Bài tiểu luận Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại

Mục lục
Lời mở đầu .................................................................................................................2
Chương 1 ....................................................................................................................5
Khái quát về giải quyết tranh chấp kinh tế ................................................................5
1. Khái quát về giải quyết tranh chấp kinh tế ............................................................5
1.1. Khái niệm: .......................................................................................................5
1.2. Các yêu cầu trong giải quyết tranh chấp kinh tế .............................................5
1.3. Ý nghĩa của việc giải quyết tranh chấp trong kinh doanh ..............................6
Chương 2 ....................................................................................................................7
Các hình thức giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại ..........................7
1. Thương lượng.........................................................................................................7
1.1. Khái niệm: .......................................................................................................7
1.2. Đặc điểm: ........................................................................................................8
1.3. Ưu điểm...........................................................................................................8
1.4. Nhược điểm .....................................................................................................8
1.5. Kết luận ...........................................................................................................9
2. Hòa giải ..................................................................................................................9
2.1. Khái niệm ........................................................................................................9
2.2. Phân loại ..........................................................................................................9
2.2.1. Hòa giải ngoài thủ tục tố tụng ..................................................................9
2.2.2. Hòa giải trong tố tụng ............................................................................10
2.3. Ưu điểm: .......................................................................................................10
2.4. Nhược điểm:..................................................................................................11
3. Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài ....................................................................11
4. Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh bằng toà án ...........................................12
4.1. Khái niệm ......................................................................................................12
4.2. Đặc điểm .......................................................................................................12
4.3. Ưu điểm: .......................................................................................................13


4.4. Nhược điểm ...................................................................................................13

Chương 3 ..................................................................................................................14
Giải quyết các tranh chấp kinh tế bằng trọng tài thương mại ..................................14
1. Trọng tài thương mại: ..........................................................................................14
2. Trung tâm trọng tài ..............................................................................................14
2.1. Chức năng: ....................................................................................................14
2.2. Điều kiện thành lập .......................................................................................14
2.3. Thẩm quyền: .................................................................................................15
2.4. Nguyên tắc tố tụng ........................................................................................15
2.5. Giải quyết tranh chấp: ...................................................................................17
2.6. Quyết định trọng tài: .....................................................................................18
2.7. Lệ phí trọng tài: .............................................................................................19
2.8. Hiệu lực của phán quyết ...............................................................................19
2.9. Ví dụ về giải quyết tranh chấp kinh tế bằng trọng tài:..................................19
Tài liệu tham khảo....................................................................................................23

2


Lời mở đầu

Hiện nay, Việt Nam đang trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, hội nhập
với nền kinh tế của thế giới. Vì vậy, các mối quan hệ xã hội, kinh doanh trong thương
trường quốc tế ngày càng được gia tăng và phát triển. Khi các quan hệ kinh doanh
càng phát triển, những tranh chấp xảy ra là điều không tránh khỏi những lựa chọn
hình thức giải quyết tranh chấp nào vừa đảm bảo có lợi cho thương nhân vừa duy trì
được mối quan hệ làm ăn là việc mà các thương nhân cần cân nhắc.
Pháp luật hiện hành công nhận các phương thức giải quyết tranh chấp trong
kinh doanh sau: thương lượng, hòa giải, trọng tài và tòa án. Theo đó, khi xảy ra tranh
chấp kinh doanh các bên có thể giải quyết tranh chấp thông qua việc trực tiếp thương
lượng với nhau. Trong trường hợp không thương lượng được, việc giải quyết tranh

chấp có thể được thực hiện với sự trợ giúp của bên thứ ba thông qua phương thức
hòa giải, trọng tài hoặc tòa án.
Việc giải quyết các tranh chấp trong kinh doanh dựa trên nguyên tắc quan
trọng là quyền tự định đoạt của các bên. Cơ quan nhà nước và trọng tài thương mại
chỉ can thiệp theo yêu cầu của các bên tranh chấp.
Trong điều kiện của nền kinh tế thị trường, hoạt động kinh doanh, thương mại
ngày càng đa dạng và không ngừng phát triển trong tất cả mọi lĩnh vực sản xuất,
thương mại, dịch vụ, đầu tư… Vấn đề lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp
trong kinh doanh, thương mại phải được các bên cân nhắc, lựa chọn phù hợp dựa
trên các yếu tố như mục tiêu đạt được, bản chất của tranh chấp, mối quan hệ làm ăn
giữa các bên, thời gian và chi phí dành cho việc giải quyết tranh chấp. Chính vì vậy,
khi lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp, các bên cần hiểu rõ bản chất và cân
nhắc các ưu điểm, nhược điểm của một phương thức để có quyết định hợp lý. Đây

3


chính là lý do em chọn đề tài “giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương
mại”.

