Tăng cường hiệu quả công tác Thanh tra tại chỗ của Thanh tra ngân hàng nhà nước đối với các ngân hàng thương mại nhà nướ

i

MỞ ĐẦU
Thời gian qua, Thanh tra Ngân hàng đã và đang áp dụng hai phương thức
thanh tra là giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ. Trên thực tế, phương thức
giám sát từ xa mới chỉ thực hiện được việc tổng hợp số liệu và cung cấp tình
hình một cách chung nhất về hoạt động của các TCTD, hoạt động của Thanh
tra Ngân hàng chủ yếu dựa vào phương thức thanh tra tại chỗ. Mặc dù vậy,
chất lượng và hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ thời gian qua vẫn chưa thực
sự đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý đối với các TCTD trong điều
kiện hiện tại của nền kinh tế. Yêu cầu bức xúc đặt ra đối với Thanh tra Ngân
hàng là phải tìm ra giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả của công tác thanh tra
tại chỗ. Chỉ có như vậy, Thanh tra Ngân hàng mới thực hiện được tôn chỉ của
mình là đảm bảo an toàn hệ thống các TCTD, bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của người gửi tiền.
Xuất phát từ những yêu cầu và đòi hỏi thực tế nêu trên, là một cán bộ
công tác trong ngành Thanh tra Ngân hàng, tôi chọn đề tài "Tăng cường hiệu
quả công tác thanh tra tại chỗ của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đối với
các Ngân hàng thương mại Nhà nước" để hoàn thành luận văn của mình,
với hy vọng đóng góp một phần vào công cuộc đổi mới hoạt động của ngành
Ngân hàng nói chung và hoạt động Thanh tra Ngân hàng nói riêng.
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn gồm 3 chương.
Chương 1: Những vấn đề lý luận về hiệu quả công tác thanh tại chỗ
của Thanh tra Ngân hàng đối với các tổ chức tín dụng.
Chương 2: Thực trạng hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ của Thanh
tra Ngân hàng đối với các Ngân hàng thương mại Nhà nước.
Chương 3: Giải pháp tăng cường hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ
của Thanh tra Ngân hàng đối với các Ngân hàng thương mại Nhà nước.

ii

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CÔNG TÁC
THANH TRA TẠI CHỖ CỦA THANH TRA NGÂN HÀNG
TRUNG ƯƠNG ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG
1.1. Những vấn đề cơ bản về công tác thanh tra tại chỗ của Thanh tra
ngân hàng Trung ương
1.1.1. Khái niệm về thanh tra tại chỗ ngân hàng Trung ương
Thanh tra tại chỗ ngân hàng là phương thức thanh tra truyền thống được
tiến hành bằng cách tổ chức các đoàn thanh tra tại nơi làm việc của đối tượng
thanh tra và tại các tổ chức, cá nhân là khách hàng của TCTD thông qua việc
kiểm tra trực tiếp các hồ sơ, tài liệu, sổ sách của từng lĩnh vực cần thanh tra.
Từ đó, tiến hành kiểm tra đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh của các
TCTD ở tầm vi mô; kiểm tra, đánh giá việc thực hiện đúng các quy chế, quy
định của ngành; kiểm tra tính hợp lệ, hợp pháp, tính đầy đủ của các hồ sơ
khách hàng… trong một khoảng thời gian nhất định để đưa ra những kết luận,
kiến nghị trên cơ sở những chứng cứ cụ thể, nhằm đưa hoạt động của TCTD
đi theo các mục tiêu quản lý đã xác định.
1.1.2. Phân loại thanh tra tại chỗ ngân hàng
Căn cứ vào yêu cầu chỉ đạo công tác thanh tra gồm: Thanh tra định kỳ
hay thanh tra theo kế hoạch và Thanh tra đột xuất hay thanh tra theo vụ việc.
Căn cứ vào quy mô và phạm vi của cuộc thanh tra đối với các TCTD
gồm: Thanh tra pháp nhân TCTD; Thanh tra Trụ sở chính của TCTD và
Thanh tra chi nhánh, hoặc đơn vị phụ thuộc TCTD.
Căn cứ vào nội dung thanh tra gồm: Thanh tra toàn diện các hoạt động;
Thanh tra một số mặt hoạt động và thanh tra theo chuyên đề nghiệp vụ cụ thể.
Căn cứ vào hình thức tổ chức của đoàn gồm: Hoạt động thanh tra và hoạt
động kiểm tra.

