Trí thức hóa đội ngũ công nhân ở hà nội thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------

ĐÀO THỊ TƢƠI

TRÍ THỨC HOÁ ĐỘI NGŨ CÔNG NHÂN Ở HÀ NỘI
THỜI KỲ ĐẨY MẠNH SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP
HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ ĐẤT NƢỚC

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học

Hà Nội - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------

ĐÀO THỊ TƢƠI

TRÍ THỨC HOÁ ĐỘI NGŨ CÔNG NHÂN Ở HÀ NỘI
THỜI KỲ ĐẨY MẠNH SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HOÁ,
HIỆN ĐẠI HOÁ ĐẤT NƢỚC

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành CNXHKH
Mã số: 60 22 03 08

Người hướng dẫn khoa học: TS.Ngô Thị Phượng

Hà Nội - 2014


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên
cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa từng được công bố. Các thông
tin, tài liệu trình bày trong luận văn có xuất xứ rõ ràng.

Hà Nội, tháng 10 năm 2014
Tác giả Luận văn

Đào Thị Tƣơi


LỜI CẢM ƠN

Luận văn với đề tài “Trí thức hoá đội ngũ công nhân ở Hà Nội thời kỳ đẩy mạnh sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” được hoàn thành tại trường Đại học Khoa
học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Để hoàn thành được Luận văn, bên cạnh
những cố gắng của bản thân, tác giả luận văn đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá
nhân, tập thể.
Trước tiên, với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Ngô
Thị Phượng, cô đã nhiệt tình hướng dẫn khoa học cho tác giả để Luận văn được hoàn thành.
Tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới các thầy cô giáo khoa Triết học, các cán bộ, công chức
của các phòng, ban, thư viện trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã hết sức giúp đỡ tác
giả trong quá trình học tập, nghiên cứu tại khoa, trường.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn
quan tâm, động viên và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình hoàn thành Luận văn thạc sỹ của
mình.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả Luận văn

Đào Thị Tƣơi


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 2
Chƣơng 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN
VIỆT NAM VÀ TRÍ THỨC HÓA CÔNG NHÂN VIỆT NAM HIỆN NAY ... Error!
Bookmark not defined.
1.1. Khái niệm giai cấp công nhân Việt Nam và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân Việt Nam ......................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Quan điểm Mác - xít về trí thức hóa công nhân ............ Error! Bookmark not
defined.
1.3. Tính tất yếu và nội dung của quá trình trí thức hóa công nhân Việt Nam hiện
nay ............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2. TRÍ THỨC HÓA ĐỘI NGŨ CÔNG NHÂN Ở HÀ NỘI THỜI
KỲ ĐẨY MẠNH SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA
ĐẤT NƢỚC: THÀNH TỰU, VẤN ĐỀ VÀ GIẢI PHÁP .....Error! Bookmark
not defined.
2.1. Đội ngũ công nhân ở Hà Nội và vai trò của đội ngũ công nhân ở Hà Nội thời
kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nướcError! Bookmark
not defined.
2.2. Quá trình trí thức hóa đội ngũ công nhân ở Hà Nội thành tựu và những vấn đề
đặt ra ......................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả của quá trình trí thức hóa
đội ngũ công nhân ở Hà Nội ................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ......................................................... Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 11

