Nguyên tắc ứng xử ngoại giao của Hồ Chí Minh và sự vận dụng trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ Việt Nam giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------

PHẠM ĐỨC NGHĨA

NGUYÊN TẮC ỨNG XỬ NGOẠI GIAO CỦA HỒ CHÍ MINH
VÀ SỰ VẬN DỤNG TRONG VIỆC BẢO VỆ CHỦ QUYỀN
LÃNH THỔ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------

PHẠM ĐỨC NGHĨA

NGUYÊN TẮC ỨNG XỬ NGOẠI GIAO CỦA HỒ CHÍ
MINH VÀ SỰ VẬN DỤNG TRONG VIỆC BẢO VỆ CHỦ
QUYỀN LÃNH THỔ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học
Mã số : 60 31 27

Người hướng dẫn: PGS. TS Trần Minh Trƣởng

Hà Nội – 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng
tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS Trần Minh Trưởng
Hà Nội, ngày….. tháng…..năm 2015
Tác giả luận văn

Phạm Đức Nghĩa


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy cô trong Khoa Khoa
học Chính trị Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia
Hà Nội, gia đình và bạn bè – những ngƣời luôn động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi
hoàn thành luận văn này.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới PGS. TS Trần Minh
Trƣởng, ngƣời Thầy đã nhiệt tình định hƣớng và chỉ bảo tôi trong quá trình hoàn
thành đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày….. tháng….. năm 2014
Học viên

Phạm Đức Nghĩa


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................. 3

1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 3
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ......................... Error! Bookmark not defined.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................... Error! Bookmark not defined.
5. Phương pháp nghiên cứu ....................................... Error! Bookmark not defined.
6. Đóng góp của luận văn .......................................... Error! Bookmark not defined.
7. Kết cấu của luận văn ............................................. Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1.NHỮNG NGUYÊN TẮC ỨNG XỬ NGOẠI GIAO CỦA HỒ CHÍ
MINH ................................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của ngoại giao trong việc bảo vệ độc
lập, chủ quyền dân tộc ............................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Những nguyên tắc ứng xử ngoại giao của Hồ Chí Minh ................................... 26
1.2.1.1. Nguyên tắc đặt lợi ích chân chính của dân tộc, của nhân dân lên trên hết
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1.2. Những nguyên tắc ứng xử mềm dẻo, linh hoạt và có sách lược .......... Error!
Bookmark not defined.
1.2.2.3. Nguyên tắc đề cao đàm phán hòa bình, tránh xung đột vũ trang ........ Error!
Bookmark not defined.9
1.2.2.4. Nguyên tắc tôn trọng độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ ............... 3Error!
Bookmark not defined.
1.2.2.5. Nguyên tắc ứng xử ngoại giao phải thể hiện quan điểm độc lập, chủ động,
không trông chờ, ỷ lại, không phụ thuộc bên ngoài. Error! Bookmark not defined.
1.2.2.6. Nguyên tắc ứng xử tôn trọng luật pháp và thông lệ quốc tế................. Error!
Bookmark not defined.
1.2.2.7. Nguyên tắc ứng xử bình đẳng, cùng có lợi trong quan hệ ngoại giao. Error!
Bookmark not defined.


Chƣơng 2.VẬN DỤNG NHỮNG NGUYÊN TẮC ỨNG XỬ NGOẠI GIAO
CỦAHỒ CHÍ MINH ĐỂ BẢO VỆ CHỦ QUYỀN LÃNH THỔ VIỆT NAM
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ................................. Error! Bookmark not defined.