iii

1.1.3. Sự cần thiết của công tác thanh tra tại chỗ ngân hàng Trung
ương đối với hoạt động của các tổ chức tín dụng
* Sự cần thiết của công tác thanh tra trong hoạt động quản lý: Thanh tra
là công cụ để bảo vệ quyền lợi của Nhà nước và giai cấp; là một trong ba yếu
tố, ba khâu của hoạt động quản lý nhà nước; Thanh tra góp phần tăng cường
pháp chế và kỷ cương xã hội.
* Sự cần thiết của công tác thanh tra tại chỗ ngân hàng Trung ương:
Thanh tra ngân hàng, đặc biệt công tác thanh tra tại chỗ là công cụ để NHTƯ
kiểm soát hoạt động các TCTD. Đặc thù về kinh doanh ngân hàng rất cần phải
có tổ chức thanh tra chuyên ngành về lĩnh vực này để quản lý vĩ mô hoạt động
các TCTD. Từ đó, qua thanh tra giúp cho các TCTD hoạt động theo đúng kỷ
cương pháp luật.
1.1.4. Vai trò của công tác thanh tra tại chỗ ngân hàng Trung ương
Qua công tác thanh tra, Thanh tra Ngân hàng thực hiện việc xử lý theo
phạm vi thẩm quyền được phép, hoặc kiến nghị với các cấp có thẩm quyền xử
lý các sai phạm về tiền tệ, tín dụng và ngân hàng của các TCTD. Qua đó giúp
các TCTD hạn chế được các rủi ro, đảm bảo được an toàn cho hệ thống, bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. Góp phần hoàn thiện các cơ
chế, quy chế về hoạt động kinh doanh ngân hàng của các TCTD, cũng như
các cơ chế quản lý của Nhà nước, của NHTƯ đối với các TCTD.
1.1.5. Các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra tại chỗ ngân hàng
Hoạt động thanh tra tại chỗ ngành ngân hàng phải đảm bảo theo ba
nguyên tắc cơ bản sau: Nguyên tắc chỉ tuân theo pháp luật, chịu trách nhiệm
cá nhân trước pháp luật; Nguyên tắc bảo đảm chính xác, khách quan, công
khai, dân chủ, kịp thời; Không một cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân nào được
can thiệp trái pháp luật vào hoạt động của Thanh tra Ngân hàng.

iv

1.1.6. Mục tiêu hoạt động của thanh tra tại chỗ ngân hàngTrung ương
Các mục tiêu hoạt động của thanh tra tại chỗ ngân hàng Trung ương bao
gồm: Đảm bảo tính an toàn hệ thống các TCTD, đảm bảo cho các TCTD hoạt
động đúng kỷ cương pháp luật của Nhà nước; Bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của người gửi tiền; Thực hiện chức năng quản lý nhà nước của NHTƯ
về tiền tệ và hoạt động ngân hàng góp phần thực hiện chính sách tiền tệ quốc
gia, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định tiền tệ.
1.1.7. Nội dung công tác thanh tra tại chỗ ngân hàng Trung ương
Công tác thanh tra tại chỗ của Thanh tra ngân hàng Trung ương gồm các
nội dung sau: Kiểm tra, đánh giá công tác điều hành lãnh đạo của TCTD
(Đánh giá hoạt động của Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát; Tổng giám đốc
(Giám đốc); Đánh giá về tổ chức và hoạt động của bộ phận kiểm tra, kiểm
toán nội bộ). Kiểm tra kế toán và phân tích tài sản; Kiểm tra vốn của tổ chức
tín dụng; Kiểm tra, đánh giá chất lượng tài sản “Có” (gồm các khoản cho vay;
hoạt động chứng khoán; ngân quỹ; đối chiếu các tài khoản Nostro, Vostro;
các khoản vốn, mua cổ phần và các tài sản “Có” khác); Kiểm tra các cam kết
ngoại bảng; hoạt độmg kinh doanh ngoại tệ và lĩnh vực tài chính kế toán.
1.1.8. Quy trình thanh tra tại chỗ của Thanh tra ngân hàng
Quy trình thanh tra tại chỗ ngân hàng gồm ba giai đoạn: Chuẩn bị thanh
tra; Tiến hành thanh tra và Kết thúc thanh tra. Bắt đầu từ việc chuẩn bị nội
dung thanh tra và lực lượng tham gia Đoàn thanh tra; Ban hành các văn bản,
thủ tục pháp lý cần thiết, thu thập các tài liệu có liên quan về tình hình của
đơn vị sắp thanh tra và các tài liệu về nghiệp vụ; Tổ chức tập huấn nghiệp vụ;
Lập kế hoạch thanh tra… Sau đó họp triển khai với đối tượng thanh tra để
công bố Quyết định thanh tra, thống nhất chương trình kế hoạch triển khai
cuộc thanh tra với đối tượng thanh tra; Nhận và tiến hành kiểm tra trực tiếp
các hồ sơ, tài liệu có liên quan; Chất vấn đối tượng có liên quan để làm rõ

