LUẬN văn THẠC sĩ HOẠT ĐỘNG của lực LƯỢNG CẢNH sát điểu TRA tội PHẠM về TRẬT tự xã hội CÔNG AN TỈNH NAM ĐỊNH TRONG PHÒNG NGỪA và điều TRA tội PHẠM cướp XE mô tô CHỞ KHÁCH THUÊ

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VI mở đầu cho công cuộc
đổi mới ở đất nước ta. Những thành tựu về chính trị, kinh tế, văn hoá - xã
hội... sau 30 năm đổi mới không ngừng tăng trưởng và ổn định đã chứng tỏ đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta trong quá trình lãnh đạo đất nước
đi theo con đường chủ nghĩa xã hội.
Việc xoá bỏ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp chuyển sang nền kinh
tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý
của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa đã đem lại những kết quả khả
quan, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân ngày càng được nâng cao.
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, dịch vụ về giao thông vận
tải cũng phát triển theo. Nhưng do phương tiện giao thông công cộng chưa
đáp ứng được nhu cầu đi lại của nhân dân, từ đó xuất hiện loại hình dịch vụ
làm nghề lái xe mô tô chở khách thuê. Đây là loại hình dịch vụ tự phát và được xã hội công nhận bởi tính tiện ích của nó. Tuy nhiên do đặc thù của nghề
lái xe mô tô chở khách thuê thường phải đi đơn lẻ, bất kể thời gian, không chủ
động về đường đi, địa bàn hoạt động rộng, không có khu vực cố định. Đó
chính là những điều kiện để bọn tội phạm và phần tử xấu lợi dụng tấn công
người lái xe mô tô chở khách thuê nhằm chiếm đoạt chiếc xe mô tô, các tài
sản khác, đồng thời chúng sử dụng luôn tài sản cướp được làm phương tiện
tẩu thoát khỏi hiện trường.
Tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là loại tội phạm nguy hiểm,
không chỉ xâm hại đến quyền sở hữu mà còn xâm phạm đến tính mạng, sức
khoẻ của người bị hại. Thời gian qua trên địa bàn tỉnh Nam Định loại tội
phạm cướp xe mô tô chở khách thuê diễn biến phức tạp. Nhiều vụ để đạt được
mục đích chiếm đoạt tài sản, phương tiện hành nghề của người lái xe chúng


2

đã không từ một thủ đoạn đê hèn nào, kể cả tước đoạt mạng sống của người
lái xe mô tô chở khách thuê. Nhiều vụ đối tượng là người ngoại tỉnh hoặc điều
nạn nhân từ tỉnh khác về Nam Định gây án. Tình hình trên đã gây tâm lý
hoang mang trong đội ngũ những người hành nghề lái xe mô tô chở khách
thuê và gây bất bình trong nhân dân. Đây thực sự là một thách thức lớn đối
với các cơ quan bảo vệ pháp luật. Thế nhưng vấn đề này chưa được quan tâm
nghiên cứu một cách toàn diện, chuyên sâu đối với lực lượng CSĐT tội phạm
về TTXH.
Đấu tranh ngăn chặn tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê luôn
được Công an tỉnh Nam Định quan tâm và đầu tư thích đáng nhằm tích cực
ngăn chặn loại tội phạm này. Với chức năng, nhiệm vụ được giao lực lượng
CSĐT tội phạm về TTXH Công an tỉnh Nam Định đã có nhiều cố gắng hoạt
động phòng ngừa đấu tranh với loại tội phạm này và đã đạt được những kết
quả nhất định, góp phần kiềm chế tình hình tội phạm, giữ vững ANTT trên
địa bàn. Mặc dầu vậy, vấn đề này chưa được tổng kết rút kinh nghiệm để đề
ra các giải pháp nâng cao hiệu quả. Rõ ràng phòng ngừa và đấu tranh khám
phá tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về
TTXH không chỉ là vấn đề chưa được giải quyết về mặt lý luận mà thực tiễn
Công an tỉnh Nam Định đang quan tâm nghiên cứu để sớm có các giải pháp
nâng cao hiệu quả công tác này. Vì vậy, chọn nghiên cứu đề tài: “Hoạt động
của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội Công an tỉnh
Nam Định trong phòng ngừa và điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô
chở khách thuê” là hoàn toàn cấp thiết trên cả phương diện lý luận và thực
tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu
Từ nhiều góc độ và với mục đích khác nhau cho đến nay đã có một số
công trình nghiên cứu khoa học nhằm đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả
công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản, hoặc giải pháp nâng cao tỷ lệ điều

3

tra khám phá các vụ án cướp tài sản. Đáng chú ý là các đề tài: “Giai đoạn
điều tra ban đầu những vụ cướp trên địa bàn Đồng Nai” của tác giả Phạm
Văn Cầm (Luận văn thạc sĩ luật học 1998); “Điều tra tội phạm cướp tài sản
công dân có ổ nhóm ở địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Ngô Sỹ
Thành (luận văn Thạc sĩ luật học 1997); “Thực trạng và các giải pháp cơ bản
góp phần nâng cao hiệu quả công tác điều tra các vụ án cướp tài sản công
dân chưa rõ thủ phạm của cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Hồ
Chí Minh” của tác giả Nguyễn Huy Tửu (Luận văn thạc sĩ luật học 1997).
Ngoài ra có bài báo khoa học “Một số vấn đề rút ra qua điều tra chuyên án
cướp, cướp hiếp xảy ra ở tỉnh An Giang, Kiên Giang” của tác giả Ngô Thị
Thanh Nhàn (X24) đăng trên tạp chí CAND số 12/2004...
Trong các công trình khoa học nêu trên chưa đặt vấn đề nghiên cứu
toàn diện chuyên sâu về công tác phòng ngừa và điều tra khám phá tội phạm
cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH. Chính
vì vậy, đặt vấn đề nghiên cứu “Hoạt động của lực lượng Cảnh sát điều tra tội
phạm về trật tự xã hội Công an tỉnh Nam Định trong phòng ngừa và điều tra
khám phá tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê” là hoàn toàn cấp thiết.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu:
+ Xây dựng cơ sở lý luận cho hoạt động phòng ngừa và điều tra khám phá
tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH.
+ Nghiên cứu thực trạng hoạt động phòng ngừa và điều tra khám phá
tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về
TTXH Công an tỉnh Nam Định, từ đó nhận xét đánh giá những kết quả đạt
được, chỉ ra những tồn tại và nguyên nhân của tồn tại để đề xuất những giải
pháp nâng cao hiệu quả công tác này trong thời gian tới.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận của công tác phòng ngừa, điều tra

