MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM TRONG VIỆC GIÁO DỤC HỌC SINH KHÔNG MONG ĐỢI Ở TRƯỜNG THPT ĐỨC HỢP

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯNG YÊN
TRƯỜNG THPT ĐỨC HỢP

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM
TRONG VIỆC GIÁO DỤC "HỌC SINH KHÔNG MONG ĐỢI"
Ở TRƯỜNG THPT ĐỨC HỢP

Lĩnh vực: Công tác chủ nhiệm
Tác giả:Nguyễn Văn Sơn
Nơi công tác: Trường THPT Đức Hợp- Kim Động- Hưng Yên

Đức Hợp,tháng 3 năm 2016


I. ĐẶT VẤN ĐỀ.
1. Lí do chọn đề tài.
Chủ tịc Hồ Chí Minh khẳng định tầm quan trọng của cơng tác giáo dục như
sau:
"Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người"
Điều 2 của Luật Giáo dục (2005) nêu rõ: "Mục tiêu chung của giáo dục là
đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ,
thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công
dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".
Điều 27 trong luật này cũng quy định:"Mục tiêu của giáo dục trung học
phổ thông là nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo
dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thơng và có những hiểu biết thơng
thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để
lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề

hoặc đi vào cuộc sống lao động".
Hơn nữa,trong xu thế hội nhập quốc tế, giao lưu văn hóa ngày nay mỗi người
nói chung,học sinh nói riêng cần ra sức phấn đấu học tập để trở thành chủ nhân
tương lai của đất nước như Đảng ta đã xác định con người là tài sản quý giá và
quan trọng nhất, là nguồn lực lớn và cần thiết đối với quốc gia dân tộc. "Hiền tài là
ngun khí quốc gia",vậy để có hiền tài ngành giáo dục – đào tạo đóng vai trị quan
trọng nhất và người thầy có vai trị quyết định cho sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ cho
tương lai.
Vậy vấn đề đặt ra đối với ngành giáo dục,trong đó có giáo dục trung học phổ


thơng là giáo dục học sinh phát triển tồn diện, trở thành con người có ích
cho xã hội và trước tiên là phát triển về mặt nhân cách .
Về mặt nhân cách, hay nói cụ thể hơn là đạo đức học sinh (HS) phải được
hình thành trên cơ sở tự rèn luyện của bản thân học sinh ngay trên ghế nhà trường
THPT. Đó là ý thức học tập nghiêm túc, chấp hành đúng nội qui lớp học, trường
học, chấp hành đúng pháp luật.
Nhưng thực trạng hiện nay, ở hầu hết các trường THPT đều xuất hiện một bộ
phận HS không chấp hành tốt nội qui nhà trường, học tập không nghiêm túc …làm
ảnh hưởng không nhỏ đến nề nếp chung của nhà trường và chất lượng học tập giảm
sút. Số HS này thường được gọi là học sinh không mong đợi(hay cịn gọi là "học
sinh cá biệt" ) cịn có xu hướng phát triển. Nhà trường, giáo viên cũng đã có nhiều
biện pháp uốn nắn, giáo dục nhưng chưa thực sự có hiệu quả.Trong việc giáo dục
học sinh,nhất là giáo dục nhân cách học sinh thì giáo viên chủ nhiệm (GVCN) đóng
vai trị quan trọng.
Giáo viên là những người được đào tạo về kiến thức, về nghiệp vụ chuyên
môn đồng thời còn được trang bị đầy đủ kỹ năng trong việc giáo dục nhân cách học
sinh nhất là thông qua công tác chủ nhiệm nhằm giúp học sinh phát triển một cách
toàn diện. Mặt dù đã được đào tạo kỹ lưỡng, nhưng mỗi giáo viên có năng khiếu,
sở trường riêng, về chuyên môn phần lớn đáp ứng nhu cầu giảng dạy, nhưng về kỹ

năng quản lý, giáo dục học sinh trong cơng tác chủ nhiệm thì chắc khơng phải ai
cũng làm tốt.
Những đối tượng nêu trên mặt dù số lượng khơng nhiều, trung bình chỉ
chiếm khoảng 5%/lớp. Nhưng đối với GVCN đây là vấn đề khơng ít khó khăn
trong cơng tác quản lý lớp, không khéo sẽ làm ảnh hưởng đến những học sinh khác,
nhất là đối với những giáo viên mới ra trường chưa có nhiều kinh nghiệm, đã làm
ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng chung của nhà trường. Từ đó mà đối với mỗi
giáo viên chủ nhiệm ngồi kiến thức chun mơn giỏi địi hỏi phải có kỹ năng


trong công tác chủ nhiệm nhằm kịp thời giáo dục những "học sinh không mong
đợi" trở thành những học sinh ngoan. Giúp các em có được nhận thức đúng đắn về
vai trò, trách nhiệm của một người học sinh, đồng thời giúp cho người thầy có được
niềm tin đam mê nghề nghiệp, tạo một môi trường giáo dục thân thiện, tích cực đầy
ý nghĩa. Đây là vấn đề quan trọng trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT hiện
nay.
Từ bối cảnh chung và thực tiễn của trường THPT Đức Hợp, trong những
năm qua bản thân tôi đã từng làm công tác chủ nhiệm hàng năm đã tiếp xúc với
nhiều đối tượng nêu trên nên ít nhiều cũng đã tích lũy được kinh nghiệm cho bản
thân. Trong năm học qua nhà trường có một số học sinh rơi vào trường hợp “học
sinh khơng mong đợi”, trong đó có cả học sinh bị đưa ra Hội đồng kỷ luật nhà
trường, kết quả có học sinh phải đình chỉ học tập một năm do hình thức vi phạm
nặng.
Đứng trước tình hình đó, bản thân 16 năm liên tục được nhà trường phân
công làm công tác chủ nhiệm ,đặc biệt chủ yếu là những lớp hệ B (trước đây) và
những lớp có học sinh lưu ban hay rèn luyện thêm hạnh kiểm trong hè nên cần phát
huy tinh thần trách nhiệm của mình cơng tác chủ nhiệm lớp. Trong khi ngày nay
Nhà nước ta rất quan tâm và đầu tư cho giáo dục, bằng nhiều giải pháp nhằm nâng
cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Trong toàn ngành giáo dục đang thực hiện cuộc
vận động “Hai không”; phong trào thi đua “Mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo

