SKKN sáng kiến kinh ngiệm một số kinh nghiệm giáo dục KNS cho HS thông qua chào cờ đầu tuần

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NHA TRANG
TRƯỜNG TIỂU HỌC PHƯƠNG SÀI – NHA TRANG

Sáng kiến kinh nghiệm :
MỘT SỐ KINH NGHIỆM
GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THÔNG
QUA GIỜ CHÀO CỜ ĐẦU TUẦN Ở TRƯỜNG TIỂU
HỌC PHƯƠNG SÀI
THÀNH PHỐ NHA TRANG

Tên tác giả : Nguyễn Thị Hải Yến
Chức vụ : Hiệu trưởng
Kèm theo: Đĩa CD, phụ lục.

Năm học : 2014 -2015


MỤC LỤC
Trang
Đặt vấn đề

3

Lí do chọn đề tài

3

Mục đích nghiên cứu

4

Đối tượng nghiên cứu

4

Phương pháp nghiên cứu

4

Giải quyết vấn đề

4

Cơ sở lí luận của đề tài

4

Thực trạng

5

Nội dung giáo dục kĩ năng sống

6

Biện pháp giáo dục kĩ năng sống

7

Hiệu quả

10

Bài học kinh nghiệm

11

Kết luận chung

12

Tài liệu tham khảo

13

2


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

MỘT SỐ KINH NGHIỆM GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC
SINH THÔNG QUA GIỜ CHÀO CỜ ĐẦU TUẦN Ở
TRƯỜNG TIỂU HỌC PHƯƠNG SÀI THÀNH PHỐ NHA TRANG
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I.Lí do chọn đề tài :
Tiết chào cờ đầu tuần là một hoạt động tập thể được tổ chức một tuần một lần với
thời lượng ba mươi lăm đến bốn mươi phút. Đây là một hoạt động như một tiết học,
thường tổ chức đầu tuần mang tính giáo dục cao góp phần giáo dục đạo đức, kỹ năng
cho học sinh hướng tới phát triển con người mới toàn diện.
Những năm gần đây, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tuy chưa trở thành một
môn học riêng biệt nhưng đã được xã hội nói chung và ngành giáo dục nói riêng rất

quan tâm vì thấy được tầm quan trọng của nó. Đối với cấp tiểu học, nó được coi như
một đơn vị kiến thức cần cung cấp và giáo dục học sinh để học sinh phát triển toàn
diện. Tuy nhiên, trên thực tế việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh gặp rất nhiều khó
khăn. Phần thì do đội ngũ giáo viên chưa được trang bị kiến thức và nghiệp vụ sư
phạm để đảm trách một nhiệm vụ nặng nề và hết sức mới mẻ này, phần thì cơ sở vật
chất trong nhà trường chưa đáp ứng được nội dung và phương pháp để giảng dạy đơn
vị kiến thức này. Vì vậy phương pháp, hình thức giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
trong nhà trường tiểu học đa số là phụ thuộc vào vốn sống và kinh nghiệm thực tế của
giáo viên.
Hiện nay, khi Thông tư số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về Đánh giá học sinh Tiểu học được triển khai thì
một trong những nội dung cần giáo dục cho học sinh Tiểu học hiện nay là: hình thành và
phát triển một số năng lực của học sinh :
a) Tự phục vụ, tự quản;
b) Giao tiếp, hợp tác;
c) Tự học và giải quyết vấn đề.
Vậy thì những năng lực trên chính là những kĩ năng sống cơ bản cần trang bị cho
học sinh Tiểu học.
Để việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học đạt hiệu quả cao thì người
làm công tác quản lí trong nhà trường tiểu học phải năng động, sáng tạo và có định
hướng chỉ đạo cụ thể trong các hoạt động đặc biệt là hoạt động tập thể như trong tiết
chào cờ đầu tuần.
Vì vậy, làm thế nào để tiết chào cờ đầu tuần ở trường Tiểu học cuốn hút học sinh
và thông qua tiết chào cờ để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đạt hiệu quả ? Để giải
quyết các vấn đề trên, tôi chọn đề tài : “Một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năng sống cho
3


học sinh thông qua giờ chào cờ đầu tuần ở trường Tiểu học Phương Sài thành phố Nha
Trang”.