4

khám phá tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội
phạm về TTXH.
+ Khảo sát tình hình tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê xảy ra trên
địa bàn tỉnh Nam Định và nguyên nhân điều kiện dẫn đến loại tội phạm này.
+ Khảo sát hoạt động phòng ngừa và điều tra khám phá tội phạm cướp
xe mô tô chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH Công an
tỉnh Nam Định từ đó rút ra những ưu điểm, tồn tại và nguyên nhân của tồn tại.
+ Đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa và
điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng
CSĐT tội phạm về TTXH Công an tỉnh Nam Định.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu:
Hoạt động phòng ngừa và điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô
chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH.
- Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi nghiên cứu của đề tài luận văn được giới hạn trong các vấn
đề lý luận và thực tiễn hoạt động phòng ngừa và điều tra khám phá các vụ án
cướp xe mô tô chở khách thuê xảy ra trên địa bàn tỉnh Nam Định theo chức
năng, nhiệm vụ của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH Công an tỉnh Nam
Định trong khoảng thời gian từ năm 1996 đến tháng 6 năm 2006.
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng Nhà nước và ngành
Công an về công tác phòng ngừa và điều tra khám phá tội phạm.


5

Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn còn sử dụng các phương
pháp nghiên cứu cụ thể như: tổng kết thực tiễn, nghiên cứu điển hình, điều tra
xã hội học, thống kê, phân tích tổng hợp, lấy ý kiến chuyên gia...
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩa lý luận:
Những kết quả nghiên cứu trong đề tài luận văn góp phần bổ sung, làm
phong phú hệ thống lý luận về hoạt động phòng ngừa và điều tra khám phá tội
phạm thuộc chuyên ngành tội phạm học và điều tra tội phạm ở Việt Nam.
- Ý nghĩa thực tiễn:
Những giải pháp đề cập trong đề tài luận văn giúp lực lượng CSĐT tội
phạm về TTXH Công an tỉnh Nam Định nghiên cứu áp dụng góp phần nâng
cao hiệu quả công tác phòng ngừa và điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô
tô chở khách thuê trên địa bàn tỉnh Nam Định. Đồng thời, đề tài luận văn có
thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy ở các
trường CAND về vấn đề phòng ngừa và điều tra khám phá tội phạm cướp xe
mô tô chở khách thuê.
7. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
đề tài luận văn được cấu trúc bởi 3 chương, 7 tiết.


6

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG
PHÒNG NGỪA VÀ ĐIỀU TRA KHÁM PHÁ TỘI PHẠM
CƯỚP XE MÔ TÔ CHỞ KHÁCH THUÊ CỦA LỰC LƯỢNG
CẢNH SÁT ĐIỀU TRA TỘI PHẠM VỀ TRẬT TỰ XÃ HỘI

1.1. Nhận thức chung về tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê
1.1.1. Khái niệm, phân loại tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê
1.1.1.1. Khái niệm tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê
Theo Điều 3 Luật giao thông đường bộ: Phương tiện giao thông cơ
giới đường bộ được hiểu là: "Xe ô tô, máy kéo, xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba
bánh, xe gắn máy và các loại xe tương tự, kể cả xe cơ giới dùng cho người tàn
tật".
Trong phạm vi, khuôn khổ của luận văn này, tác giả chỉ nghiên cứu về
phương tiện giao thông cơ giới đường bộ là xe mô tô hai bánh. Căn cứ Điều
54 Luật giao thông đường bộ quy định về giấy phép lái xe, thì xe mô tô hai
bánh được chia thành hai loại: Mô tô hai bánh có dung tích xi lanh từ 50cm 3
đến dưới 175cm3 và mô tô hai bánh có dung tích xi lanh từ 175cm3 trở lên.
Như vậy, theo giải thích từ ngữ và quy định của Luật giao thông
đường bộ, thì xe mô tô hai bánh được hiểu là một loại phương tiện giao thông
cơ giới đường bộ, có dung tích xi lanh từ 50cm3 trở lên.
Người chủ sở hữu xe mô tô hai bánh (sau đây gọi tắt là xe mô tô), sử
dụng xe mô tô tham gia vào dịch vụ tự phát, kinh doanh vận tải hành khách,
khi đó chiếc xe mô tô được hiểu là xe mô tô chở khách thuê.
Tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê không phải là một tội danh
cụ thể được quy định trong BLHS. Đây là một hành vi nguy hiểm trong tội


7

cướp tài sản của công dân quy định tại Điều 151 BLHS năm 1985, và theo
quy định hiện hành thì đó là một hành vi nguy hiểm thuộc tội cướp tài sản
được quy định tại Điều 133 Chương XIV, phần tội phạm cụ thể, BLHS nước
Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1999.
Điều 133 BLHS năm 1999, quy định tội cướp tài sản với nội dung:
"Người nào dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi

khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể chống cự được
nhằm chiếm đoạt tài sản, thì bị phạt tù từ ba năm đến mười năm..."
Đặc trưng, dấu hiệu cơ bản của tội cướp tài sản là người phạm tội có
hành vi dùng vũ lực hoặc đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi
khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể kháng cự được,
buộc người bị hại phải giao tài sản hoặc để đối tượng phạm tội lấy tài sản.
Mục đích cuối cùng của người phạm tội là nhằm chiếm đoạt được tài sản của
người bị hại.
Người phạm tội sử dụng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc,
hoặc có hành vi khác tấn công người lái xe để nhằm chiếm đoạt chiếc xe mô
tô chở khách thuê, khi đó đối tượng mà tội phạm nhằm tới chính là chiếc xe
mô tô của người chủ sở hữu hành nghề lái xe chở khách thuê.
Từ những phân tích như trên, có thể đưa ra khái niệm về tội phạm
cướp xe mô tô chở khách thuê như sau:
Tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là hành vi nguy hiểm do
người có năng lực trách nhiệm hình sự sử dụng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực
ngay tức khắc hoặc hành vi khác làm cho người lái xe mô tô chở khách thuê
lâm vào tình trạng không thể chống cự được nhằm chiếm đoạt tài sản.
1.1.1.2. Phân loại tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê
Để có biện pháp phòng ngừa, điều tra khám phá phù hợp, đạt hiệu quả
cao, trong thực tiễn công tác, lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH đã dựa trên


8

các tiêu chí khác nhau phân loại tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê
thành từng loại cụ thể, đó là:
- Căn cứ vào hành vi của người phạm tội đã tấn công nạn nhân nhằm
chiếm đoạt xe mô tô chở khách thuê để chia ra loại: Giết cướp và cướp xe mô
tô chở khách thuê.