đức, tự học, sáng tạo”, phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện học
sinh tích cực”.
Vì vậy vai trị của GVCN trong việc giáo dục đạo đức học sinh không thể
xem nhẹ, nhất là những "học sinh không mong đợi". Mỗi thầy cô giáo chủ nhiệm
với tinh thần trách nhiệm và lương tâm nghề nghiệp của mình bằng mọi cách phải
giúp các em có được nhận thức đúng đắn trong lao động, học tập, phải uốn nắn các


em từ người “xấu” trở thành người “tốt”. Nếu không khéo sẽ làm hỏng cả một thế
hệ của các em, đồng thời cũng là một gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Với những lý do trên, bằng những kinh nghiệm tích lũy của bản thân, tơi viết
sáng kiến kinh nghiệm với đề tài :Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong
việc giáo dục "học sinh không mong đợi"ở trường THPT Đức Hợp(H.Kim ĐộngT.Hưng Yên)

Tăng cường giáo dục đạo đức học sinh(Ảnh minh họa)
2.Nhiệm vụ nghiên cứu:
Tìm hiểu về mặt lí luận có liên quan đến "học sinh khơng mong đợi" .
Tìm hiểu về mặt thực tiễn cũng như nguyên nhân dẫn đến "học sinh không mong
đợi".


Một số giải pháp nhằm hạn chế và khắc phục tình trạng" học sinh khơng mong
đợi"
3.Đối tượng, phạm vi, mục đích nghiên cứu của đề tài
Đối tượng của đề tài:
Các biểu hiện của học sinh không mong đợi ở trường THPT Đức
Hợp(H.Kim Động-T.Hưng Yên)
Phạm vi đề tài:
Trong đề tài này tôi chỉ nghiên cứu về thực trạng giáo dục đạo đức học sinh của
bản thân trong q trình làm cơng tác chủ nhiệm ở trường THPT Đức Hợp(H.Kim

Động,T.Hưng Yên) trong những năm qua để áp dụng cho năm học tới.
Mục đích của đề tài:
Với đề tài nêu trên, bản thân tôi muốn làm thế nào để giúp cho những "học sinh
không mong đợi" từng bước thay đổi thái độ của mình trong học tập theo hướng
tích cực. Giúp các em biết tự tơn trọng bản thân mình và xác định được việc học sẽ
phục vụ chính bản thân các em và tạo điều kiện để giúp đỡ gia đình, góp phần xây
dựng quê hương, đất nước. Giúp các em thấy được công lao to lớn của các bậc làm
cha, làm mẹ nuôi con ăn học; sự vất vả của các thầy cô trong việc truyền đạt tri
thức và giáo dục nhân cách, kỹ năng sống cho các em. Từ đó các em biết mình sẽ
làm gì để thay những lời tri ân đầy ý nghĩa.
Bên cạnh đó tự bản thân tơi hiểu rõ hơn về vai trị, trách nhiệm của mình đối
với nghề nghiệp, đặc biệt là trong cơng tác chủ nhiệm. Nghề dạy học là một nghề
thiêng liêng cao cả, không phải ai cũng làm được như cố Thủ tướng Phạm Văn
Đồng đã nói “Nghề dạy học là nghề cao cả nhất trong những nghề cao cả”. Đồng
thời có thể giúp cho một số ít thầy cơ xóa đi tư tưởng kỳ thị, phân biệt đối với
những học sinh khơng ngoan mà phải xác định “tất cả vì đàn em thân u” để góp
phần xây dựng mơi trường học tập “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”.


4.Phương pháp nghiên cứu
4.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận
Trên cơ sở những kiến thức về tâm lý, giáo dục học và những quan điểm đường lối
của Đảng, các văn bản của Bộ giáo dục và Đào tạo về đánh giá xếp loại, khen
thưởng và kỷ luật học sinh.
4.2.Phương pháp quan sát
Nhìn nhận lại thực trạng của cơng tác giáo dục đạo đức học sinh nhất là giáo
dục đạo đức" học sinh không mong đợi"của trường THPT Đức hợp trong một vài
năm học vừa qua.
Đưa ra một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục đạo đức học
sinh của trường trong giai đoạn hiện nay.

