Hoàn thiện quản lý thu chi tài chính tại đại học huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

U

Ế

ĐẶNG THỊ THÙY VÂN

́H

HOÀN THIỆN QUẢN LÝ

IN

H

TÊ

THU CHI TÀI CHÍNH TẠI ĐẠI HỌC HUẾ

̣C

K

Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số
: 60 34 0102

O

MẪU 2: TRANG PHỤ BÌA LUẬN VĂN

Đ
A

̣I H

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRỊNH VĂN SƠN

HUẾ, 2014


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong công trình
nghiên cứu khoa học này là độc lập và chưa được sử dụng để bảo vệ một
học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn
đã được chỉ rõ nguồn gốc.

́H

U

Ế

Tác giả luận văn

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

IN

H

TÊ

Đặng Thị Thùy Vân

i


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Trịnh Văn Sơn đã tận tình hướng dẫn,
giúp đỡ, góp ý cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Khoa học công nghệ - Hợp
tác quốc tế - Đào tạo Sau đại học và quý thầy cô giáo ở Trường Đại học Kinh tế Đại học Huế đã tạo điều kiện, giúp đỡ và tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong
quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ.

Ế

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Đại học Huế, lãnh đạo và cán bộ

U

Ban Kế hoạch - Tài chính, lãnh đạo và cán bộ phòng Kế hoạch - Tài chính các đơn

TÊ

liệu để nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ.

́H

vị trực thuộc đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thu thập số

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã quan tâm,

IN

H

giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tác giả

O

̣C

K

Huế, ngày 19 tháng 6 năm 2014

Đ
A

̣I H

Đặng Thị Thùy Vân

ii


TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ
Họ và tên học viên : ĐẶNG THỊ THÙY VÂN
Chuyên ngành

: QUẢN TRỊ KINH DOANH

Niên khóa: 2011 - 2013

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRỊNH VĂN SƠN
Tên đề tài: “Hoàn thiện quản lý thu chi tài chính tại Đại học Huế”
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt nam đang áp dụng hai cơ chế tự chủ tài chính là tự chủ toàn bộ và tự chủ

U

tới công tác quản lý thu chi tài chính trong các trường đại học.

Ế

một phần. Sau một số năm triển khai, thực tế cho thấy còn nhiều bất cập liên quan

́H

Mục tiêu phát triển của ĐHH đến năm 2020 là phát triển quy mô đào tạo;
nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo; nâng cao khả năng cạnh tranh của ĐHH. Tuy

TÊ

nhiên, NSNN cấp ngày càng giảm xuống, Nhà nước khống chế mức trần học phí...
Điều này đặt ĐHH trong tình trạng rất khó khăn về tài chính, đòi hỏi ĐHH phải có

H

các biện pháp để tăng nguồn thu, quản lý và sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm các

IN

nguồn lực tài chính.

Từ những phân tích trên, tôi quyết định nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện quản

K

lý thu chi tài chính tại Đại Huế” làm luận văn tốt nghiệp của mình

̣C

2. Phương pháp nghiên cứu

O

- Phương pháp điều tra thu thập số liệu, tài liệu

̣I H

- Phương pháp tổng hợp và phân tích
3. Kết quả nghiên cứu và những đóng góp của luận văn

Đ
A

- Hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu chi tài chính trong

các trường Đại học công lập.
- Phân tích và đánh giá thực trạng về công tác quản lý thu chi tài chính tại Đại

học Huế giai đoạn 2009-2013 nhằm chỉ ra những kết quả đạt được, những mặt còn
hạn chế.
- Đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản lý thu, chi tài chính
tại Đại học Huế .

iii


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................................... ii
MỤC LỤC .............................................................................................................................. iv
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................... ix
DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................................... x
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ..................................................................................................... xi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ......................................................................................................... xii

Ế

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.......................................................................................................... 1

U

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI....................................................................................................... 1

́H

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................................ 2

TÊ

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VỊ NGHIÊN CỨU .................................................................... 3
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 3

H

4.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu .............................................................................. 3
4.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích ................................................................................. 3

IN

4.2.1. Phương pháp thống kê mô tả ......................................................................................... 3

K

4.2.2. Phương pháp so sánh và chứng minh ............................................................................ 3
4.2.3. Phương pháp phân tích nhân tố ..................................................................................... 4

̣C

5. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU................................................................................................... 4

O

6. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI .................................................................................................... 4

̣I H

7. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI..................................................................................................... 5
PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.......................................................... 6

