Quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở Trường trung học cơ sở và Trung học phổ thông Tả Sìn Thàng, huyện Tủa Chùa - tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN HỒNG SƠN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẢ SÌN THÀNG,
HUYỆN TỦA CHÙA - TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015
1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN HỒNG SƠN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẢ SÌN THÀNG,
HUYỆN TỦA CHÙA - TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đặng Văn Cúc

HÀ NỘI – 2015
2


LỜI CẢM ƠN
Với lòng biết ơn sâu sắc, tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo
trường Đại học giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy và
giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian học tập tại trường cũng như trong quá trình
nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, chuyên viên Sở giáo dục và Đào
tạo Điện Biên cùng toàn thể cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh trường THCS
và THPT Tả Sìn Thàng đã tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp thông tin, tham gia
trả lời phiếu khảo sát, giúp đỡ, động viên tác giả nghiên cứu để hoàn thành
luận văn.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ sâu sắc đến TS. Đặng Văn Cúc đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ, động viên để tác giả có thể hoàn thành luận văn này.
Dù đã có nhiều cố gắng song luận văn không thể tránh khỏi những hạn
chế, thiếu sót. Kính mong nhận được những ý kiến đóng góp của thầy, cô giáo
và bạn bè.
Trân trọng cảm ơn !
Điện Biên ngày…tháng …năm 2015
Tác giả

Nguyễn Hồng Sơn

i


DANH MỤC VIẾT TẮT

CBQL:

Cán bộ quản lý

BGH:

Ban giám hiệu

CBGV:

Cán bộ giáo viên

HCMHS:

Hội cha mẹ học sinh

CMHS:

Cha mẹ học sinh

GD&ĐT:

Giáo dục và Đào tạo

BGD-ĐT:

Bộ giáo dục- Đào tạo

GV:

Giáo viên

GVCN:

Giáo viên chủ nhiệm

HS:

Học sinh

CSVC:

Cơ sở vật chất

GVBM:

Giáo viên bộ môn

CNH-HĐH:

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNXH:

Chủ nghĩa xã hội

KHH:

Kế hoạch hóa

KT-XH:

Kinh tế xã hội

PPDH:

Phương pháp dạy học

THCS:

Trung học cơ sở

THPT:

Trung học phổ thông

QLDH:

Quản lý dạy học

QLGD:

Quản lý giáo dục

QLNT:

Quản lý nhà trường

QTDH:

Quá trình dạy học

QTGD:

Quá trình giáo dục

XHCN:

Xã hội chủ nghĩa

BCHTƯ:

Ban chấp hành trung ương

ii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn……… ............................................................................ …………...i
Danh mục viết tắt…........................................................... …………………….ii
Mục lục……………… ................................................... ……………………. .iii
Danh mục các bảng… ................................................... ……………………....vi
Danh mục các sơ đồ, biểu đồ…..................................................................... ...vii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........................................................ 6
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ...................................................................... 6
1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................. 7
1.2.1. Hoạt động dạy học ..................................................................................... 7
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS và THPT ............................ 10

1.2.3. Nội dung quản lý ở trường THCS và THPT… ....................................... 18
1.2.4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học trong nhà
trường THCS và THPT ..................................................................................... 28
1.2.5. Đặc điểm và hoạt động học của HS THCS, HS THPT ........................... 29
1.2.6. Quản lý dạy học để nâng cao chất lượng dạy học ................................... 34
Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 40
Chƣơng II: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG
THCS VÀ THPT TẢ SÌN THÀNG HUYỆN TỦA CHÙA, TỈNH ĐIỆN
BIÊN.................................................................................................................. 41
2.1. Vị trí địa lý và Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Tủa Chùa tỉnh Điện Biên41
2.1.1. Lĩnh vực phát triển kinh tế, xã hội .......................................................... 42
2.1.2. Lĩnh vực văn hóa xã hội .......................................................................... 42
2.1.3. Tình hình phát triển giáo dục của huyện ............................................. …44
2.2. Quá trình hình thành và phát triển của trường THCS và THPT Tả Sìn
Thàng, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên ........................................................... 45
2.2.1. Vài nét về lịch sử ra đời và thành tích .................................................... 45
2.2.2. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ GV, tình hình giảng dạy ................... 47
iii


2.3.Thực trạng dạy học của nhà trường... .......................................................... 48
2.3.1. Thực trạng hoạt động dạy ....................................................................... 48
2.3.2 Thực trạng hoạt động học của học sinh .................................................... 54
2.3.3. Đánh giá tổng quát................................................................................... 58
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy ............................................................. 59
2.4.1.Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên... ................................. .59
2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh ...................................... 66
2.4.3. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất (CSVC) phục vụ hoạt động dạy học . 70
2.4.4. Quản lí mối liên hệ giữa gia đình, nhà trường và xã hội ..................... …72
2.5. Phân tích những ưu khuyết điểm……………………................................ 73