v

các nội dung thanh tra, đồng thời kiểm tra xác minh bên ngoài để củng cố
và có thêm căn cứ đánh giá kết luận các nội dung đã thanh tra. Cuối cùng,
căn cứ các báo cáo của Đoàn viên, Trưởng Đoàn thanh tra tổng hợp toàn bộ
kết quả thanh tra và dự thảo kết luận thanh tra và thực hiện các công việc kết
thúc Đoàn thanh tra.
1.1.9. Công tác xử lý sau thanh tra
Công tác xử lý sau thanh tra do Cơ quan Thanh tra, giám sát thực hiện
gồm các nội dung sau: Đôn đốc, theo dõi tình hình tiếp thu và thực hiện theo
các kiến nghị thanh tra của TCTD được thanh tra, hoặc chi nhánh của TCTD
được thanh tra. Qua đó thực hiện các biện pháp quản lý trong phạm vi thẩm
quyền của mình để chấn chỉnh, xử lý, buộc đối tượng thanh tra và các đối
tượng có liên quan phải thực hiện nghiêm túc các kiến nghị của Thanh tra.
Báo cáo và tham mưu cho cấp có thẩm quyền thực hiện các biện pháp chấn
chỉnh hoạt động của đối tượng thanh tra. Cuối cùng là báo cáo và đề xuất với
các cấp có thẩm quyền thực hiện việc chỉnh sửa, bổ sung hoặc ban hành mới
các cơ chế, quy chế còn thiếu, hoặc không phù hợp được phát hiện ra trong
quá trình thanh tra nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý của Nhà nước, của
NHTƯ, của các ngành các cấp liên quan và của bản thân từng TCTD.
1.2. Hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ ngân hàng Trung ương
1.2.1. Quan niệm hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ
Các hoạt động của các TCTD đều phải chịu sự kiểm tra, kiểm soát của
Thanh tra Ngân hàng. Công tác thanh tra tại chỗ đối với các TCTD nhằm mục
đích chủ yếu là giúp đỡ các tổ chức này hoạt động đúng pháp luật, phát hiện
các hành vi vi phạm của TCTD để yêu cầu các TCTD sửa chữa, bổ sung,
hoàn thiện trên cơ sở đó để chỉnh sửa, bổ sung và hoàn thiện cơ chế quản lý.
Do đó, công tác thanh tra tại chỗ chỉ đạt hiệu quả khi trong quá trình tiến hành