Đ
A

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TRONG CÁC
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP .......................................................................................... 6
1.1. TỔNG QUAN VỀ TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP .................................................... 6
1.1.1. Khái niệm trường Đại học Công lập.............................................................................. 6
1.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường Đại học Công lập.................................................. 7
1.1.3. Phân loại trường Đại học Công lập................................................................................ 8

1.2. QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TRONG CÁC TRƯỜNG ĐHCL ............................ 9
1.2.1. Tổng quan về thu chi và quản lý thu chi tài chính trong các ĐHCL ............................. 9
1.2.1.1. Khái niệm thu chi và quản lý thu chi tài chính trong các ĐHCL ............................... 9
1.2.1.2. Đặc điểm quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL.................................... 11

iv


1.2.1.3. Yêu cầu quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL ...................................... 11
1.2.1.4. Nguyên tắc quản lý thu chi tài chính của trường ĐHCL .......................................... 12
1.2.2. Mô hình quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL ........................................ 13
1.2.3. Công cụ quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL......................................... 14
1.2.3.1. Hệ thống văn bản pháp luật của Nhà nước ............................................................... 14
1.2.3.2. Công tác kế hoạch..................................................................................................... 15
1.2.3.3. Quy chế chi tiêu nội bộ............................................................................................. 15
1.2.3.4. Công tác kế toán ....................................................................................................... 16
1.2.3.5. Công tác kiểm tra, thanh tra...................................................................................... 16

Ế

1.2.4. Quản lý nguồn thu trong các trường Đại học Công lập............................................... 17

U

1.2.4.1. Quản lý nguồn ngân sách Nhà nước cấp .................................................................. 17

́H

1.2.4.2. Quản lý nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp............................................................... 18

TÊ

1.2.4.3. Quản lý nguồn thu khác ............................................................................................ 20
1.2.5. Quản lý chi trong các trường Đại học Công lập .......................................................... 20
1.2.5.1. Quản lý chi thường xuyên trong các trường Đại học công lập................................. 20

H

1.2.5.2. Quản lý chi không thường xuyên trong các trường Đại học công lập...................... 22

IN

1.3. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH Ở TRƯỜNG ĐHCL TRONG

K

NƯỚC; NGOÀI NƯỚC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM .................................................... 23
1.3.1. Kinh nghiệm của một số trường Đại học Công lập trong nước................................... 23

̣C

1.3.2. Kinh nghiệm của nước ngoài....................................................................................... 24

O

1.3.3. Bài học kinh nghiệm.................................................................................................... 26

̣I H

Tóm tắt chương 1................................................................................................................... 27

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TẠI ĐẠI HỌC HUẾ .. 28

Đ
A

2.1. TỔNG QUAN VỀ ĐẠI HỌC HUẾ................................................................................ 28
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ............................................................................... 28
2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ................................................................................... 29
2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ của Đại học Huế ....................................................................... 30
2.1.4. Ngành nghề và quy mô đào tạo ................................................................................... 31
2.1.5. Đội ngũ cán bộ giảng viên ........................................................................................... 32
2.1.6. Cơ sở vật chất phục vụ đào tạo.................................................................................... 34
2.2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TẠI ĐHH.................................... 36
2.2.1. Đặc điểm tổ chức quản lý thu, chi tài chính tại Đại học Huế ...................................... 36
2.2.2. Tổ chức bộ máy quản lý thu chi tài chính tại Đại học Huế ......................................... 37

v


2.2.2.1. Ban Kế hoạch Tài chính Đại học Huế ...................................................................... 37
2.2.2.2. Phòng Kế hoạch Tài chính, tổ tài vụ các đơn vị trực thuộc...................................... 38
2.2.3. Công cụ quản lý thu chi tài chính tại Đại học Huế...................................................... 39
2.2.3.1. Hệ thống văn bản pháp luật của Nhà nước ............................................................... 39
2.2.3.2. Công tác kế hoạch..................................................................................................... 40
2.2.3.3. Quy chế chi tiêu nội bộ............................................................................................. 42
2.2.3.4. Công tác kế toán ....................................................................................................... 43
2.2.3.5. Công tác Kiểm tra, thanh tra..................................................................................... 46
2.2.4. Quản lý nguồn thu tại Đại học Huế ............................................................................. 47

Ế

2.2.4.1. Quản lý nguồn ngân sách Nhà nước cấp .................................................................. 49

U

2.2.4.2. Quản lý nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp............................................................... 53

́H

2.2.4.3. Quản lý nguồn thu khác ............................................................................................ 61