II. Mục đích nghiên cứu :
Nghiên cứu một số nội dung nhằm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong giờ
chào cờ đầu tuần trong trường Tiểu học.
III. Đối tượng nghiên cứu :
Một số kĩ năng sống cơ bản ( Tự phục vụ, tự quản; Giao tiếp, hợp tác ) cần giáo
dục cho học sinh Tiểu học.
IV. Phương pháp nghiên cứu :
a. Nghiên cứu lí luận
b. Phương pháp điều tra
c. Phương pháp trò chuyện
d. Phương pháp quan sát
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận của đề tài
1.Một số quan niệm về kĩ năng sống
Theo Tổ chức Y tế thế giới(WHO), kĩ năng sống là khả năng để có hành vi thích
ứng ( adaptive) và tích cực ( positive ), giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước
các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày.
Theo UNICEF, kĩ năng sống là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành
vi mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái
độ và kĩ năng.
Theo Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc ( UNESCO ), kĩ
năng sống gắn với 4 trụ cột của giáo dục, đó là : Học để biết( Learning to know ) gồm
các kĩ năng tư duy như : tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra quyết định, giải quyết vấn
đề, nhận thức được hậu quả…; Học làm người ( Learning to be )gồm các kĩ năng cá
nhân như: ứng phó với căng thẳng, kiểm soát cảm xúc, tự nhận thức, tự tin…;Học để
sống với người khác ( learning to live together ) gồm các kĩ năng xã hội như : giao
tiếp, thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông;
Học để làm ( Learning to do )gồm các kĩ năng thực hiện công việc và các nhiệm vụ
như: kĩ năng đặt mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm…
2. Tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ

Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng nguồn nhân lực
phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập
quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, giáo dục phổ thông của Việt Nam đã và
đang được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỉ XXI, mà thực chất là
4


cách tiếp cận kĩ năng sống, đó là : Học để biết, Học để làm, Học để tự khẳng định
mình và Học để chung sống. Đặc biệt , rèn kĩ năng sống cho học sinh được xác định là
một trong những nội dung cơ bản của Phong trào thi đua : “ Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực” trong các nhà trường phổ thông hiện nay.Vì vậy việc giáo dục
kĩ năng sống cho học sinh trong giai đoạn hiện nay là thật sự thiết thực.
3. Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường phổ thông nói
chung và trường tiểu học nói riêng.
Ở trường Tiểu học giáo dục kĩ năng sống cho học sinh được tích hợp vào các
môn học : Tiếng Việt, đạo đức, tự nhiên và xã hội ( lớp 1,2,3 ), Khoa học ( lớp 4,5 )
với mục tiêu :
- Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp.
Trên cơ sở đó hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực;
loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và
hoạt động từng ngày.
- Tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và
phát triển hài hòa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
II. Thực trạng
Trong thực tế, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học bằng cách dạy
tích hợp vào các môn học Tiếng Việt, đạo đức, tự nhiên và xã hội ( lớp 1,2,3 ), Khoa
học ( lớp 4,5 ) mang tính hàn lâm nhiều.Ví dụ : kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng đặt
mục tiêu, kĩ năng kiên định…Trong khi đó nhiều kĩ năng cơ bản, đơn giản, thiết thực
với cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày của học sinh chưa được quan tâm.
Ở thời điểm trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã khảo sát 38 học sinh

với mục đích tìm hiểu : Những kĩ năng sống cơ bản mà các em đã có. Tôi đã có kết quả
như sau :
Nhóm kĩ
năng cơ bản

Nội dung kĩ năng cơ bản

Có

Không

SL

%

SL

%

10

26,3

28

73,7

5

13,2

33

86,8

Thắt dây giày

3

7,9

35

92,1

Soạn sách vở và đồ dùng học tập theo
thời khóa biểu

30

78,9

8

21,1

10

26,3

28

73,7

Kĩ năng tự Gấp quần áo
phục vụ
Bao sách vở

Kĩ năng tự Kĩ năng kìm chế thói hư tật xấu
quản

5


Kĩ năng quản lí thời gian

10

26,3

28

73,7

Kĩ năng quản lí bản thân

11

28,9

27

71,1

Kĩ năng tôn trọng kỉ luật

15

39,5

23

60,5

Kĩ năng giao Kĩ năng giới thiệu về bản thân, về gia
tiếp
đình, về trường lớp học.