thanh tra tại các TCTD, Thanh tra Ngân hàng kịp thời ngăn chặn, phát hiện và


vi

xử lý các hành vi vi phạm pháp luật; phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản
lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền
các biện pháp khắc phục; góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
1.2.2. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ
Hiệu quả của cuộc thanh tra không tính bằng giá trị hiện vật thu được sau
một cuộc thanh tra mà là những biện pháp chấn chỉnh, sửa chữa và ngăn ngừa
các sai phạm trong quản lý của đơn vị, là sự tác động tích cực đến quản lý vĩ
mô, bổ sung, sửa đổi hoặc ban hành cơ chế quản lý có giá trị ứng dụng, góp
phần nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội của quản lý vĩ mô. Để công tác thanh
tra tại chỗ đạt được hiệu quả cao nhất thì phải nâng cao được hiệu lực của
cuộc thanh tra. Hiệu lực cuộc thanh tra trước hết là những kết luận, kiến nghị,
quyết định xử lý và các giải pháp sửa chữa do thanh tra đề ra được đối tượng
thanh tra nghiêm chỉnh chấp hành. Mặt khác, hiệu lực cuộc thanh tra còn thể
hiện ở chỗ các cơ quan chức năng chấp thuận để tiến hành xử lý theo thẩm
quyền một cách triệt để, nghiêm túc. Từ đó, các cơ quan quản lý các cấp có
thể rút ra từ kết luận cuộc thanh tra để có biện pháp điều chỉnh, bổ sung, sửa
đổi quản lý vĩ mô. Do vậy, để đánh giá chính xác hiệu quả công tác thanh tra
tại chỗ cần căn cứ vào các chỉ tiêu sau:
Thứ nhất, Kết luận rõ được ưu điểm, khuyết điểm, sai phạm, với chứng cứ
chính xác, đảm bảo tính hợp lý, hợp pháp.
Thứ hai, Quy rõ nguyên nhân, trách nhiệm của cá nhân, tập thể cùng các
vi phạm có căn cứ rõ ràng.
Thứ ba, Quyết định xử lý hoặc kiến nghị xử lý và các giải pháp sửa chữa
sai phạm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước.

vii

1.2.3. Nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ
- Nhóm các nhân tố chủ quan gồm: Năng lực, trình độ nghiệp vụ ngân
hàng, nghiệp vụ thanh tra và ý thức đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ
Thanh tra Ngân hàng, đặc biệt là của các cán bộ làm Trưởng các Đoàn thanh
tra; Lực lượng cán bộ tình hình biên chế cán bộ cho từng Đoàn thanh tra;
Cách thức tổ chức, phương pháp tiến hành thanh tra; Nội dung thanh tra, khối
lượng công việc của Đoàn thanh tra có cân xứng với thời gian tiến hành và
lực lượng tham gia Đoàn thanh tra hay không; Chất lượng công tác xử lý sau
thanh tra của Thanh tra Ngân hàng.
- Nhóm các nhân tố khách quan gồm: Ý thức tuân thủ của các TCTD về
việc thực hiện các kết luận kiến nghị của thanh tra; Quy định của luật pháp về
việc yêu cầu các đối tượng thanh tra thực hiện theo các kiến nghị của các
Đoàn thanh tra, kiểm tra như thế nào, có chế tài bắt buộc hay không; Quy
trình thanh tra tại chỗ, Sổ tay thanh tra tại chỗ để hướng dẫn các Đoàn thanh
tra thống nhất thực hiện.


viii

CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ CÔNG TÁC THANH TRA TẠI CHỖ CỦA
THANH TRA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM ĐỐI VỚI CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI NHÀ NƯỚC
2.1. Khái quát về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam
* Tổ chức của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Cơ cấu tổ chức
của hệ thống Thanh tra NHNN: Theo quy định tại các văn bản nêu trên, cơ

cấu tổ chức của hệ thống Thanh tra Ngân hàng Nhà nước gồm: Cơ quan
Thanh tra, giám sát ngân hàng và Thanh tra chi nhánh NHNN.
* Hoạt động của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Quyết định
số 83/2009/QĐ-TTg, ngày 27/5/2009 của Chính phủ quy định rõ về hoạt động
của Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, trong đó nêu cụ thể về đối tượng
và nội dung công tác thanh tra ngân hàng.
2.2. Khái quát tình hình của các Ngân hàng thương mại Nhà nước
trong thời gian qua
Đến năm 2009 hệ thống các NHTM Nhà nước của Việt Nam do NHNN
giám sát, quản lý gồm có 06 NHTM: Ngân hàng thương mại cổ phần Công
thương Việt Nam; Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam;
Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam; Ngân hàng thương mại cổ phần
Ngoại thương Việt Nam; Ngân hàng Phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu
Long; Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam.
Nhìn chung, hệ thống các NHTM Nhà nước tuy ít về số lượng nhưng quy
mô và doanh số hoạt động lớn, phạm vi hoạt động rộng, kinh doanh mang
tính đa năng, tổng hợp, vì vậy mà công tác thanh tra của Thanh tra Ngân hàng
đối với các NHTM Nhà nước có những khó khăn, phức tạp hơn nhiều so với
việc thanh tra các NHTM khác, đặc biệt là việc thực hiện thanh tra theo pháp
nhân các NHTM Nhà nước.


