Tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008 đến xuất khẩu hàng hóa của việt nam

Khóa luận tốt nghiệp
Tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới năm
2008 đến xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong khoa Kinh tế và
kinh doanh quốc tế - Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội đã tận tình dạy bảo,
truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm quý báu cho em trong suốt thời gian em học
tập tại trường.
Trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện khóa luận, em xin chân thành
cảm ơn thầy giáo TS. Nguyễn Quang Minh (Giảng viên Khoa Kinh tế quốc tế Đại học Ngoại thương Hà Nội) đã tận tình giúp đỡ, chỉ dẫn, động viên em trong
việc hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Em cũng xin cảm ơn thư viện trường Đại
học Ngoại thương và các nhân viên, các thầy cô đã tạo mọi điều kiện thuận lợi
về tài liệu để giúp em hoàn thành khóa luận.
Sau cùng, em xin chúc toàn thể các thầy cô trong trường Đại học ngoại
thương, các thầy cô ở khoa Kinh tế và kinh doanh quốc tế, thầy giáo TS. Nguyễn
Quang Minh một lời chúc sức khỏe, luôn thành công trong công việc và cuộc
sống.
Do kiến thức còn hạn chế nên chắc chắn khóa luận còn nhiều sai sót. Em rất
mong nhận được sự góp ý từ thầy cô và các bạn đọc.

1


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................... 5
DANH MỤC CÁC BẢNG ......................................................................... 6
DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ ....................................................... 6
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KHỦNG HOẢNG KINH TẾ VÀ

NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA KHỦNG HOẢNG KINH TẾ ................................ 4
1.1 Quan niệm, phân loại và tác động của khủng hoảng kinh tế .............. 4
1.1.1 Quan niệm về khủng hoảng kinh tế ............................................. 4
1.1.2 Phân loại khủng hoảng kinh tế .................................................... 6
1.1.3 Tác động của khủng hoảng kinh tế.............................................. 9
1.2 Nguyên nhân, diễn biến của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm
2008.............................................................................................................. 13
1.2.1 Diễn biến .................................................................................. 13
1.2.2 Nguyên nhân............................................................................. 15
1.3 Tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008 đối với nền
kinh tế thế giới .............................................................................................. 18
1.3.1 Thị trường chứng khoán suy giảm ............................................ 18
1.3.2 Suy giảm tăng trưởng kinh tế .................................................... 19
1.3.3 Thương mại quốc tế giảm sút.................................................... 20
1.3.4 Hoạt động FDI .......................................................................... 22
1.3.5 Lạm phát................................................................................... 23
1.3.6 Các tác động khác ..................................................................... 25
CHƯƠNG 2:

TÁC ĐỘNG CỦA KHỦNG HOẢNG KINH TẾ THẾ GIỚI

NĂM 2008 ĐẾN XUẤT KHẨU HÀNG HÓA CỦA VIỆT NAM.................... 26
2


2.1 Hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trước năm 2008 ....................... 26
2.1.1 Tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu............................................. 26
2.1.2 Cơ cấu hàng xuất khẩu.............................................................. 27
2.1.3 Thị trường xuất khẩu ................................................................ 30
2.1.4 Nhận xét chung ......................................................................... 30

2.2 Phân tích tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008 đến
xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. ............................................................... 31
2.2.1 Tác động đến tăng trưởng tổng kim ngạch xuất khẩu ................ 31
2.2.2 Tác động đến cơ cấu hàng xuất khẩu ........................................ 34
2.2.3 Tác động đến xuất khẩu sang một số thị trường chính .............. 38
2.3 Những nguyên nhân tác động tiêu cực đến xuất khẩu của Việt Nam
trong thời gian khủng hoảng ......................................................................... 48
2.3.1 Nguyên nhân khách quan .......................................................... 48
2.3.2 Nguyên nhân chủ quan ............................................................. 52
2.4 Những nguyên nhân giúp xuất khẩu của Việt Nam không bị suy giảm
nhiều và phục hồi nhanh sau khủng hoảng năm 2008 ................................... 53
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU HÀNG HÓA
CỦA VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM SẮP TỚI ...................................... 56
3.1 Những thuận lợi và khó khăn đối với hoạt động xuất khẩu của Việt
Nam .............................................................................................................. 56
3.1.1 Thuận lợi .................................................................................. 56
3.1.2 Khó khăn .................................................................................. 57
3.2 Dự báo cho xuất khẩu của Việt Nam đến năm 2015 ........................ 59
3.2.1 Dự báo chung về xu hướng thị trường xuất khẩu trên thế giới .. 59

