Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh ĐắkLắk
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (626.33 KB, 105 trang )
TrƯờng Đại học KINH Tế QuốC DÂN
------------
lê duy toàn
quản lý chi thờng xuyên ngân sách nhà nớc
của chính quyền thị xã buôn hồ, tỉnh đắk lắk
Chuyên ngành: QUảN Lý KINH Tế Và CHíNH SáCH
Ngời hớng dẫn khoa học:
pgs.ts. bùi đức thọ
Hµ néi – 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn tốt nghiệp cao học với đề tài "Quản lý
chi thường xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền thị xã Buôn
Hồ, tỉnh ĐắkLắk” đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, với sự
hướng dẫn, góp ý của PGS.TS Bùi Đức Thọ và TS Nguyễn Thị Lệ
Thúy. Các số liệu đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết quả
nghiên cứu là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công
trình khoa học nào.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm với cam đoan trên
Tác giả luận văn
Lê Duy Toàn
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận
được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trường
Đại học Kinh tế Quốc dân, sự giúp đỡ và tạo mọi điều kiện của Lãnh đạo
Ủy ban nhân dân thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk; tập thể lãnh đạo và cán bộ,
công chức Phòng Tài chính- Kế hoạch thị xã Buôn Hồ nơi tôi đang công tác
và các cơ quan đơn vị khác.
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trường Đại học
Kinh tế quốc dân, đặc biệt là các thầy cô khoa - Khoa học quản lý, Viện Đào
tạo sau đại học đã tận tình dạy bảo tôi trong suốt thời gian học tập tại trường,
đã tạo mọi điều kiện để tôi học tập và hoàn thành tốt khóa học, cũng như định
hướng và cung cấp cho tôi những kiến thức khoa học đầy đủ nhất về quản lý.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS Bùi Đức Thọ và Tiến sỹ
Nguyễn Thị Lệ Thúy, đặc biệt là TS Nguyễn Thị Lệ Thúy người đã trực tiếp
hướng dẫn và đã dành rất nhiều thời gian, tâm huyết cũng như những tình
cảm hết sức tốt đẹp động viên tôi, tận tâm giúp tôi tiếp cận với những tri thức
mới, những phương pháp tiếp cận khoa học trong suốt quá trình thực hiện
luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, cơ quan, bạn bè và đồng nghiệp đã
động viên khích lệ, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn này.
Người thực hiện
Lê Duy Toàn
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ANQP
An ninh quốc phòng
HĐND
Hội đồng nhân dân
NSNN
Ngân sách nhà nước
KBNN
Kho bạc nhà nước
KT-XH
Kinh tế - xã hội
UBND
Ủy ban nhân dân
XDCB
Xây dựng cơ bản
QLNN
Quản lý nhà nước
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
BẢNG
Bảng 2.1:
Tổng hợp các chỉ tiêu chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội thị xã
Buôn Hồ giai đoạn 2011-2015.....Error: Reference source not found
Bảng 2.2:
Tổng hợp chi ngân sách nhà nước thị xã Buôn Hồ giai đoạn 2011-2014 Error:
Reference source not found
Bảng 2.3:
Tổng hợp chi thường xuyên ngân sách thị xã Buôn Hồ............Error:
Reference source not found
Bảng 2.4:
Cơ cấu các khoản chi trong chi thường xuyên.........Error: Reference
source not found
Bảng 2.5:
Tỉ lệ chi thường xuyên trong tổng chi NSNN thị xã Buôn Hồ..Error:
Reference source not found
Bảng 2.6:
Số lượng nhân sự quản lý chi thường xuyên ngân sách của thị xã
Buôn Hồ........................................Error: Reference source not found
Bảng 2.7:
Tổng hợp dự toán chi thường xuyên từ ngân sách thị xã Buôn Hồ
.......................................................Error: Reference source not found
Bảng 2.8:
Tổng hợp kết quả thực hiện dự toán chi thường xuyên ngân sách thị
xã Buôn Hồ...................................Error: Reference source not found
Bảng 2.9:
Một số sai lệch trong chấp hành dự toán ở các đơn vị...............Error:
Reference source not found
Bảng 2.10:
Tình hình kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN Buôn Hồ
giai đoạn 2011-2014.....................Error: Reference source not found
Bảng 2.11:
Số liệu kết quả thanh tra chi tài chính qua các năm 2011-2014....Error:
Reference source not found
Bảng 2.12:
Tình hình thực hiện chi thường xuyên NSNN thị xã Buôn Hồ năm
2011-2014.....................................Error: Reference source not found
Bảng 2.13:
Cơ cấu chi thường xuyên so với tổng chi ngân sách....Error: Reference
source not found
SƠ ĐỒ
TrƯờng Đại học KINH Tế QuốC DÂN
------------
lê duy toàn
quản lý chi thờng xuyên ngân sách nhà nớc
của chính quyền thị xã buôn hồ, tỉnh đắk lắk
Chuyên ngành: QUảN Lý KINH Tế Và CHíNH SáCH
2
Hµ néi – 2015
i
TÓM TẮT LUẬN VĂN
Hoạt động tài chính gắn liền với hoạt động nhà nước. Nó vừa là nguồn lực để
nhà nước thực hiện tốt chức năng của mình, vừa là công cụ để thực hiện tốt dịch vụ
công, chi phối, điều chỉnh các mặt hoạt động kinh tế - xã hội của đất nước.