ix

2.3. Thực trạng hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ của Thanh tra
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
2.3.1. Tình hình chung
Hoạt động thanh tra tại chỗ được tiến hành định kỳ, dựa theo nội dung kế
hoạch thanh tra đã được lập, hoạt động thanh tra tại chỗ sẽ được tiến hành tại
một đơn vị cụ thể. Nhìn chung các cuộc thanh tra được tiến hành theo đúng trình

tự, thủ tục quy định. Chất lượng các cuộc thanh tra ngày càng được cải thiện;
phát hiện được nhiều sai phạm của TCTD; các kết luận thanh tra dần được nâng
cao về chất lượng, ban hành có cơ sở, căn cứ pháp lý; xác định được trách nhiệm
cá nhân, tập thể đối với các sai phạm của TCTD; từ đó đưa ra những kiến nghị
cụ thể, xác đáng. Sau mỗi cuộc thanh tra, đã đánh giá những mặt tích cực trong
quá trình thực hiện cơ chế của TCTD. Đồng thời phát hiện không ít những thiếu
sót, tồn tại trong việc thực hiện quy chế và những bất hợp lý trong quy chế hay
việc TCTD có thể chậm trễ ban hành các văn bản hướng dẫn các quy trình,
nghiệp vụ. Trên cơ sở đó giúp TCTD điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện.
2.3.2. Kết quả thanh tra tại chỗ của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam
Đánh giá kết quả thanh tra tại chỗ của Thanh tra NHNN trong các nội
dung sau: xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra tại chỗ hàng năm; xác
định nội dung thanh tra tại chỗ; các sai phạm được phát hiện qua thanh tra tại
chỗ; tình hình hoạt động của các Đoàn thanh tra; công tác xử lý sau thanh tra.
Qua tổng hợp tình hình kết quả thanh tra giám sát trong ba năm (từ năm
2006 – 2008) cho thấy số lượng các cuộc thanh tra do Thanh tra Ngân hàng
tiến hành tăng lên đáng kể. Qua thanh tra, kiểm tra, Thanh tra Ngân hàng đã
phát hiện và kịp thời kiến nghị các NHTM Nhà nước kịp thời chấn chỉnh.
Sang năm 2009 Thanh tra NHNN đã xây dựng được chương trình kế hoạch
thanh tra mang tính tổng thể của khối thống nhất các NHTM Nhà nước để chỉ
đạo toàn hệ thống Thanh tra Ngân hàng thực hiện. Theo kế hoạch này, trong


x

năm 2009, toàn hệ thống Thanh tra Ngân hàng tập trung vào thanh tra trên cơ
sở rủi ro theo pháp nhân đối với hai NHTM Nhà nước là NHTM cổ phần
Ngoại thương Việt Nam và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
Việt Nam.