4


Chương 1
Khái quát về giải quyết tranh chấp kinh tế

1. Khái quát về giải quyết tranh chấp kinh tế
1.1. Khái niệm:
- Tranh chấp trong kinh doanh là một dạng tranh chấp kinh tế được hiểu là sự
bất đồng chính kiến hay xung đột về quyền, nghĩa vụ giữa các nhà đầu tư, các

doanh nghiệp với tư cách là chủ thể kinh doanh; là những phát sinh trong các khâu
từ đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc thực hiện dịch vụ trên thị trường nhằm
mục đích sinh lợi  Phát sinh trong cả quá trình sản xuất và tái sản xuất xã hội.
- Đặc trưng: gắn liền với hoạt động kinh doanh và chủ thể tham gia chủ yếu
là các nhà doanh nghiệp.
- Bản chất: phản ánh những xung đột về lợi ích kinh tế giữa các bên.

1.2. Các yêu cầu trong giải quyết tranh chấp kinh tế
Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh là cách thức, phương pháp cũng như
các hoạt động để khắc phục và loại trừ các tranh chấp đã phát sinh nhằm bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể kinh doanh, bảo vệ trật tự, kỷ cương xã
hội.
Các yêu cầu trong giải quyết tranh chấp trong kinh doanh:
- Nhanh chóng, thuận lợi, không hạn chế, cản trở hoạt động kinh doanh;
- Khôi phục và duy trì các quan hệ hợp tác, tín nhiệm giữa các bên trong kinh
doanh

5


- Giữ bí mật kinh doanh và uy tín của các bên trên thương trường;
- Chi phí ít tốn kém nhất
- Phán quyết phải chính xác và có khả năng thi hành cao

1.3. Ý nghĩa của việc giải quyết tranh chấp trong kinh doanh
- Giải tỏa các mâu thuẫn, bất đồng, xung đột lợi ích giữa các bên, tạo lập lại
sự cân bằng về mặt lợi ích mà các bên có thể chấp nhận được.
- Đảm bảo về mặt lợi ích giữa các chủ thể trong kinh doanh, giữa các công
nhân trước pháp luật, góp phần thiết lập sự cân bằng, giữ gìn trật tự kỉ cương, pháp
luật.

- Giải quyết nhanh chóng, thuận tiện là điều kiện để tạo dựng môi trường kinh
doanh lành mạnh, đảm bảo quyền tự do của công dân.
- Ngoài ra thông qua việc giải quyết tranh chấp còn đánh giá được việc áp
dụng pháp luật trong thực tiễn kinh doanh, chỉ ra những bất cập, tạo định hướng cho
việc hòan thiện pháp luật về hoạt động kinh doanh, tạo hành lang pháp lý cho hoạt
động kinh tế phát triển.

6


Chương 2
Các hình thức giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại

Giải quyết tranh chấp được quy định trong Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2004
(còn hiệu lực đến ngày 30/6/2016, kể từ ngày 01/7/2016, Bộ luật Tố tụng Dân sự
năm 2004 sẽ có hiệu lực thi hành); và hình thức giải quyết tranh chấp trong kinh
doanh thương mại được quy định hình thức giải quyết tranh chấp tại Điều 317 Luật Thương mại năm 2005 với nội dung như sau:
“1. Thương lượng giữa các bên.
2. Hòa giải giữa các bên do một cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân được các bên
thỏa thuận chọn làm trung gian hòa giải.
3. Giải quyết tại Trọng tài hoặc Toà án.
Thủ tục giải quyết tranh chấp trong thương mại tại Trọng tài, Toà án được
tiến hành theo các thủ tục tố tụng của Trọng tài, Toà án do pháp luật quy định”.

1. Thương lượng
1.1. Khái niệm:
Thương lượng là hình thức giải quyết tranh chấp không cần đến vai trò tác
động của bên thứ ba.

7

1.2. Đặc điểm:
- Các bên cùng nhau bàn bạc, thoả thuận để tự giải quyết các bất đồng mà
không có sự can dự của bất cứ bên thứ 3 nào, các bên tự bàn bạc, thoả hiệp và đi đến
chấm dứt xung đột.
- Là hình thức mang tính tự phát không bị ràng buộc bởi các thủ tục pháp lý.