1


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nước ta đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn
với sự phát triển kinh tế tri thức, với mục tiêu kinh tế - xã hội đến năm 2020 là
“Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng
hiện đại, chính trị xã hội ổn định, dân chủ kỷ cương, đồng thuận, đời sống vật
chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt, độc lập chủ quyền, thống
nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế
tiếp tục được nâng lên, tạo tiền đề vững chắc để phát triển cao hơn trong những
giai đoạn sau” [19, tr.103]. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu trên đòi hỏi phải phát
huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trong đó nội lực
quyết định trực tiếp là không ngừng nâng cao dân trí, xây dựng nguồn nhân lực
chất lượng cao. Giai cấp công nhân Việt Nam là lực lượng có ý nghĩa quyết định
nhất đến sự nghiệp công hóa, hiện đại hóa đất nước. Sức mạnh của giai cấp công
nhân là điều kiện tiên quyết bảo đảm thành công của công cuộc xây dựng đất
nước. Qua gần 30 năm tiến hành đổi mới, giai cấp công nhân nước ta đã có
những chuyển biến tích cực, mạnh mẽ, tăng nhanh về số lượng, ngày càng đa
dạng về cơ cấu, chất lượng được nâng lên đáng kể, dần hình thành một bộ phận
công nhân trí thức, đang tiếp tục khẳng định vai trò là giai cấp lãnh đạo cách
mạng thông qua đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam.
Thủ đô Hà Nội là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung
tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, và giao dịch quốc tế của cả nước; là nơi
đặt trụ sở các cơ quan Trung ương của Đảng và Nhà nước, các tổ chức chính trị
xã hội, các cơ quan đại diện ngoại giao, tổ chức quốc tế là nơi diễn ra các hoạt
động đối nội, đối ngoại quan trọng của đất nước. Để xây dựng, phát triển thủ đô

Hà Nội - trái tim của cả nước, ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại, kế thừa và
phát huy truyền thống ngàn năm văn hiến góp phần xây dựng đất nước Hà Nội
cần có sự quan tâm, đầu tư về mọi mặt, đặc biệt là, đầu tư phát triển nguồn nhân
lực nói chung và đội ngũ công nhân nói riêng.

2


Trong những năm qua đội ngũ công nhân ở Hà Nội luôn luôn xứng đáng
là đội ngũ đi đầu trong sự nghiệp phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa của
Thủ đô nói riêng và cả nước nói chung. Đội ngũ công nhân Hà Nội góp phần
quan trọng vào những biến chuyển sâu sắc trên tất cả mọi lĩnh vực, phát triển
kinh tế, ổn định chính trị - xã hội, phát triển lực lượng sản xuất, xây dựng, củng
cố quan hệ sản xuất phù hợp, từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ công nông nghiệp sang công nghiệp - dịch vụ và nông nghiệp. Cùng với sự phát triển
về mọi mặt của thủ đô Hà Nội thì đội ngũ công nhân ở Hà Nội cũng có sự phát
triển nhiều mặt, tăng nhanh về số lượng, phát triển đa dạng các nhóm công nhân
trong nhiều thành phần kinh tế; trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn kỹ thuật
của đội ngũ công nhân vào bậc tiên tiến so với cả nước.
Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển mạnh mẽ và đa dạng, những đóng góp
to lớn và đáng tự hào, thì đội ngũ công nhân ở Hà Nội hiện nay đang đối diện với
không ít những vấn đề. Đội ngũ công nhân về cơ bản vẫn chưa đáp ứng được yêu
cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế;
thiếu nghiêm trọng các chuyên gia kỹ thuật, cán bộ quản lý giỏi, công nhân lành
nghề, tác phong công nghiệp…đa phần công nhân chưa được đào tạo một cách
bài bản và có hệ thống. Một bộ phận lớn giai cấp công nhân chậm thích nghi với
cơ chế thị trường, địa vị chính trị của giai cấp công nhân còn mờ nhạt, chưa phát
huy đầy đủ vai trò là nòng cốt của khối liên minh công - nông và đội ngũ trí thức.
Vì vậy xây dựng đội ngũ công nhân ở Hà Nội để đội ngũ này có thể khắc phục
những hạn chế, phát huy vai trò “tiên phong” của mình trong quá trình đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa của thủ đô Hà Nội nói riêng và của cả nước nói

chung là một nhiệm vụ quan trọng và có tầm chiến lược. Nghị quyết Trung ương
sáu, khóa X cũng đã khẳng định “Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt
cho công nhân, không ngừng trí thức hóa công nhân là một nhiệm vụ chiến
lược”…“xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh, phát triển về số lượng, nâng cao
chất lượng, cơ cấu đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước; ngày càng được trí thức
hóa” [17, tr.48-50].

