Các thái thượng hoàng ở VN

Thái thượng hoàng gọi tắt là thượng hoàng, ngôi vị mang nghĩa là "vua bề trên" trong
triều. Tùy từng hoàn cảnh lịch sử, thực quyền của thượng hoàng khác nhau. Thượng hoàng
có thể giao toàn quyền cho vua hoặc vẫn nắm quyền chi phối việc triều chính; hoặc có thể
thượng hoàng chỉ mang danh nghĩa.
Lịch sử Việt Nam có các thái thượng hoàng sau:
1. Lý Huệ Tông Sảm (1224-1226) bị Trần Thủ Độ ép nhường ngôi cho con gái là Lý
Chiêu Hoàng lên làm thượng hoàng và đi tu ở chùa Chân Giáo.
2. Trần Thái Tổ Thừa (1225-1234) cha của Trần Thái Tông - vua đầu tiên nhà Trần.
Chưa từng làm vua nhưng được tôn làm thượng hoàng do có con làm vua.
3. Trần Thái Tông Cảnh (1259-1277) thượng hoàng thời Trần Thánh Tông
4. Trần Thánh Tông Hoảng (1278-1293) thượng hoàng thời Trần Nhân Tông
5. Trần Nhân Tông Khâm (1294-1308) thượng hoàng thời Trần Anh Tông
6. Trần Anh Tông Thuyên (1308-1320) thượng hoàng thời Trần Minh Tông
7. Trần Minh Tông Mạnh (1329-1357) thượng hoàng thời Trần Hiến Tông, Trần Dụ
Tông
8. Trần Nghệ Tông Phủ (1372-1394) thượng hoàng thời Trần Duệ Tông, Trần Phế
Đế, Trần Thuận Tông
9. Trần Thuận Tông Ngung (1398-1399) thượng hoàng thời Trần Thiếu Đế
10. Hồ Quý Ly (1401-1407) thượng hoàng thời Hồ Hán Thương
11. Hậu Trần Giản Định Đế Ngỗi (1409) thượng hoàng thời Trùng Quang Đế
12. Mạc Thái Tổ Đăng Dung (1530-1541) thượng hoàng thời Mạc Thái Tông Đăng
Doanh và Mạc Hiến Tông Phúc Hải
13. Lê Thần Tông Duy Kỳ (1643-1649) thượng hoàng thời Lê Chân Tông Duy Hưu,
sau khi con mất sớm lại làm vua lần thứ hai. Việc này do chúa Trịnh sắp đặt.
14. Lê Hy Tông Duy Hiệp (1705-1716) thượng hoàng thời Lê Dụ Tông
15. Lê Dụ Tông Duy Đường (1729-1731) thượng hoàng thời Hôn Đức công Duy
Phường
16. Lê Ý Tông Duy Thận (1740-1758) thượng hoàng thời Lê Hiển Tông Duy Diêu.
______________________________________
Về các thượng hoàng
• Thái thượng hoàng đầu tiên: Lý Huệ Tông Sảm.

• Thái thượng hoàng cuối cùng: Lê Ý Tông Duy Thận, nhưng người lên thay Ý Tông
không phải là con Ý Tông mà là cháu gọi bằng chú (Duy Diêu - Hiển Tông).
• Thượng hoàng trẻ tuổi nhất: Lê Ý Tông lúc 22 tuổi (1740)
• Thượng hoàng cao tuổi nhất: Trần Nghệ Tông lúc 52 tuổi (1372)
• Thượng hoàng duy nhất chưa từng làm vua: Trần Thừa
• Thượng hoàng thọ nhất: Trần Nghệ Tông 74 tuổi (1321-1394)
• Thượng hoàng yểu nhất: Trần Thuận Tông 22 tuổi (1377-1399)
• Thượng hoàng ở ngôi ngắn nhất: Hậu Trần Giản Định Đế 4 tháng (1409)
• Thượng hoàng ở ngôi lâu nhất: Trần Minh Tông 29 năm (1329-1357)
• Triều đại có nhiều thượng hoàng nhất: nhà Trần có 9 thượng hoàng
Thượng hoàng thường là cha vua, nhưng có các trường hợp không phải như vậy:
• Thượng hoàng Trần Nghệ Tông truyền ngôi cho em là Duệ Tông. Duệ Tông mất lại
lập cháu gọi bằng bác là Phế Đế
• Thượng hoàng Mạc Thái Tổ truyền ngôi cho con là Thái Tông. Thái Tông mất sớm
lại lập cháu nội là Hiến Tông.
• Thượng hoàng Lê Ý Tông là chú của vua Lê Hiển Tông.
Ngoài 7 thượng hoàng nhà Trần từ Trần Thừa tới Nghệ Tông cùng Mạc Thái Tổ, các
thượng hoàng còn lại trong lịch sử Việt Nam đều không tự nguyện làm thượng hoàng mà
do sự sắp đặt của quyền thần trong triều.