Để quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, nâng cao tính chủ động và trách nhiệm
của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước. Ngày
16/12/2002, Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa việt nam đã thông qua luật ngân
sách nhà nước sửa đổi. Luật này quy định rõ ràng, đầy đủ hơn về trách nhiệm, quyền hạn
của các cơ quan quản lý chi ngân sách nhà nước, đặc biệt là trong việc lập, chấp hành,
kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, quyết toán ngân sách nhà nước.
Tổng chi ngân sách cho các ngành, lĩnh vực được đáp ứng kịp thời đảm bảo
nguồn lực tài chính phục vụ cho các nhiệm vụ kinh tế xã hội, an ninh – quốc
phòng trên địa bàn thị xã, trong đó chi thường xuyên chiếm 70% trong tổng chi
ngân sách. Các nhiệm vụ chi đều được thực hiện nghiêm túc tuân thủ theo quy
định của Luật ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính,
UBND tỉnh Đắk Lắk.
Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện thì công tác quản lý chi thường xuyên ngân
sách nhà nước thị xã Buôn Hồ còn một số hạn chế: Các đơn vị dự toán ngân sách gò bó
vào chính sách chế độ, tiêu chuẩn định mức nhưng lại không bị ràng buộc về hiệu quả
sử dụng ngân sách được giao; sử dụng nguồn chi thường xuyên kém hiệu quả; tính
năng động và tích cực của đơn vị sử dụng ngân sách chưa phát huy, tâm lý ỷ lại trông
chờ vào NSNN còn phổ biến; một số khoản chi thường xuyên ngân sách chưa tương
xứng với nhiệm vụ chi và phân cấp theo Luật NSNN như chi cho sự nghiệp môi
trường, chi mua sắm, sửa chữa...Việc xây dựng dự toán chi thường xuyên ngân sách
còn chưa dự báo hết và xác định được đầy đủ các nhiệm vụ chi phải bổ sung nhiều lần
dẫn đến khó khăn trong quá trình điều hành ngân sách.
Từ nhận thức trên, tác giả chọn đề tài : "Quản lý chi thường xuyên ngân
sách nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh ĐắkLắk" làm luận văn
thạc sỹ của mình.
ii
- Mục tiêu nghiên cứu
+ Xác định được khung nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên NSNN của
chính quyền cấp huyện;
+ Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của
chính quyền thị xã Buôn Hồ giai đoạn 2011-2014;
+ Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020.
- Phương pháp nghiên cứu
+ Xây dựng khung nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước của chính quyền cấp huyện.
+ Luận văn sử dụng phương pháp thu thập số liệu, phân tích, tổng hợp, thống
kê, so sánh để đánh giá.
+ Nguồn số liệu, tài liệu: Thu thập số liệu, tài liệu gồm các báo cáo, tổng kết
cuả chính quyền thị xã Buôn Hồ để xây dựng hệ thống các tài liệu số liệu phục vụ
cho phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của chính
quyền thị xã Buôn Hồ.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn
được chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện.
Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk.
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk.
Trong chương 1: Tác giả nêu cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn trong quản
lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện, bao gồm:
Mục tiêu
Mục tiêu chung của quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện là với một
NSNN cấp huyện nhất định làm sao mang lại một kết quả tốt nhất về phát triển kinh tếxã hội; đồng thời giải quyết hài hòa mối quan hệ lợi ích kinh tế giữa một bên là nhà
nước và một bên là các chủ thể khác trong xã hội, đáp ứng được các nhiệm vụ phát
triển kinh tế - xã hội của huyện
Mục tiêu cụ thể của quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện
iii
Bảo đảm sử dụng ngân sách đúng mục đích và đủ.