3


Từ những lý do trên tác giả chọn vấn đề “Trí thức hóa đội ngũ công nhân
ở Hà Nội thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”
làm đề tài luận văn thạc sỹ Triết học chuyên ngành Chủ nghĩa xã hội khoa học.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Xuất phát từ vai trò to lớn của giai cấp công nhân đối với quá trình đấu
tranh cách mạng cũng như xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, nhất là trong
quá trình đổi mới và tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đã có
nhiều công trình nghiên cứu của các cá nhân và tập thể về vấn đề này:
Các công trình khoa học bàn về giai cấp công nhân trong sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Cao Văn Lượng (chủ biên), Công nghiệp hóa, hiện đại hóa và sự phát
triển giai cấp công nhân, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001: Tác phẩm khái
quát một số vấn đề lý luận về giai cấp công nhân, sự phát triển và biến đổi sâu
sắc về mọi mặt của giai cấp công nhân dưới tác động của công nghiệp hóa hiện
đại hóa, của sự phát triển khoa học kỹ thuật; thực trạng của công nhân lao động ở
nước ta hiện nay cả về số lượng, chất lượng, cơ cấu. Tác giả khẳng định khoa học
kỹ thuật ngày càng phát triển, trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp thì trình độ
trí thức của công nhân sẽ ngày càng được nâng cao. Bộ phận này chính là lực
lượng nòng cốt của giai cấp công nhân hiện nay. Trên cơ sở đó tác giả đưa ra
những chính sách và giải pháp cơ bản xây dựng, củng cố và tăng cường vị trí

của giai cấp công nhân trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước.
Dương Xuân Ngọc (chủ biên), Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội,
2004. Đây là một công trình nghiên cứu khá toàn diện về giai cấp công nhân Việt
Nam. Từ lý luận đến thực tiễn, tác giả đã đề cập đến giai cấp công nhân, thực
trạng và xu hướng biến đổi của giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Từ đó đề ra phương hướng, mục tiêu, giải pháp
xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam.

4


Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
đối với giai cấp công nhân và công đoàn Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện
đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, Nxb Lao động Hà Nội, 2007. Công trình này
gồm các tham luận khoa học bàn về vị trí, vai trò của giai cấp công nhân; mối
quan hệ giữa giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn; vai trò lãnh đạo của
Đảng đối với giai cấp công nhân trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế. Các bài tham luận đã đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng để nâng cao ý thức chính trị cho giai cấp công nhân trong giai
đoạn hiện nay.
Đặng Ngọc Tùng, Xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam vững mạnh đáp
ứng yêu cầu của sự nghiệp phát triển đất nước, Tạp chí Cộng sản, số 784, tháng
2/2008. Bài viết đã chỉ ra rằng, giai cấp công nhân nước ta hiện nay tuy có bước
phát triển về số lượng, đa dạng về cơ cấu, chất lượng đội ngũ được nâng lên (biểu
hiện là xuất hiện bộ phận công nhân trí thức), nhưng nhìn chung giai cấp công
nhân chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế. Do vậy, xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam lớn mạnh là
một nhiệm vụ quan trọng và cấp bách.

Hoàng Chí Bảo, Nguyễn Viết Thông, Bùi Đình Bôn (chủ biên), Một số
vấn đề lý luận về giai cấp công nhân Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, Nxb Lao động, Hà
Nội, 2012. Tác phẩm đề cập tới xu hướng phát triển của giai cấp công nhân trong
thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Mối quan hệ giữa giai
cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức; Vai trò làm chủ của giai
cấp công nhân, quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động; Tổ chức
và hoạt động của tổ chức Đảng, Công đoàn, Đoàn thanh niên trong các loại hình
doanh nghiệp; những âm mưu thủ đoạn “diễn biến hòa bình” và tuyên truyền
phản động của các thế lực thù địch đối với giai cấp công nhân; cuối cùng là giải
pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy, nâng cao chất lượng nghiên cứu, phát triển lý
luận về giai cấp công nhân Việt Nam trong thời gian tới.