3

7,9

35

92,1

Kĩ năng biết chào hỏi lễ phép trong nhà
trường, ở nhà và ở nơi công cộng.

27

71,1

11

28,9

Kĩ năng biết nói lời cảm ơn, xin lỗi.

15

39,5

23

60,5

Kĩ năng biết điều khiển một chương
trình, hoặc một hoạt động hoặc dám
nói trước đám đông.

3

7,9

35

92,1

Kĩ năng hợp Kĩ năng hợp tác với bạn bè, thầy cô,

tác
người thân trong gia đình.

10

26,3

28

73,7

Kĩ năng bày tỏ ý kiến.

8

21,1

30

78,9

Kĩ năng chia sẻ công việc với bạn bè.

10

26,3

28

73,7

Kĩ năng tham gia hoạt động nhóm
trong học tập, vui chơi và lao động.

19

50

19

50

Như vậy, những kĩ năng sống cơ bản của học sinh tiểu học bị thiếu hụt rất nhiều
và các môn học Tiếng Việt, đạo đức, khoa học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh ở Tiểu học của Bộ giáo dục và Đào tạo quy định chưa đáp ứng được nhu cầu của
học sinh. Vì thế cần thiết phải có một phương cách khác, thời lượng khác để bổ sung
kiến thức cho học sinh và việc sử dụng tiết chào cờ đầu tuần để làm việc ấy là một
phương cách hợp lí.
III.Nội dung các kĩ năng cơ bản được giáo dục trong giờ chào cờ
1.Nhóm kĩ năng tự phục vụ : sắp xếp sách vở theo thời khóa biểu, bao sách vở,
gấp quần áo, vệ sinh cá nhân, thắt dây giày…
2.Nhóm kĩ năng tự quản : kĩ năng kiểm soát tình cảm, kìm chế thói hư tật xấu, sở
thích cá nhân có hại cho bản thân và người khác, kĩ năng quản lí thời gian, quản lí bản
thân.
3.Nhóm kĩ năng giao tiếp : giới thiệu về bản thân, về gia đình, về trường lớp học,
biết chào hỏi lễ phép trong nhà trường, ở nhà và ở nơi công cộng, biết nói lời cảm ơn,
xin lỗi, biết điều khiển một chương trình, một hoạt động, biết nói trước đám đông.

6

4.Nhóm kĩ năng hợp tác :hợp tác với bạn bè, thầy cô, người thân trong gia đình
hoặc với người khác trong tình huống thực tế, kĩ năng đưa ra ý kiến chia sẻ trong nhóm,
kĩ năng hoạt động nhóm trong học tập, vui chơi và lao động.
IV. Biện pháp giáo dục kĩ năng sống cơ bản cho học sinh trong giờ chàocờ
1. Xây dựng các bước để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cụ thể :
* Bước 1 : Ban giám hiệu phân công cho mỗi nhóm giáo viên phụ trách giáo dục
một nhóm kĩ năng cơ bản.
* Bước 2 : Các nhóm giáo viên chuẩn bị giáo án, kịch bản, hoặc chương trình để
hướng dẫn học sinh thực hiện trong giờ chào cờ ( chú ý cả lý thuyết và thực hành ).
* Bước 3 : Học sinh thực hành các kĩ năng được học.
2. Tạo điều kiện cho học sinh được trải nghiệm thực tiễn
Tổ chức các hội thi theo nhóm kĩ năng cụ thể :
- Để giáo dục kĩ năng tự phục vụ thì tổ chức hội thi bao vở, gấp quần áo, thắt dây
giày, nấu ăn...