2.5.1. Những ưu điểm…………………………………………….................... 73
2.5.2. Những khuyết điểm …………...............……………… ........................ .73
2.5.3.Đánh giá chung………………… .......... ……….……………………….74
Tiểu kết chương II..................................... . ......................................................76
Chƣơng III: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƢỜNG THCS VÀ THPT TẢ SÌN THÀNG, HUYỆN TỦA CHÙA,
TỈNH ĐIỆN BIÊN…… .......................................................................... …….77
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý…… .....………………………77
3.1.1. Tính hệ thống…………………….......... ………………………………77
3.1.2. Tính hiệu quả……………………… . ………………………………….78
3.1.3. Tính thực tiễn ………………… .. …………………………………. …78
3.1.4. Tính bền vững…………………… ...... ………………………………..78
3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS và THPT Tả
Sìn Thàng……………………… .............. …………………………………...78
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho mọi lực lượng trong nhà trường về tầm quan
trọng của HĐDH…………………………… ........... ………………………...79
3.2.2. Hoàn thiện nội dung dạy học bám sát theo chỉ đạo của Bộ và Sở .......... 82
3.2.3. Tổ chức cho giáo viên và học sinh đổi mới phương pháp giảng dạy và
học tập…………………………………… . ………………………………….85
3.2.4.Cải tiến công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học trong nhà trường91
iv


3.2.5. Tăng cường cơ sở vật chất, xây dựng phòng học bộ môn, khai thác và sử
dụng hiệu quả cơ sở vật chất, phục vụ dạy học có chất lượng…… .................. 92
3.2.6. Xây dựng môi trường thân thiện dân chủ trong nhà trường. Quan tâm
phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội………… .............……………..93
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp…………………………………… ........ 96
3.4. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ……… .... …96
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm……………………………… .......…………….96

3.4.2. Lựa chọn đối tượng và các bước khảo nghiệm… .....…………………..97
Tiểu kết chương 3……………… ........... …………………………………… .99
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................... 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 104
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 106

v


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Bảng tổng số lượng và chất lượng CBGV nhà trường.. ... ...................49
Bảng 2.2. Kết quả xếp loại sáng kiến kinh nghiệm ( SKKN).. ... .........................51
Bảng 2.3 . Kết quả khảo sát thực trạng về hoạt động của học sinh...... ................52
Bảng 2.4. Kết quả thi đỗ TNTHCS và DTNT; TNTHPT và ĐH, CĐ.. ...............53
Bảng 2.5. Bảng thống kê về số lượng học sinh THCS và THPT. .... ....................55
Bảng 2.6. Bảng thống kê về chất lượng học sinh.. .... ...........................................57
Bảng 2.7. Kết quả thực hiện chương trình.. .... .....................................................60
Bảng 2.8. Kết quả thực hiện việc lập kế hoạch của GV, công tác của GV. ..........61
Bảng 2.9. Thực trạng việc thực hiện chương trình dạy học của GV...... ..............62
Bảng 2.10. Mức độ hài lòng khi được phân công giảng dạy.... .... .......................64
Bảng 2.11. Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng PPDH và Phương tiện DH. ......65

vi


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý……… …….………………14
Sơ đồ 1.2. Mối liên hệ giữa các nội dung trong quản lý hoạt động dạy học ..... … 27
Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp có quan hệ biện chứng với nhau. ..... .96
Sơ đồ 3.2. Mối quan hệ giữa các biện pháp có thể xem như cốt lõi .... ………..…96

Biểu đồ 2.1. Thực trạng mức độ thực hiện và mức độ hiệu quả xếp loại của GV
tham gia Hội giảng ........................................................................................... 53
Biểu đồ 2.2. Thực trạng việc thực hiện xếp loại sáng kiến kinh nghiệm (
SKKN) ............................................................................................................... 54
Biểu đồ 2.3 . Kết quả khảo sát thực trạng về hoạt động của học sinh .............. 55
Biểu đồ 2.4. Kết quả thi đỗ TNTHCS và DTNT ; TNTHPT và Đại học, Cao
đẳng ................................................................................................................... 56
Biểu đồ 2.5.Thực trạng xếp loại học lực .......................................................... 58

vii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới trên nhiều lĩnh vực.
Điều đó mang lại cho chúng ta nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều khó khăn thách
thức.
Để tận dụng tốt những thời cơ, đẩy lùi những khó khăn thách thức ấy
chúng ta phải chuẩn bị chu đáo nguồn lực của đất nước. Một trong những
nguồn lực ấy là nguồn lực con người. Nguồn lực con người được tạo ra từ giáo
dục và đào tạo. Vì vậy chúng ta phải tạo ra được sự chuyển hóa cơ bản, toàn
diện trong sự phát triển giáo dục.
Kết luận hội nghị TW2-khóa VIII khẳng định:“Muốn tiến hành công
nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng lợi phải phát triển mạnh mẽ GD & ĐT, phát
huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh chóng và bền
vững”.
Văn kiện đại biểu toàn quốc lần thứ XI xác định: “Đổi mới căn bản và
toàn diện giáo dục và đào tạo, GD & ĐT có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát
triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng, phát triển đất
nước, xây dựng văn hóa con người việt nam. Phát triển GD & ĐT cùng với