1.3. Ưu điểm
- Tiết kiệm chi phí và thời gian, tiền bạc
- Giữ bí mật được trong hoạt động kinh doanh
- Giữ uy tín cho các bên
- Đáp ứng cơ hội của các hoạt động kinh doanh
- Không gây phiền hà và không bị ràng buộc bởi các thủ tục pháp lý
1.4. Nhược điểm
- Kết quả của thương lượng còn phụ thuộc vào mức độ hiểu biết, thái độ, thiện
chí, và hợp tác của các bên tranh chấp;
- Kết thúc thương lượng không phải cuộc thương lượng nào cũng giải quyết
được xung đột;
- Kết quả của thương lượng không được đảm bảo bởi các cơ chế pháp lý bắt
buộc mà phụ thuộc vào sự tự nguyện thi hành của các bên;
- Có 1 số chủ thể với sự không hợp tác và thiện chí đã trì hoãn quá trình thương
lượng để kéo dài thời gian vụ tranh chấp.

8


1.5. Kết luận
- Thực tế, thương lượng thường được tiến hành ngay sau khi xảy ra tranh
chấp, các bên cố gắng giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng để duy trì mối

quan hệ lâu dài trong kinh doanh;
- Pháp luật Việt Nam quy định các bên cần tiến hành thương lượng sau đó
mời thực hiện các hình thức giải quyết khác;
- Chỉ áp dụng cho các tranh chấp nhỏ, đơn giản mức xung đột không cao.

2. Hòa giải
2.1. Khái niệm
Hòa giải là hình thức giải quyết tranh chấp với sự tham gia của bên thứ 3 đóng
vai trò làm trung gian để hỗ trợ hoặc thuyết phục các bên tranh chấp tìm kiếm các
giải pháp nhằm chấm dứt xung đột hoặc bất hòa.

2.2. Phân loại
Hòa giải gồm có 2 loại: hòa giải ngoài thủ tục tố tụng và hòa giải trong thủ
tục tố tụng.
2.2.1. Hòa giải ngoài thủ tục tố tụng
- Hòa giải ngoài thủ tục tố tụng là việc các bên mời một tổ chức hoặc cá nhân
đứng ra làm trung gian để cùng đàm phán, thương lượng.
- Cơ sở: các bên tranh chấp cung cấp thông tin cho nhau và trình bày quan
điểm. Người hòa giải hướng các bên tham gia vào việc tìm kiếm những giải pháp
thích hợp và phải được sự nhất trí của 2 bên.

9


- Sự nhất trí của 2 bên được thế hiện bằng văn bản, có xác nhận của bên đứng
ra làm trung gian hòa giải và có giá trị ràng buộc đối với các bên tham gia.
2.2.2. Hòa giải trong tố tụng
- Hòa giải trong tố tụng là việc hòa giải được tiến hành tại toà án hoặc trọng
tài khi các cơ quan này giải quyết tranh chấp theo yêu cầu của các bên.
- Đặc điểm:

+ Hòa giải trong tố tụng là thủ tục bắt buộc đối với cả toà án với trọng tài;
+ Người đứng ra làm trung gian: thẩm phán hoặc trọng tài viên;
+ Trong quá trình hòa giải, thẩm phán hoặc trọng tài viên không được ép buộc
mà phải tôn trọng tính tự nguyện, thiện chí giữa các bên.
- Cơ sở:
+ Khi các bên đi đến thoả thuận để giải quyết các xung đột, thẩm phán hoặc
trọng tài lập biên bản hòa giải;
+ Biên bản hòa giải có hiệu lực pháp luật cao bởi không có sự kháng cáo
kháng nghị hay bị yêu cầu toà án huỷ quyết định.
- Kết quả hòa giải phụ thuộc vào:
+ Thiện chí giữa các bên tham gia tranh chấp
+ Uy tín, kinh nghiệm và kĩ năng của người đứng ra làm trung gian hòa giải.