- Căn cứ vào thời gian người phạm tội thực hiện tội phạm để chia
thành: Cướp xe mô tô chở khách thuê ban ngày và ban đêm.
- Căn cứ vào địa điểm gây án của thủ phạm để chia ra: Cướp xe mô tô
chở khách thuê ở nông thôn và thành thị...
- Căn cứ vào phương thức thủ đoạn hoạt động để chia thành: Cướp xe
mô tô chở khách thuê có sử dụng vũ khí, không sử dụng vũ khí; cướp xe mô
tô chở khách thuê có ổ nhóm và không có ổ nhóm.
Với các căn cứ và cách phân loại như trên chỉ là tương đối nhằm
nghiên cứu một cách cụ thể các dạng của tội phạm cướp xe mô tô chở
khách thuê, rút ra các quy luật riêng có, dấu hiệu đặc trưng về phương
thức, thủ đoạn hoạt động của từng loại, từ đó có kế hoạch áp dụng các biện
pháp phòng ngừa, ngăn chặn, điều tra khám phá với từng loại cụ thể trong
từng thời gian, trên từng địa bàn cho phù hợp, hiệu quả hơn, góp phần hoàn
thành nhiệm vụ chung của công tác phòng ngừa, điều tra khám phá tội
phạm xâm phạm TTXH nói chung.
1.1.2. Đặc điểm pháp lý của tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê
Đặc điểm pháp lý của tội phạm là những dấu hiệu đặc trưng cơ bản
của tội phạm được quy định trong luật hình sự. Đó là những yếu tố bắt buộc
về mặt pháp lý, nếu thiếu sẽ không cấu thành tội phạm. Đặc điểm pháp lý của
tội phạm bao gồm: Khách thể của tội phạm, mặt khách quan của tội phạm,
mặt chủ quan và chủ thể của tội phạm.


9

Theo quy định hiện hành thì tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê
là một loại tội phạm cướp tài sản cụ thể được quy định trong Điều 133 BLHS
năm 1999, đó là:
"1. Người nào dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có
hành vi khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể chống

cự được nhằm chiếm đoạt tài sản, thì bị phạt tù từ ba năm đến mười năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ
bảy năm đến mười lăm năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Tái phạm nguy hiểm;
d) Sử dụng vũ khí, phương tiện hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác;
đ) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác mà
tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30%;
e) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm mươi triệu đồng đến dưới hai
trăm triệu đồng;
g) Gây hậu quả nghiêm trọng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ
mười hai năm đến hai mươi năm:
a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác mà
tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60%;
b) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ hai trăm triệu đồng đến dưới năm
trăm triệu đồng;
c) Gây hậu quả rất nghiêm trọng.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ
mười tám năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình:


10

a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác mà
tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên hoặc làm chết người;
b) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm trăm triệu đồng trở lên;
c) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến một

trăm triệu đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản, phạt quản chế hoặc
cấm cư trú từ một năm đến năm năm".
1.1.2.1. Khách thể tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê
Bao gồm hai khách thể loại, đó là quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản.
Tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê để đạt đến mục đích, đã cùng lúc xâm
hại tới hai khách thể được luật hình sự bảo vệ là quan hệ nhân thân và quan hệ
tài sản. Người phạm tội thông qua việc xâm hại tới quan hệ nhân thân, xâm hại
tới tính mạng, sức khoẻ, để nhằm xâm hại tới quan hệ tài sản, chiếm đoạt cho
được tài sản của người bị hại là chiếc xe mô tô dùng để chở khách thuê.
Như vậy, nếu chỉ một trong hai khách thể nêu trên bị xâm hại, thì
không cấu thành tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê. Đây chính là dấu
hiệu đặc trưng cơ bản để xác định có vụ án cướp xe mô tô chở khách thuê xảy
ra hay không? Và cũng là dấu hiệu đặc trưng để phân biệt tội phạm cướp xe
mô tô chở khách thuê với các tội phạm chỉ xâm phạm tới tính mạng, sức
khoẻ, nhân phẩm, danh dự hoặc chỉ xâm phạm quan hệ sở hữu của người
khác.
1.1.2.2. Mặt khách quan của tội phạm
Mặt khách quan của tội phạm là những biểu hiện ra bên ngoài, bao gồm
hành vi, hậu quả và các thông tin khác phản ánh về quá trình thực hiện tội phạm.
- Về mặt hành vi của tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê, có thể
là hành vi dùng vũ lực, hành vi đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc hành


11

vi khác làm cho người hành nghề lái xe mô tô chở khách thuê lâm vào tình
trạng không thể chống cự được.
Hành vi dùng vũ lực là hành động mà người phạm tội đã thực hiện, sử
dụng sức mạnh vật chất để tấn công người bị hại như đấm, đá, đâm, chém...
nhằm làm tê liệt sự chống trả của nạn nhân để chiếm đoạt chiếc xe mô tô chở

khách của họ.
Hành vi đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc là người phạm tội dùng lời
nói hoặc hành động nhằm đe doạ người bị hại, nếu người bị hại không giao tài
sản là chiếc xe mô tô thì họ sẽ bị tấn công ngay tức khắc. Đe doạ dùng vũ lực
ngay tức khắc, nghĩa là người phạm tội chưa sử dụng vũ lực, tuy nhiên người
bị hại không có thời gian để suy nghĩ và không có lựa chọn nào khác là phải
giao tài sản ngay.
Hành vi khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể
chống cự được, nghĩa là người phạm tội không sử dụng vũ lực, cũng không đe
doạ dùng vũ lực ngay tức khắc, mà có hành động khác tấn công người bị hại,
làm cho họ lâm vào tình trạng không thể chống cự được. Hành vi này thường
được người phạm tội thực hiện dưới dạng xịt ête, cho người bị hại uống thuốc
ngủ, uống thuốc mê... làm cho người bị hại không làm chủ được tình hình,
không còn khả năng tự bảo vệ chiếc xe mô tô dùng để hành nghề chở khách thuê
của mình.
- Về hậu quả:
Đối với tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê, mục đích của tội
phạm là nhằm chiếm đoạt chiếc xe mô tô mà nạn nhân sử dụng làm phương
tiện vận chuyển hành khách.
Đối với tội cướp xe mô tô chở khách thuê thì hậu quả không phải là
dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Bởi lẽ theo lý luận khoa học Luật
hình sự thì tội cướp tài sản là loại tội cấu thành hình thức. Người phạm tội
xâm hại đến quan hệ nhân thân làm phương tiện để nhằm chiếm đoạt tài sản,
do đó cho dù người phạm tội chưa thực hiện được tội phạm đến cùng, chưa


12

lấy được tài sản vì lý do khách quan nhưng đã xâm hại đến quan hệ nhân thân
thì vẫn có thể bị xử lý về tội cướp tài sản.