(Ảnh minh họa)
II. NỘI DUNG


1. Cơ sở lý luận
Đối với học sinh THPT, hầu hết các em bước sang giai đoạn phát triển toàn
diện về thể chất. Nên đặc điểm tâm lý của các em rất dễ bị kích động do những yếu
tố xã hội bên ngồi, các em thường tự khẳng định mình là người lớn chứ không
phải là học sinh THPT nữa, cho nên các em thấy mình có quyền giải quyết các vấn
đề theo kiểu người lớn, tự quyết định cho bản thân mà không nghe theo sự giáo dục
của người khác kể cả cha mẹ. Một số em nghĩ rằng thầy cơ sẽ khơng làm gì được
mình ngồi việc nhắc nhở, hăm dọa, mời phụ huynh … từ đó mà các biểu hiện "học
sinh không mong đợi" dần dần xuất hiện.
Đối với thầy cô làm công tác chủ nhiệm trước hết phải hiểu biết về tâm lý
lứa tuổi của các em để có các giải pháp xử lý tình huống cho thích hợp. Trong lớp
học có rất nhiều đối tượng học sinh: học sinh giỏi, học sinh khá, học sinh yếu kém.
Đối với học sinh khá, giỏi thường các em rất có ý thức, nghe lời thầy cơ, các em sẽ
thấy hối hận khi mình lỡ vi phạm và các em sửa đổi những khuyết điểm của mình
một cách tự giác rất nhanh. Những đối với học sinh yếu, kém (học sinh chậm tiến)
khi vi phạm các em sửa đổi rất chậm, thậm chí khơng hề sửa đổi mà vi phạm ngày
càng tăng lên dẫn đến học lực ngày càng sa sút và kết quả phải lưu ban hoặc bỏ học
giữa chừng. Do đó giáo viên khi làm cơng tác chủ nhiệm phải nắm rõ các đối tượng
của lớp mình để có hướng giáo dục cho phù hợp. Làm thay đổi thái độ học tập của
học sinh từ “xấu” chuyển sang “tốt” góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của
nhà trường và giảm tỷ lệ bỏ học hàng năm.
Đồng thời Điều lệ trường THPT/2007 cũng quy định rõ về nhiệm vụ,quyền hạn
của GVCN:
Theo khoản I,điều 29:Ngoài các nhiệm vụ của giáo viên, cịn có những nhiệm vụ
sau đây:

1.Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ
chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp.


2. Công tác chặt chẽ với phụ huynh học sinh; chủ động phối hợp với các giáo
viên bộ mơn, Đồn TNCS Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt
động giảng dạy và giáo dục học sinh.
3.Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học; đề nghị
khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề xuất danh sách học sinh được lên lớp thẳng,
phải thi lại, rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong hè, phải ở lại lớp; hoàn thiện việc
ghi vào sổ điểm và học bạ của học sinh.
4.Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất (nếu có tình hình đặc biệt) về tình hình
của lớp với hiệu trưởng. Khi có sự thay đổi GVCN lớp, khi học sinh chuyển lên lớp
trên thì GVCN cũ phải bàn giao cụ thể tình hình mọi mặt của lớp cho GVCN mới.
Khoản II điều 30 : Ngoài các quy định tại khoản I của điều này cịn có những
quyền

sau

đây:

1. Được dự các giờ học, các hoạt động giáo dục khác của học sinh lớp mình.
2. Được dự các cuộc họp của hội đồng khen thưởng và hội đồng kỷ luật khi
các hội đồng này giải quyết những vấn đề có liên quan đến học sinh của lớp mình.
3. Được dự các lớp bồi dưỡng, các hội nghị chuyên đề về công tác chủ
nhiệm.
4. Được quyền cho phép cá nhân HS nghỉ học không quá 03 ngày, nếu có lý
do chính đáng.
5. Được tính thêm giờ lên lớp hàng tuần khi làm công tác chủ nhiệm lớp theo
quy định hiện hành.

Như vậy GVCN không chỉ đánh giá,nhận xét học sinh mà cịn có trách
nhiệm phối hợp với các tổ chức,đồn thể,gia đình và xã hội trong việc giáo dục đạo
đức những "học sinh không mong đợi"ở lớp mình phụ trách.
2.Lịch sử nghiên cứu của đề tài.


Việc giáo dục đạo đức học sinh,sinh viên đặc biệt là giáo dục đạo đức học
sinh,sinh viên "học sinh không mong đợi" nói riêng được xã hội và nhiều thế hệ
giáo viên quan tâm,trăn trở ,nhất là những giáo viên làm cơng tác chủ nhiệm lớp.
Bởi vậy cũng đã có nhiều đề tài hay sáng kiến kinh nghiệm đi sâu tìm hiểu vấn đề
này.Chẳng hạn đề tài: "Một số biện pháp giáo dục "học sinh cá biệt" tác giả Ngô
Bang (trường THCS Nam Cao-H.Lí Nhân-T.Hà Nam); "Giải pháp giáo dục "học
sinh cá biệt " của Nhóm Vật lí – Trường THCS-THPT Tả Sìn Thàng (H.Tủa
Chùa-T.Điện

Biên);

"Biện

pháp

giáo

dục

"học

sinh

cá

biệt"

(TheoGiáodụcthờiđại).....
Trên cơ sở nghiên cứu các đề tài trên tôi nhận thấy phần lớn các tác giả của
những đề tài này thường gọi là "học sinh cá biệt" mặc dù những học sinh này nếu
nhìn bề ngồi có thể khơng có gì khác biệt so với những học sinh khác.Những học
sinh này có những biểu hiện như lười học,đến lớp muộn, bỏ tiết ,hay gây mất trật
tự,thường xuyên bị điểm kiểm tra kém,...Việc gọi những học sinh này là "học sinh
cá biệt" có thể khiến các em cho rằng mình là những học sinh hư hỏng.Gọi các em
là "học sinh cá biệt"có thể gây ra sự hiểu lầm,sự kì thị trong cư xử của giáo viên
với các em học sinh,giữa học sinh với học sinh,...từ đó các em học sinh này khơng
có ý thức phấn đấu đi lên.
Bởi vậy,tơi khơng đồng tình cách gọi những học sinh đó là "học sinh cá
biệt".Theo cơ Nguyễn Thị Diệp - Hiệu trưởng THCS Di Trạch - Hoài Đức- Hà
Nội: "Học sinh hư hay còn được các nhà trường gọi là học sinh cá biêt phải được
gọi là học sinh chưa ngoan vì theo từ điển, “hư” là biểu hiện của một sự vật hiện
tượng sắp hỏng hồn tồn khơng thể cứu vãn nổi. Hiểu theo cách đó, học sinh hư là
những học sinh khơng thể có cách gì giáo dục được, là con người bỏ đi. Nếu ở mức
độ vẫn có thể dùng các biện pháp giáo dục để cải tạo các em trở thành người tốt,
được gọi là học sinh chưa ngoan" ( />

