đảng và nhà nước và tạo
điều kiện thuận lợi cho các thế lực thù địch đang tìm mọi cách chống phá cách
mạng nước ta tiến hành chiến lược “Diễn biến hoà bình”, gây bạo loạn lật đổ
thực hiện âm mưu từng bước xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng đối với toàn xã hội,
tiến tới xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta, lái nước ta đi theo quỹ đạo
của chủ nghĩa tư bản.
Đứng trước thực trạng nêu trên Đảng, nhà nước đã có những chủ trương, biện
pháp để khắc phục, như Quốc hội đã thông qua luật phòng, chống tham nhũng
và luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Đặc biệt Đảng xác định xây dựng,
chỉnh đốn Đảng là nhiệm then chốt gắn với việc xây dựng nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa, cải cách nền hành chính nhà nước, làm cho Đảng, nhà
1

Đảng cộng sản Việt Nam, văn kiện đại hội dại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H.2006, tr.274.

15
nước thật sự trong sạch vững mạnh ngang tầm với nhiệm vụ chính trị trong
giai đoạn cách mạng mới.
Đứng trước tình hình, nhiệm vụ mới hiện nay, để tiếp tục tu dưỡng rèn luyện
phẩm chất đạo đức cách mạng cho cán bộ đảng viên và đấu tranh có hiệu quả,
khắc phục chủ nghĩa cá nhân, phải tiến hành một số nội dung biện pháp chính
như sau:
Một là: Mỗi cán bộ, đảng viên phải tự giác học tập, tu dưỡng, rèn luyện
đạo đức, lối sống cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư. Chấp hành
nghiêm điều lệ Đảng, pháp luật nhà nước. Gương mẫu giữ gìn phẩm chất
người chiến sĩ cộng sản, đề cao tinh thần đoàn kết, kiên quyết: “Đấu
tranh khắc phục những biểu hiện phai nhạt lý tưởng cách mạng; cơ hội,
chạy theo lợi ích cá nhân” 1 .
Hai là: Các tổ chức đảng phải thường xuyên giáo dục rèn luyện, quản lý, kiểm
tra cán bộ, đảng viên về đạo đức lối sống.
Đây là biện pháp rất quan trọng làm cho mọi người nhận thức đúng đắn tầm
quan trọng của đạo đức cách mạng trong tình hình mới, kịp thời ngăn chặn có
hiệu quả những tiêu cực, khắc phục sự phát triển của chủ nghĩa cá nhân và
những suy thoái về đạo đức cách mạng trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Các
cấp uỷ, tổ chức đảng thường xuyên quản lý, kiểm tra đánh giá đúng phẩm chất
năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên để làm cơ sở cho việc tiến hành giáo
dục cách mạng. kết hợp chặt chẽ việc duy trì kỷ luật, qui định của đơn vị, Hiến
pháp, pháp luật nhà nước với việc tổ chức thực hiện nghiêm qui chế dân chủ ở
đơn vị cơ sở. Phát huy quyền giám sát, kiểm tra đội ngũ cán bộ của quần
chúng, coi trọng công tác quản lý cán bộ, đảng viên không chỉ ở cơ qan, đơn
vị mà cả ở nơi cư trú, kết hợp quản lý cán bộ với quản lý đảng viên. Kịp thời
phát hiện và xử lý nghiêm túc những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, những
vi phạm về đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên. Đồng thời coi: “Đấu tranh

chống tham nhũng, lãng phí là một nhiệm vụ trọng tâm của công tác xây dựng
Đảng, nhiệm vụ trực tiếp, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và toàn xã
hội”2
Ba là: Thực hiện tự phê bình và phê bình một cách có nề nếp và chất lượng,
1
2

Sđd, tr. 284.
Sđd, tr. 286-287.