TÊ

2.2.5. Quản lý chi tại Đại học Huế ........................................................................................ 63
2.2.5.1. Quản lý chi thường xuyên......................................................................................... 63
2.2.5.2. Quản lý chi không thường xuyên ............................................................................. 71

H

2.2.6. Công tác quyết toán thu chi ......................................................................................... 75

IN

2.3. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TẠI ĐẠI HỌC HUẾ

K

QUA SỐ LIỆU ĐIỀU TRA................................................................................................... 79
2.3.1. Thông tin về đối tượng điều tra ................................................................................... 79

̣C

2.3.2. Kiểm định độ tin cậy của các biến số phân tích .......................................................... 81

O

2.3.3. Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu chi ......................................... 83

̣I H

2.3.4. Mô hình hồi quy........................................................................................................... 86
2.3.5. So sánh ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và nhân viên kế toán .............................. 88

Đ
A

2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TẠI ĐẠI
HỌC HUẾ.............................................................................................................................. 92
2.4.1. Đánh giá công tác tổ chức bộ máy quản lý thu, chi tài chính tại ĐHH ....................... 92
2.4.1.1. Kết quả đạt được....................................................................................................... 92
2.4.1.2. Hạn chế ..................................................................................................................... 93
2.4.2. Đánh giá việc sử dụng công cụ quản lý thu, chi tài chính tại ĐHH ............................ 93
2.4.2.1. Kết quả đạt được....................................................................................................... 93
2.4.2.2. Hạn chế ..................................................................................................................... 95
2.4.3. Đánh giá công tác quản lý nguồn thu và mức thu ....................................................... 96
2.4.3.1. Kết quả đạt được....................................................................................................... 96

vi

2.4.3.2. Hạn chế ..................................................................................................................... 97
2.4.4. Đánh giá công tác quản lý chi và mức chi................................................................... 97
2.4.4.1. Kết quả đạt được....................................................................................................... 98
2.4.4.2. Hạn chế ..................................................................................................................... 98
Tóm tắt chương 2................................................................................................................... 99
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TẠI ĐẠI
HỌC HUẾ............................................................................................................................ 100
3.1. PHÂN TÍCH ĐIỂM MẠNH, ĐIỂM YẾU, CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA ĐẠI
HỌC HUẾ............................................................................................................................ 100

Ế

3.1.1. Điểm mạnh (Strengths).............................................................................................. 100

U

3.1.2. Điểm yếu (Weaknesses) ............................................................................................ 100

́H

3.1.3. Cơ hội (Opportunities)............................................................................................... 101

TÊ

3.1.4. Thách thức (Threats).................................................................................................. 102
3.1.5. Kết hợp điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức .................................................... 102
3.2. MỤC TIÊU CỦA ĐHH VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN .............................. 105

H

3.2.1. Sứ mệnh tầm nhìn của Đại học Huế tới năm 2020 .................................................... 105

IN

3.2.2. Mục tiêu chiến lược của Đại học Huế ....................................................................... 105

K

3.2.3. Phương hướng hoàn thiện quản lý thu, chi tài chính ................................................. 106
3.3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH

̣C

TẠI ĐẠI HỌC HUẾ ............................................................................................................ 107

O

3.3.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý và phân cấp quản lý thu, chi tài

̣I H

chính tại Đại học Huế .......................................................................................................... 107
3.3.1.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý thu, chi tài chính ............................................ 107

Đ
A

3.3.1.2. Hoàn thiện phân cấp quản lý thu chi tài chính........................................................ 108
3.3.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện việc sử dụng công cụ quản lý thu, chi ........................... 109
3.3.2.1. Hoàn thiện việc vận dụng các văn pháp luật liên quan........................................... 109

3.3.2.2. Hoàn thiện công tác kế hoạch ................................................................................. 109
3.3.2.3. Hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ ......................................................................... 110
3.3.2.4. Hoàn thiện công tác kế toán.................................................................................... 110
3.3.2.5. Hoàn thiện công tác kiểm tra, thanh tra .................................................................. 111
3.3.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý nguồn thu và mức thu....................................... 112
3.3.4. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý chi và mức chi .................................................. 113
Tóm tắt chương 3................................................................................................................. 113

vii


Phần III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 115
1. KẾT LUẬN ..................................................................................................................... 115
2. KIẾN NGHỊ..................................................................................................................... 116
2.1. Kiến nghị với Nhà nước ............................................................................................... 116
2.2. Kiến nghị với Bộ Giáo dục & Đào tạo và Bộ tài chính ................................................ 116
2.3. Kiến nghị với tỉnh Thừa Thiên Huế.............................................................................. 118
2.4. Kiến nghị với Đại học Huế và các đơn vị trực thuộc Đại học Huế .............................. 118
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 119
PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 122