Theo tôi những học sinh này phải được hiểu là "học sinh khơng mong đợi"
vì làm nghề dạy học nói chung và nhất là làm công tác chủ nhiệm lớp ai cũng muốn
học sinh mình ngoan,học giỏi chứ khơng ai muốn có những trị chưa ngoan,chưa có
ý thức phấn đấu trong học tập,trong tu dưỡng đạo đức,...
Các đề tài đó cũng đã chỉ ra được thực trạng,nguyên nhân,giải pháp xong đối
tượng áp dụng là học sinh THCS,hoặc chưa có hệ thống giải pháp đồng bộ,hoặc
nếu là học sinh THPT thì lại ở địa phương khác nên các giải pháp đó khó áp dụng
được cho học sinh trường THPT Đức Hợp.Hơn nữa,việc giáo dục đạo đức học

sinh,nhất là giáo dục "học sinh khơng mong đợi" ở trường THPT Đức Hợp nói
riêng,trên địa bàn tỉnh Hưng Yên nói chung có thể có nhiều người quan tâm song
chưa có đề tài hay SKKN nào về vấn đề này được phổ biến rộng rãi để đội ngũ
GVCN chia sẻ,học tập.
Bởi vậy tính mới của đề tài không chỉ kế thừa các giải pháp giáo dục học
sinh cá biệt đã có mà quan trọng đề tài đã chỉ ra được thực trạng "học sinh không
mong đợi' nói chung và ở trường THPT Đức Hợp(H.Kim Động-T.Hưng Yên) nói
riêng,từ đó chỉ ra được nguyên nhân và xây dựng được một hệ thống giải pháp
trong việc giáo dục học sinh ,nhất là giáo dục "học sinh không mong đợi".
3. Thưc trạng và nguyên nhân của vấn đề
a) Khái niệm về"học sinh không mong đợi"là những học sinh thường có sự
bất thường về tính cách, khơng có động cơ học tập, tâm lý không ổn định. Chẳng
hạn khi ở lớp học đang yên lặng làm bài tập thì em đó bỗng la lớn lên khi làm bài
được, thích học thì học, khơng thích thì đùa giỡn, quậy phá các bạn kế bên, chọc
cho bạn giỡn, nói chuyện với mình, tâm trạng thì "mưa nắng thất thường" hoặc thầy
cơ đang giảng về vấn đề này lại hỏi vấn đề khác...
b)Tình hình "học sinh khơng mong đợi" ở THPT nói chung và trường THPT
Đức Hợp.


Trong “Thư gửi các bạn thanh niên” ngày 17.8.1947, Bác Hồ đã viết:
“Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Nước nhà thịnh hay suy, yếu
hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm chủ tương lai
cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình,
phải làm việc để chuẩn bị tương lai đó”.
Lá thư ấy của Bác Hồ đã nhấn mạnh Thanh niên là người chủ tương lai của
đất nước, muốn xứng đáng vai trò làm chủ thì phải học tập. Vì vậy, Bác rất quan
tâm đến việc học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao trình độ của thanh niên. Bác chỉ
rõ: “Nhiệm vụ chính của thanh niên, học sinh là học. Học để phụng sự Tổ quốc,
phụng sự nhân dân, làm cho dân giàu, nước mạnh tức là để làm trọn nhiệm vụ

người làm chủ nước nhà”.

Bác Hồ trò chuyện với học sinh Trường thiếu nhi rẻo cao khu tự trị Việt Bắc,1960

Để chuẩn bị cho hành trang vào đời, các bạn học sinh không chỉ mang theo
vốn kiến thức được học mà phải là người có đạo đức tốt, hay nói đúng hơn “trước


khi thành tài thì phải thành nhân”. Chủ tịch Hồ Chí Minh kính u đã từng nói: “có
tài mà khơng có đức thì là người vơ dụng, có đức mà khơng có tài thì làm gì cũng
khó” qua đó cũng đủ hiểu Người coi trọng như thế nào về đạo đức lối sống .Yếu tố
đó khơng những quyết định kết quả học tập mà quyết định đến tương lai và cuộc
đời của mỗi bạnHS.
Nhân loại sẽ đi tới đâu, khi giới trẻ có lối sống thực dụng chỉ chạy theo
những giá trị vật chất mà bỏ quên những giá trị tinh thần. Tình trạng giới trẻ sống
bng thả, khơng coi trọng giá trị đạo đức đã và đang diễn ra ở nhiều nơi. Bằng
chứng là các phương tiện truyền thông đã đăng tải các bài viết phản ánh về thực
trạng này. Chúng lôi bè kéo cánh để đánh nhau (cả trai lẫn gái), thậm chí hành hung
cả thầy cơ giáo, con giết cha, anh giết em, trẻ vị thành niên cũng gây ra nhiều vụ án
mạng. Những hành vi tàn bạo này được đăng trên mặt báo chỉ là những tảng băng
nổi, thực tế còn nhiều hơn nữa. Cách đây khơng lâu người ta chống váng vì một
đoạn video clip nữ sinh đánh bạn đăng tải trên Internet. Trong clip này một cơ bé
đang bị nữ sinh tóc ngắn vừa đánh tới tấp vào mặt vừa chửi tục với kiểu “dạy dỗ”
rất anh chị. Trong khi đó nhiều học sinh khác ngồi chễm chệ ở ghế đá và thản nhiên
nhìn vụ đánh hội đồng này. Một thái độ vô cảm khơng thể ngờ được! Sau đó, dư
luận lại đau lịng trước tình trạng gia tăng bạo lực học đường của nữ sinh Việt Nam
được phản ánh liên tục trên các phương tiện truyền thông.Và gần đây nhất
(24/2/2016) thông tin 5 học sinh lớp 9 ở bản Suối Bon, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La
vừa bị bắt vì hành vi hãm hiếp cô giáo đã khiến dư luận chấn
động( />