1.1.2.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Người thực hiện hành vi cướp xe mô tô chở khách thuê với lỗi cố ý
trực tiếp. Người phạm tội thực hiện hành vi nguy hiểm để nhằm tới mục đích
cuối cùng là lấy được chiếc xe mô tô hành nghề của nạn nhân. Điều này lý
giải rằng, ý thức chiếm đoạt tài sản của người phạm tội phải có trước hành
động sử dụng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc hành vi khác
làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể chống cự được.
1.1.2.4. Chủ thể của tội phạm
Theo quy định của Điều 133 BLHS năm 1999 tội cướp tài sản là tội
phạm rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng.
Khoản 2 Điều 12 BLHS năm 1999 quy định về tuổi chịu trách nhiệm
hình sự: "Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách
nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt
nghiêm trọng".
Như vậy, chủ thể thực hiện tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là
người có năng lực trách nhiệm hình sự và có độ tuổi từ đủ 14 tuổi trở lên.
Tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là một dạng cụ thể của tội
phạm cướp tài sản, có đầy đủ những đặc điểm pháp lý được quy định tại Điều
133 BLHS năm 1999. Trong đó, tài sản mà người phạm tội nhằm vào để
chiếm đoạt là chiếc xe mô tô chở khách thuê, địa điểm xảy ra thường gắn với
các tuyến giao thông, người bị hại là người hành nghề lái xe mô tô chở khách
thuê, bản thân bị hại cũng rất khó chủ động trong phòng ngừa và bảo vệ tài sản
của mình. Tuỳ theo tính chất, mức độ của hành vi phạm tội mà người phạm tội
có thể bị xử lý theo các khoản 1, 2, 3, 4, 5 của Điều 133 BLHS.
1.2. Nhận thức chung về hoạt động phòng ngừa và điều tra khám
phá tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng Cảnh sát điều
tra tội phạm về trật tự xã hội


13

1.2.1. Hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách
thuê của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội
1.2.1.1. Khái niệm, vai trò hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe
mô tô chở khách thuê của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã
hội
- Khái niệm hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách
thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH.
Đấu tranh phòng, chống tội phạm để bảo vệ vững chắc an ninh quốc
gia và TTATXH là một nhiệm vụ có vị trí cực kỳ quan trọng. Thực hiện
nhiệm vụ này phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối, toàn diện của
Đảng, Nhà nước và phát huy sức mạnh tổng thể của cả hệ thống chính trị, phát
huy quyền làm chủ của nhân dân lao động, trong đó lực lượng CAND giữ vai trò
nòng cốt.
Phòng ngừa tội phạm là không để tội phạm xảy ra và gây hậu quả cho
xã hội, không để cho các thành viên của xã hội phải chịu hình phạt nghiêm
khắc của pháp luật. Lý luận tội phạm học xã hội chủ nghĩa đã chỉ rõ phòng
ngừa tội phạm về bản chất là quá trình làm hạn chế, tiến tới làm triệt tiêu
những hiện tượng xã hội tiêu cực làm phát sinh, phát triển tội phạm.
Theo quan điểm của các nhà nghiên cứu trong lực lượng CAND, được
thể hiện ở Từ điển Bách khoa CAND đó là: "Phòng ngừa tội phạm là hệ thống
các biện pháp của Nhà nước và xã hội nhằm khắc phục nguyên nhân và điều
kiện của tình trạng phạm tội, làm giảm tội phạm. Phòng ngừa tội phạm là tư
tưởng chỉ đạo trong đấu tranh phòng chống tội phạm, bao gồm các hình thức
và biện pháp được thực hiện nhằm ngăn ngừa không để tội phạm xảy ra, nếu
hậu quả xảy ra thì hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả tác hại".
Hoạt động phòng ngừa tội phạm trước hết là làm rõ nguyên nhân và
điều kiện của tội phạm, từ đó áp dụng các biện pháp nhằm xoá bỏ nguyên
nhân và điều kiện dẫn đến nảy sinh tội phạm, xoá bỏ nguồn gốc phát sinh tội

14

phạm. Cùng với đó là việc tiến hành quản lý giáo dục đối với người có điều
kiện khả năng phạm tội, không để họ thực hiện tội phạm, nhằm làm giảm tình
hình tội phạm tiến tới loại trừ tội phạm ra khỏi đời sống xã hội. Để phòng
ngừa tội phạm phải thực hiện đồng bộ các biện pháp khác nhau với sự tham
gia phối hợp chặt chẽ của các cơ quan nhà nước, các đoàn thể, tổ chức xã hội
và mỗi công dân dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhằm tạo ra môi trường sống
lành mạnh, tạo điều kiện cho việc phát triển và hoàn thiện nhân cách con
người xã hội chủ nghĩa.
Như vậy, với phân tích như trên có thể hiểu: Hoạt động phòng ngừa
tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về
TTXH là quá trình tổ chức lực lượng, tiến hành đồng bộ, tổng hợp các biện
pháp, phương tiện theo chức năng của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH
nhằm xoá bỏ nguyên nhân, điều kiện nảy sinh tội phạm cướp xe mô tô chở
khách thuê, từng bước làm giảm, hạn chế và tiến tới loại trừ tội phạm cướp
xe mô tô chở khách thuê ra khỏi đời sống xã hội.
Hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là một
bộ phận của cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm nên hoạt động này cũng có
những nội dung của hoạt động phòng ngừa tội phạm nói chung, nhưng phòng
ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê cũng có những đặc thù riêng. Vì
vậy, phải căn cứ vào nguyên nhân, điều kiện trực tiếp phát sinh loại tội phạm
này, đồng thời phải căn cứ vào đặc điểm của tội phạm này để vận dụng các
biện pháp phòng ngừa phù hợp mới đem lại hiệu quả cao.
Hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của
lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH bao gồm hệ thống các biện pháp công
khai và bí mật do lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH thực hiện, kết hợp với
việc sử dụng các lực lượng, phương tiện nghiệp vụ nhằm làm rõ để khắc phục
những nguyên nhân, điều kiện của tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê.