Cân đối thu chi ngân sách
Tiết kiệm chi thường xuyên.
Mục tiêu trên được đánh giá thông qua các tiêu chí sau
1) Tổng chi thường xuyên/dự toán chi; 2) Chi thường xuyên theo từng khoản
mục chi/dự toán chi; 3) (Tổng chi thường xuyên/tổng chi)thực tế/(tổng chi thường
xuyên/tổng chi)kế hoạch
Nguyên tắc
Chi thường xuyên NSNN cấp huyện có vai trò quan trọng trong sự nghiệp phát
triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị, an ninh quốc phòng tại huyện.
Cân đối thu-chi ngân sách cấp huyện: Chi thường xuyên NSNN cấp huyện dựa
trên cơ sở có nguồn thu thực tế từ nền kinh tế.
Đảm bảo yêu cầu cần tiết kiệm và hiệu quả trong việc bố trí các khoản chi tiêu
của NSNN.
Cấp phát ngân sách và sử dụng nguồn vốn NSNN phải có dự toán.
Chi ngân sách nhà nước theo những mục tiêu quy định.
Đảm bảo yêu cầu cân đối giữa khả năng và nhu cầu trong quản lý và điều hành
ngân sách.
- Nguyên tắc chi trả trực tiếp qua KBNN
Cùng với kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên của một số huyện của các
tỉnh Đắk Nông và tỉnh Phú Yên, đã rút ra bài học cho chính quyền thị xã Buôn Hồ
trong công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trên địa bàn.
Trong chương 2: Tác giả đi sâu phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên
ngân sách nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk, cụ thể
- Giới thiệu tổng quan về vị trí, địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của thị xã
Buôn Hồ.
- Đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của chính
quyền thị xã Buôn Hồ giai đoạn 2011-2014 về các nội dung: thực trạng bộ máy quản lý,
thực trạng lập dự toán, thực trạng chấp hành dự toán, thực trạng kiểm soát chi thường
xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ.
Tác giả đã tập trung phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, với kết quả nghiên cứu thu được như sau:
Điểm mạnh
iv
* Về bộ máy quản lý chi thường xuyên
Bên cạnh việc hoàn thành chức năng nhiệm vụ và tổ chức quản lý chi
thường xuyên NSNN, UBND thị xã đã không ngừng đầu tư, phát triển nguồn
nhân lực, nhằm mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ vững mạnh về số lượng và
chất lượng, có năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức, văn minh, văn hóa nghề
nghiệp, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ và công nghệ quản lý trong tình hình mới.
* Về lập dự toán chi thường xuyên
Trong những năm qua, hoạt động tiếp nhận và quản lý dự toán chi thường xuyên qua
KBNN đã được thực hiện đúng theo quy định của Luật NSNN (sửa đổi) và các văn bản
hướng dẫn thực hiện Luật NSNN. Nhờ triển khai ứng dụng các chương trình quản lý dự toán
trên mạng máy tính diện rộng (TABMIS) nên các thao tác nghiệp vụ đã trở nên đơn giản,
chính xác và quan trọng hơn là thống nhất được quy trình quản lý dự toán, nâng cao được
trách nhiệm và hiệu quả hoạt động của cán bộ quản lý chi NSNN trong công tác quản lý dự
toán chi thường xuyên; đồng thời qua đó, giúp cho hệ thống thông tin, báo cáo về tình hình
thực hiện dự toán được kịp thời, chính xác hơn phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành ngân sách.
* Về chấp hành dự toán chi thường xuyên
Các đơn vị dự toán cơ bản đều chấp hành theo dự toán được giao, phân bổ
dự toán chi cho các đơn vị sử dụng ngân sách theo định mức, chế độ, chính sách,
tiêu chuẩn và công khai dự toán chi ngay từ đầu năm; các nhiệm vụ phát sinh
được bổ sung dự toán kịp thời, đáp ứng nhiệm vụ chi của các đơn vị dự toán và
ngân sách xã, phường.
* Về kiểm soát chi thường xuyên
Kiểm soát chi thường xuyên, giúp đơn vị đảm bảo các khoản chi NSNN
theo đúng luật, đúng quy định, định mức; mặt khác tạo điều kiện để các đơn vị
sử dụng vốn NSNN đúng theo dự toán được duyệt, đúng định mức, tiêu chuẩn,
chế độ Nhà nước quy định; đặc biệt là việc mua sắm, sửa chữa tài sản đã từng
bước đi vào nề nếp...