Trong những năm gần đây việc xác định các nội dung thanh tra của Thanh
tra NHNN đã đảm bảo bao quát và kiểm soát được toàn bộ các mặt hoạt động
của NHTM Nhà nước. Tuy nhiên, việc xác định nội dung thanh tra trong từng
cuộc thanh tra còn quá rộng, chưa phù hợp với thời gian được phép tiến hành
một cuộc thanh tra.
Qua các cuộc thanh tra tại chỗ từ năm 2006 -2008, Thanh tra Ngân hàng
đã phát hiện ra nhiều sai phạm, tồn tại của các NHTM Nhà nước để từ đó yêu
cầu các NHTM khắc phục, sửa đổi và đưa ra các biện pháp xử lý, thu hồi, xử
phạt vi phạm hành chính đối với các NHTM, đồng thời kiến nghị với các cơ
quan có thẩm quyền ban hành, bổ sung, sửa đổi các văn bản liên quan đến
hoạt động ngân hàng cho phù hợp với thực tế.
Nhìn chung trong thời gian từ 2006 đến 2008, hoạt động Thanh tra Ngân
hàng đã có nhiều chuyển biến và đổi mới trong cách thức làm việc và chất
lượng công tác. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai kế hoạch công tác vẫn
còn những tồn tại khiến công tác thanh tra tại chỗ ngành ngân hàng chưa thực
sự phát huy được vai trò quản lý vĩ mô đối với các NHTM Nhà nước. Thời
gian qua, toàn hệ thống Thanh tra Ngân hàng đã đầu tư khá nhiều thời gian,
lực lượng vào việc thanh tra đối với các NHTM Nhà nước, nhưng hiệu quả
công tác thanh tra tại chỗ của Thanh tra Ngân hàng vẫn chưa cao, chưa đáp
ứng được yêu cầu của công tác quản lý. Vì vậy cần tìm ra được các nguyên
nhân gây ảnh hưởng để có được các giải pháp khắc phục kịp thời nhằm nâng
cao hiệu quả của công tác thanh tra tại chỗ đối với các NHTM Nhà nước.


xi

2.4. Đánh giá hiệu quả hoạt động thanh tra tại chỗ của Thanh tra
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
2.4.1. Kết quả đạt được
Đến nay, Thanh tra Ngân hàng đã xây dựng chương trình, kế hoạch công

tác thanh tra hàng năm; Xây dựng đề cương hướng dẫn công tác thanh tra;
Hoàn thiện hoạt động của các Đoàn thanh tra, nâng cao trách nhiệm của Đoàn
thanh tra; Công tác xử lý sau thanh tra đã được chú trọng.
2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân hạn chế
Hiện nay, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vẫn chưa hoàn thiện
quy trình thanh tra tại chỗ và sổ tay thanh tra tại chỗ riêng cho ngành ngân
hàng; Các NHTM Nhà nước chưa thực hiện nghiêm túc các kiến nghị của
Thanh tra Ngân hàng; Thời hạn thanh tra quy định cho một cuộc thanh tra
chưa phù hợp; Chưa coi trọng đúng mức công tác xử lý sau thanh tra; Nội
dung thanh tra chưa cân xứng với thời gian và lực lượng tham gia Đoàn thanh
tra; Chưa có được sự phối kết hợp một cách chặt chẽ và thường xuyên giữa
các bộ phận, các cấp trong nội bộ tổ chức Thanh tra Ngân hàng, cũng như với
các tổ chức, cơ quan có liên quan ở bên ngoài; Lực lượng thanh tra còn mỏng
so với quy mô hoạt động của các NHTM Nhà nước; Năng lực, trình độ của
cán bộ Thanh tra Ngân hàng còn hạn chế, còn thiếu đội ngũ cán bộ thanh tra
viên giỏi về nghiệp vụ; Thiếu đội ngũ cán bộ thanh tra viên làm trưởng Đoàn
thanh tra; Đa số các Kết luận thanh tra chưa kết được rõ ràng, chính xác, cụ
thể hành vi vi phạm theo điều khoản nào, nguyên nhân, tính chất, mức độ của
vi phạm... do đó chưa đáp ứng được mục đích, yêu cầu của cuộc thanh tra.


xii

CHƯƠNG 3
GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ CÔNG TÁC THANH TRA
TẠI CHỖ CỦA THANH TRA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
ĐỐI VỚI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI NHÀ NƯỚC
3.1. Định hướng tăng cường hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ của
Thanh tra Ngân hàng Nhà nước trong thời gian tới
Trong thời gian tới, dựa trên cơ sở bộ máy Thanh tra NHNN hiện có và