Trường THCS Phan Bội
Châu ( Hiệp Đức, Quảng Nam) nơi xảy ra sự việc nam sinh lớp 9 bị bạn đánh hội đồng, chấn
thương sọ não(Ngày 2/3 2016)

Những hiện tượng đó, trước hết là nguy cơ đe dọa tương lai của chính bản
thân họ, gia đình họ, đồng thời cản trở sự phát triển theo hướng lành mạnh, tiến bộ
và văn minh của xã hội ta hiện nay. Mặt khác, cũng cần nói rằng, các thế lực thù
địch đang “chờ đợi” và sẽ ra sức khai thác, lợi dụng những hiện tượng đó để tiến
hành chiến lược “diễn biến hịa bình” hịng chống phá và ngăn chặn sự phát triển
của cách mạng Việt Nam.
Đứng trước một thực trạng đáng lo ngại có thể trở thành nguy cơ đe doa đến
tiền đồ của giang sơn, tương lai của đất nước, trong lúc này chúng ta không thể
không ngậm ngùi suy ngẫm về lời răn dạy của Hương Đạo Vương Trần Quốc Tuấn
trước binh lính khi đất nước lâm nguy : “Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà khơng


biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn, làm tướng triều đình phải hầu
qn giặc mà khơng biết tức, nghe nhạc thái thường để đãi yến ngụy sứ mà khơng
biết căm…” Trần Quốc Tuấn đã nói với tướng sĩ đời Trần về nhục và vinh, thắng
và bại, mất và còn, sống và chết, khi vận mệnh Tổ quốc lâm nguy. Mất cảnh giác,
chỉ biết hưởng lạc như: lấy việc chọi gà làm vui đùa, …, lấy việc đánh bạc làm tiêu
khiển,(…) lo làm giàu mà quên việc nước, ham săn bắn và quên việc binh, chỉ thích
rượu ngon, mê tiếng hát,… thì bại vong là tất yếu. Nếu có giặc Mơng Cổ tràn sang
thì ta cùng các ngươi sẽ bị bắt, đau xót biết chừng nào? Bại vong là thảm họa.
Đứng trên cương vị một vị chủ soái, Trần Quốc Tuấn vừa chân tình chỉ bảo vừa
nghiêm khắc phê phán thái độ bang quan, thờ ơ của tướng sĩ.


Đánh giá thực trạng đạo đức đồng thời cũng nêu lên những định hướng cho giải

pháp, Nghị quyết Trung ương lần thứ Hai của Đảng khóa VIII nhấn mạnh:
“Đặc biệt đáng lo ngại là một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái
về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân,
lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước. Trong những năm tới cần tăng
cường giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức cơng dân, lịng yêu nước, chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh… tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động xã
hội, văn hoá, thể thao phù hợp với lứa tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện”.
Theo kết qủa khảo sát của Viện nghiên cứu và phát triển giáo dục Việt Nam năm
2010, tỷ lệ học sinh đi học muộn: Tiểu học (TH) 20%, THCS 21%, THPT 58%; tỷ
lệ quay cóp: TH 8%, THCS 55%, THPT 60%; tỷ lệ dối cha, mẹ: TH 22%, THCS
50%, THPT 70%...
Khảo sát do Văn phòng Chủ tịch nước thực hiện tại 25 tỉnh, thành phố cho
thấy, có sự “suy giảm” về đạo đức trong học sinh phổ thông theo cấp học. Nếu ở
cấp Trung học cơ sở, tỉ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm Tốt chiếm 70,77%; Khá
chiếm 23,4%; Trung bình chiếm 5% và Yếu chiếm 0,69% thì lên cấp Trung học
phổ thông, học sinh xếp loại hạnh kiểm Tốt là 65,67%; Khá là 24,9%; Trung bình
là 5,58% và Yếu là 3,84%.Những con số này cho thấy, càng lớn ý thức đạo đức của
học sinh càng đi xuống.


Hội thảo: Thực trạng đạo đức, lối sống học sinh trung học phổ thông tỉnh Hưng Yên
Ngày 20/1, tại Nhà làm việc Các ban Đảng tỉnh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Tổ chức Hội thảo
“Thực trạng đạo đức, lối sống học sinh trung học phổ thông tỉnh Hưng Yên”.Đa số các ý kiến
cũng đều thống nhất bên cạnh những biểu hiện tích cực vẫn cịn một bộ phận khơng nhỏ học sinh
trung học phổ thơng có ý thức phấn đấu chưa cao, chưa xác định được mục tiêu, lí tưởng; có
biểu hiện suy thối về đạo đức lối sống, vi phạm pháp luật; không quan tâm đến cộng đồng,
người xung quanh, ít tham gia các hoạt động tình nguyện, hoạt động xã hội và cộng đồng; sống
khép mình, đề cao chủ nghĩa cá nhân, xa rời tập thể, sống thực dụng, ích kỉ, thích hưởng thụ, đua
địi, xa hoa lãng phí, xem nhẹ giá trị tinh thần…Nhiều học sinh, phụ huynh học sinh còn coi nhẹ
các buổi sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoại khóa, các bộ mơn xã hội, nhất là các môn Sử, Giáo
dục công dân-đây là những môn, những hoạt động trực tiếp tác động đến quá trình hình thành ý

thức, đạo đức, lối sống văn hóa, lành mạnh cho học sinh. Những hạn chế trên xuất phát từ nhiều
nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ chính bản thân học sinh chưa chịu tu
dưỡng, rèn luyện; sự buông lỏng quản lý, nuông chiều quá mức và thiếu gương mẫu của một số
gia đình; những tác động mặt trái của kinh tế - văn hố - xã hội ảnh hưởng xấu đến q trình
hình thành nhân cách học sinh. Công tác quản lý học sinh chưa tốt, nội quy, kỷ luật nhà trường
chưa nghiêm, sự phối hợp thiếu chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường, chương trình giáo dục
chưa phù hợp... là những điểm yếu hiện nay trong công tác giáo dục đạo đức.