16
đề cao ý thức trách nhiệm, xây dựng động cơ đúng đắn trong tự phê bình và
phê bình. Thông qua tự phê bình và phê bình để đấu tranh chống lại những
biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, chống tham nhũng, những tiêu cực lạc hậu
trong đội ngũ cán bộ, đảng viên làm lành mạnh các mối quan hệ trong đơn vị.
Khắc phục những biểu hiện né tránh không dám phê bình hoặc lợi dụng phê
bình để đả kích lẫn nhau gây mất đoàn kết nội bộ. Gắn kết quả tự phê bình và
phê bình với xem xét tư cách đảng viên với phân loại đề bạt, cất nhắc, sử dụng
cán bộ.
Bốn là: Gắn cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng với xây dựng đạo
đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ đảng viên. Coi trọng các biện pháp về giáo
dục đạo đức lối sống, tăng cường giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, pháp luật của nhà nước.
Năm là: Các cấp uỷ Đảng và người đứng đầu các cấp, các ngành phải chịu
trách nhiệm về rèn luyện đạo đức cách mạng và chống tham nhũng ở cơ quan,
đơn vị mình phụ trách. Thực hiện tốt các chế độ chính sách được hưởng đối
với cán bộ, đảng viên và chấp hành nghiêm những qui định đảng viên không
được làm.
Sáu là: Nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan kiểm tra Đảng, thanh

tra nhà nước, và thanh tra nhân dân, để kịp thời khuyến khích động viên
những tổ chức và những cán bộ, đảng viên làm tốt đồng thời để ngăn chặn xử
lý kịp thời nghiệm khắc những sai phạm trái với đạo đức cách mạng của các tổ
chức và của cán bộ, đảng viên.
Bảy là: Không ngừng hoàn thiện các chế độ chính sách. đẩy mạnh công tác
tổng kết thực tiễn, kịp thời phát hiện và giải quyết những vấn đề mới nẩy sinh,
những vấn đề bức xúc nhằm ổn định tình hình tư tưởng, nâng cao sự thống
nhất nhận thức về quan điểm đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của
nhà nước.
Trên đây là những nội dung biện pháp cơ bản, thiết thực để cán bộ, đảng viên
tu dưỡng rèn luyện, để nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân
góp phần xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh đáp ứng với yêu cầu đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế hiện nay.
Trong những năm gần đây Đảng và Nhà nước ta đang thực hiện cuộc vận
động học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sâu rộng trong cả


17
nước. Cuộc vận động được tổ chức chặt chẽ, có chất lượng, bước đầu góp
phần tích cực trong việc đấu tranh với những biểu hiện quan liêu tham nhũng,
lãng phí và nhiều biểu hiện tiêu cực khác trong Đảng và trong xã hội; đồng
thời góp phần quan trọng vào việc xây dựng, rèn luyện đạo đức cách mạng
cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng đoàn kết trong Đảng, làm nền tảng
tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Vì vậy năng lực lãnh đạo, sức
chiến đấu của Đảng không ngừng được nâng cao, từng bước lấy lại uy tín cho
Đảng và củng cố lòng tin của nhân dân với Đảng. Đây là việc làm cần thiết, là
một trong những nội dung biện pháp quan trọng tiếp tục quán triệt, thực hiện
tư tưởng Hồ Chí Minh về rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá
nhân, xây dựng đội ngũ cán bộ đảng viên có đủ đức, tài, giữ vững vai trò tiên
phong, thực sự là công bộc của nhân dân.

Kết luận
Tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” là một trong những di sản quí báu, là tài sản
tinh thần vô giá của Đảng, nhà nước và nhân dân ta, là một đóng góp to lớn
của Hồ Chí Minh vào kho tàng lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin. Tư tưởng Hồ
Chí Minh về rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân được thể
hiện trong tác phẩm có một ý nghĩa hết sức to lớn trong lịch sử cũng như trong
hiện thực.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, khi mà hàng ngày,
hàng giờ, cán bộ, đảng viên phải đối mặt với sự cám dỗ về vật chất của cơ chế
thị trường; do đó sự suy thoái về đạo đức lối sống, cơ hội, cá nhân thực dụng
là nguy cơ hiện hữu, là những vấn đề chủ yếu gây mất đoàn kết nội bộ, làm
suy yếu tổ chức Đảng. Vì vậy việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức cách mạng,
chống chủ nghĩa cá nhân theo tư tưởng Hồ Chí Minh là một nhiệm vụ thường
xuyên cấp bách của các tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ,
đảng viên có chức có quyền là những người có trách nhiệm rất lớn đối với
Đảng, với tổ quốc, với nhân dân. Thực hiện tốt tư tưởng của Người mới đảm
bảo Đảng ta xứng đáng là một Đảng đạo đức, văn minh, lãnh đạo toàn dân
đoàn kết, đưa nước ta phát triển trên con đường dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh, xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc tổ


18
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.