Đây chính là sự khác nhau cơ bản giữa hoạt động phòng ngừa do lực lượng


15

CSĐT tội phạm về TTXH tiến hành với các hoạt động của các cơ quan, ban
ngành và tổ chức xã hội khác tham gia phòng ngừa tội phạm này.
- Vai trò của hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở
khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH.
Hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê có vai
trò rất quan trọng, được thể hiện qua các phương diện như sau:
+ Hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là
một hoạt động mang tính nhân đạo xã hội, đồng thời có hiệu quả kinh tế cao.
Phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là không để loại
tội phạm này xảy ra, đảm bảo cuộc sống yên vui, hạnh phúc của nhân dân.
Điều này có nghĩa là chúng ta tiến hành các biện pháp ngăn chặn không để
cho người nào đó thực hiện hành vi phạm tội và không phải bị sự trừng phạt
của pháp luật. Vì thế hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở
khách thuê mang tính nhân đạo của chế độ xã hội chủ nghĩa.
Mặt khác, tổ chức phòng ngừa tốt, không để tội phạm cướp xe mô tô
chở khách thuê xảy ra tức là đã bảo vệ được tài sản của công dân để loại hình
dịch vụ chở khách thuê phát huy hết tính tiện ích của nó. Ngăn chặn tội phạm
cướp xe mô tô chở khách thuê là góp phần tiết kiệm được ngân sách nhà nước,
sức lực của cán bộ chiến sĩ và công dân trong việc giải quyết các vấn đề liên
quan đến tội phạm như điều tra, truy tố, xét xử, giáo dục cải tạo người phạm
tội.
+ Phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là góp phần
đảm bảo cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân, góp phần duy trì hoạt
động bình thường của xã hội, giữ gìn ANTT.
Trên thực tế, địa phương nào không làm tốt công tác phòng ngừa thì ở

đó tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê xảy ra gây bức xúc, hoang mang
trong đội ngũ những người hành nghề lái xe mô tô chở khách thuê, làm đảo


16

lộn cuộc sống bình thường và TTATXH không được đảm bảo, nhất là đối với
các vụ giết người, cướp xe mô tô chở khách thuê.
+ Phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê góp phần làm
giảm tình hình phạm pháp hình sự, phục vụ đắc lực cho hoạt động điều tra
khám phá tội phạm này một cách nhanh chóng.
Hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là quá
trình phát hiện và xoá bỏ những nguyên nhân và điều kiện phạm tội không để
bọn tội phạm lợi dụng hoạt động, làm mất đi khả năng vi phạm pháp luật của
họ. Mặt khác, đối với những người có quá khứ phạm tội hoặc có nghi vấn
hoạt động phạm tội, bằng các biện pháp công tác phòng ngừa chúng ta tiến
hành quản lý giáo dục họ để họ trở thành công dân có ích, từ đó góp phần làm
giảm tình trạng phạm tội, làm giảm tình hình phạm pháp hình sự ở địa
phương.
Làm tốt hoạt động phòng ngừa, lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH
đã phát huy sức mạnh tổng hợp của các chủ thể khác, thu hút được đông đảo
các tầng lớp nhân dân tham gia phòng chống tội phạm. Nhờ đó, vừa đẩy mạnh
phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc, vừa phục vụ có hiệu quả cho
công tác phát hiện, điều tra và xử lý tội phạm.
Hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của
lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH là một bộ phận của cuộc đấu tranh chống
tội phạm. Đây là một công tác cơ bản thường xuyên lâu dài, có ý nghĩa to lớn
trên nhiều lĩnh vực, góp phần quản lý xã hội và đấu tranh chống tội phạm, giữ
gìn TTATXH. Điều này cũng phù hợp với chính sách hình sự của BLHS 1999
cũng như quan điểm của Nghị quyết 09/CP của Chính phủ về tăng cường

công tác phòng chống tội phạm trong tình hình mới và Chương trình Quốc gia
phòng chống tội phạm, đó là: “Tích cực phòng ngừa, chủ động đấu tranh trấn
áp tội phạm, lấy phòng ngừa làm cơ bản, đấu tranh trấn áp làm quan trọng”.


17

1.2.1.2. Các biện pháp phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách
thuê của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội
Hệ thống phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê thường
được chia thành hai mức độ, đó là phòng ngừa xã hội và phòng ngừa nghiệp
vụ. Hai mức độ này có quan hệ chặt chẽ và tác động lẫn nhau, quyết định đến
hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm, nhằm triệt tiêu những nguyên nhân,
điều kiện của tội phạm để ngăn chặn, hạn chế làm giảm và từng bước loại trừ
tội phạm ra khỏi đời sống xã hội.
- Phòng ngừa xã hội:
Phòng ngừa xã hội là áp dụng tổng hợp các biện pháp có liên quan do
cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội tiến hành để loại trừ nguyên nhân và điều
kiện phạm tội và ngăn chặn tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê. Căn cứ
vào chức năng nhiệm vụ được pháp luật quy định, lực lượng CSĐT tội phạm
về TTXH tham gia phòng ngừa xã hội đối với tội phạm cướp xe mô tô chở
khách thuê với những nội dung chính như sau:
+ Tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương tổ chức phát động
và thực hiện kế hoạch xây dựng phong trào xã, phường, đơn vị, cơ quan,
trường học không có tội phạm.
+ Phối hợp với các cơ quan văn hoá thông tin, phát thanh, truyền hình
và cơ quan báo chí khác tuyên truyền nâng cao ý thức của nhân dân trong
công tác phòng ngừa, phát hiện tố giác người có hành vi vi phạm pháp luật
nói chung, tích cực tham gia các hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô
tô chở khách thuê nói riêng.

+ Tham gia công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, phối
hợp với các ngành tuyên truyền giáo dục về phòng ngừa tệ nạn xã hội, phòng
ngừa tội phạm xâm phạm TTXH.