2.3. Ưu điểm:
- Thủ tục hòa giải được tiến hành nhanh gọn, chi phí thấp, các bên có quyền
tự định đoạt, lựa chọn bất kỳ người nào làm trung gian hòa giải cũng như địa điểm
tiến hành hòa giải.
10


- Tiếp tục giữ gìn và phát triển các mối quan hệ kinh doanh vì lợi ích của cả
hai bên.
- Hình thức giải quyết này đặc biệt hiệu quả khi giải quyết những tranh chấp
kinh doanh, thương mại mang tính chất kỹ thuật (xây dựng, tài chính … ).
- Các bên trong vụ việc tranh chấp hòan toàn có quyền chủ động trong việc
tìm kiếm một hòa giải viên có đủ hiểu biết để tham gia giải quyết tranh chấp.
- Các bên kiểm soát được các tài liệu chứng cứ có liên quan (những bí mật
kinh doanh) trong khi giải quyết tại tòa án thì các yêu cầu này không được đảm bảo
do tòa án thực hiện xét xử theo nguyên tắc công khai.
2.4. Nhược điểm:

- Việc hòa giải có được tiến hành hay không phụ thuộc vào sự nhất trí của các
bên,
- Hòa giải viên không có quyền đưa ra một quyết định ràng buộc hay áp đặt
bất cứ vấn đề gì đối với các bên tranh chấp thỏa thuận hòa giải không có tính bắt
buộc thi hành như phán quyết của trọng tài hay của tòa án.
- Ít được sử dụng nếu các bên không có sự tin tưởng với nhau.

3. Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài
Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh bằng trọng tài là hình thức giải quyết
tranh chấp thông qua hoạt động của trọng tài viên, với tư cách là một bên thứ ba độc
lập nhằm chấm dứt các xung đột bằng cách đưa ra một phán quyết buộc các bên
tham gia tranh chấp phải thực hiện.

11


Đây là hình thức giải quyết tranh chấp rất phổ biến, được áp dụng rộng rãi do
những ưu điểm và lợi thế mà các hình thức giải quyết tranh chấp khác không có được
như:
- Các bên được bảo đảm tối đa quyền tự do định đoạt trên nhiều phương diện
(lựa chọn trọng tài viên, lựa chọn địa điểm, thủ tục, phương thức giải quyết tranh
chấp…)
- Thủ tục đơn giản, ngắn gọn và trong trường hợp cần thiết thì bảo đảm bí mật
hơn so với giải quyết bằng Tòa án.
- Bên cạnh đó, phán quyết của trọng tài là một ràng buộc có hiệu lực thi hành
không bắt buộc phải dựa trên sự thống nhất của đôi bên.

4. Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh bằng toà án
4.1. Khái niệm
Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh bằng toà án là hình thức giải quyết

tranh chấp do cơ quan tài phán của Nhà nước thực hiện, gắn liền với quyền lực nhà
nước.
4.2. Đặc điểm
- Được tiến hành khi mà việc áp dụng cơ chế thương lượng, hòa giải không
có hiệu quả và các bên tranh chấp cũng không thoả thuận đưa vụ tranh chấp ra giải
quyết tại trọng tài
- Đặc trưng cơ bản của thủ tục giải quyết tranh chấp bằng toà án là thông qua
hoạt động của bộ máy tư pháp và nhân danh quyền lực nhà nước để đưa ra phán
quyết

12


- Phạm vi và thẩm quyền của Toà án trong việc giải quyết tranh chấp trong
kinh doanh được pháp luật các nước quy định khác nhau.
- Thẩm quyền của các cơ quan tài phán nhà nước ở các quốc gia là khác nhau
nhưng tập trung vào các lĩnh vực tranh chấp:
+ Tranh chấp hợp đồng thương mại;
+ Tranh chấp liên quan đến tổ chức và hoạt động của công ty;
+ Tranh chấp liên quan đế việc bảo hộ nhãn hiệu thương mại;
+ Tranh chấp thương mại hàng hải;
+ Tranh chấp phát sinh trong quá trình bảo hộ cạnh tranh và chống cạnh tranh
bất hợp pháp;
+ Tranh chấp liên quan đến hoạt động phát hành cà kinh doanh chứng khoán.
4.3. Ưu điểm:
- Trình tự, thủ tục tố tụng chặt chẽ và độ tin cậy vào hiệu lực của phán quyết
- Có sức mạnh cưỡng chế nên góp phần vào việc nâng cao ý thức tôn trọng
pháp luật cho các chủ thể kinh doanh
4.4. Nhược điểm
- Không giữ được bí mật kinh doanh

- Thủ tục tại toà thiếu linh hoạt

Tóm lại, mỗi hình thức giải quyết đều mang những đặc điểm cơ bản riêng,
với những ưu nhược điểm nhất định. Sự đa dạng trong cơ chế giải quyết tranh chấp
xét cho cùng cũng là biểu hiện đặc trưng về tính đa dạng của các quan hệ kinh tế
trong điều kiện nền kinh tế thị trường.
13


Chương 3
Giải quyết các tranh chấp kinh tế bằng trọng tài thương mại

1. Trọng tài thương mại:
Khoản 1, Điều 3 – Luật Trọng tài Thương mại 2010 quy định: “Trọng tài
thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận và được
tiến hành theo quy định của Luật này”.