2.1. Tình hình thế giới và trong nước tác động tới hoạt động ngoại giao bảo vệ chủ
quyền lãnh thổ của Việt Nam hiện nay. ..................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Vận dụng nguyên tắc ứng xử ngoại giao của Hồ Chí Minh để bảo vệ chủ quyền
lãnh thổ Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ............. Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Đối với các nước láng giềng có chung biên giới đất liền .... Error! Bookmark
not defined.
2.2.2. Ứng xử đối với các nước tranh chấp, xâm phạm chủ quyền biển, đảo Việt
Nam hiện nay ............................................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Ứng xử đối với các cường quốc trên thế giới . Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Đối với kiều bào Việt Nam ở nước ngoài ........ Error! Bookmark not defined.
2.2.5. Đối với dư luận và các lực lượng dân chủ tiến bộ trên thế giới .............. Error!
Bookmark not defined.
2.3. Một số bài học kinh nghiệm trong trong ứng xử ngoại giao nhằm bảo vệ chủ
quyền lãnh thổ Việt Nam hiện nay. ........................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Ngoại giao và đàm phán về chủ quyền lãnh thổ phải có nguyên tắc song cũng
phải linh hoạt, mềm dẻo ............................................ Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Phối hợp chặt chẽ giữa các mặt trận chính trị, kinh tế, quốc phòng, ngoại
giao, trong đó ngoại giao phải là một vũ khí tiến công để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ
hiện nay...................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Ngoại giao phải biết đánh giá đúng tình hình trong nước và quốc tế, đánh giá
đúng mục đích và động cơ của đối tác để đưa ra những ứng xử kịp thời đúng đắn,
đồng thời phải biết tranh thủ và chớp lấy thời cơ. ... Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Xây dựng đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, tăng cường đoàn kết mở rộng
hợp tác quốc tế, phát huy tinh thần quốc tế trong sáng thủy chung .................. Error!
Bookmark not defined.


KẾT LUẬN ....................................................................... Error! Bookmark not defined.
KHUYẾN NGHỊ .............................................................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 7

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đại hội lần VII của Đảng Cộng sản Việt Nam (6/1991) đã khẳng định: “Lấy
chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ
nam hành động của toàn Đảng”. Đảng ta đã nhận thức được những giá trị có ý
nghĩa chiến lược, đúng đắn và phù hợp với thực tế cách mạng Việt Nam trong tư
tưởng Hồ Chí Minh. Ngày nay, trước yêu cầu của tình hình mới, xây dựng và bảo
vệ tổ quốc xã hội Chủ nghĩa trong xu thế toàn cầu hóa ngày càng phát triển mạnh
mẽ, các mối quan hệ ngoại giao giữa các quốc gia – dân tộc và vùng lãnh thổ ngày
càng gia tăng; hoạt động ngoại giao, hội nhập và mở cửa không chỉ có ý nghĩa đối
với sự phát triển kinh tế - xã hội mà còn tạo ra thế và lực góp phần quan trọng
trong việc bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ của đất nước. Thực tế đã cho thấy
những luận điểm trong tư tưởng của Hồ Chí Minh về ngoại giao được Đảng ta vận
dụng trong quan hệ quốc tế hiện nay đã đạt được nhiều thành tựu rực rỡ càng
chứng tỏ tính đúng đắn trong tư tưởng ngoại giao của Người. Qua đó, chúng ta có
thể khẳng định tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh thực sự là kho tàng lý luận, là
cẩm nang cho hoạt động ngoại giao và quan hệ quốc tế của Đảng và Nhà nước ta.
Trong giai đoạn hiện nay, trước xu thế quốc tế hóa nền kinh tế xã hội thế
giới, các mối quan hệ quốc tế ngày càng phát triển đa dạng và phong phú, mang
nhiều sắc thái và nội dung mới. Giao lưu và hội nhập quốc tế vừa là thời cơ, vừa là
thách thức đối với tất cả các nước không phân biệt chế độ chính trị, giàu - nghèo,
mạnh – yếu. Đối với Việt Nam, một nước nhỏ, tiềm lực kinh tế và khoa học kĩ
thuật còn thấp kém, muốn rút ngắn khoảng cách tụt hậu so với thế giới để phát
triển kinh tế xã hội của đất nước đòi hỏi phải phát huy mạnh mẽ nội lực, đồng thời
tranh thủ ngoại lực, kết hợp giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại. Do
vậy, Đảng ta xác định một trong những định hướng chiến lược phát triển kinh tế xã hội của nước ta là “mở cửa và hội nhập”, đẩy mạnh việc quan hệ ngoại giao với