( />
Thực tiễn ở trường THPT Đức Hợp cho thấy "học sinh không mong đợi", chưa
ngoan không phải là phổ biến nhưng phần lớn ở lớp nào cũng chịu ảnh hưởng bởi
đối tượng học sinh này đối với phong trào chung của lớp, chúng gây ảnh hưởng
thường xuyên đến kết quả thi đua của bạn bè toàn lớp. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn
đến hiện tượng học sinh "học sinh không mong đợi"?
*Nguyên nhân dẫn đến học sinh "học sinh không mong đợi":
- Nhân cách phải bắt đầu từ gia đình: Khi xảy ra các hiện tượng tiêu cực, vi phạm

PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ Giáo dục- Đào tạo

đạo đức của học sinh thì nhiều người cho rằng, do học sinh khơng được giáo dục từ
nhà trường là chưa chính xác. Mà trong đó phải có trách nhiệm của nhà trường,
gia đình và toàn xã hội. “Một học sinh hư, một thanh niên suy thối đạo đức khơng
phải chỉ do từ phía nhà trường mà là còn do sự thiếu quan tâm của gia đình, trách


nhiệm từ phía địa phương, cơ quan, chi hội, đồn thể…”- PGS.TS Đỗ Ngọc Thống
nhận định.
Như vậy gia đình có ảnh hưởng quan trọng đến nhân cách trẻ em ,trong đó có học
sinh THPT.Việc các em trở thành những "học sinh khơng mong đợi" từ phía gia

đình có thể do:
- Các em đi học do gia đình ép buộc.
- Chưa có sự quan tâm của cha mẹ đến việc học của con cái.
- Do gia đình khá giả, chỉ biết cung cấp tiền cho con mà không quan tâm đến kết
quả học tập của con mình, dẫn đến tính ỷ lại.
- Do hồn cảnh gia đình khó khăn, phải làm thêm giúp gia đình nên thường xuyên
bỏ học, học lực sa sút.
- Do cho mẹ ly hôn, dẫn đến buồn chán...
- Do luật pháp chưa nghiêm:Nhân cách là một thứ giá trị được xây dựng và hình
thành trong tồn bộ thời gian con người tồn tại trong xã hội, nó đặc trưng cho mỗi
con người, thể hiện những phẩm chất bên trong con người nhưng lại mang tính xã
hội sâu sắc. Hình thành nhân cách, đạo đức một con người đâu chỉ giáo dục trong
nhà trường phổ thông là đủ. Nhân cách của mỗi cá nhân trong xã hộ ít nhiều đều bị
chi phối bởi cách mà xã hội đó đang hành xử với nhau. Nếu được sống trong một
môi trường nghiêm minh về pháp luật, chuẩn mực về đạo đức, mọi người hành xử
với nhau một cách có tình có lý, chắc chắc đó sẽ là một mơi trường giáo dục lý
tưởng trong việc hình thành nhân cách đạo đức của học sinh. Những bài học mà các
thầy cô giáo đang cố sức rao giảng để giáo dục đạo đức của học trị mình trên lớp
dường như ngược lại với các hoạt động đang diễn ra trong cuộc sống xã hội. Trong
khi các giáo viên dạy nhạc cố gân cổ lên để rao giảng về thẩm mỹ âm nhạc, chắt
chiu từng giờ dạy dân ca để các em biết yêu quý những giá trị tinh thần mà ông cha
ta đã dày cơng vun đắp. Thì hàng ngày, mấy chục nhà đài liên tục phát những bài


hát được gọi là nhạc trẻ với một thứ thẩm mỹ vay mượn, hổ lốn. Báo chí thì thi
nhau săm soi kỹ lưỡng đời sống của các "Sao" như một sự tơn vinh. Chúng ta có
nhói tim khơng khi nghe một học sinh lớp 6 hát nghêu ngao: " Tình u đến em
khơng mong đợi gì.Tình u đi em khơng hề nuối tiếc". Luật giao thông được đưa
vào nhà trường để dạy cho các em, những công dân tương lai, sống và làm việc
đúng luật pháp. Thế nhưng khi ra đường các em luôn phải chứng kiến những hành

vi vi phạm an tồn giao thơng của người lớn mà đơi khi cịn có cả cảnh sát giao
thơng

Hai cảnh sát giao thông vừa đi, vừa đẩy xe máy trên đường Trần Phú - TP Thanh Hố.
Ảnh: Hồng Văn Kiều.(Ảnh minh họa)

*Ngồi ra có thể do một số nguyên nhân khác:
- Nguyên nhân bản thân
Do lối sống thiếu ý thức, sống buông thả, đua đòi; đặc biệt là lạm dụng tự do để
làm những chuyện phi đạo đức. Và các bạn đã hiểu sai cái tự do đó, tự do khơng
phải là làm những gì mình thích, tự do phải là một giá trị để đảm bảo hạnh phúc
của mình và người khác. Nói như Jean Cocteau: “Cái thảm kịch của giới trẻ, chính
là giới trẻ bị đặt vào tình trạng khơng thể khơng vâng lời vì sự tự do q đáng.”