2. Trung tâm trọng tài
2.1. Chức năng:
Theo Điều 23 – Luật Trọng tài thương mại năm 2010 quy định: “Trung tâm
trọng tài có chức năng tổ chức, điều phối hoạt động giải quyết tranh chấp bằng
Trọng tài quy chế và hỗ trợ Trọng tài viên về các mặt hành chính, văn phòng và các
trợ giúp khác trong quá trình tố tụng trọng tài”.

2.2. Điều kiện thành lập
Theo Khoản 1, Điều 24 - Luật Trọng tài thương mại năm 2010 quy định:
“Trung tâm trọng tài được thành lập khi có ít nhất năm sáng lập viên là công dân
Việt Nam có đủ điều kiện là Trọng tài viên quy định tại Điều 20 của Luật này đề
nghị thành lập và được Bộ trưởng Bộ Tư pháp cấp Giấy phép thành lập”.

14


2.3. Thẩm quyền:
- Giải quyết các tranh chấp phát sinh từ các quan hệ kinh tế như các hợp đồng
mua bán ngoại thương, các hợp đồng đầu tư, du lịch, vận tải và bảo hiểm quốc tế,
chuyển giao công nghệ, tín dụng và thanh toán quốc tế, khi mà một hay các bên
đương sự là thể nhân hay pháp nhân trong nước hay nước ngoài.
- Giải quyết các tranh chấp phát sinh ở hợp đồng kinh tế giữa: pháp nhân với
pháp nhân, pháp nhân với doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp tư nhân với doanh
nghiệp tư nhân, doanh nghiệp tư nhân với cá nhân kinh doanh; phát sinh giữa công
ty với các thành viên của công ty và giữa các thành viên của công ty với nhau liên
quan đến việc thành lập, hoạt động, giải thể công ty; các tranh chấp liên quan đến
việc mua bán cổ phiếu, trái phiếu.
- Thẩm quyền của trọng tài không được xác lập theo vùng lãnh thổ cho nên
về nguyên tắc các bên có quyền lựa chọn bất kỳ trung tâm nào để giải quyết tranh
chấp không phụ thuộc vào nơi đặt trụ sở hoặc nơi cư trú của các bên.

2.4. Nguyên tắc tố tụng
- Trọng tài chỉ " xét xử" 1 lần
- Tố tụng trọng tài kinh tế không quy định nguyên tắc xét xử công khai như
toà án mà xét xử bí mật chỉ những người được mời mới được tham dự phiên họp.
- Tố tụng trọng tài không theo nguyên tắc xét xử tập thể mà bằng 1 trọng tài
viên do đương sự lựa chọn
- Việc giải quyết tranh chấp kinh tế theo tố tụng bao gồm các giai đoạn sau:
+ Nguyên đơn gửi đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đến một trung tâm trọng
tài kinh tế kèm theo văn bản thoả thuận của các bên về việc đưa vụ tranh chấp ra giải

15

quyết ở trung tâm trọng tài kinh tế đó. (Trung tâm trọng tài kinh tế chỉ nhận đơn yêu
cầu giải quyết tranh chấp nếu trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp các bên đã có
thoả thuận bằng văn bản về việc đưa vụ tranh chấp ra giải quyết tại chính trung tâm
trọng tài kinh tế đó).
+ Trong một thời hạn 7 ngày kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu, thư ký trung
tâm trọng tài kinh tế phải gửi bản sao đơn yêu cầu của nguyên đơn và danh sách
trọng tài viên cho bị đơn đồng thời ấn định thời hạn bị đơn phải gửi văn bản trả lời
cho trung tâm trọng tài kinh tế.
+ Trọng tài viên tiến hành các công việc cần thiết cho việc giải quyết tranh
chấp như nghiên cứu hồ sơ, nghe các bên trình bày, trưng cầu giám định, ...
+ Tổ chức phiên họp giải quyết tranh chấp.
+ Việc giải quyết vụ tranh chấp được kết thúc bằng quyết định.
- Toàn bộ các hoạt động có liên quan, trong bất kì bước nào và do ai thực hiện
cũng phải tuân theo nguyên tắc tôn trọng quyền tự do định đoạt của các bên tranh
chấp và bảo đảm sự độc lập của trọng tài viên trong hoạt động xét xử.
+ Nguyên tắc tự do định đoạt: Nguyên tắc này thể hiện các bên đương sự có
quyền tự do lựa chọn trọng tài viên.
+ Nguyên tắc đảm bảo sự độc lập của trọng tài viên trong hoạt động xét xử:
việc thực hiện nguyên tắc này nhằm đảm bảo tính khách quan trong toàn bộ quá trình
giải quyết tranh chấp. Nội dung của nguyên tắc này thể hiện trên 2 khía cạnh: không
có bất cứ ai có quyền can thiệp vào hoạt động của trọng tài viên; các trọng tài viên
hòan toàn bình đẳng với nhau trong hoạt động xét xử.