Ế

Phụ lục 1: Dự toán thu, chi của Đại học Khoa học năm 2013............................................. 123

U

Phụ lục 2: Giao dự toán thu, chi NSNN năm 2013 ............................................................. 125

́H

Phụ lục 3: So sánh số lập dự toán của trường ĐHKH và giao dự toán của Đại học Huế.... 126

TÊ

Phụ lục 4: Phiếu phỏng vấn ................................................................................................. 127

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

IN

H

Phụ lục 5: Kết quả phân tích SPSS...................................................................................... 131

viii


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Các ký hiệu và chữ viết tắt

Bộ Chính trị

BTC

Bộ Tài chính

CGCN

Chuyển giao công nghệ

CTMT QG

Chương trình mục tiêu Quốc gia

ĐH

Đại học

ĐHH

Đại học Huế

ĐHCL

Đại học công lập

ĐHKT

Đại học Kinh tế

ĐHKH

Đại học Khoa học

ĐHNL

Đại học Nông lâm

U

́H

TÊ

H
IN

̣C

ĐHSP

Đại học Ngoại ngữ

K

ĐHNT

Ế

BCT

ĐHNN

Đại học Nghệ thuật
Đại học Sư phạm
Đại học Y dược

GDĐT

Giáo dục đào tạo

KBNN

Kho bạc Nhà nước

KP

Kinh phí

NCKH

Nghiên cứu khoa học

NS

Ngân sách

NSNN

Ngân sách nhà nước

QLTC

Quản lý tài chính

SXKD

Sản xuất kinh doanh

THCN

Trung học chuyên nghiệp

O

ĐHYD

̣I H
Đ
A

Chữ viết đầy đủ

ix


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Quy mô và ngành đào tạo của Đại học Huế giai đoạn 2009-2013........................31
Bảng 2.2: Đội ngũ cán bộ, giảng viên của Đại học Huế giai đoạn 2009-2013.....................32
Bảng 2.3: Tình hình cơ sở vật chất của Đại học Huế giai đoạn 2009-2013 ..........................35

Bảng 2.4. Tổng thu của Đại học Huế giai đoạn 2009-2013 ..................................................48
Bảng 2.5. Bảng tổng hợp tình hình NSNN cấp cho ĐHH giai đoạn 2009-2013...................52
Bảng 2.6. Bảng tổng hợp Tình hình thu sự nghiệp của ĐHH giai đoạn 2009-2013 .............57

Ế

Bảng 2.7: Tình hình thu học phí và trích nộp điều hành học phí giai đoạn 2011-2013 ........60

U

Bảng 2.8. Bảng tổng hợp Tình hình thu khác của ĐHH giai đoạn 2009-2013......................62

́H

Bảng 2.9. Bảng tổng hợp tình hình chi thường xuyên của ĐHH 2009-2013 ........................67

TÊ

Bảng 2.10: Cơ cấu chi thường xuyên của ĐHKT và ĐHNN 2013 .......................................70
Bảng 2.11: Bảng tổng hợp tình hình chi không TX của ĐHH 2009-2013 ............................74
Bảng 2.12: Bảng tổng hợp tình hình cân đối thu - chi tại Đại học Huế 2009-2013 ..............76

H

Bảng 2.13: Tổng hợp tình hình nộp và nợ kinh phí đối ứng XDCB 2011-2013 ...................77

IN

Bảng 2.14: Bảng tổng hợp tình hình cân đối thu - chi của các đơn vị trực thuộc ĐHH giai

K

đoạn 2011 - 2013 ...................................................................................................................78
Bảng 2.15: Bảng tổng hợp thông tin về đối tượng điều tra ...................................................80

̣C

Bảng 2.16: Kiểm định độ tin cậy đối với các biến điều tra ...................................................82

O

Bảng 2.17: Phân tích nhân tố đối với các biến điều tra .........................................................84

̣I H

Bảng 2.18: Kết quả phân tích hồi quy các nhân tố ảnh hưởng đến đánh giá của các đối
tượng về công tác quản lý thu chi tài chính ...........................................................................86

Đ
A

Bảng 2.19: Ý kiến của cán bộ quản lý và nhân viên kế toán về các biến điều tra.................89
Bảng 3.1: Bảng ma trận kết hợp điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức của ĐHH........104

x


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động thu chi chính của các ĐHCL.................................................13
Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý Đại học Huế..................................................................29