tất cả các nước trong cộng đồng quốc tế, với phương châm “đa phương hóa, đa
dạng hóa” các mối quan hệ quốc tế. Trước bối cảnh hội nhập đó đòi hỏi Đảng và
Nhà nước cần phải có những chính sách, chiến lược, phương pháp ngoại giao phù
hợp với tình hình mới để vừa có thể khẳng định được vị thế quốc gia trên trường
quốc tế, vừa ổn định được tình hình kinh tế - chính trị, tránh được sự thiệt thòi bất
bình đẳng trong các mối quan hệ quốc tế.
Đặc biệt, vấn đề “Biển Đông” và “Chủ quyền biển, đảo” hiện nay đã và đang
diễn ra trong bối cảnh ngày càng phức tạp và căng thẳng. Trung Quốc đã tuyên bố
chủ quyền của mình với quần đảo Hoàng sa của Việt Nam, không những thế từ
ngày 02/5/2014 đến 16/7/2014 Trung Quốc ngang nhiên bất chấp luật pháp quốc tế
đã đặt giàn khoan Hải dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt
Nam...điều đó đặt ra yêu cầu cấp thiết cho Đảng và Nhà nước ta phải có phương
pháp ứng xử ngoại giao đúng đắn để bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ của tổ
quốc nói chung và chủ quyền biển đảo của đất nước nói riêng.
Như vậy, việc nghiên cứu và xây dựng đường lối, chiến lược, phương pháp
ngoại giao và nghệ thuật ứng xử ngoại giao được coi là một trong những nhiệm vụ
trọng yếu của Đảng và Nhà nước ta hiện nay để bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh
thổ quốc gia – dân tộc. Việt Nam cần phải có đường lối, chiến lược, phương pháp
ngoại giao đúng đắn phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay và phù hợp với từng
đối tượng, lĩnh vực ngoại giao cụ thể, có như vậy mới có thể đảm bảo cho sự phát
triển và ổn định kinh tế, chính trị, xã hội, sự khẳng định vị thế của Việt Nam trên
trường quốc tế. Chính vì lẽ đó, việc nghiên cứu đề tài “Nguyên tắc ứng xử ngoại
giao của Hồ Chí Minh và sự vận dụng trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ Việt
Nam giai đoạn hiện nay” có ý nghĩa khoa học, thực tiễn và mang tính thời sự sâu
sắc.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Nghiên cứu và luận bàn về tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh đã có rất nhiều


công trình nghiên cứu như: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đối ngoại và sự vận dụng

của Đảng ta trong thời kì đổi mới” của TS. Đinh Xuân Lý, Nxb CTQG, 2007, tác
giả đã đi sâu vào việc tìm hiểu những nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về đối
ngoại, thành tựu của hoạt động đối ngoại Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Hồ Chí
Minh, quá trình Đảng ta nhận thức và vận dụng tư tưởng đối ngoại Hồ Chí Minh
trong thời kì đổi mới; cuốn sách “ Phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh” của
GS. Đặng Xuân Kỳ, Nxb LLCT, 2004 cũng đã trình bày một số vấn đề có liên quan
đến khái niệm “phương pháp” và “phong cách” Hồ Chí Minh, tác giả xây dựng hệ
thống các phương pháp cách mạng và hệ thống các phong cách đặc trưng tiêu biểu
của Hồ Chí Minh, từ đó tác giả cũng khẳng định tầm quan trọng của việc nghiên
cứu và vận dụng sáng tạo phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh; cuốn sách
“Tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh” của nguyên Bộ trưởng Bộ ngoại giao Nguyễn
Dy Niên, Nxb CTQG, 2002 đã đi sâu vào việc tìm hiểu một số vấn đề về nguồn
gốc hình thành tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh, trình bày những luận điểm và
quan điểm của Hồ Chí Minh về các vấn đề thế giới, thời đại, quan hệ quốc tế,
chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam, ngoại giao Việt Nam, đưa
ra một số phương pháp, phong cách và nghệ thuật đặc sắc trong hoạt động quốc tế
và ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh, và sự vận dụng tư tưởng, phong cách,
phương pháp và nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh nhằm phục vụ sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và chủ động hội nhập quốc tế của nước ta trong giai đoạn
mới, tác giả còn khẳng định sự cần thiết phải xây dựng một hệ thống lý luận ngoại
giao và trường phái ngoại giao Việt Nam đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ đối ngoại
ngày càng cao của đất nước; công trình nghiên cứu: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đối
ngoại - Một số nội dung cơ bản, của Đỗ Đức Hinh, Nxb CTQG, 2005 nội dung
cuốn sách phản ánh một cách khái quát, có hệ thống những quan điểm của Chủ tịch
Hồ Chí Minh về đối ngoại qua đó rút ra một số nhận xét ban đầu về tư tưởng đối
ngoại Hồ Chí Minh. Trong công trình nghiên cứu “Hồ Chí Minh - Nhà tư tưởng lỗi