khoa học là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát
triển”.
Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 với mục tiêu tổng quát đến
năm 2020: “Nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo
hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế chất lượng
giáo dục được nâng cao một cách toàn diện”.
Đổi mới giáo dục chất lượng và toàn diện, quản lý hoạt động dạy đã đáp
ứng được yêu cầu đổi mới, phát triển của tỉnh Điện Biên nói chung cũng như
trường THCS và THPT Tả Sìn Thàng nói riêng. Nhìn chung chất lượng giáo
dục đã có nhiều tiến bộ, tuy nhiên vẫn còn có những mặt hạn chế, đáng quan
tâm nhất là chất lượng và hiệu quả giáo dục trong đó chất lượng dạy học “Dạy
và Học” là hai mặt của hoạt động cơ bản trong các nhà trường, do đó quản lý
1


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đặng Quốc Bảo - Cẩm nang nâng cao năng lực và phẩm chất đội ngũ giáo
viên. NXB Lý luận Chính trị 2007.
2. Đặng Quốc Bảo - Những ý tưởng về quản lý và vận dụng vào quản lý giáo
dục - quản lý nhà trường, tài liệu dành cho lớp cao họ quản lý giáo dục.
3. Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Những cơ sở khoa học về
QLGD. Đại Học Quốc Gia Hà Nội - 2005.
4. Nguyễn Quốc Chí - Những quan điểm giáo dục hiện đại. HN, 2005.
5. Nguyễn Đức Chính. Giáo trình chất lượng và quản lí chất lượng. Khoa sư
phạm - DDHQGHN, 2005.
6. Nguyễn Đức Chính - Tập bài giảng: “Đánh giá trong giáo dục” tài liệu
dành cho lớp cao học quản lý giáo dục.
7. Phạm Viết Vƣợng - Giáo trình “Giáo dục học”. Nhà xuất bản đại học sư
phạm Hà Nội.
8. Nguyễn Minh Đạo - Cơ sở khoa học của quản lí - NXB chính trị Quốc gia,

Hà Nội, 1997.
9. Nguyễn Tiến Đạt - Kinh nghiệm và thành tựu phát triển Giáo dục và Đào
tạo trên thế giới, tập 1: Giáo dục và đào tạo ở các khu vực văn hóa châu Âu và
châu Á; Tập 2: giáo dục và đào tạo ở các khu vực văn hóa châu Mỹ, Châu Phi
và châu Đại dương, NXB giáo dục, Hà Nội, 2006.
10. Đảng cộng sản Việt Nam - Nghị quyết TW 2 khóa. Nxb Chính trị quốc gia
Hà Nội
11. Đảng cộng sản Việt Nam - Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X
Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội
12. Đảng cộng sản Việt Nam - Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI.
Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội
13. Điều lệ trƣờng THPT…..
14. Trần Khánh Đức - Sự phát triển các quan điểm giáo dục – Hà Nội 2010
15. Đặng Xuân Hải - Bài giảng, Lý luận quản lý giáo dục dành cho lớp cao
học quản lý.
2


16. Nguyễn Trọng Hậu - Bài giảng, lý luận quản lý và quản lý giáo dục dành
cho lớp cao học quản lý giáo dục
17. Nguyễn Thị Phƣơng Hoa - Lý luận dạy học hiện đại, tài liệu dành cho lớp
cao học quản lý giáo dục.
18.Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Đại cương về quản lý giáo dục học. Nxb Giáo dục
Hà Nội, 2003
19.Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Bài giảng Tâm lý học quản lý, tài liệu dành cho lớp
cao học quản lý giáo dục.
20.Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Bài giảng Một số vấn đề lý luận quản lý, tài liệu
dành cho lớp cao học quản lý giáo dục.
21. Phan Trọng Luận. Tự học – một chìa khóa vàng về giáo dục
22. Nguyễn Ngọc Quang. Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo

dục, trường cán bộ QLGD-ĐT trung ương 1999.
23. Hà Nhật Thăng. Xu thế phát triển giáo dục. Hà nội 2010
24. Nguyễn Cảnh Toàn. Luận bàn về tự học. Nxb Giáo dục 1999.
25. Viện khoa học Giáo dục. Những đặc trưng của phương pháp dạy học theo
tư tưởng Giáo dục tích cực trong nhà trường phổ thông hiện nay. Hà Nội 2001

3