Điểm yếu
* Về bộ máy quản lý chi thường xuyên
- Trình độ nghiệp vụ chuyên môn đào tạo không thuộc lĩnh vực tài chính
v
nên nhiều khi cũng gặp khó khăn trong quá trình chỉ đạo điều hành thực hiện
nhiệm vụ.
- Công tác tập huấn trong việc lập dự toán, kiểm soát chi chưa được thường
xuyên.
- Trong quá trình quản lý chưa thường xuyên xây dựng kế hoạch thanh tra,
kiểm tra, kiểm soát của các cơ quan tham mưu, công tác xử lý chưa nghiêm các đơn
vị dự toán sử dụng chưa hiệu quả nguồn ngân sách nhà nước làm cho công tác quản
lý chi thường xuyên còn nhiều hạn chế.
* Về lập dự toán chi thường xuyên
+ Chưa dự báo đầy đủ chính xác các yếu tố tác động lên quá trình chi thường
xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện.
+ Thời gian đầu tư cho công tác lập dự toán chi ngân sách nói chung và chi
thường xuyên nói riêng hằng năm ngắn. Sự chỉ đạo, phối hợp giữa các đơn vị có
liên quan trong quá trình lập dự toán chưa tốt.
+ Tình trạng bổ sung dự toán ngân sách nhà nước trong năm cho các đơn vị
đang còn xảy ra nhiều.
* Về chấp hành dự toán chi thường xuyên
- Việc kiểm soát, thanh toán chi ngân sách của các đơn vị còn hạn chế và vẫn
còn tình trạng một số đơn vị sử dụng sai nguồn, sai nội dung chi, chi sai chế độ,
định mức.
- Việc phân bổ dự toán của một số đơn vị sử dụng ngân sách chưa thực hiện tốt, đôi
khi chưa khớp đúng về tổng mức, phân bổ chi tiết không sát với yêu cầu chi thực tế.
- Do việc phân bổ dự toán chưa thực sự sát hợp với nhu cầu chi nên thường
xảy ra tình trạng mục thừa, mục thiếu nên phải điều chỉnh, bổ sung gây khó khăn
cho công tác quản lý của cơ quan tài chính và kiểm soát chi của KBNN cung cấp.
* Về kiểm soát chi thường xuyên
- Cấp phát NSNN chưa tập trung theo lĩnh vực dẫn đến khó khăn trong việc
kiểm soát.
- Một số lĩnh vực thanh toán theo dự toán đang còn nhiều bất cập do dự toán chỉ
mang tính chất hình thức và thanh toán dựa trên bảng kê chứng từ của đơn vị sử dụng
NSNN nhưng không sát sao trong việc kiểm tra bảng kê chứng từ tại các đơn vị, việc
vi
xử lý sai phạm trong quản lý ngân sách chưa được chú trọng tạo kẽ hở cho các đơn vị
lập khống hồ sơ để rút tiền từ kho bạc về.
- Công tác thanh tra, kiểm tra tuy có tiến hành thường xuyên nhưng chưa
mang lại hiệu quả cao.
- Công tác kiểm soát chi của KBNN cơ bản bảo đảm đúng quy định, tuy nhiên
cũng còn nhiều trường hợp bị “lọt lưới”; công tác cải cách thủ tục hành chính của
KBNN còn chậm, giải quyết công việc đôi khi còn cứng nhắc, gây khó khăn cho
các đơn vị sử dụng ngân sách trong quan hệ giao dịch với Kho bạc.
Nguyên nhân của những điểm yếu
- Nguyên nhân do chính quyền thị xã Buôn Hồ
+ Do quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của thị xã
+ Do quản lý cán bộ, công chức
+ Do năng lực ứng dụng công nghệ thông tin
+ Do nguồn thu ngân sách Thị xã
- Nguyên nhân do môi trường
+ Do môi trường luật pháp, chính sách
+ Do môi trường kinh tế
+ Do hệ thống định mức tiêu chuẩn của chính quyền tỉnh ĐắkLắk
+ Do quy trình thủ tục quản lý chi
+ Do thực trạng phát triển kinh tế - xã hội của thị xã Buôn Hồ
Trong chương 3: Tác giả đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi
thường xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk
- Bộ máy quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
UBND thị xã tiếp tục củng cố, kiện toàn bộ máy quản lý chi ngân sách nhà
nước nói chung và chi thường xuyên nói riêng từ thị xã đến cơ sở xã, phường; căn
cứ vào thực trạng đội ngũ quản lý ngân sách hiện nay, trong thời gian tới có kế
hoạch tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, đào tạo và đào tạo lại trong lĩnh vực tài
chính –ngân sách
- Hoàn thiện lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Cần nâng cao chất lượng lập dự toán chi thường xuyên ngân sách của các đơn vị dự
toán quy trình ngân sách hiện hành phải trải qua nhiều đầu mối, tầng nấc với nhiều thủ tục
vii
phức tạp, dự toán mang tính hình thức mà chưa chú trọng đến chất lượng.