18

+ Phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân tổ chức xét
xử nghiêm minh các vụ án cướp xe mô tô chở khách thuê nhằm giáo dục
người phạm tội, răn đe chung đối với những người có ý định phạm tội.
- Phòng ngừa nghiệp vụ:
Phòng ngừa nghiệp vụ là sử dụng hệ thống các biện pháp pháp luật,
nghiệp vụ, do cơ quan bảo vệ pháp luật nói chung và lực lượng CSND nói
riêng tiến hành nhằm mục đích phát hiện, ngăn chặn, loại trừ nguyên nhân và
điều kiện nảy sinh tội phạm.
Nội dung phòng ngừa nghiệp vụ của lực lượng CSĐT tội phạm về
TTXH đối với tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê, đó là:
+ Công tác điều tra cơ bản: Tiến hành thu thập các thông tin, số liệu
cơ bản, xác định những hệ loại đối tượng, tuyến, địa bàn trọng điểm phức tạp
có liên quan đến công tác quản lý xã hội và tội phạm cướp xe mô tô chở
khách thuê; Nắm vững tình hình, chủ động phát hiện những vấn đề sơ hở,
thiếu sót trong quản lý xã hội, phân tích, đánh giá mức độ và khả năng diễn
biến của các yếu tố liên quan đến TTATXH và hoạt động của tội phạm cướp
xe mô tô chở khách thuê.
+ Công tác sưu tra: Đây là công tác điều tra nghiên cứu về đối tượng
là những người từ đủ 14 tuổi trở lên, đã có quá khứ phạm pháp về hình sự,
kinh tế, ma tuý hiện còn có điều kiện, khả năng phạm tội; hoặc người tuy
không có quá khứ phạm pháp nhưng hiện đang có biểu hiện nghi vấn hoạt
động phạm tội về hình sự, kinh tế, ma tuý… từ đó có kế hoạch quản lý, giáo
dục cảm hoá hoặc tiến hành các biện pháp nghiệp vụ cần thiết để phòng ngừa,

phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh với hoạt động phạm tội của đối tượng sưu tra.
Để làm tốt công tác sưu tra, ngoài những nội dung thông tin cần phải thu
thập theo quy định, đối tượng là người có biểu hiện hoạt động phạm tội cướp nói
chung, tội cướp xe mô tô chở khách thuê nói riêng, cần phải thu thập thêm một số
tài liệu sau:


19

Những tài liệu về quá trình học tập, làm việc, chấp hành các nội quy,
quy tắc và các quy định của pháp luật hiện hành. Những tài liệu này rất có ý
nghĩa, đặc biệt là để đánh giá hành vi của người trong diện sưu tra hệ loại
cướp một cách đầy đủ và toàn diện.
Những tài liệu về điều kiện và hoàn cảnh sống, về mức thu nhập, mức
sống, mối quan hệ của người có biểu hiện hoạt động phạm tội cướp xe mô tô
chở khách thuê.
Những tài liệu về tâm sinh lý, về phẩm chất cá nhân...
Sưu tra đối tượng là người có biểu hiện hoạt động phạm tội cướp xe
mô tô chở khách thuê theo tuyến, địa bàn nhất định không phụ thuộc vào địa
giới hành chính mà tập trung vào theo hệ, loại có biểu hiện hoạt động phạm
tội cướp tài sản. Trên cơ sở kết quả sưu tra đối tượng là người có biểu hiện
hoạt động phạm tội cướp tài sản, cần nghiên cứu hệ thống hoá, phân loại để
có biện pháp phòng ngừa và ngăn chặn có hiệu quả đối với những người có
biểu hiện hoạt động phạm tội cướp xe mô tô chở khách thuê.
+ Công tác xác minh hiềm nghi của lực lượng CSND là xác lập và tập
trung xác minh làm rõ nghi vấn, đi đến kết luận đối tượng hiềm nghi có hoạt
động phạm tội hay không? Thực chất là nhằm tập trung công tác điều tra trinh
sát sâu, xác minh kỹ, cụ thể đối tượng đang có biểu hiện nghi vấn hoạt động
phạm tội để tìm ra chứng cứ chứng minh có phạm tội hay không. Trong công
tác xác minh hiềm nghi đối tượng là người có biểu hiện hoạt động phạm tội

cướp xe mô tô chở khách thuê thường có những dấu hiệu phổ biến là: Nghi vấn
về hành vi (không có việc làm, hoặc có việc nhưng không đi làm, có biểu hiện
cầm cố xe mô tô tại các cửa hiệu cầm đồ, thường đi đâu không rõ...); Dấu hiệu
nghi vấn về thời gian sau khi vụ án cướp xe mô tô chở khách thuê xảy ra (sử
dụng thời gian không hợp lý như ngày ngủ, đêm lại đi, hoặc đi khỏi nhà không
rõ lý do...); dấu hiệu nghi vấn về kinh tế (không có thu nhập nhưng vẫn mua
sắm tài sản, tiêu xài hoang phí...); dấu hiệu nghi vấn về quan hệ (thường tụ tập,


20

la cà ở các tụ điểm phức tạp về ANTT, các điểm cầm cố, tiêu thụ tài sản do
người khác phạm tội mà có, quan hệ với các đối tượng có quá khứ phạm tội...).
+ Chuyên án trinh sát: Đây là hoạt động điều tra trinh sát, có sự chỉ
đạo tập trung, thống nhất, phối hợp chặt chẽ của nhiều lực lượng, sử dụng đồng
bộ các biện pháp, phương tiện kỹ thuật, chiến thuật nghiệp vụ, nhằm vào những
đối tượng nguy hiểm, phức tạp đã xác định để phòng ngừa, ngăn chặn và khám
phá, truy bắt tội phạm, đảm bảo kịp thời, hiệu quả.
Để phòng ngừa đấu tranh với tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê,
thông thường lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH lập chuyên án truy xét để
đấu tranh. Căn cứ xác lập chuyên án truy xét đó là: Vụ án xảy ra có tính chất
phức tạp, nghiêm trọng nhưng chưa xác định được đối tượng phạm tội, nếu chỉ
điều tra bằng các hoạt động tố tụng sẽ không có khả năng làm rõ; trong quá
trình điều tra vụ án đã khởi tố phát hiện tội phạm có tổ chức, phạm vi hoạt
động rộng, tính chất rất nghiêm trọng cần phải tập trung nhiều lực lượng, biện
pháp để mở rộng điều tra, khẩn trương làm rõ toàn bộ vụ án; có đối tượng nguy
hiểm, đối tượng phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng bỏ trốn,
cần phải kịp thời, nhanh chóng bắt giữ để phục vụ điều tra, xử lý tội phạm hoặc
để ngăn chặn đối tượng tiếp tục phạm tội.
Chuyên án trinh sát do lực lượng trinh sát tiến hành, các lực lượng