lạc” của GS. Song Thành cũng đã bàn tới “tư tưởng và phong cách ngoại giao Hồ
Chí Minh” ở chương 12, tác giả đã tóm lược nguồn gốc hình thành, nội dung tư

tưởng Ngoại giao Hồ Chí Minh – nền tảng của đường lối chính sách của Đảng và
nhà nước ta, phong cách ngoại giao Hồ Chí Minh - một phong cách văn hóa, đồng
thời tác giả còn đưa ra mấy vấn đề vận dụng và phát triển tư tưởng ngoại giao Hồ
Chí Minh trong bối cảnh quốc tế hiện nay.
Ngoài ra còn một số công trình nghiên cứu như: Viện Quan hệ quốc tế: Chủ
tịch Hồ Chí Minh với công tác ngoại giao, Nxb Sự thật, Hà Nội. 1990; Nguyễn
Phúc Luân: Ngoại giao Hồ Chí Minh - Lấy chí nhân thay cường bạo. NXB. Công
an Nhân dân. H. 2003; Đinh Xuân Lý: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đối ngoại và sự
vận dụng của Đảng ta trong thời kỳ đổi mới, NXB.CTQG. 2007; Vũ Dương Huân:
Tư tưởng Hồ Chí Minh về ngoại giao, NXB. Thanh niên 2005; Phan Ngọc Liên
(chủ biên): Hồ Chí Minh – Những hoạt động quốc tế. NXB.QĐND. Hà Nội 1994;
Đặng Văn Thái: Hoạt động đối ngoại của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong kháng chiến
chống Pháp. NXB.CTQG.Hà Nội 2004; Trần Minh Trưởng: Hoạt động Ngoại giao
của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ 1954 đến 1969, NXB. CANN.Hà Nội 2005; Nxb Hà
Nội: Việt Nam hội nhập ASEAN: hợp tác và phát triển. H. 1997; Nguyễn Minh Tú:
Kinh tế Việt Nam trước thế kỉ 21: Cơ hội và thử thách. NXB Chính trị quốc gia,
H.1998; Vụ chính sách thương mại (Bộ Thương mại): Diễn đàn hợp tác kinh tế
Châu Á - Thái Bình Dương, NXB Chính trị quốc gia, 1998; Ủy ban quốc gia về
hợp tác kinh tế quốc tế: Việt Nam và các tổ chức kinh tế quốc tế. NXB Chính trị
quốc gia, H.2000; Võ Thanh Thu (chủ biên): Quan hệ thương mại- đầu tư giữa Việt
Nam và các nước thành viên ASEAN, NXB Tài Chính, 1998; Phạm Đức Thành –
Trương Duy Hòa: Kinh tế các nước Đông Nam Á, thực trạng và triển vọng. NXB
khoa học xã hội, H. 2002...
Cùng với các tác giả trong nước, một số cuốn sách của các học giả nước ngoài viết
về Hồ Chí Minh với quan hệ quốc tế và ngoại giao như: Hoàng Tranh (1990): Hồ


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ ngoại giao (2006), Phạm Văn Đồng và Ngoại giao Việt Nam, Nxb Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.

2. Đảng cộng sản Việt Nam (1986), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
3. Đảng cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
4. Đảng cộng sản Việt Nam(1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
5. Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
6. Đảng cộng sản Việt Nam(2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
7. Đảng cộng sản Việt Nam(2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
8. Đảng Cộng sản Việt Nam (2004), Các nghị quyết Trung Ương của Đảng 2001 2004, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
9. Đại Học Dân Lập Đông Đô (2006), Giáo trình chính sách đối ngoại Việt Nam.
10.Võ Nguyên Giáp (2000), Tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách mạng Việt
Nam, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
11.Học Viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2004), Một số vấn đề về Quốc phòng,
An ninh và đối ngoại (giáo trình trung cấp lý luận chính trị), NXb Lý luận Chính
trị.
12.Học viện Quan hệ quốc tế (2004), Giáo trình chính sách đối ngoại Việt Nam.
13.Hội Đồng Biên soạn giáo trình quốc gia (2003),Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh,
Nxb CTQG.