- Giải pháp về chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
UBND thị xã cần phải tiến hành soát xét lại hệ thống các định mức sử dụng
ngân sách hiện hành, kiến nghị tới các cấp, ngành xóa bỏ những văn bản chế độ đã
lỗi thời không phù hợp với thực tế, ban hành các định mức, chế độ tài chính mới;
thay đổi phương thức thực hiện, quản lý đối với một số khoản chi thường xuyên
lớn, cụ thể là đối với khoản chi SNKT vì đây là khoản chi chiếm tỷ trọng lớn trong
chi thường xuyên; tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị định 130/2005/NĐ-CP và
Nghị định 43/2006/NĐ-CP và các văn bản sửa đổi bổ sung về tự chủ tài chính.
- Giải pháp về kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Thực hiện chế độ kiểm soát trước, trong và sau khi chi ngân sách, thông qua cơ
chế phân định rõ ràng trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan tài chính, cơ quan Kho bạc
Nhà nước và cơ quan sử dụng ngân sách. Thực hiện nguyên tắc chi trả trực tiếp từ Kho
bạc Nhà nước cho người cung cấp hàng hoá, dịch vụ, không chi qua người được hưởng
ngân sách, đảm bảo mọi khoản chi được cấp phát thanh toán phải có chứng từ hợp lệ
và phải được sự kiểm soát của cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước theo quy định.
- Các giải pháp khác
- Một số kiến nghị thực hiện giải pháp
+ Kiến nghị với Chính quyền Tỉnh Đắk Lắk
+ Kiến nghị với Chính phủ và Quốc hội
TrƯờng Đại học KINH Tế QuốC DÂN
------------
lê duy toàn
quản lý chi thờng xuyên ngân sách nhà nớc
của chính quyền thị xã buôn hồ, tỉnh đắk lắk
Chuyên ngành: QUảN Lý KINH Tế Và CHíNH SáCH
Ngời hớng dẫn khoa học:
pgs.ts. bùi đức thọ
2
Hµ néi – 2015
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động tài chính gắn liền với hoạt động nhà nước. Nó vừa là nguồn lực để
nhà nước thực hiện tốt chức năng của mình, vừa là công cụ để thực hiện tốt dịch vụ
công, chi phối, điều chỉnh các mặt hoạt động kinh tế - xã hội của đất nước. Trong
tiến trình đổi mới, thực hiện cải cách nền hành chính nhà nước, Đảng và Nhà nước ta
coi cải cách tài chính công là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu.
Một nhà nước muốn tồn tại, phát triển cần phải có nguồn lực tài chính để nuôi
bộ máy và thực hiện việc chi tiêu. Chi tiêu của nhà nước là chi tiêu công. Do nguồn
lực tài chính là hữu hạn, nhà nước cần phải sử dụng nguồn lực tài chính sao cho
hiệu quả nhất. Trong một nền kinh tế, chi tiêu công của nhà nước có vai trò vô cùng
quan trọng đến sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, ngược lại kinh tế phát triển
cao và ổn định sẽ giúp ngân sách nhà nước có nguồn thu.
Để quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, nâng cao tính chủ động và trách
nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý và sử dụng ngân sách
nhà nước, củng cố kỷ luật tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả ngân sách và tài
sản của nhà nước, tăng tích lũy nhằm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội,
nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Ngày
16/12/2002 tại kỳ họp thứ hai khoá XI Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa
việt nam đã thông qua luật ngân sách nhà nước sửa đổi. Luật này quy định rõ ràng,
đầy đủ hơn về trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan quản lý chi ngân sách nhà
nước, đặc biệt là trong việc lập, chấp hành, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, quyết
toán ngân sách nhà nước. Hiện nay, tại kỳ họp thứ 9, ngày 25/6/2015, Quốc hội
khóa XIII đã thông qua luật ngân sách nhà nước để thay thế luật ngân sách nhà
nước năm 2002 và có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2017.