5


Các công trình khoa học bàn về phát huy vai trò của giai cấp công nhân
trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Viện Công nhân và Công đoàn, Một số vấn đề cơ bản về xây dựng và phát
huy vai trò của giai cấp công nhân trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
Nxb Lao động, Hà Nội, 2004. Cuốn sách đã đề cập tới những vấn đề cơ bản trong
việc xây dựng giai cấp công nhân thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước. Đồng thời, tác giả đưa ra một số biện pháp đề phát huy vai trò của giai cấp
công nhân thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Dương Văn Sao, Xây dựng, phát huy vai trò giai cấp công nhân, nhân tố
quyết định thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Tạp chí
Lao động và Công đoàn số 376, tháng 3/2007. Tác giả khẳng định giai cấp công
nhân là nhân tố quyết định thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước từ đó đề xuất một số chủ trương, chính sách nhằm phát huy vai trò giai
cấp công nhân trong giai đoạn hiện nay.

Xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020, Báo cáo
tổng hợp đề tài cấp Nhà nước, mã số KX.04.15/06-10, Chủ nhiệm đề tài Đặng
Ngọc Tùng, Hà Nội, 2010. Đây là một đề tài nghiên cứu công phu, toàn diện
và có những kết luận mang tính khái quát cao về giai cấp công nhân Việt
Nam, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Đề tài đã tập trung phân tích, luận
giải những vấn đề cơ bản, cốt lõi của giai cấp công nhân từ khái niệm, vị trí,
vai trò, thực trạng và xu hướng biển đổi của giai cấp công nhân Việt Nam
giai đoạn 2010 - 2020. Đề tài cũng khẳng định cùng với thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế, giai
cấp công nhân Việt Nam sẽ ngày càng trí thức hóa. Từ đó đề tài đã đề xuất những
quan điểm, giải pháp toàn diện và có tính khả thi để Đảng và Nhà nước xây dựng
và phát huy vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Nguyễn Mạnh Thắng, Xây dựng, phát huy vai trò giai cấp công nhân Việt
Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Tạp chí
Cộng sản, tháng 9/2011. Bài viết đã chỉ ra một số những đặc điểm cũng như hạn

6


chế của giai cấp công nhân Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Từ đó tác giả đã đưa
ra một số giải pháp cơ bản trước mắt để xây dựng, phát triển giai cấp công nhân
Việt Nam đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Các công trình khoa học bàn về quá trình trí thức hóa công nhân và công
nhân trí thức
Phan Thanh Khôi (chủ biên), Ý thức chính trị của công nhân trong một số
doanh nghiệp ở Hà Nội hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2003. Trong
công trình khoa học này những vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến ý
thức chính trị của công nhân đã được đề cập đến, đây là một trong những nội
dung của trí thức hóa công nhân. Nói đến vai trò quan trọng của công nhân do đó
đội ngũ công nhân Hà Nội nói riêng và giai cấp công nhân cả nước nói chung

phải luôn có ý thức chính trị vững vàng, sẵn sàng đối đầu với mọi tình huống.
Phan Thanh Khôi, Trí thức hóa công nhân một số vấn đề lý luận và thực
tiễn, Tạp chí Lao động và Công đoàn, số 323+324, 2005; Nội dung và chủ thể,
quan điểm và giải pháp trí thức hóa công nhân ở nước ta hiện nay, Tạp chí Lao
động và Công đoàn, số 329, 2005. Tác giả khẳng định tầm quan trọng của quá
trình trí thức hóa công nhân trên cơ sở những quan điểm, tư tưởng của chủ nghĩa
Mác - Lênin, chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta cũng như thực tiễn vận động của
giai cấp công nhân nước ta trong những năm qua. Đồng thời, tác giả cũng đã đưa
ra những nội dung căn bản của quá trình trí thức hóa công nhân, những giải pháp
đẩy mạnh quá trình trí thức hóa công nhân nhằm nâng cao chất lượng của giai
cấp công nhân để giai cấp công nhân xứng đáng là lực lượng lãnh đạo trong quá
trình xây dựng đất nước.
Phạm Ngọc Dũng, Trí thức hóa công nhân Việt Nam, Thông tin xã hội, số
12, 2006. Tác giả cho rằng sự ra đời của công nhân trí thức là một xu thế khách
quan. Tác giả đã chỉ ra và phân tích những đặc điểm cơ bản của công nhân trí
thức như có trình độ khoa học công nghệ cao, khả năng sáng tạo và khả năng
thích ứng nhanh với những thay đổi nghề nghiệp…Trên cơ sở đó tác giả chỉ ra ở