14.Đỗ Đức Hinh (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh về đối ngoại – Một số nội dung cơ
bản, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
15. Vũ Dương Huân (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh về ngoại giao, NXB Thanh niên.
16.Đặng Xuân Kỳ (2004), Phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh, Nxb Lý luận
Chính trị.
17.Đinh Xuân Lý (2007), Tư tưởng HCM về đối ngoại và sự vận dụng của Đảng ta

trong thời kì đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
18. Phan Ngọc Liên(1994), Hồ Chí Minh – Những hoạt động quốc tế, NXB Quân đội
nhân dân.
19.Nguyễn Phúc Luân (2003), Ngoại giao Hồ Chí Minh - Lấy chí nhân thay cường
bạo, NXB Công an Nhân dân.
20.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
21.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
22.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
23.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
24.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
25.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
26.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
27.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
28.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
29.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
30.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
31.Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
32.Nguyễn Dy Niên (2009), Tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh, Nxb CTQG,
33.Nguyễn Dy Niên (2001), Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh thực hiện đường lối
đối ngoại của Đảng trong giai đoạn mới, Nxb CTQG Hà Nội


34. Sự nghiệp và tư tưởng quân sự của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1990), Nxb Quân Đội
Nhân dân.
35. Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác – Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh (2001); Hồ
Chí Minh Biên niên Tiểu sử, tập 5.
36.Viện Quan hệ quốc tế (1990), Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác ngoại giao, Nxb
Sự thật, Hà Nội.
37.Vụ chính sách thương mại (1998), Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á - Thái Bình
Dương, NXB Chính trị quốc gia.

38.Ngoại giao Việt Nam 1945 - 2000, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
39.Võ Văn Sung (2010), Suy ngẫm về trường phái ngoại giao Hồ Chí Minh, NXB
CTQG
40.Từ điển tiếng việt (2006), NXB Đà Nẵng.
41.Đặng văn Thái (2004), Hoạt động đối ngoại của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong
kháng chiến chống thực dân Pháp, Nxb CTQG.
42.Nguyễn Vũ Tùng (2007), Chính sách đối ngoại Việt Nam, tập 2, HVQHQT
43. Đặng Văn Thái (2004), Hoạt động đối ngoại của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong
kháng chiến chống Pháp. NXB.CTQG. Hà Nội;
44.Trần Minh Trưởng (2005) Hoạt động Ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ
1954 đến 1969, NXB Công An Nhân dân, Hà Nội
45.Trần Minh Trưởng (2008), Những quan điểm và nguyên tắc ứng xử ngoại giao
trong quan hệ quốc tế của Hồ Chí Minh và việc vận dụng của Đảng ta trong thời
kỳ hội nhập, Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng.
46.Nguyễn Minh Tú (1998), Kinh tế Việt Nam trước thế kỉ 21: Cơ hội và thử thách,
NXB Chính trị Quốc gia.
47.Võ Thanh Thu (chủ biên) (1998), Quan hệ thương mại- đầu tư giữa Việt Nam và
các nước thành viên ASEAN, NXB Tài Chính.


48.Phạm Đức Thành – Trương Duy Hòa (2002), Kinh tế các nước Đông Nam Á, thực
trạng và triển vọng, NXB khoa học xã hội.
49.Hoàng Tranh (1990), Hồ Chí Minh với Trung Quốc, NXB Sao mới, Bắc Kinh.
50.Ủy ban quốc gia về hợp tác kinh tế quốc tế (2000), Việt Nam và các tổ chức kinh tế
quốc tế, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
51.Phạm Xanh (2002), Hồ Chí Minh Dân tộc Và Thời đại, Nxb CTQG .
52.N. Khơrútsốp (1971), Hồi ký, NXB. Robert Lafont Paris.
53.Jean - Bapmisme du roselle (1994), Lịch sử ngoại giao từ 1919 đến nay. Học viện
Quan hệ quốc tế, Hà Nội.