Chi tiêu NSNN hay còn gọi là chi tiêu công là việc xuất quỹ ngân sách để chi
cho việc thực hiện các nhiệm vụ của nhà nước liên quan đến nhiều lĩnh vực kinh tế,
chính trị, xã hội. Quản lý chi NSNN được đặt ra trong bối cảnh nguồn lực tài chính
2
quốc gia có hạn nhưng phải làm thế nào để thỏa mãn tốt nhất những nhu cầu cần
thiết nhằm đạt được các mục tiêu quản lý của nhà nước. Chi thường xuyên là một
bộ phận quan trọng của chi NSNN. Nó phản ánh quá trình phân phối và sử dụng
quỹ NSNN để thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên về quản lý kinh tế -xã hội của
nhà nước.
Thị xã Buôn Hồ là một trong 15 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Đắk Lắk,
nằm ở phía Bắc của tỉnh ĐắkLắk. Phía Nam giáp huyện Krông Pắc, phía Bắc giáp
huyện Krông Búk; phía Đông giáp huyện Krông Năng; phía Tây giáp huyện Cư
M’gar. Có tuyến đường quốc lộ 14 và quốc lộ 29 đi qua, nhìn chung vị trí địa lý khá
lý tưởng để phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên trên thực tế về kinh tế của thị xã còn
gặp nhiều khó khăn, nguồn thu cho ngân sách thị xã đạt thấp trong khi nhu cầu chi
lại lớn, trong đó chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi NSNN.
Tổng chi ngân sách cho các ngành các lĩnh vực được đáp ứng kịp thời đảm bảo
nguồn lực tài chính phục vụ cho các nhiệm vụ kinh tế xã hội, an ninh – quốc phòng
trên địa bàn thị xã, trong đó chi thường xuyên chiếm 70% trong tổng chi ngân sách.
Các nhiệm vụ chi đều được thực hiện nghiêm túc tuân thủ theo quy định của Luật
ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính, UBND tỉnh
ĐắkLắk.
Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện thì công tác quản lý chi thường xuyên ngân
sách nhà nước thị xã Buôn Hồ còn một số hạn chế: Các đơn vị dự toán ngân sách gò
bó vào chính sách chế độ, tiêu chuẩn định mức nhưng lại không bị ràng buộc về
hiệu quả sử dụng ngân sách được giao; sử dụng nguồn chi thường xuyên kém hiệu
quả. Tính năng động và tích cực của đơn vị sử dụng ngân sách chưa phát huy, tâm
lý ỷ lại trông chờ vào NSNN còn phổ biến; Một số khoản chi thường xuyên ngân
sách chưa tương xứng với nhiệm vụ chi và phân cấp theo Luật NSNN như chi cho
sự nghiệp môi trường, chi mua sắm, sửa chữa...Việc xây dựng dự toán chi ngân
sách còn chưa dự báo hết và xác định được đầy đủ các nhiệm vụ chi phải bổ sung
nhiều lần dẫn đến khó khăn trong quá trình điều hành ngân sách.
Từ nhận thức trên, tôi chọn đề tài : "Quản lý chi thường xuyên ngân sách
3
nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk" làm luận văn thạc sỹ
chuyên ngành Quản lý kinh tế và chính sách; là một đề tài mang tính thực tiễn cao
góp phần làm rõ hơn thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước nói chung và quản
lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của thị xã sau hơn 12 năm thực hiện Luật
ngân sách nhà nước và làm cơ sở để có các giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ đổi mới trong công tác quản
lý chi ngân sách nhà nước hiện nay, một nhiệm vụ luôn được quan tâm hàng đầu trong
quản lý nhà nước về tài chính, góp phần thực hiện quản lý tốt và toàn diện các hoạt
động kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng trên địa bàn thị xã.
2. Tổng quan nghiên cứu
Trong những năm gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý ngân
sách nhà nước từ quy mô quốc gia đến quy mô cấp tỉnh, cấp huyện ở Việt Nam, trong
đó có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như:
- Đề tài luận án tiến sỹ kinh tế tại Học viện Tài chính “Hoàn thiện quản lý chi ngân
sách nhà nước tỉnh Hà Tĩnh” của tác giả Bùi Thị Quỳnh Thơ, năm 2013. Trong công trình
nghiên cứu này, tác giả đã hệ thống hóa khá toàn diện về quản lý chi từ NSNN. Trên cơ sở
đó, tác giả đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN tại tỉnh Hà Tĩnh và đã đề xuất các nhóm
giải pháp để hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Hà Tĩnh, như lựa chọn, quyết
định danh mục và thứ tự ưu tiên các sản phẩm đầu ra, các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội
và các hoạt động cần triển khai để phân bổ tối ưu nguồn lực tài chính địa phương; hoàn thiện
hệ thống định mức phân bổ, định mức chi ngân sách nhà nước, nhóm giải pháp này tạo cơ
sở cho việc quản lý chi NSNN tỉnh Hà Tĩnh đúng chuẩn mực và công bằng hơn; áp dụng
quy trình lập dự toán và phân bổ ngân sách trên cơ sở khuôn khổ chi tiêu trung hạn hướng
theo kết quả đầu ra nhằm gắn kết chính sách, kế hoạch với ngân sách…
- Đề tài “Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận tại quận Ba Đình –
Thành phố Hà Nội” của tác giả Cồ Như Dũng, trường Đại học Kinh tế Quốc dân, năm 2012.