7


Việt Nam đang hướng vào nền kinh tế tri thức và được xác định trong đường lối
của Đảng và Nhà nước với những mục tiêu và chính sách cụ thể.
Văn Tạo, Giai cấp công nhân Việt Nam với kinh tế tri thức, Nxb Lý luận
Chính trị, Hà Nội, 2007; Đổi mới tư duy về giai cấp công nhân - kinh tế tri thức
và công nhân trí thức, Nxb Lý luận Chính trị, Hà Nội, 2008. Tác giả không chỉ
dừng lại ở việc hệ thống hóa những tư tưởng của các nhà kinh điển, những ý kiến
của những nhà lãnh đạo, những định nghĩa của các nhà khoa học Việt Nam về
giai cấp công nhân mà còn đưa ra những định nghĩa về giai cấp công nhân nói
chung và giai cấp công nhân Việt Nam nói riêng. Đặc biệt tác giả đã đi sâu tìm

hiểu những nét mới nhất trong sự phát triển của giai cấp công nhân nước ta từ khi
có Đảng cho đến giai đoạn hiện nay. Theo tác giả, sự phát triển mạnh mẽ của tiến
bộ khoa học công nghệ, công nghệ thông tin là điều dẫn đến sự ra đời kinh tế tri
thức và cùng với nó là sự xuất hiện của công nhân trí thức. Khi nói về vai trò của
công nhân trí thức, bước đầu, tác giả dự báo, cả trong sản xuất và trong quản lý
sản xuất, quản lý xã hội, công nhân trí thức hơn bao giờ hết có thể đóng vai trò
tiên phong ở trình độ cao của sức sản xuất, cũng như ở trình độ mới của tính
quốc tế hóa, toàn cầu hóa trong quan hệ sản xuất.
Nhìn chung các công trình trên đây đã đi sâu luận giải và làm sáng tỏ khái
niệm, đặc điểm, vị trí, vai trò sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân nói chung,
giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế nói riêng; đồng thời đề cập đến vấn đề xây dựng giai cấp công
nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện
nay. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình khoa học nào đi sâu nghiên cứu
vấn đề trí thức hóa đội ngũ công nhân ở Hà Nội thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay để từ đó đưa ra những giải pháp nhằm
đẩy mạnh hơn nữa quá trình trí thức hóa đội ngũ công nhân ở Hà Nội để đội ngũ
công nhân phát huy hơn nữa vai trò, sứ mệnh là đội ngũ “tiên phong” trong quá
trình xây dựng thủ đô Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung.

8


3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề trí thức hóa công
nhân Hà Nội hiện nay, từ đó đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hơn
nữa quá trình trí thức hóa công nhân ở Hà Nội hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ
- Luận văn có nhiệm vụ làm rõ một số vấn đề lý luận về giai cấp công

nhân Việt Nam và trí thức hóa công nhân Việt Nam hiện nay.
- Trình bày khái quát về đội ngũ công nhân Hà Nội và vai trò của đội ngũ
công nhân Hà Nội.
- Trình bày những thành tựu của quá trình trí thức hóa đội ngũ công nhân
Hà Nội, từ đó phân tích những vấn đề đặt ra trong quá trình trí thức hóa đội ngũ
công nhân ở Hà Nội thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản đẩy mạnh quá trình trí thức hóa đội ngũ
công nhân ở Hà Nội hiện nay.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu quá trình trí thức hóa đội ngũ công nhân ở Hà Nội
thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu vấn đề trí thức hóa đội ngũ công nhân trên địa bàn
Hà Nội; thời gian chủ yếu từ năm 2000 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phƣơng pháp nghiên cứu của luân văn
5.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của luận văn
Cơ sở lý luận của luận văn là lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giai công nhân
và trí thức hóa công nhân.
Cơ sở thực tiễn của luận văn là tình hình giai cấp công nhân, quá trình trí
thức hóa đội ngũ công nhân ở Hà Nội thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp

9


hóa, hiện đại hóa. Các kết luận trong luận văn dựa vào các số liệu, các tài liệu,
báo cáo của các doanh nghiệp, các cơ quan trên địa bàn thành phố Hà Nội.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và

chủ nghĩa duy vật lịch sử, kết hợp phương pháp logic và lịch sử trong quá trình
nghiên cứu.
Bên cạnh đó luận văn còn sử dụng các phương pháp như phân tích, tổng
hợp, so sánh, phê phán, đánh giá…
6. Đóng góp của luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu, luận cứ khoa học cho
Liên đoàn lao động thành phố Hà Nội, các nhà quản lý trong các doanh nghiệp
tham khảo trong việc đề ra chủ trương, chính sách đẩy mạnh trí thức hoa công
nhân, góp phần xây dựng giai cấp công nhân có phẩm chất, năng lực, phát huy
tốt vị trí, vai trò lịch sử của mình trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa.
Ngoài ra, luận văn có thể làm tài liệu tham khảo, phục vụ cho quá trình
giảng dạy, học tập và nghiên cứu có liên quan đến giai cấp công nhân.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn được chia thành 2 chương, 6 tiết.

10


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bùi Đình Bôn (1999), Giai cấp công nhân Việt Nam mấy vấn đề lý luận và
thực tiễn, Nxb. Lao động, Hà Nội.
2. Hoàng Chí Bảo, Nguyễn Viết Thông, Bùi Đình Bôn (2012), Một số vấn đề lý
luận về giai cấp công nhân Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, Nxb. Lao động, Hà Nội.
3. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Tình cảnh giai cấp lao động ở Anh, toàn tập,
tập 2, Nxb. CTQG, Hà Nội.
4. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Tuyên ngôn của Đảng cộng sản, toàn tập, tập 4,
Nxb. CTQG, Hà Nội.

5. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Những nguyên lý của chủ nghĩa Cộng sản, toàn
tập, tập 4, Nxb. CTQG, Hà Nội.
6. C.Mác và Ph. Ăngghen (2004), Phê phán cương lĩnh Gôta, toàn tập, tập 19,
Nxb. CTQG, Hà Nội.
7. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Chống Duy - Rinh, toàn tập, tập 20, Nxb.
CTQG, Hà Nội.
8. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Gửi đại hội quốc tế sinh viên xã hội chủ nghĩa,
toàn tập, tập 22, Nxb. CTQG, Hà Nội.
9. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Chương nói về tư bản - phê phán khoa kinh tế chính trị, toàn tập, tập 46 - phần 2, Nxb. CTQG, Hà Nội.
10. Phạm Ngọc Dũng (2006), Trí thức hóa công nhân Việt Nam, Thông tin xã
hội, số 12.
11. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ VII, Nxb. Sự thật, Hà Nội.
12. Đảng Cộng sản Việt Nam (1994), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy, Ban chấp
hành Trung ương khóa VII, Nxb. CTQG, Hà Nội.
13. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Hội nghị lần thứ ba, Ban chấp
hành Trung ương khóa IX, Nxb. CTQG, Hà Nội.

11


14. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy, Ban chấp
hành Trung ương khóa IX, Nxb. CTQG, Hà Nội.
15. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IX, Nxb. CTQG, Hà Nội.
16. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ X, Nxb. CTQG, Hà Nội.
17. Đảng Cộng sản Việt Nam (2008), Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu, Ban chấp
hành Trung ương khóa X, Nxb. CTQG, Hà Nội.
18. Đảng Cộng sản Việt Nam (2008), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy, Ban chấp