Học sinh nấu ăn

7


Học sinh bao vở, gấp quần áo
- Để giáo dục kĩ năng tự quản thì tổ chức diễn kịch, tiểu phẩm, xử lí tình huống…

- Để giáo dục kĩ năng giao tiếp thì thường xuyên thay đổi học sinh điều

Học sinh diễn tiểu phẩm
8

- Để giáo dục kĩ năng giao tiếp thì tổ chức cho học sinh luân phiên điều khiển các
buổi lễ (chào cờ, đại hội cháu ngoan Bác Hồ, kết nạp Đội…), kể chuyện,giới thiệu
sách…

Học sinh điều khiển lễ kết nạp Đội
- Để giáo dục kĩ năng hợp tác thì tổ chức các trò chơi dân gian, trò chơi tương
tác…

Tổ chức các trò chơi tương tác, vận động

Học sinh chơi trò chơi dân gian
9


4.Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ như hát, múa, kịch ngắn, kể chuyện
để tạo kĩ năng mạnh dạn, tự tin trước đám đông.
5.Phối hợp với gia đình, xã hội để cùng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
6.Khen ngợi, nêu gương những học sinh, nhóm học sinh có kĩ năng tốt.
V. Hiệu quả của sáng kiến
Qua thời gian áp dụng sáng kiến trên tại trường Tiểu học Phương Sài Nha Trang
tôi nhận thấy :
1. Chất lượng giáo dục kĩ năng sống được nâng lên : học sinh có được một số kĩ
năng cơ bản như kĩ năng tự phục vụ, tự quản, giao tiếp, hợp tác.
Tôi đã khảo sát lại 38 học sinh với mục đích tìm hiểu : Những kĩ năng sống cơ
bản mà các em đã có và có kết quả như sau :

Nhóm kĩ
năng cơ bản

Nội dung kĩ năng cơ bản

Có

Không

Số
Tỉ lệ
Số
lượng
lượng

Tỉ
lệ

Kĩ năng tự Gấp quần áo
phục vụ

28

73,7

10

26,
3

Bao sách vở

22

57,9

16

42,
1

Thắt dây giày

17

44,7

21

55,
3

Soạn sách vở và đồ dùng học tập theo thời
khóa biểu

36

94,7

2

5,3

22

57,9

16

42,
1

Kĩ năng quản lí thời gian

35

92,1

3

7,9

Kĩ năng quản lí bản thân

33

86,8

5

13,
2

Kĩ năng tôn trọng kỉ luật

29

76,3

9

23,
7

20

52,6

18

47,
4

Kĩ năng tự Kĩ năng kìm chế thói hư tật xấu
quản

Kĩ năng giao Kĩ năng giới thiệu về bản thân, về gia
tiếp
đình, về trường lớp học.

10


Kĩ năng biết chào hỏi lễ phép trong nhà

trường, ở nhà và ở nơi công cộng.

35

92,1

3

7,9

Kĩ năng biết nói lời cảm ơn, xin lỗi.

36

94,7

2

5,3

Kĩ năng biết điều khiển một chương
trình, hoặc một hoạt động hoặc dám nói
trước đám đông.

17

44,7

21

55,
3

Kĩ năng hợp Kĩ năng hợp tác với bạn bè, thầy cô,
tác
người thân trong gia đình.

30

78,9

8

21,
1

Kĩ năng bày tỏ ý kiến.

22

57,9

16

42,
1

Kĩ năng chia sẻ công việc với bạn bè.

25

65,8

13

34,
2

Kĩ năng tham gia hoạt động nhóm trong
học tập, vui chơi và lao động.

30

78,9

8

21,
1

2. Chất lượng giáo dục toàn diện được củng cố và duy trì ở mức độ tốt; Phong trào thi
đua “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” có nét khởi sắc rõ rệt.
VI. Bài học kinh nghiệm
Qua nghiên cứu lý luận và từ thực tế chỉ đạo việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh tiểu học thông qua giờ chào cờ đầu tuần tôi rút ra được bài học kinh nghiệm sau :
- Nhà trường, giáo viên phải thấy được hiệu quả của việc giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh Tiểu học thông qua tiết học chào cờ đầu tuần.
- Đội ngũ Giáo viên cần có trách nhiệm cao với công việc, đề xuất kịp thời với hiệu
trưởng, biểu dương kịp thời những lớp, học sinh có đóng góp xuất sắc trong việc thực
hiện tiết chào cờ đầu tuần.