Cảnh sát khác có thể được huy động tham gia. Nhiệm vụ của chuyên án trinh
sát là thu thập, xác minh, củng cố tài liệu làm rõ tính chất, mức độ của cá nhân
hoặc một tổ chức tội phạm để phòng ngừa, ngăn chặn không để tội phạm xảy
ra. Trường hợp có tội phạm xảy ra phải ngăn chặn kịp thời mọi âm mưu, hành
động đối phó của tội phạm, khai thác những điều kiện thuận lợi để chuyển hoá
tài liệu trinh sát thành chứng cứ có giá trị pháp lý. Kịp thời phát hiện, điều tra
làm rõ các vụ án hình sự, kết luận, bắt giữ kẻ phạm tội. Truy bắt những tên tội
phạm đặc biệt nguy hiểm đang lẩn trốn phục vụ công tác phòng ngừa, xử lý và
cải tạo người phạm tội. Xác định nguyên nhân và điều kiện của tội phạm, mở


21

rộng công tác điều tra nghiên cứu, phát triển công tác trinh sát trong đấu tranh
chống tội phạm.
Cần chú ý đối tượng được xác lập trong chuyên án là người có biểu
hiện nghi vấn hoạt động phạm tội cướp xe mô tô chở khách thuê nên có thể
thông qua việc đối tượng thường xuyên có quan hệ với những tụ điểm phức
tạp về TTXH, các cửa hiệu cầm đồ, các điểm tiêu thụ tài sản do người khác
phạm tội mà có... để nắm tình hình, đi sâu khai thác, chuyển hoá chứng cứ
hoặc tổ chức bắt giữ để kết thúc chuyên án. Tuy nhiên, phải hết sức thận
trọng, bí mật, bất ngờ vì đối tượng hoạt động phạm tội cướp xe mô tô chở
khách thuê thường rất liều lĩnh và nguy hiểm, nhiều đối tượng là người
nghiện ma tuý đã nhiễm HIV/AIDS, khi bị bắt giữ sẵn sàng chống trả quyết
liệt.
+ Công tác xây dựng, sử dụng MLBM phục vụ phòng ngừa tội phạm:
MLBM của lực lượng CSND là những người cộng tác bí mật đặc biệt, ngoài
biên chế của CAND, được tuyển chọn, tổ chức và hoạt động theo những quy
định chặt chẽ, thống nhất để thực hiện nhiệm vụ phòng ngừa, đấu tranh chống
tội phạm, góp phần bảo đảm TTATXH. Theo quy định của Chỉ thị 05, Quyết

định 363 của Bộ trưởng Bộ Công an ngày 6/6/2003, thì hệ thống MLBM
gồm: Đặc tình, cơ sở bí mật, cộng tác viên danh dự và hộp thư bí mật. Trong
hoạt động phòng, chống tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê đòi hỏi cần
có đặc tình là người đã có tiền sự hoặc thậm chí là người đã có tiền án về tội
xâm phạm sở hữu. Việc xây dựng và sử dụng đặc tình đã có tiền sự, tiền án
phải hết sức cẩn thận và chỉ xây dựng khi cần thiết, cán bộ sử dụng phải có
hiểu biết nhất định về nhân viên MLBM đó, có đủ năng lực để chỉ đạo, điều
hành. Cần củng cố, tăng cường MLBM đủ về số lượng, đảm bảo chất lượng,
chú ý tập trung xây dựng ở các tụ điểm phức tạp về TTXH, trong các ổ nhóm
tội phạm, các điểm cầm cố, tiêu thụ tài sản, nơi có nhiều người nghiện ma túy
tụ tập, các bến xe, nhà ga...


22

Ngoài những biện pháp công tác như đã nêu trên, để hoạt động phòng
ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm
về TTXH đạt được kết quả tốt hơn cần quan tâm tới một số mặt như: Tăng
cường công tác tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu khoa học về tội phạm cướp
xe mô tô chở khách thuê, công tác thông tin, quản lý hồ sơ nghiệp vụ về
phòng, chống tội phạm cướp tài sản nói chung và cướp xe mô tô chở khách
thuê nói riêng, để rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu phục vụ cho
công tác phòng ngừa, cũng như đấu tranh với loại tội phạm cướp tài sản.
Nâng cao chất lượng công tác Kỹ thuật hình sự. Xây dựng hệ thống tổ chức
lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH trực tiếp tham gia đấu tranh phòng,
chống tội phạm xâm phạm TTXH nói chung, đảm bảo sự chỉ đạo tập trung,
thống nhất, đồng bộ và chuyên sâu trong lĩnh vực phòng, chống tội phạm
cướp xe mô tô chở khách thuê. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng
nghiệp vụ chuyên sâu, xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh, trình
độ chuyên môn ngày càng cao. Bên cạnh đó cũng cần nghiên cứu áp dụng các

chế độ chính sách nhằm động viên, khuyến khích kịp thời đối với lực lượng
CSĐT tội phạm về TTXH và mọi công dân tham gia phòng, chống tội phạm
cướp xe mô tô chở khách thuê.
Hoạt động phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là một
phần trong hệ thống phòng ngừa tội phạm xâm phạm TTXH với các biện
pháp công tác công an đã được Đảng và Nhà nước cho phép tiến hành. Vì
vậy, các nội dung, biện pháp phòng ngừa xã hội, phòng ngừa nghiệp vụ của
lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH đều nhằm mục đích đấu tranh với tội
phạm cướp xe mô tô chở khách thuê và loại trừ nguyên nhân và điều kiện nảy
sinh loại tội phạm này. Các biện pháp phòng ngừa xã hội thường mang tính
tác động từ xa, các biện pháp phòng ngừa nghiệp vụ thường có tính chất trực
tiếp hơn, gắn liền với pháp luật, chuyên môn nghiệp vụ của lực lượng CSĐT
tội phạm về TTXH trong phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê.
1.2.2. Hoạt động điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô chở


23

khách thuê của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội
1.2.2.1. Khái niệm, vai trò của hoạt động điều tra khám phá tội phạm
cướp xe mô tô chở khách thuê của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về
trật tự xã hội
- Khái niệm hoạt động điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô chở
khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH.
Theo Từ điển Bách khoa CAND thì hoạt động điều tra là "hoạt động
thu thập tin tức, tài liệu, số liệu... phản ánh sự thật về một tổ chức, con người,
sự việc, hiện tượng hoặc địa bàn phục vụ cho công tác nắm tình hình về an
ninh trật tự". Song đối với hoạt động điều tra hình sự đến nay có nhiều ý kiến,
quan điểm khác nhau, trên từng lĩnh vực và dưới các góc độ nghiên cứu khác
nhau thì mỗi khoa học có một khái niệm riêng.