Đề tài này đã xây dựng được mô hình khung lý thuyết về quản lý chi ngân
sách nhà nước cấp quận gồm các nội dung chủ yếu: lập dự toán chi ngân sách; chấp
hành dự toán chi ngân sách; kiểm soát chi ngân sách. Nêu sơ bộ về tình hình kinh tế
4
xã hội quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách
nhà nước cấp quận tại quận Ba Đình theo các nội dung: lập dự toán chi ngân sách,
chấp hành chi ngân sách, kiểm soát chi ngân sách. Từ thực trạng quản lý chi ngân
sách nhà nước cấp quận tại quận Ba Đình, tác giả đã đưa ra giải pháp để hoàn thiện
quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận tại quận Ba Đình.
- Đề tài “Tăng cường quản lý và sử dụng Ngân sách Nhà nước có hiệu quả
trên địa bàn thị xã Từ Sơn” của tác giả Nguyễn Thị Hoa, trường Đại học Nông
nghiệp Hà Nội, năm 2011.
- Luận văn của Trần Thị Thúy về “Quản lý chi thường xuyên ngân sách tại
quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội” được thực hiện tháng 2 năm 2015, tại Đại
học kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội
Các đề tài nghiên cứu này đã phân tích được thực trạng quản lý ngân sách ở
các đơn vị và đưa ra các giải pháp để hoàn thiện quản lý ngân sách huyện trong
khuôn khổ một huyện với những đặc điểm khác nhau của huyện đó. Riêng tại thị xã
Buôn Hồ thì cho đến nay chưa có đề tài, công trình nào đi sâu viết hay nghiên cứu
về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của thị xã Buôn Hồ. Điều đó cho
thấy việc nghiên cứu đề tài này là có tính thực tiễn, vừa là vấn đề mới và đặc thù
đang đặt ra cho thị xã Buôn Hồ để quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện
có hiệu lực và hiệu quả hơn.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài hướng tới các mục tiêu nghiên cứu sau:
- Xác định được khung nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên NSNN của
chính quyền cấp huyện;
- Phân tích được thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của
chính quyền thị xã Buôn Hồ giai đoạn 2011-2014;
- Đề xuất được một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh ĐắkLắk đến năm 2020.
Để đạt được mục tiêu yêu cầu, luận văn sẽ trả lời các câu hỏi sau:
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện
gồm những nội dung gì? Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên ngân
5
sách nhà nước của chính quyền cấp huyện? Quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ đang được thực hiện như thế nào? Đâu là
điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân của những điểm yếu trong quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện. Cần thực hiện những giải pháp nào để hoàn
thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện?
4. Phạm vi nghiên cứu
Về đối tượng nghiên cứu: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của
chính quyền thị xã Buôn Hồ
Về nội dung nghiên cứu: Quá trình quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước cấp huyện theo quy trình ngân sách
Về không gian: Quản lý của chính quyền thị xã Buôn Hồ
Về thời gian: Thu thập số liệu quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
trong 4 năm giai đoạn 2011-2014, đề xuất giải pháp đến năm 2020.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Khung nghiên cứu
Nội dung quản lý chi
thường xuyên NSNN
của chính quyền cấp
huyện
Các yếu tố ảnh hưởng đến
quản lý chi thường xuyên
ngân sách nhà nước của
chính quyền cấp huyện
(1) Yếu tố thuộc chính
quyền cấp huyện
(2) Yếu tố thuộc môi trường
của chính quyền cấp huyện
(1) Lập dự toán chi
thường xuyên NSNN
của chính quyền cấp
huyện
Thực hiện mục tiêu
quản lý chi thường
xuyên NSNN của chính
quyền cấp huyện
(2) Chấp hành dự toán
chi thường xuyên
NSNN của chính quyền
cấp huyện
(1) Chi đúng, đủ
(3) Kiểm soát chi
thường xuyên NSNN
của chính quyền cấp
huyện
Sơ đồ 1: Khung nghiên cứu
(2) Cân đối
(3) Tiết kiệm chi
6
Bước 1: Thu thập tài liệu nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên NSNN nhà
nước của chính quyền cấp huyện để xây dựng khung nghiên cứu về quản lý chi
thường xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện. Phương pháp nghiên
cứu là phương pháp phân tích, tổng hợp và mô hình hóa.