tham khảo mô hình thanh tra, giám sát; tiếp thu kinh nghiệm của các nước
tiên tiến để xây dựng một quy trình thanh tra tại chỗ hiệu quả nhằm nâng cao
chất lượng công tác thanh tra tại chỗ. Ưu tiên đổi mới mô hình, tổ chức hoạt
động của Thanh tra Ngân hàng hiện nay theo hướng nâng cao tính độc lập,
thống nhất. Hoàn thiện khuôn khổ các quy định pháp luật về hoạt động Thanh
tra, giám sát ngân hàng đảm bảo để cơ chế giám sát an toàn hoạt động ngân
hàng có đủ quyền lực cần thiết trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giám sát an
toàn hệ thống ngân hàng và việc chấp hành đúng các quy định của pháp luật
trong hoạt động của các TCTD. Đồng thời, tiếp tục thực hiện nội dung chỉ đạo
của Thống đốc NHNN về việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra tại chỗ
trong ngành ngân hàng.
3.2. Giải pháp tăng cường hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ của
Thanh tra Ngân hàng Nhà nước
- Xây dựng quy trình thanh tra tại chỗ và sổ tay thanh tra tại chỗ: Quy
trình thanh tra của Thanh tra Ngân hàng phải đảm bảo tuân thủ theo những
quy định của Chính phủ về công tác thanh tra, kiểm tra đối với các doanh
nghiệp tại Nghị định số 61/1998/NĐ-CP và các quy định của Thanh tra Nhà
nước về quy chế hoạt động của Đoàn thanh tra ban hành theo quyết định
2151/2006/QĐ-TTCP ngày 10/11/2006. Đồng thời, quy trình thanh tra của
Thanh tra Ngân hàng phải dựa trên cơ sở đúc rút từ kinh nghiệm thực tế về


xiii

công tác thanh tra tại chỗ trong thời gian qua. Đồng thời có sự tham khảo, học
tập kinh nghiệm về quy trình thanh tra của Thanh tra Ngân hàng các nước tiên
tiến trên thế giới và phù hợp với thực tiễn hoạt động của các TCTD Việt Nam.
- Chuyển đổi sang phương pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro: Kết quả cuộc
thanh tra trên cơ sở rủi ro sẽ cho bức tranh đầy đủ, chính xác về tình hình
TCTD, hoàn chỉnh việc xếp hạng ngân hàng đối với TCTD, giúp cho Cơ quan

Thanh tra, giám sát áp dụng chính xác, đúng đắn những biện pháp xử lý phù
hợp với mức độ an toàn trong hoạt động của TCTD.
- Đổi mới công tác chỉ đạo, điều hành hoạt động thanh tra tại chỗ đối với
các Ngân hàng thương mại Nhà nước: Thanh tra Ngân hàng cần tổng kết,
đánh giá để rút ra các bài học kinh nghiệm về công tác chỉ đạo, điều hành, về
nội dung và phương pháp thanh tra tại chỗ đối với các NHTM Nhà nước, trên
cơ sở đó thực hiện đổi mới trong hoạt động về các nội dung này.
- Xây dựng nội dung và phương pháp thanh tra tại chỗ phù hợp với các
Ngân hàng thương mại Nhà nước: để cuộc thanh tra đảm bảo hiệu quả thì
trong từng cuộc thanh tra, cần xác định nội dung thanh tra phù hợp, cân xứng
với thời gian và lực lượng tham gia Đoàn thanh tra. Đồng thời, tăng cường
thực hiện thanh tra pháp nhân đối với các Ngân hàng thương mại Nhà nước
để qua đó, Thanh tra Ngân hàng ngân hàng có thể đánh giá được một cách
toàn diện và sâu sắc tình hình hoạt động của các NHTM Nhà nước, rút ra
những kết luận, đề xuất những kiến nghị mang tính tổng thể, sát thực, giúp
cho các NHTM Nhà nước thấy rõ được thực trạng hoạt động, có những biện
pháp chấn chỉnh, xử lý nhằm hạn chế rủi ro, hoạt động kinh doanh đúng luật,
giữ được an toàn hệ thống.
- Kiện toàn và tăng cường đội ngũ cán bộ Thanh tra Ngân hàng: Phải đảm
bảo cho đội ngũ cán bộ Thanh tra Ngân hàng có đủ kiến thức về nghiệp vụ
ngân hàng, kiến thức về nghiệp vụ thanh tra và kiến thức tổng hợp về kinh tế


xiv

thị trường để đáp ứng được yêu cầu công tác Thanh tra Ngân hàng. Đồng thời
quan tâm và đảm bảo quyền lợi đối với các cán bộ làm công tác thanh tra.
- Phát triển hệ thống công nghệ thông tin và xây dựng chế độ thông tin,
báo cáo đầy đủ, chính xác, kịp thời để phục vụ công tác thanh tra, giám sát
hoạt động ngân hàng.