16


2.5. Giải quyết tranh chấp:
- Điều kiện: phải có đơn yêu cầu và văn bản thỏa thuận của các bên về việc
đưa vụ tranh chấp ra giải quyết tại trung tâm trọng tài kinh tế đó và những tài liệu

cần thiết để chứng minh cho yêu cầu của mình.
- Trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu, Thư ký Trung
tâm trọng tài kinh tế phải gửi cho bị đơn bản sao đơn yêu cầu của nguyên dơn và
Danh sách trọng tài viên, đồng thời ấn định thời hạn bị đơn phải gửi văn bản trả lời
cho Trung tâm trọng tài kinh tế.
- Trọng tài viên có thể nghe các bên trình bày ý kiến và cũng có thể tìm hiểu
sự việc từ những người khác với sự có mặt của các bên sau khi đã thông báo cho các
bên biết. Ngoài ra, trọng tài viên có thể trưng cầu giám định và yêu cầu các bên cung
cấp thêm các bằng chứng và tài liệu có liên quan.
- Các bên tranh chấp có quyền thỏa thuận về thời gian, địa điểm phiên họp
giải quyết tranh chấp. Trường hợp không có sự thỏa thuận thì Chủ tịch Hội đồng
trọng tài hoặc Trọng tài viên (duy nhất) ấn định, nhưng giấy triệu tập tham dự phải
gửi cho các bên tham gia chậm nhất 15 ngày trước khi mở phiên họp.
- Đáng lưu ý, việc giải quyết tranh chấp được tiến hành căn cứ vào những điều
khoản của hợp đồng và pháp luật hiện hành. Điều này có nghĩa là khác với quy tắc
tố tụng của nhiều trung tâm trọng tài khác trên thế giới (nhất là các trung tâm trọng
tài quốc tế), việc giải quyết tranh chấp tại các Trung tâm trọng tài kinh tế ở nước ta
không áp dụng nguyên tắc tự thỏa thuận về luật áp dụng.
- Các bên có thể tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp tham gia
vào việc giải quyết tranh chấp cũng như có thể mời luật sư để bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của mình.

17


- Theo đề nghị của các bên hoặc được các bên chấp thuận, vụ tranh chấp có
thể được giải quyết mà không có lý do chính đáng thì căn cứ vào tài liệu và chứng
cứ hiện có, phiên họp giải quyết tranh chấp vẫn được tiến hành.
- Khi các bên đạt được thỏa thuận bằng thương lượng thì trọng tài chấm dứt
việc giải quyết và các bên có thể yêu cầu Trung tâm trọng tài xác nhận sự thỏa thuận

đó bằng văn bản, văn bản này có giá trị như Quyết định trọng tài.
- Mọi diễn biến của phiên họp giải quyết tranh chấp được Thư ký trung tâm
trọng tài ghi thành biên bản và được các Trọng tài viên cùng ký.
- Các bên có quyền tìm hiểu nội dung biên bản. Những điểm thay đổi hoặc bổ
sung biên bản theo yêu cầu của một hay các bên do Chủ tịch Hội đồng trọng tài hoặc
Trọng tài viên (duy nhất) quyết định.
2.6. Quyết định trọng tài:
- Việc giải quyết vụ tranh chấp được kết thúc bằng quyết định. Nếu việc giải
quyết thông qua một Hội đồng thì quyết định được thông qua bằng biểu quyết theo
nguyên tắc đa số.
- Hội đồng trọng tài hoặc trọng tài viên có thể ra quyết định giải quyết từng
phần của vụ tranh chấp, nếu thấy điều đó là hợp lý. Điều này làm hạn chế những ách
tắc trong hoạt động kinh doanh, nhất là đối với những vụ tranh chấp có tình tiết phức
tạp mà nếu đổi giải quyết dứt điểm một lần thì rất mất thời gian, thậm chí gây khó
khăn trong việc duy trì các hoạt động kinh doanh bình thường của các bên tham gia.
- Quyết định trọng tài được công bố cho các bên ngay sau khi kết thúc phiên
họp hoặc có thể công bố sau nhưng chậm nhất là 5 ngày kể từ ngày kết thúc phiên
họp và được gửi cho các bên trong vòng 3 ngày kể từ ngày ra quyết định.