Bước 2: Thu thập số liệu, tài liệu thứ cấp, gồm Luật ngân sách nhà nước, các
nghị định và thông tư hướng dẫn thực hiện Luật, các báo cáo, tổng kết cuả chính
quyền thị xã Buôn Hồ để xây dựng hệ thống các tài liệu số liệu phục vụ cho phân
tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền thị
xã Buôn Hồ. Phương pháp thống kê sẽ được sử dụng ở bước này.
Bước 3: Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN của chính
quyền thị xã Buôn Hồ theo các nội dung của quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ bao gồm phân tích thực trạng lập dự toán
chi thường xuyên ngân sách, thực trạng chấp hành dự toán chi, thực trạng kiểm soát
chi thường xuyên ngân sách của chính quyền thị xã Buôn Hồ. Phương pháp phân
tích hệ thống, mô tả, so sánh, đối chiếu sẽ được sử dụng ở bước này.
Bước 4: Dựa trên các thông tin đã phân tích ở bước 3, tác giả đánh giá điểm mạnh,
điểm yếu về quản lý chi thường xuyên NSNN của chính quyền thị xã Buôn Hồ và xác
định nguyên nhân của điểm yếu. Phương pháp tổng hợp, đối chiếu sẽ được sử dụng.
Bước 5: Đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi thường xuyên
NSNN của chính quyền thị xã Buôn Hồ đến năm 2020 dựa trên những điểm yếu và
nguyên nhân thuộc về chính quyền thị xã Buôn Hồ, đồng thời đề xuất một số kiến
nghị dựa trên những nguyên nhân bên ngoài tác động đến điểm yếu của quản lý chi
thường xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ.
5.2 Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn
được chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý chi thường
xuyên ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện.
Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk.
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước của chính quyền thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk.
7
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ
QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN
1.1. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.1. Ngân sách nhà nước cấp huyện
Sự hình thành và phát triển của ngân sách nhà nước gắn liền với sự xuất
hiện và phát triển của kinh tế hàng hóa - tiền tệ trong các phương thức sản xuất
của cộng đồng và nhà nước của từng cộng đồng. Nói cách khác, sự ra đời của
nhà nước, sự tồn tại của kinh tế hàng hóa - tiền tệ là những tiền đề cho sự phát sinh, tồn
tại và phát triển của ngân sách nhà nước.
NSNN có thể hiểu là một kế hoạch tài chính quốc gia bao gồm chủ yếu các khoản
thu và chi của nhà nước được mô tả dưới hình thức cân đối bằng giá trị tiền tệ. Phần thu
thể hiện các nguồn tài chính được huy động vào NSNN; phần chi thể hiện chính sách
phân phối các nguồn tài chính đã huy động được để thực hiện mục tiêu KT-XH.
Hệ thống NSNN là tổng thể các cấp ngân sách có quan hệ hữu cơ với nhau trong
quá trình tổ chức huy động, quản lý các nguồn thu và thực hiện nhiệm vụ chi của mỗi
cấp ngân sách.
NSNN có tính niên hạn với niên độ hay năm tài khóa thường là một năm. Ở nước ta
hiện nay, năm ngân sách bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 và kết thúc vào ngày 31 tháng 12 năm
dương lịch. NSNN được quản lý thống nhất theo nguyên tắc tập trung dân chủ, công khai,
minh bạch, có phân công, phân cấp quản lý, gắn quyền hạn với trách nhiệm. Trong đó, Quốc
hội là cơ quan cao nhất có quyền quyết định dự toán và phê chuẩn quyết toán NSNN.
NSNN có hai chức năng cơ bản là chức năng phân phối và chức năng giám đốc.
Chức năng phân phối của NSNN bao gồm phân phối thu nhập và các yếu tố đầu vào của
sản xuất, đặc biệt là các nguồn lực tài chính. Chức năng giám đốc thể hiện ở việc giám
sát, đôn đốc, thanh tra, kiểm tra bằng đồng tiền gắn với quá trình thu, chi NSNN.
Theo điều 5 nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/6/2003 quy định chi tiết và
hướng dẫn thi hành luật ngân sách nhà nước:
