Sáng kiến kinh nghiệm SKKN phương pháp gây hứng thú cho học sinh trong giờ học sinh học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
"PHƯƠNG PHÁP GÂY HỨNG THÚ CHO HỌC SINH TRONG
GIỜ HỌC SINH HỌC"

1


PHẦN I- ĐẶT VẤN ĐỀ
I) Lý do chọn đề tài
Để có một giờ dạy tốt, tạo sự hứng thú cho học sinh thì đòi hỏi người giáo viên
phải biết cách vân dụng nhiều phương pháp dạy học, mỗi phương pháp đều có những ưu
nhược điểm riêng vậy làm thế nào để giờ dạy đạt chất lượng và hiệu quả cao? Yêu cầu
này đòi hỏi người giáo viên phải luôn hoàn thiện mình không chỉ về trình độ chuyên môn
mà cả về phương pháp dạy học và thủ thuật dạy học.
Là một giáo viên dạy bộ môn, tôi luôn trăn trở là dạy làm sao cho trò hiểu và phát
huy được tính tích cực, sáng tạo ở các em. Chính vì vậy tôi thiết nghĩ việc trau rồi
phương pháp không phải là của riêng ai mà là vấn đề chung cho mọi giáo viên. Cùng một
vấn đề song người thầy phải làm thế nào để nó đơn giản nhất, dễ hiểu nhất khi truyền đạt
cho các em, giúp các em hiểu và khắc sâu được vấn đề. Trong vô vàn phương pháp dạy
học “ hay” của các đồng nghiệp mà tôi đã học hỏi. Tôi xin đóng góp một vài ý kiến của
bản thân để làm sao đạt được cái đích cuối cùng là sự “hiểu biết”, “chất lượng” và “kiến
thức” của trò.
II. Thực trạng
Bắt nhịp với yêu cầu đổi mới phương pháp trong dạy học, hiện nay hầu hết các giáo
viên đã có ý thức sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại, soạn bài, tổ chức hoạt động
để học sinh tiếp thu bài giảng một cách tích cực và chủ động hơn. Tuy nhiên, việc ‘lạm
dụng” giáo án điện tử cũng như hình thức chia nhóm học sinh thảo luận không đúng cách
không những không đem lại hiệu quả mà còn làm cho học sinh cảm thấy đơn điệu, tạo
điều kiện để học sinh ỷ lại vào bạn, lười suy nghĩ. Để khắc phục tình trạng nêu trên, trong

các tiết dạy của mình tôi đã sử dụng một số phương pháp gây hứng thú với bộ môn thông
qua việc hoạt động nhóm, sử dụng đồ dùng trực quan….
PHẦN II- NỘI DUNG
Trong quá trình học, học sinh sẽ đạt được kết quả cao nếu như các em xác định được
động cơ học tập của mình. Đối với học sinh, động cơ học tập sẽ có được khi các em cảm
thấy có hứng thú đối với môn học và thấy được sự tiến bộ của mình qua các giờ học.
I. Cơ sở lí luận:
1. Phương pháp gây hứng thú cho học sinh thông qua phương tiện trực quan.

2


Tất cả các phương tiện dạy học trực quan như tranh, ảnh,ảnh động, đồ vật thật, … đều
gây hứng thú cho học sinh trong học tập. Việc sử dụng phương tiện trực quan là
phương pháp gây hứng thú cho học sinh hiệu quả nhất trong giảng dạy vì :
- PTTQ giỳp cho việc DH được cụ thể hơn, vỡ vậy tăng khả năng tiếp thu kiến thức về
các sự vật, hiện tượng, các quá trỡnh phức tạp mà bỡnh thường HS khó nắm vững.
- PTTQ giúp GV có nhiều thời gian và cơ hội thuận lợi để tổ chức hướng dẫn HS tự
chiếm lĩnh tri thức mới.
- PTTQ gây được sự chú ý, khơi dậy tỡnh cảm và gõy được sự cuốn hút đối với HS.
- Sử dụng PTTQ, GV có thể kiểm tra một cách khách quan khả năng tiếp thu kiến thức
của HS.
- PTTQ là công cụ trợ giúp đắc lực cho GV trong quá trỡnh tổ chức hoạt động học tập ở
tất cả cỏc khõu của quỏ trỡnh DH, như: Tạo động cơ học tập và kích thích hứng thú nhận
thức, hỡnh thành kiến thức mới, củng cố hoặc kiểm tra kiến thức của HS.
- Sử dụng PTTQ rút ngắn thời gian giảng giải của GV, việc lĩnh hội tri thức của HS
nhanh hơn, vững chắc hơn.
2. Phương pháp thúc đẩy động cơ học tập của học sinh thông qua hoạt động nhóm.
Khi chia nhúm ra để hoạt động, học sinh sẽ cú cơ hội tương tỏc, hay núi cỏch khỏc là trực
tiếp học từ bạn mỡnh, từ đú rỳt ra được những kiến thức mà vỡ nhiều lớ do cỏc em chưa

thể lĩnh hội được. Phương phỏp này sẽ phỏt huy được tớnh tự lập của học sinh. Cỏc em
sẽ tự suy nghĩ, suy luận, thảo luận để cựng tỡm ra một phương ỏn tốt nhất . Và đõy chớnh
là điều người giỏo viờn cần. dự phương ỏn cỏc em đưa ra cú đỳng với đỏp ỏn hay khụng
thỡ những kiến thức cỏc em vừa thảo luận sộ hằn sõu vào bộ nhớ của cỏc em, giỳp cỏc
em hiểu bài và nhớ lõu hơn.
Tất cả cỏc học sinh đều hoạt động kể cả học sinh yếu vỡ cỏc em sẽ bị lụi cuốn vào những
hoạt động sụi nổi của bạn ngay trước mắt mỡnh. Điều này cuóng sẽ giỳp cỏc em nhỳt
nhỏt trở nờn bạo dạn hơn.
Như đã nói ở trên, học sinh chỉ có được động cơ học tập khi các em cảm thấy
hứng thú đối với môn học và thấy được sự tiến bộ của mình. Do vậy, ngoài việc sử dụng
các tình huống lôi cuốn học sinh vào những hoạt động trên lớp, giáo viên còn phải biết
khích lệ, động viên các em trong học tập.
Để giúp các em nhận thấy được sự tiến bộ trong học tập, giáo viên cần phải chú
ý đến tính vừa sức trong dạy học, tránh không nên đưa ra những yêu cầu quá cao đối với

3


học sinh. Ngoài ra giáo viên cần khuyến khích học sinh bằng cách thưởng điểm khi các
em làm đúng.
3. Phương pháp sử dụng các trò chơi trong giảng dạy .
Việc biết sử dụng các trò chơi trong giảng dạy nhằm tạo cho học sinh có hứng thú trong
học tập đối với môn học. Vì vậy giáo viên cần phải biết vận dụng các trò chơi trong các
bài dạy để cho học sinh “ học mà chơi, chơi mà học”. Tuy nhiên, tuỳ vào từng bài cụ thể
mà giáo viên có thể chọn ra trò chơi phù hợp với mục đích của bài học.
II. áp dụng thực tiễn khi dạy bài 38: Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và
phát triển của động vật - Sinh học 11 ban cơ bản
Bài 38: Các nhân tố ảnh hưởng Đến Sinh trưởng
và phát triển ở động vật
I. Mục tiêu:

Sau khi học xong bài này, học sinh cần phải:
1- Về kiến thức:
- Nêu được vai trò của yếu tố di truyền đối với sinh trưởng và phát triển
của động vật
- Kể tên các hoocmôn ảnh hưởng lên sinh trưởng và phát triển của động
vật có xương sống và không xương sống.
- Nêu được vai trò của hoocmôn đối với sinh trưởng và phát triển của
động vật có xương sống và không xương sống.
2- Về kĩ năng:
- Rèn luyện khả năng quan sát hình, trình bày các hiện tượng biểu diễn trên hình.
- Phát triển kĩ năng phân tích, tổng hợp, làm việc với SGK và phiếu học tập.
3- Về thái độ:
Tìm hiểu và giải thích một số hiện tượng sinh lí không bình thường ở người
II. Chuẩn bị:
1- Chuẩn bị của thày:
4


- Hình ảnh các hoocmon ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở người
- Hình ảnh về hậu quả tác động của hoocmon sinh trưởng
- Sơ đồ ảnh hưởng của hoocmon đến biến thái ở bướm
- Phiếu học tập
- Máy tính + máy chiếu Projecter
2- Chuẩn bị của trò:
- Bút phớt
- Học bài cũ và xem trước bài mới.
III. Phương pháp dạy học
- Vấn đáp tìm tòi
- Thảo luận nhóm
- Giảng giải

IV. Tiến trình bài giảng
1. ổn định tổ chức và kiểm tra bài cũ ( 5')
KTBC bằng câu hỏi trắc nghiệm
2. Nội dung bài mới
Mở bài: GV yêu cầu học sinh kể tên một số nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát
triển của động vật và phân loại. GV nêu VD bằng hình ảnh để HS thấy rõ nhân tố di
truyền là nhân tố ảnh hưởng trước tiên đến sự sinh trưởng và phát triển của mỗi loài sinh
vật.(5')
Sau đó nêu rõ trọng tâm của bài là tìm hiểu tác dụng của các hoocmon đến sinh trưởng và
phát triển của động vật.
Hoạt động của thày

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Hướng
dẫn HS tìm hiểu các
hoôcmon ảnh hưởng
đến sinh trưởng và
phát triển của động vật
có xương sống( 20')

Hoạt động 1:Tìm hiểu
về các hoocmon ảnh
hưởng tới ST, PT của
động vật có xương sống

I. Nhân tố bên trong.

1. Các hoocmon ảnh
hưởng
đến
sinh
trưởng và phát triển
của động vật có xương
1- Theo dõi sự hướng sống (người).
5


1- Yêu cầu HS quan dẫn của giáo viên.
sát hình 38.1 (SGK)
kết hợp nghiên cứu
SGK mục I.1, thảo
luận nhóm và hoàn
thành phiếu học tập
trong thời gian 8'.
Khi hướng dẫn cần
nhấn mạnh yêu cầu:
- Có những laọi
hoocmon nào ảnh
hưởng đến ST,PT của
động vật có xương
2- Các nhóm nhận phiếu
sống
học tập và thực hiện các
2- Phát phiếu học tập yêu cầu của giáo viên.
cho các nhóm
3- Yêu cầu đại diện
mỗi nhóm trình bày

từng nhiệm vụ đề ra
trong phiếu học tập.

Hoocmon
sinh
trưởng(GH): + Kích
thích phân chia, tăng
kích thước tế bào.
+ Kích thích phát triển
xương.
- Hoocmon Tiroxin:
+ Kích thích chuyển
hoá tế bào.
+ Kích thích ST, PT
bình thường của cơ thể.
- Hoocmon ơstrogen:

+ Kích thích ST, PT
mạnh ở giai đoạn tuổi
dậy thì: :tăng PT
xương, hình thành các
3- Đại diện các nhóm đặc điểm sinh dục phụ
thứ cấp.
trình bày.
Hoocmon
- các nhóm khác nhận xét, bổ sung và đánh giá Testosteron:
kết quả cho nhóm bạn.
+ Kích thích ST, PT
mạnh ở giai đoạn tuổi
4- Ghi nội dung tóm tắt dậy thì : ăng PT xương,

vào vở hoàn thiện phiếu hình thành các đặc
học tập và về nhà tóm điểm sinh dục phụ thứ
cấp.
tắt vào vở.

4- Nhận xét, bổ sung,
đánh giá, hoàn thiện,
đưa ra đáp án, tóm tắt
những ý chính để HS
5- HS theo dõi sự hướng + Tăng mạnh tổng hợp
hiểu và tự đánh giá.
Pr, phát triển mạnh cơ
dẫn của GV
5- GV thông qua hình
bắp.
vẽ, chốt kiến thức
trọng tâm
6- Học sinh quan sát,
6- GV chiếu cho HS vận dụng kiến thức để
theo dõi một số hình giải thích các hậu quả

6


ảnh về hậu quả tác tác động của hoocmon.
động của một số loại
hoocmon để HS vận
dụng lí thuyết vừa học
giải thích hậu quả tác
động của một số loại

hoocmon.
Hoạt động 2: Tìm hiểu
Hoạt động 2: Hướng tác dụng của các
dẫn HS tìm hiểu các hoocmon ảnh hưởng đến
hoocmon ảnh hưởng ST, PT của côn trùng.
đến ST, PT của côn
trùng.( 8')
1- Hướng dẫn và yêu 1- Học sinh quan sát
cầu HS quan sát Hình H38.3, độc lập nghiên
38.3, độc lập nghiên cứu SGK, trả lời các câu
cứu SGK để trả lời các hỏi của GV.
câu hỏi:

2. Các hoocmon ảnh
hưởng
đến
sinh
trưởng và phát triển
của động vật không
xương sống
(côn
trùng)
- Ecđixơn: gây lột xác
ở sâu bướm và kích
thích sâu bướm biến
thành nhộng.
- Juvernin: phối hợp
với ecđixơn gây lột xác
ở sâu bướm, ức chế quá
trình biến sâu bướm

thành nhộng và bướm.

Nêu
tên
các
hoocmon ảnh hưởng
tới ST, PT của côn
trùng?
- Nêu vai trò của các
hoocmon kể trên?
2- HS trả lời, các HS
2- Gọi 1HS trả lời, các khác nhận xét.
em khác nhận xét.
3- Ghi nội dung vào vở.
3- GV nhận xét, bổ
sung, đánh giá, đưa ra
đáp án và tóm tắt
những ý chính.
V. Củng cố :(7')
Sử dụng câu hỏi trắc nghiệm và tự luận để GV và HS đánh giá được mức độ lĩnh hội kiến
thức trong bài của HS bằng việc tổ chức trò chơi ô chữ may mắn.
7


Trò chơI sử dụng 7 ô trong đó có một ô thưởng điểm và một ô chúc mừng nếu học sinh
mở phải ô chữ này. Năm ô còn lại khi mở ra sẽ có các câu hỏi cụ thể liên quan tới bài
học. Nếu học sinh trả lời đúng khi trả lời câu hỏi trong ô đó sẽ được thưởng điểm.Nếu
không trả lời đúng sẽ nhường quyền trả lời cho bạn khác.
V. bài tập Về nhà :
Hoàn thành các câu hỏi và bài tập trong bài 38.

Nghiên cứu trước bài 39: các nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển
của động vật
Phụ lục:
1- Câu hỏi kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Sinh trưởng và phát triển qua biến thái không hoàn toàn khác sinh trưởng và
phát triển qua biến thái hoàn toàn là
A. đều phải qua giai đoạn lột xác.
B. đều không qua giai đoạn lột xác.
C. con non gần giống con trưởng thành.
D. con non không giống con trưởng thành.
Đáp án: C
Câu 2:.Biến thái là sự thay đổi đột ngột về
A. cấu tạo và sinh lí trong quá trình sinh trưởng và phát triển của động vật.
B. hình thái, cấu tạo và sinh lí trong quá trình sinh trưởng và phát triển của động vật.
C. hình thái, cấu tạo trong quá trình sinh trưởng và phát triển của động vật.
D. hình thái, sinh lí trong quá trình sinh trưởng và phát triển của động vật.
Đáp án: B
Câu 3: Sắp xếp các sinh vật sau theo kiểu phát triển của chúng
Kiểu phát triển
1. Không biến thái

Loài sinh vật
a. Ong
b. Châu chấu

8


c.Vịt

2. Biến thái hoàn toàn

d. Bướm
e.Lợn
g.Khỉ

3. Biến thái không hoàn toàn

h. ếch
i. gián

Đáp án:

1- c,e,g

2- a,d,h

3- b,i

2- Phiếu học tập
Phiếu học tập:( Thời gian 8')
Yêu cầu: Quan sát hình 38.1 kết hợp nghiên cứu SGK, thảo luận nhóm, hoàn thành phiếu
học tập
Loại hoocmon

Tuyến nội tiết

Tác dụng

Đáp án:

Loại hoocmon

Tuyến
tiết

nội Tác dụng

Hoocmôn sinh trư- Tuyến yên
ởng (GH)

- Kích thích phân chia, tăng kích thước tế bào.
- Kích thích phát triển xương.

Tirôxin

Tuyến giáp

- Kích thích chuyển hoá ở tế bào.
- Kích thích ST, PT.

9


ơstrôgen

Buồng trứng

- Kích thích ST& PT mạnh ở giai
đoạn dậy thì:
+ phát triển xương.

+ hình thành đặc điểm sinh dục
phụ thứ cấp.

Testostêrôn

Tinh hoàn

(- giống ơstrôgen)
- Kích thích tăng cường tổng hợp
prôtêin, phát triển cơ bắp.

3- Câu hỏi củng cố:
Câu 1:

- Cho hình câm
- Yêu cầu: điền tên các hoocmon phù hợp vào chỗ trống

Câu 2: Nếu thiếu Iốt trong thức ăn thường dẫn đến thiếu hoocmôn
A. ecđisơn.

B. ostrogen.

C. tiroxin.

D. testosteron.

Đáp án: C
Câu 3: Vào thời kì dậy thì của nam và nữ, hoocmon nào được tiết ra nhiều làm cơ thể
thay đổi mạnh về thể chất và tâm sinh lí?
Câu 4: Tại sao gà trống con sau khi cắt bỏ tinh hoàn thì phát triển không bình thường:

mào nhỏ, không có cựa, không biết gáy và mất bản năng sinh dục?
Câu5: ở sâu bướm tác dụng của ecđixơn là
A. gây lột xác ở sâu bướm
B. gây lột xác, biến sâu non thành nhộng và bướm
C. kích thích sâu biến thành nhộng và bướm.
D. ức chế sâu biến thành nhộng và bướm.
Đáp án: B
*****************Hết***************

10


III.KẾT LUẬN
Qua thực tế giảng dạy ở trường THPT, tôi có thể nói rằng việc gây được hứng thú
cho học sinh đối với môn học là vô cùng quan trọng vì: Nếu như các em có được hứng
thú đối với môn học thì các em mới nỗ lực phấn đấu hết mình để đạt được kết quả cao
trong học tập. Do đó để gây được hứng thú học tập cho học sinh tôi đã sử dụng giáo cụ
trực quan, các trò chơi cũng như khích lệ các em tham gia thực hành trong quá trình
giảng dạy của mình. Tuy nhiên để vận dụng thành công được phương pháp trên còn phụ
thuộc vào rất nhiều yếu tố như. (Nội dung, mục đích, … của bài) . Vì vậy tôi rất mong sự
góp ý chân thành của các đồng nghiệp để phương pháp của tôi hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

11