- Do tác động của xã hội, bị bè bạn khơng tốt lơi kéo.
- Sự kích động của phim ảnh, các trò trơi bạo lực từ game.
- Do lớp học có quá nhiều học sinh yếu, kém.
- Do bệnh thành tích trong giáo dục đã diễn ra trong một thời gian dài nên có
hiện tượng HS ngồi nhầm lớp,ngồi khơng đúng chỗ với suy nghĩ cần gì phải học
kiểu gì chẳng lên lớp,chẳng tốt nghiệp,...
-Do chính chương trình và SGK hiện nay: Đạo đức học đường hiện nay là
vấn đề đáng lo ngại. Không phải ngẫu nhiên mà tại nhiều cuộc Hội thảo, hội nghị
liên quan đến giáo dục có rất nhiều chuyên gia, học giả, nhà khoa học bày tỏ sự lo
lắng về vấn đề này trong trường học.Nguyên Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Trần Xuân
Nhĩ cho rằng, để Đề án đổi mới giáo dục của Bộ GD-ĐT thành công, trước hết phải
thay đổi việc dạy Đạo đức trong nhà trường, bởi đây là vấn đề mấu chốt để chấn
hưng giáo dục. “Chúng ta thường nói trí, thể, mỹ phải đi liền với nhau. Rõ ràng đạo
đức bao giờ cũng được đặt lên trước. Không phải ngẫu nhiên mà trong hầu hết các
trường học đều có câu “Tiên học lễ, hậu học văn”, nghĩa là học sinh phải học lễ

nghĩa trước, sau đó mới học văn hóa. Vì thế, vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh
là một vấn đề hết sức quan trọng”.Ông Trần Xuân Nhĩ dẫn một câu chuyện về việc
dạy đạo đức từ thời ơng cịn đi học và nhớ đến tận bây giờ là trong sách Tập làm
văn, có lồng ghép chuyện một ơng thầy sau khi trở thành thanh tra, khi trở về thanh
tra lại chính ngơi trường mình đã học, cũng phải lễ phép cúi chào thầy cơ giáo ở
trường. “Đó là một chuyện nhỏ trong giáo dục đạo đức. Do đó, giáo dục đạo đức
cho học sinh là một kỹ năng cần phải nghiên cứu, sắp xếp lại để cho phù hợp với
tổng thể các môn học khác”.“Hiện môn GDCD đưa vào chương trình một số nội
dung q khó, chẳng hạn ở cấp 3 thì học thiên về triết học quá, chưa cần thiết đối
với lứa tuổi. Ở bậc thấp hơn thì môn giáo dục đạo đức chưa thực sự hấp dẫn. Chính
vì thế phải thay đổi chương trình, thay đổi cả cách dạy. Chúng tôi sẽ điều chỉnh
theo hướng thay đổi nổi dung một cách cơ bản, thiết thực, học trò có thể vận dụng


được. Cùng với đó là thay đổi phương pháp dạy, làm học sinh tự thấm thía, tự thực
hành trong cuộc sống”.Để khắc phục được những thực trạng bất cập như hiện nay,
theo Thứ trưởng GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển, ngoài việc giáo viên phải thay đổi
phương pháp và nâng cao chất lượng giảng dạy thì cần đổi mới nội dung, chương
trình SGK mơn Đạo đức-GDCD. Theo đó, nội dung SGK phải thay đổi sao cho hấp
dẫn học sinh, phát huy được ý thức tự học, tự chịu trách nhiệm của học sinh đối với
bản thân, gia đình và tương lai của đất nước.
Bên cạnh cũng có thể một số nguyên nhân xuất phát từ giáo viên ,từ CBQL như:
*Đối với giáo viên bộ môn:
- Do học yếu nên giáo viên bộ môn phân biệt trong cư xử.
- Thường xuyên gọi trả bài.
- Cho nhiều điểm kém.
- So sánh giữa học sinh này với học sinh khác.
- Hăm dọa sẽ ở lại lớp,không cho thi, … làm cho học sinh mất đi niềm tin dẫn đến
bi oan, chán chường, không muốn học những mơn đó…
*Đối với giáo viên chủ nhiệm:

-Trong q trình giáo dục học sinh "học sinh khơng mong đợi" cịn sử dụng tùy tiện
các phương pháp không phù hợp và chưa khoa học.
- Xử lý học sinh trong lớp không công bằng
- Không xây dựng được quy định riêng cho lớp.
- Xử lý không đến nơi, đến chốn.
- Chỉ nhắc nhở mà khơng có biện pháp mạnh mang tính răn đe.
- Học sinh vi phạm lỗi nhẹ cũng mời phụ huynh.
- Chưa kết hợp với phụ huynh, chưa thông báo kịp thời với phụ huynh.


- Có thái độ kỳ thị đối với học sinh yếu, kém ("học sinh không mong đợi").
- Không thường xuyên theo dõi lớp mà chỉ giao cho lớp trưởng quản lý.
- Bầu Ban cán sự lớp không đủ năng lực.
- Phạt học sinh vi phạm quá nặng.
- Chỉ nói mà khơng thực hiện…
*Đối với CBQL:
- Chưa có sự kết hợp chặt chẽ với GVCN
- Chủ yếu kiểm tra việc giáo dục đạo đức học sinh của các lớp qua GVCN bằng
biện pháp hành chính (hệ thống sổ sách,qua báo cáo của GVCN qua các buổi giao
ban GVCN,..).
- Nhiều trường hợp học sinh vi phạm kỉ luật khi GVCN đã có đầy đủ hồ sơ đề nghị
xử lí theo quy định thì CBQL chỉ gọi nhắc nhở,hoặc cho làm kiểm điểm rồi lại cho
lên lớp học mà khơng có biện pháp gì mạnh để đủ sức răn đe và phịng ngừa những
học sinh khác có thể vi phạm. Ban giám hiệu đứng đầu là Hiệu trưởng phải lấy mục
tiêu, nhiệm vụ và nội dung công tác giáo dục đạo đức làm kim chỉ nam xun suốt
q trình chỉ đạo cơng tác giáo dục đạo đức cho học sinh.
Công việc quản lý trường học của người Hiệu trưởng rất phong phú và đa dạng.
Nào là lên kế hoạch, chỉ đạo thực hiện kế hoạch, kiểm tra, đánh giá hoạt động của
đội ngũ, chăn lo chất lượng đại trà, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học
sinh yếu, ôn tuyển sinh, xây dựng CSVC, công tác phổ cập… Nhưng song song với