18


- Quyết định trọng tài phải có chữ ký của tất cả các trọng tài viên và sau khi
được công bố không có ai có quyền sửa chữa, bổ sung, trừ trường hợp có sai sót rõ
ràng về số liệu tính toán hoặc về chính tả nhưng phải thông báo cho các bên biết.

2.7. Lệ phí trọng tài:
- Lệ phí trọng tài là khoản tiền mà các bên tranh chấp phải trả cho trung tâm
trọng tài kinh tế để trang trải cho các khoản chi phí phát sinh từ việc giải quyết vụ
tranh chấp.

- Biểu phí trọng tài do từng trung tâm trọng tài kinh tế ấn định, trên cơ sở
khung lệ phí trọng tài cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.
- Lệ phí trọng tài do bên thua kiện trả, nếu các bên không có thỏa thuận khác.
Mức lệ phí trọng tài đối với từng vụ kiện được ghi trong quyết định trọng tài.

2.8. Hiệu lực của phán quyết
Kết quả giải quyết tranh chấp có thể là một thoả thuận hòa giải hoặc 1 phán
quyết trọng tài. Phán quyết của trọng tài quốc tế là chung thẩm không thể kháng cáo
trước bất cứ Toà án hay tổ chức nào khác. Các bên phải tự nguyện thi hành trong
thời hạn được quy định trong phán quyết. Nếu phán quyết không được tự nguyện thi
hành trong thời hạn được quy định thì sẽ áp dụng các biện pháp cưỡng chế.

2.9. Ví dụ về giải quyết tranh chấp kinh tế bằng trọng tài:
Vụ việc tranh chấp về giao hàng thiếu trong hợp đồng mua bán quần áo
trẻ em
Các bên:
19


Nguyên đơn : Người mua Cuba
Bị đơn

: Người bán Trung Quốc

Tóm tắt vụ việc:
Ngày 25 tháng 12 năm 1986, Nguyên đơn và Bị đơn ký kết một hợp đồng mua
bán theo đó Bị đơn phải cung cấp 19.500 tá quần áo trẻ em sợi hỗn hợp với số lượng
và giá cả khác nhau. Tổng trị giá hợp đồng là 404.415 USD, FOB cảng Trung Quốc,
đóng vào hộp giấy, gửi hàng đi vào quý 1 và quý 2 năm 1987. Tháng 6 năm 1987 Bị
đơn giao 900 hộp giấy chứa hàng hoá theo hợp đồng. Số hàng này đã được bốc lên

tàu của Cuba và đã rời đi cảng Havana, Cuba.
Theo Nguyên đơn, khi hàng đến cảng Havana Nguyên đơn đã xác nhận rằng
bề ngoài của số thùng giấy là không có vấn đề gì nhưng có một số thùng có trọng
lượng không đủ. Nguyên đơn đã vận chuyển số hàng nói trên vào kho. Cơ quan giám
định sở tại đã xác nhận thiếu 606 quần/áo trong 19 thùng hàng được giám định (trong
số 300 thùng) so với NQ 9114, B/L52, hoá đơn SUL 30047 được giao. Kết quả giám
định 61 thùng hàng theo NQIOO58-4, B/L53, hoá đơn SUL 30048 xác định thiếu
1.845 quần/áo.
Nguyên đơn hy vọng sẽ đạt được một thoả thuận thông qua đàm phán với Bị đơn,
nhưng Bị đơn đã không chấp nhận đàm phán. Căn cứ vào Điều 42 Các điều kiện
chung về giao hàng, Nguyên đơn cho rằng Bị đơn phải chịu trách nhiệm cho số
hàng thiếu và yêu cầu Bị đơn bồi thường cho các thiệt hại về kinh tế như sau:
1. Khoản tiền 4.245,01 USD thanh toán cho số hàng giao thiếu, bao gồm: 606
quần/áo, tương đương với 50,5 tá theo NQ9114 với giá 22,29 USD/tá, là
1.125,65 USD; 1.854 quần/áo, tương đương với 154,5 tá theo NQ10058-4 với
giá 20,19 USD/tá, là 3.119,36 USD;
20