- Áp dụng biện pháp buộc đối tượng thanh tra chấp hành nghiêm túc các
kiến nghị của Thanh tra. Việc không thực hiện nghiêm túc các kiến nghị được
xem như một vi phạm và phải được xử lý.
- Hoàn thiện và nâng cao chất lượng công tác giám sát từ xa và cảnh báo
sớm: Giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ là hai phương thức hoạt động chủ yếu
trong công nghệ thanh tra ngân hàng hiện đại. Hai phương thức trên có mối
quan hệ gắn bó hữu cơ với nhau, thực hiện tốt công tác giám sát từ xa có tác
dụng nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác thanh tra tại chỗ và ngược lại.
- Đảm bảo yêu cầu quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh của các
NHTM Nhà nước và đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh cho các
NHTM Nhà nước hoạt động.
- Thực hiện tốt việc phối kết hợp giữa Thanh tra Ngân hàng, Kiểm tra,
kiểm toán nội bộ tổ chức tín dụng, Kiểm toán độc lập và các cơ quan luật
pháp có liên quan. vì qua đó tạo ra được kênh thông tin quan trọng, giúp cho
từng cơ quan, bộ phận nêu trên nắm bắt được nhanh nhạy, kịp thời tình hình
của các TCTD. Mặt khác việc phối kết hợp trong hoạt động giúp cho chất
lượng hoạt động của từng cơ quan, bộ phận nâng cao được hiệu quả công tác
theo đúng chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan.
3.3. Một số kiến nghị
3.3.1. Kiến nghị đối với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước
Thứ nhất, Chỉ đạo các Vụ, Cục chức năng thuộc NHTƯ tham mưu cho
cấp có thẩm quyền sớm ban hành đồng bộ các văn bản quy phạm pháp luật.


xv

Thứ hai, Quan tâm và xây dựng chính sách đãi ngộ hợp lý đối với những
người làm công tác thanh tra.
Thứ ba, Tăng cường công tác đào tạo nhằm nâng cao trình độ, nghiệp vụ
cán bộ thanh tra ngân hàng.

Thứ tư, Tuyển chọn thêm những cán bộ giỏi tăng cường cho Thanh tra
Ngân hàng.
3.3.2. Kiến nghị đối với Thanh tra Nhà nước
Để có cơ sở pháp lý yêu cầu các đối tượng thanh tra thực hiện nghiêm túc
các kiến nghị xử lý của các Đoàn thanh tra, đề nghị Tổng Thanh tra Nhà nước
xem xét và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quy định buộc các đơn vị
được thanh tra phải chấp hành nghiêm các kiến nghị của các Đoàn thanh tra.
Việc không thực hiện nghiêm túc các kiến nghị được xem như một vi phạm
và phải xử lý. Đối với lĩnh vực ngân hàng, trước mắt cần đưa nội dung này
vào quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động
ngân hàng khi sửa đổi bổ sung Nghị định số 202/2004/NĐ-CP.
3.3.3. Kiến nghị đối với Quốc hội và Chính phủ
Thứ nhất, Hoàn thiện khung pháp lý về thanh tra, giám sát ngân hàng và
những nội dung đổi mới Thanh tra Ngân hàng.
Thứ hai, Chính phủ cần xem xét và điều chỉnh lại quy định về thời hạn
tiến hành một cuộc thanh tra, quy định tại Nghị định số 61/1998/ NĐ-CP cho
phù hợp với thực tế.
Thứ ba, Sửa đổi quy định trong các Luật Thanh tra và Nghị định số
91/1999/NĐ-CP về việc người ra quyết định thanh tra tại TCTD là người
ký Kết luận thanh tra đối với TCTD đó và chịu trách nhiệm về nội dung
của Kết luận.