hành Trung ương khóa X, Nxb. CTQG, Hà Nội.
19. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XI, Nxb. CTQG, Hà Nội.
20. Hội đồng Trung ương chỉ đạo biên soạn giáo trình quốc gia các bộ môn khoa
học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh (2003), Giáo trình chủ nghĩa xã hội
khoa học, Nxb. CTQG, Hà Nội.
21. Bùi Kim Hậu (2011), Trí thức hóa công nhân Việt Nam trong hội nhập kinh
tế quốc tế hiện nay, Luận án tiến sĩ, Hà Nội.
22. Bùi Thanh Hà (2009), Vị thế nữ công nhân công nghiệp trong thời kỳ công
nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước (Nghiên cứu trong trường hợp Hà Nội),
Nxb. KHXH, Hà Nội.
23. Lê Thanh Hà (2008), Phát triển kinh tế tri thức vào hoạt động của công đoàn
Việt Nam, Nxb. Lao động, Hà Nội.
24. Phan Thanh Khôi (2005), Trí thức hóa công nhân một số vấn đề lý luận và
thực tiễn, Tạp chí Lao động và Công đoàn, số 323 + 324, tr 17-19.
25. Phan Thanh Khôi (2003), Ý thức chính trị của công nhân trong một số doanh
nghiệp ở Hà Nội hiện nay, Nxb. CTQG, Hà Nội.
26. Cao Văn Lượng (2001), Công nghiệp hóa, hiện đại hóa và sự phát triển giai
cấp công nhân, Nxb. CTQG, Hà Nội.

12


27. V.I.Lênin (2005), Chủ nghĩa Mác và chủ nghĩa cải lương, toàn tập, tập 24,
Nxb. CTQG, Hà Nội.
28. V.I.Lênin (2005), Lời tựa, toàn tập, tập 26, Nxb. CTQG, Hà Nội.
29. V.I.Lênin (2005), Đề cương những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền Xô
Viết, toàn tập, tập 36, Nxb. CTQG, Hà Nội.
30. V.I.Lênin (2005), Những nhiệm vụ trước mắt của chính quyền Xô Việt, toàn
tập, tập 36, Nxb. CTQG, Hà Nội.

31. V.I.Lênin (2005), Sáng kiến vĩ đại, toàn tập, tập 39, Nxb. CTQG, Hà Nội.
32. V.I.Lênin (2005), Diễn văn tại Đại hội III toàn Nga của công nhân ngành
vận tải đường thủy ngày 25/3/1920, toàn tập, tập 40, Nxb. CTQG, Hà Nội.
33. V.I.Lênin (2005), Thư gửi V.M. Mô - Lô - Xốp, toàn tập, tập 45, Nxb. CTQG,
Hà Nội.
34. Liên đoàn lao động thành phố Hà Nội (2008), Báo cáo tổng kết công tác
Công đoàn, phong trào CNVCLĐ Thủ đô năm 2008 và nhiệm vụ công tác
trọng tâm năm 2009, Tài liệu lưu hành nội bộ.
35. Liên đoàn lao động thành phố Hà Nội (2010), Báo cáo tổng kết công tác
Công đoàn, phong trào CNVCLĐ Thủ đô năm 2010 và nhiệm vụ công tác
trọng tâm năm 2011, Tài liệu lưu hành nội bộ.
36. Liên đoàn lao động thành phố Hà Nội (2012), Báo cáo tổng kết công tác
Công đoàn, phong trào CNVCLĐ Thủ đô năm 2012 và nhiệm vụ công tác
trọng tâm năm 2013, Tài liệu lưu hành nội bộ.
37. Liên đoàn lao động thành phố Hà Nội (2003), Văn kiện Đại hội Công đoàn
thành phố Hà Nội lần thứ XIII, Nxb. Lao động, Hà Nội.
38. Liên đoàn lao động thành phố Hà Nội (2013), Văn kiện Đại hội công đoàn
thành phố Hà Nội lần thứ XV, Nxb. Lao động, Hà Nội.
39. Liên đoàn lao động thành phố Hà Nội (2012), Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện
Nghị quyết 20-NQ/TW về "Tiếp tực xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Tài liệu lưu hành nội bộ.
40. Hồ Chí Minh (1995), Cách mệnh, toàn tập, tập 2, Nxb. CTQG, Hà Nội.

13


41. Hồ Chí Minh (1995), Trả lời một nhà báo nước ngoài, toàn tập, tập 5, Nxb.
CTQG, Hà Nội.
42. Hồ Chí Minh (1995), Bài nói tại đại hội các chiến sĩ thi đua và gưỡng mẫu,
toàn tập, tập 6, Nxb. CTQG, Hà Nội.