2. Phí giám định 180 USD;
3. Phí trọng tài.

Trong văn bản trả lời, Bị đơn giải trình như sau:
1. Theo các qui định tại Điều 14 Các điều kiện chung về giao hàng, số lượng và
khối lượng của hàng hoá được xác định theo vận đơn đường biển. Sau khi
hàng đã được bốc lên tàu, Bị đơn nhận vận đơn sạch do thuyền trưởng phát
hành xác nhận hàng hoá hợp lệ và phù hợp với số lượng ghi trong hoá đơn và
bản chứng nhận số thùng hàng với các chi tiết ghi trên vận đơn. Ngoài ra, từ
các tài liệu do Nguyên đơn trình, 71 thùng (30-40% trong tổng số 120 thùng)
thiếu về số lượng, và hầu hết là thiếu loại quần áo cỡ 36 hoặc 48. Nếu tình

trạng này nghiêm trọng đến mức như Nguyên đơn biện luận thì chắc chắn có
nhiều thùng hàng rỗng hoặc đã bị mở và nếu thế thì thuyền trưởng chắc chắn
đã không ký vận đơn sạch. Hơn nữa, Nguyên đơn cũng đã xác nhận rằng khi
được chuyển đến, các thùng hàng vẫn hợp lệ, Nguyên đơn đã không trình được
chứng nhận giám định hàng hoá để chứng minh hàng bị thiếu về khối lượng
và trong thùng có nhiều thứ khác không phải là hàng hoá. Do đó cần phải bác
yêu cầu của Nguyên đơn liên quan đến việc giao thiếu hàng.
2. Điều 15 Các điều kiện chung về giao hàng qui định: “Đơn vị khối lượng và
đơn vị đo của bản giám định và xác nhận hàng hoá cung cấp phụ thuộc vào
các tài liệu của bên bán”. Xác nhận về số thùng hàng do Bị đơn cung cấp
chứng minh rằng số hàng được giao phù hợp với các qui định của hợp đồng
và cần phải dựa vào bản xác nhận này để xác định số hàng đã giao.
3. Hợp đồng được ký theo điều kiện FOB. Theo các qui định trong
INCOTERMS, một khi hàng hoá đã được chuyển qua lan can tàu tại cảng bốc

21


hàng, mọi rủi ro về mất mát hoặc tổn thất đối với hàng hoá cũng được chuyển
cho bên mua. Vì vậy, yêu cầu của Nguyên đơn là không có cơ sở.

Phán quyết của trọng tài:
Theo Điều 14 Các điều kiện chung về giao hàng, số lượng hàng do Bị đơn
giao được xác định theo vận đơn đường biển. Trong các thùng hàng thuộc vận đơn
số 52 và 53, số hàng được ghi lần lượt là 300 và 600 thùng. Mặc dù trên vận đơn
đường biển có ghi tổng trọng lượng của hàng hoá, nhưng không ghi số hàng trong
từng thùng hoặc khối lượng của mỗi thùng hàng. Theo chứng nhận giám định của
Cục giám định hàng hoá Cuba, tất cả các thùng hàng đều hợp lệ. Có tổng số 2.460
quần/áo thiếu trong 71 thùng.
Bị đơn đã trình chứng nhận về hàng hoá được đóng vào thùng khi số hàng này

còn ở trong nhà máy, nhưng hàng đã không được bốc trực tiếp lên tàu sau khi rời
nhà máy mà được vận chuyển bằng nhiều phương tiện, rồi cuối cùng mới được bốc
lên tàu. Do đó, không loại trừ khả năng việc thiếu hàng xảy ra trước khi số hàng này
được bốc lên tàu. Uỷ ban trọng tài cho rằng Điều 42 Các điều kiện chung về giao
hàng đã qui định rõ quyền của các bên được khiếu nại về việc thiếu hàng hoá và do
đó Bị đơn phải chịu trách nhiệm về việc thiếu hàng này.

 Phán quyết:
1. Bị đơn phải bồi thường cho Nguyên đơn 4.425,01 USD là khoản tiền đã trả
cho số hàng thiếu, và 180 USD phí giám định.
2. Phí trọng tài sẽ do Bị đơn chịu.

22


Tài liệu tham khảo
1. />2. />3. />4. Giáo trình Luật kinh tế Việt Nam – NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội
5. Luật Trọng tài Thương mại năm 2010 và các văn bản pháp luật hướng dẫn
có liên quan.

23