Quan điểm Tâm lý học cho rằng: "Hoạt động điều tra là quá trình tái
tạo lại sự việc phạm tội đã xảy ra trong quá khứ, căn cứ vào những dấu vết,
tài liệu, những chứng cứ thu thập được đúng thời điểm hiện tại về sự việc
phạm tội đã xảy ra". Khoa học Luật tố tụng hình sự, cho rằng: "Điều tra vụ án
hình sự là một giai đoạn của tố tụng hình sự, trong đó các cơ quan có thẩm
quyền áp dụng mọi biện pháp do BLTTHS quy định để làm rõ sự thật khách
quan về vụ án đã xảy ra, xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm
tội và những vấn đề cần thiết để làm cơ sở cho hoạt động xét xử vụ án hình
sự".
Dưới góc độ nghiệp vụ điều tra thì điều tra vụ án hình sự là hoạt động
nghiệp vụ của lực lượng CAND, sử dụng các phương tiện, biện pháp nghiệp
vụ một cách tập trung, thống nhất để làm rõ vụ án hình sự đã xảy ra, kết luận
và bắt giữ kẻ phạm tội phục vụ công tác xử lý và phòng ngừa tội phạm.
Khoa học Điều tra hình sự cho rằng: "Điều tra vụ án hình sự là hoạt
động điều tra của cơ quan điều tra và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến
hành một số hoạt động điều tra theo luật định, được tiến hành theo trình tự tố
tụng hình sự, nhằm chứng minh sự thật của vụ án theo yêu cầu của pháp luật.


24

Từ các quan điểm trên, có thể hiểu: Điều tra vụ án hình sự là hoạt
động của các cơ quan điều tra và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến
hành một số hoạt động điều tra, tiến hành các biện pháp điều tra theo trình tự
Luật tố tụng hình sự đã quy định, có sự hỗ trợ của các biện pháp nghiệp vụ
chuyên ngành để tìm kiếm, thu thập, kiểm tra, đánh giá chứng cứ đối với vụ
án đã xảy ra nhằm chứng minh sự thật của vụ án, xác định tội phạm và người
phạm tội phục vụ cho việc truy tố, xét xử.
Hoạt động điều tra tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê của lực
lượng CSĐT tội phạm về TTXH được giới hạn trong quy định của BLTTHS

và Pháp lệnh TCĐTHS, đồng thời được mở rộng bằng các hoạt động nghiệp
vụ trinh sát nhằm chủ động phòng ngừa, ngăn chặn và kịp thời điều tra khám
phá đạt hiệu quả.
Hoạt động nghiệp vụ trinh sát và điều tra theo tố tụng hình sự là quá
trình tìm kiếm, phát hiện những thông tin có thật liên quan đến tội phạm và
người thực hiện hành vi phạm tội. Mục đích của hoạt động nghiệp vụ trinh sát
là thu thập tài liệu để phòng ngừa, phát hiện tội phạm và hỗ trợ cho hoạt động
điều tra tố tụng. Còn hoạt động điều tra theo tố tụng là thu thập, củng cố
chứng cứ để chứng minh tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội. Do
đó để hoạt động điều tra có hiệu quả cần phải thực hiện đúng trình tự, thủ tục
theo tố tụng hình sự, đồng thời kết hợp sử dụng có hiệu quả các hoạt động
nghiệp vụ trinh sát hỗ trợ cho quá trình điều tra.
Từ việc nghiên cứu trên, có thể hiểu: Hoạt động điều tra tội phạm
cướp xe mô tô chở khách của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH là hoạt
động được tiến hành theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự, có sự hỗ trợ
của hoạt động nghiệp vụ trinh sát, nhằm chứng minh sự thật của vụ án theo
yêu cầu của pháp luật.
- Vai trò của hoạt động điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô
chở khách thuê của lực lượng CSĐT tội phạm về TTXH.


25

+ Hoạt động điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô chở khách
thuê là một trong những nội dung quan trọng của công tác đấu tranh phòng
chống tội phạm xâm phạm TTXH. Hoạt động điều tra khám phá có vai trò rất
quan trọng, nó góp phần vào việc thực hiện nguyên tắc của BLHS là "mỗi
hành vi phạm tội phải được phát hiện kịp thời, xử lý nhanh chóng, công minh
theo đúng pháp luật".
+ Hoạt động điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô chở khách

thuê còn có tác dụng to lớn trong hoạt động phòng ngừa tội phạm hình sự nói
chung và phòng ngừa tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê nói riêng.
Trong quá trình điều tra khám phá vụ án, cơ quan CSĐT làm rõ nguyên nhân
và điều kiện làm phát sinh tội phạm, nhất là những sơ hở thiếu sót trong công
tác phòng ngừa, trong quản lý xã hội để kịp thời có biện pháp khắc phục,
nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm.
Điều tra khám phá tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê là quá
trình chứng minh sự thật của vụ án, làm rõ người phạm tội, tạo điều kiện cho
việc xử lý nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng tính chất mức độ của
hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. Việc
xử lý nghiêm minh, kịp thời tội phạm cướp xe mô tô chở khách thuê không
chỉ có tác dụng giáo dục trực tiếp người có hành vi phạm tội mà còn có tác
dụng răn đe đối với người có ý định phạm tội, chuẩn bị phạm tội, đồng thời
nâng cao khí thế của quần chúng trong hoạt động phòng ngừa, phát hiện, tố
giác tội phạm.
1.2.2.2. Những vấn đề cần phải chứng minh trong vụ án cướp xe mô
tô chở khách thuê
Những vấn đề cần phải chứng minh trong điều tra vụ án hình sự nói
chung cũng như những vấn đề cần phải chứng minh trong điều tra vụ án cướp
xe mô tô chở khách thuê, nghĩa là cơ quan điều tra phải làm rõ được bản chất