43. Hồ Chí Minh (1995), Đảng lao động Việt Nam và lao động trí óc, toàn tập,
tập 6, Nxb. CTQG, Hà Nội.
44. Hồ Chí Minh (1995), Bài nói chuyện trong buổi khai mạc lớp chỉnh huấn Đảng,
dân, chính ở cơ quan Trung ương, toàn tập, tập 7, Nxb. CTQG, Hà Nội.
45. Hồ Chí Minh (1995), Nói chuyện với cán bộ công nhân nhà máy xi măng Hải
Phòng, toàn tập, tập 8, Nxb. CTQG, Hà Nội.
46. Hồ Chí Minh (1995), Nói chuyện với đại biểu nhân dân thành phố Hải
Phòng, toàn tập, tập 8, Nxb. CTQG, Hà Nội.
47. Hồ Chí Minh (1995), Lời kêu gọi nhân dịp 1-5, toàn tập, tập 8, Nxb. CTQG,
Hà Nội.
48. Hồ Chí Minh (1995), Ba mươi năm hoạt động của Đảng, toàn tập, tập 10,
Nxb. CTQG, Hà Nội.
49. Hồ Chí Minh (1995), Bài nói chuyện tại đại hội đại biểu mặt trận Tổ quốc
Việt Nam lần thứ II, toàn tập, tập 10, Nxb. CTQG, Hà Nội.
50. Đỗ Mười (1991), Xây dựng giai cấp công nhân, trí thức hóa đội ngũ, nắm
vững công nghệ hiện đại, Báo nhân dân ngày 23/8/1991.
51. Dương Xuân Ngọc (2004), Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb. CTQG, Hà Nội.
52. Trần Như Quỳnh (2011), Công nhân trí thức ở Thành hố Hồ Chí Minh thời
kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Học viện Chính trị quốc gia Hồ
Chí Minh, Hà Nội.
53. Dương Văn Sao (tháng 3/2007), Xây dựng, phát huy vai trò giai cấp công
nhân, nhân tố quyết định thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa, Tạp chí Lao động và Công đoàn, Số 376.

14


54. Nguyễn Mạnh Thắng (tháng 9/2011), Xây dựng, phát huy vai trò giai cấp
công nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa

đất nước, Tạp chí Cộng sản.
55. Đan Tâm (1997), Vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam hiện đại - một
cách tiếp cận, Tạp chí cộng sản, số 5.
56. Văn Tạo (1997), Một số vấn đề về giai cấp công nhân và Công đoàn Việt
Nam, Nxb. CTQG, Hà Nội.
57. Văn Tạo (2002), Kinh tế tri thức và công nhân tri thức, Báo nhân dân ngày
7/11/2002.
58. Văn Tạo (2007), Giai cấp Việt Nam với kinh tế tri thức, Nxb. Lý luận Chính
trị, Hà Nội.
59. Tổng liên đoàn lao động Việt Nam (1997), Đổi mới chính sách đối với công
nhân và thợ thủ công, Nxb. Lao động, Hà Nội.
60. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (2007), Tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng đối với giai cấp công nhân và công đoàn Việt Nam thời kỳ công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, Nxb. Lao động, Hà Nội.
61. Đặng Ngọc Tùng (2008), Xây dựng giai câp công nhân Việt Nam vững mạnh
đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp phát triển đất nước, Tạp chí Cộng sản: số 784.
62. Đặng Ngọc Tùng (2010), Xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam giai đoạn
2011 -2020, Nxb. Lao động, Hà Nội
63. Nguyễn Thị Hải Vân (2013), Đô thị hóa và việc làm lao động ngoại thành
Hà Nội, Nxb. KHXH, Hà Nội.
64. Viện Công nhân và Công đoàn (2001), Xu hướng biến động giai cấp công
nhân Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XXI, Nxb. Lao động, Hà Nội.
65. Viện Công nhân và Công đoàn (2004), Một số vấn đề cơ bản về xây dựng và
phát huy vai trò của giai cấp công nhân trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện
đại hóa, Nxb. Lao động, Hà Nội.

15