3


3.2.2 Dự báo về kim ngạch và xu hướng xuất khẩu của Việt Nam giai
đoạn 2011 – 2015 ...................................................................................... 60
3.3 Giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu của Việt Nam .................................. 64
3.3.1 Giải pháp vĩ mô ........................................................................ 64
3.3.2 Giải pháp vi mô ........................................................................ 74
KẾT LUẬN .............................................................................................. 77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................... 1

PHỤ LỤC ................................................................................................... 3

4


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

APEC

Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương

ASEAN

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

BOE

Ngân hàng Trung ương Anh

CIF

Phương thức vận tải CIF( giá thành, bảo hiểm và cước)

CHLB

Cộng hòa liên bang

CN

Công nghiệp

ECB

Ngân hàng Trung ương châu Âu

EU

Liên minh châu Âu

FDI

Đầu tư trực tiếp nước ngoài

FED

Cục dự trữ Liên Bang Mỹ

FOB

Phương thức vận tải giao hàng lên tàu

FTA

Khu vực mậu dịch tự do

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

G20

Nhóm các nền kinh tế lớn

IMF

Quỹ tiền tệ quốc tế

ILO

Tổ chức lao động thế giới

OECD

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế

USD

Đô la Mỹ

UTZ

Chương trình chứng nhận cà phê toàn cầu

VND

Đồng Việt Nam

WTO

Tổ chức thương mại thế giới

XTTM

Xúc tiến thương mại

4C

Hiệp hội cộng đồng cà phê lợi ích chung

5


DANH MỤC CÁC BẢNG
Other Authorities

Bảng 1.1 Giá cả và thương mại thế giới........................................................... 21
Bảng 2.1 Giá trị xuất khẩu hàng hóa từ năm 2000 đến năm 2007 ..................... 26
Bảng 2.10 Xuất khẩu của Việt Nam sang ASEAN giai đoạn 2007 - 2010 ........ 47
Bảng 2.2 Cơ cấu các mặt hàng xuất khẩu từ năm 2005 – 2007 ( %) ................. 28
Bảng 2.3 Cơ cấu thị trường xuất khẩu giai đoạn 2005 – 2007(%)..................... 30
Bảng 2.4 Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam giai đoạn 2008 - 2010 32
Bảng 2.5 Cơ cấu các mặt hàng xuất khẩu từ năm 2008 – 2010 (%) .................. 35
Bảng 2.6 Tỷ trọng các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam ................... 37
Bảng 2.7 Thống kê kim ngạch, tốc độ tăng/giảm kim ngạch xuất khẩu, nhập
khẩu và cán cân thương mại hàng hóa giữa Việt Nam – Hoa Kỳ giai đoạn
2005 - 2009 .................................................................................................. 39
Bảng 2.8 Xuất khẩu của Việt Nam sang EU từ 2008 - 2010 ............................. 40
Bảng 2.9 Xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản từ năm 2005 đến 2010........ 42
Bảng 3.1 Dự báo kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản............... 62

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ
Cases

Hình 1.1 Diễn biến tỉ lệ lạm phát tại các quốc gia có thu nhập thấp, trung bình và
cao ................................................................................................................ 24
Hình 2.1: Thương mại với Trung Quốc giai đoạn 2007 -2010 .......................... 45
Hình 2.2: Chỉ số tiêu dùng của người dân Mỹ từ 7/2007 đến 7/2010 ................ 49
Hình 3.1: Dự báo tốc độ tăng kim ngạch nhập khẩu một số nước trên thế giới
giai đoạn 2010 – 2015 .................................................................................. 60
6


LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sự gia tăng mạnh mẽ của toàn cầu hóa kinh tế và tự do hóa thương mại đòi
hỏi các quốc gia phải có chiến lược hội nhập phù hợp vào nền kinh tế thế giới và
khu vực. Hội nhập vào nền kinh tế thế giới cho phép Việt Nam tận dụng được
thị trường thế giới to lớn, thu hút được vốn, nắm bắt được công nghệ kĩ thuật và
quản lý tiên tiến, từng bước tạo một đội ngũ công nhân có trình độ phù hợp với
nhu cầu phát triển công nghiệp hiện đại. Trong những năm gần đây, mức độ hội
nhập của nền kinh tế Việt Nam vào nền kinh tế thế giới ngày càng sâu sắc. Đặc
biệt, năm 2007, Việt Nam trở thành thành viên của Tổ chức thương mại thế giới
WTO, cùng với việc hội nhập đa phương, Việt Nam đã đàm phán và kí kết các
hiệp định thương mại tự do song phương với nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ
trong khu vực và trên thế giới.
Trong quá trình hội nhập vào nền kinh tế thế giới, xuất khẩu hàng hóa của
Việt Nam đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Theo
số liệu thống kê, tỷ lệ kim ngạch xuất khẩu trên GDP đã tăng liên tục từ mức
khoảng 30% vào đầu những năm 1990 lên đến 70% vào năm 2010.
Hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới cũng đồng nghĩa với việc nền

kinh tế Việt Nam sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào nền kinh tế thế giới. Khủng hoảng
kinh tế thế giới năm 2008 mà xuất phát điểm là khủng hoảng tài chính Mỹ đã có
những tác động không nhỏ đến nền kinh tế của Việt Nam, đặc biệt là đối với khu
vực xuất khẩu. Bên cạnh những thành tựu ấn tượng đã đạt được, thì xuất khẩu
hàng hóa của Việt Nam sau khủng hoảng cũng bộc lộ những yếu điểm có tính
chất chiến lược buộc chúng ta phải có những quyết sách đúng đắn để đặt nền
móng cho xuất khẩu bền vững giai đoạn 2011- 2015. Nhận thức được tác động
của khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008 đến xuất khẩu hàng hóa của Việt
Nam và những thách thức của xuất khẩu trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều
diễn biến phức tạp, em đã mạnh dạn chọn đề tài “Tác động của khủng hoảng

1


kinh tế thế giới năm 2008 đến xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam” làm khóa luận
tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Đề tài được nghiên cứu nhằm đưa ra những cái nhìn tổng quát, những phân
tích, nhận định đánh giá về những tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới
năm 2008 đến xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam, trên cơ sở đó đưa ra những
giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sau khủng hoảng.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu


Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động xuất khẩu hàng hóa

của Việt Nam.


Phạm vi nghiên cứu:

Phạm vi về nội dung: Những tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới năm
2008 đến xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam.
Phạm vi về thời gian: Nghiên cứu xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trước và
sau khủng hoảng năm 2008 và các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa cho
giai đoạn 2011 – 2015.
Phạm vi về không gian: Xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trên toàn thế giới.
Phạm vi của giải pháp đề xuất: Giải pháp vĩ mô và vi mô.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành khóa luận, đề tài đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu
như sau:


Phương pháp thống kê, so sánh và dự báo.



Phương pháp phân tích, tổng hợp và kết hợp giữa phân tích

và tổng hợp.
5. Kết cấu của đề tài
Kết cấu của đề tài gồm 3 chương:
Chương I: Tổng quan về khủng hoảng kinh tế và những tác động của khủng
hoảng kinh tế.
2


Chương II: Tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008 đến xuất
khẩu hàng hóa của Việt Nam.
Chương III: Giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong

những năm sắp tới.

3