- Mỗi tiết chào cờ phải có kế hoạch, nội dung, hình thức cụ thể, chi tiết và dự kiến
nhiều phương án hoạt động.
- Muốn tạo được hiệu quả, tiết chào cờ phải được tổ chức chất lượng, phải có mục
tiêu, thời lượng cụ thể cho hoạt động giáo dục kĩ năng sống.
- Kĩ năng sống là một quá trình rèn luyện lặp đi lặp lại nhiều lần và cuối cùng hình
thành kỹ năng, việc giáo dục kỹ năng cho các em cần thoải mái , người dạy cũng cần có
kỹ năng, hướng dẫn chỉ dạy cho các em học đi đôi với hành có như thế thì việc học kỹ
năng mới trở nên bổ ích được.
- Việc giáo dục kĩ năng sống muốn hiệu quả phải có sự kết hợp nhịp nhàng giữa nhà
trường, gia đình và xã hội.
11


C. KẾT LUẬN
Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong giờ chào cờ đầu tuần ở trường tiểu
học hiện nay không ngoài mục đích bổ sung thời lượng và hình thức nhằm nâng cao
hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học để góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện , đạt được những điều mà quan điểm giáo dục cuả Đảng đã đề ra cho
ngành giáo dục. Đồng thời tiết chào cờ đầu tuần với các nội dung và hình thức hấp dẫn
để học sinh được rèn kĩ năng sống nhằm tạo cơ hội cho học sinh được rèn luyện những
kĩ năng cơ bản để học sinh tự tin trong cuộc sống. Nói tóm lại, chỉ là một tiết học ngoài
trời với thời lượng do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định là ba mươi lăm đến bốn mươi
phút trên một tuần nhưng với chúng tôi đó là thời gian quý báu và cơ hội rất lớn để nhà
trường giáo dục học sinh thành con người phát triển toàn diện.
Với khả năng và thời gian có hạn nên chắc chắn trong nghiên cứu của tôi còn
nhiều thiếu sót, vì vậy rất mong nhận được từ các cấp lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp và
những ai quan tâm đến đề tài trên đây những ý kiến đóng góp để đề tài ngày càng hoàn
thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn !
Người viết

Nguyễn Thị Hải Yến

12


D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học ( Tài liệu dành cho giáo
viên ) lớp 1,2,3,4,5 của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
2. Thông tư số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo
3. Mạng internet

13


PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NHA TRANG
TRƯỜNG TIỂU HỌC PHƯƠNG SÀI – NHA TRANG

PHỤ LỤC

Sáng kiến kinh nghiệm :
“Một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh thông qua giờ chào cờ đầu tuần
ở trường Tiểu học Phương Sài thành phố Nha Trang”

Tên tác giả : Nguyễn Thị Hải Yến
Chức vụ : Hiệu trưởng

Năm học : 2014 -2015

14


TRƯỜNG TIỂU HỌC PHƯƠNG SÀI
Lớp : 46
Ngày :………………………………..
PHIẾU THĂM DÒ
(Học sinh không cần ghi họ tên )
Em hãy khoanh tròn vào chữ cái trước những kĩ năng mà em đã có dưới đây :
1.Trong các kĩ năng cơ bản tự phục vụ sau đây em đã có những kĩ năng nào ?
a. Gấp quần áo
b. Bao sách vở
c. Thắt dây giày
d. Soạn sách vở và đồ dùng học tập theo thời khóa biểu
2.Trong các kĩ năng tự quản sau đây em đã có kĩ năng nào ?
a. Kĩ năng kìm chế thói hư tật xấu
b. Kĩ năng quản lí thời gian
c. Kĩ năng quản lí bản thân
d. Kĩ năng tôn trọng kỉ luật
3.Trong các kĩ năng giao tiếp sau đây em đã có kĩ năng nào ?
a. Kĩ năng giới thiệu về bản thân, về gia đình, về trường lớp học.
b. Kĩ năng biết chào hỏi lễ phép trong nhà trường, ở nhà và ở nơi công cộng.
c. Kĩ năng biết nói lời cảm ơn, xin lỗi.
d. Kĩ năng biết điều khiển một chương trình, hoặc một hoạt động hoặc dám nói
trước đám đông.
4.Trong các kĩ năng hợp tác sau đây em đã có kĩ năng nào ?
a. Kĩ năng hợp tác với bạn bè, thầy cô, người thân trong gia đình.
b.Kĩ năng bày tỏ ý kiến.
c. Kĩ năng chia sẻ công việc với bạn bè.
d. Kĩ năng tham gia hoạt động nhóm trong học tập, vui chơi và lao động.

15


16