tất cả mọi cơng việc kể trên thì nội dung giáo dục đạo đức học sinh- người hiệu
trưởng phải xác định- là một hoạt động hết sức quan trọng, phải thật sự quan tâm
và quan tâm thường xuyên.
Mỗi em học sinh có một hồn cảnh khác nhau. Có em cha mẹ song tồn, kinh tế đời
sống ổn định, có phương pháp giáo dục con cái đó là điều thuận lợi cho nhà trường.
Ngược lại có em cha mẹ ly hơn phải ở với ơng bà ngoại đã già. Có em cha mẹ đi


làm ăn xa nên thời gian quản lý con cái ít. Có em thường xuyên bị cha mẹ chửi
mắng, đánh đập, cịng chân. Cũng có em a dua theo người xấu, bị bạn bè rủ rê vào
con đường chơi bời như đam mê chơi game, thiếu tiền dẫn đến ăn cắp tiền, tài sản
của người khác. Và cũng có em muốn khẳng định mình trước bạn bè (nhưng tự
khẳng định mang tính tiêu cực) như uống rượu, hút thuốc, tức ghen, tranh giành
bạn trai, gái bằng những cú đấm, cái đạp hoặc chửi mắng nhau. Một số em khác vi
phạm nội quy của nhà trường như ném vỡ kính cửa sổ, móc nốt bàn phím máy vi
tính, đập vỡ ống dẫn nước, dùng bút xóa viết lên bàn, sử dụng điện thoại, ăn kẹo,
vứt giấy vụn, bao bóng khắp sân trường, phòng học….
Trước hiện thực ấy, người hiệu trưởng tỏ thái độ thờ ơ cũng chẳng sao vì hiệu
trưởng đã có lệnh cho giáo viên chủ nhiệm, hay BCH Đồn thực hiện rồi. Để mặc
cho đội ngũ thử hỏi phương pháp giáo dục có bằng mình khơng? (giáo viên cịn lo
giảng dạy, kinh nghiệm chưa nhiều, cịn việc gia đình nữa…).
Người hiệu trưởng tắc trách trong việc giáo dục đạo đức học sinh thì thật là tai hại,
nền móng cơ sở của nhà trường sẽ đổ vỡ hay cịn có nghĩa là “ vỡ trận”.
Trong lớp, khi đang học có em hay nói ngang, nói leo, chạy chỗ này qua chỗ khác,
xô đẩy bàn, không làm bài cũ, không học bài mới hỏi làm sao giáo viên dạy được?
Em này mất tiền, em kia mất máy tính Casio, đánh lộn nhau thì an ninh của lớp
học, của trường sẽ yên ổn sao? Người đời đã dạy: “Ăn ngon không bằng ở n”
hồn tồn đúng.
Nhìn vào một nhà trường, trước hết phải xem phong quang có sạch sẽ khơng? Nề
nếp dạy và học, nét mặt của giáo viên và học sinh đã phản ánh phần nào về phong

trào tốt hoặc chưa tốt của nhà trường!
Muốn có phong trào, muốn đạt được chất lượng giáo dục thì người hiệu trưởng
phải đi tiên phong, phải vào cuộc mới giáo dục được học sinh.
- Việc khen thưởng thi đua cịn chưa hợp lí.Việc khen thưởng thi đua thực hiện
theo khối và chỉ khen thưởng 3/8 lớp(theo khối) nên các lớp có học sinh "học sinh
khơng mong đợi" thường khơng có tâm thế thi đua vì những lớp đó thường đứng


cuối khối dù có cố găng nhiều thì cũng chẳng được gì.Vì vậy bên cạnh khen thưởng
cho các lớp từ số 1 đến số 3 nhà trường nên động viên,khen thưởng cho các lớp
thay đổi được vị trí thi đua theo chiều hướng tiến bộ.Việc đó động viên khích lệ
khơng chỉ cho tập thể lớp,cho những học sinh "học sinh khơng mong đợi" ở lớp đó
mà cịn động viên khích lệ được cả GVCN ở lớp đó.Đây là việc làm có ý nghĩa tích
cực,giúp tập thể lớp và đặc biệt là những học sinh khơng mong đợi đó thấy được sự
tiến bộ của mình.
- Nhà trường mà đặc biệt là CBQL cần tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa về phương
tiện cũng như CSVC để GVCN liên lạc với gia đình cũng như gặp gỡ trao đổi với
phụ huynh học sinh(Có thể trang bị một máy điện thoại cố định phục vụ riêng cho
việc giáo dục đạo đức học sinh,hay bố trí một phịng làm việc để GVCN và phụ
huynh học sinh khi gặp gỡ,trao đổi được thuận lợi hơn)
*Đối với học sinh "học sinh khơng mong đợi" thường có các biểu hiện sau:
- Đi học muộn,bỏ học,bỏ tiết(Có thể có lí do hay khơng có lí do)
- Khơng đồng phục, phù hiệu đúng quy định .
- Đầu tóc, tác phong.
- Mất trật tự trong giờ học.
- Không chú ý nghe thầy cơ giảng dạy.
- Thiếu văn hóa (nói tục, chửi thề).
- Đùa giỡn, chọc gẹo người khác quá mức.
- Sách vở không đầy đủ, thường xuyên không ghi chép bài.
- Mê chơi game, lôi kéo, rủ rê bè bạn.

- Đi học về nhà khơng đúng giờ.
- Thường nói dối.