Sơ đồ 2.2: Bộ máy QLTC Đại học Huế.................................................................................38

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

IN

H

TÊ

́H

U

Ế

Sơ đồ 2.3: Bộ máy QLTC các đơn vị trực thuộc ...................................................................39

xi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Biểu đồ Tổng thu của ĐHH 2009-2013 ............................................................48
Biểu đồ 2.2: Biểu đồ Cơ cấu thu ĐHH 2009-2013................................................................48
Biểu đồ 2.3: Biểu đồ Tình hình NSNN cấp cho ĐHH 2009-2013 ........................................52
Biểu đồ 2.4: Biểu đồ Cơ cấu NSNN cấp cho ĐHH 2009-2013.............................................52
Biểu đồ 2.5: Biểu đồ Tình hình thu HĐSN của ĐHH 2009-2013.........................................57
Biểu đồ 2.6: Biểu đồ Cơ cấu thu HĐSN tại ĐHH 2009-2013...............................................57

Ế

Biểu đồ 2.7: Biểu đồ Tình hình thu khác của ĐHH 2009-2013 ............................................62

U

Biểu đồ 2.8: Biểu đồ Cơ cấu thu khác của ĐHH 2009-2013.................................................62

́H

Biểu đồ 2.9: Biểu đồ Tình hình chi TX của ĐHH 2009-2013...............................................67

TÊ

Biểu đồ 2.10: Biểu đồ Cơ cấu chi TX của ĐHH 2009-2013 .................................................67
Biểu đồ 2.11: Biểu đồ chi không TX của ĐHH 2009-2013 ..................................................74

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

IN

H

Biểu đồ 2.12: Biểu đồ Cơ cấu chi không TX của ĐHH 2009-2013 ......................................74

xii


PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Tư tưởng xuyên suốt của Luật Giáo dục Đại học được Quốc hội khóa XIII
biểu quyết thông qua có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2013 là trao
quyền tự chủ ở mức tối đa phù hợp với năng lực thực hiện quyền tự chủ của các cơ
sở giáo dục đại học.

Ế

Hiện nay Việt nam đang áp dụng hai cơ chế tự chủ tài chính là tự chủ toàn bộ

U

và tự chủ một phần. Đi kèm với các cơ chế tự chủ này, trường đại học có quyền ban

́H

hành một số định mức chi tiêu khác với định mức của Nhà nước đối với đơn vị

TÊ

không tự chủ: “Xã hội rất đồng thuận về chủ trương tăng cường tự chủ tài chính cho
các trường đại học, nhưng còn rất nhiều tranh luận về cách thức triển khai”[33]. Tuy

H

nhiên, sau một số năm triển khai, thực tế cho thấy còn nhiều bất cập liên quan tới

IN

công tác quản lý thu chi tài chính trong các trường đại học:
Thứ nhất, là các bất cập liên quan tới nguồn thu

K

+ Mặc dù được giao quyền tự chủ về tài chính, nhưng các trường đại học vẫn

̣C

phải tuân thủ mức trần học phí vốn rất thấp được quy định tại Nghị định

O

49/2010/NĐ-CP của Chính phủ.

̣I H

+ Các trường không được tự xác định chỉ tiêu tuyển sinh phù hợp với năng
lực và tình hình thực tiễn. Ngoài ra, các trường vẫn còn bị quản lý chương trình

Đ
A

khung rất chặt chẽ, nên chương trình giảng dạy ở các trường thường tương tự nhau,
làm giảm tính cạnh tranh, giảm khả năng tuyển sinh của một số trường.
+ Đối với các trường tự chủ một phần, Nhà nước còn thực hiện cơ chế khoán

ngân sách với mức khoán chưa gắn với nhiệm vụ được giao, chất lượng đào tạo và
sản phẩm đầu ra. Việc phân bổ ngân sách mang tính bình quân, do đó không khuyến
khích tính năng động và không tạo động lực cạnh tranh cho các trường đại học.
Thứ hai là các bất cập liên quan tới việc chi tiêu tài chính
+ Các trường đại học chưa được tự chủ hoàn toàn về bộ máy và biên chế.

1


+ Nghị định 43/2006/NĐ-CP quy định khi Nhà nước điều chỉnh các quy định
về tiền lương thì các trường tự chủ về tài chính tự trang trải bằng các nguồn thu sự
nghiệp điều đó dẫn tới các trường phải cắt giảm chi tiêu cho đào tạo để tăng lương.
+ Các trường dù là tự chủ về tài chính, nhưng vẫn phải tuân thủ các định mức
kinh tế kỹ thuật tiêu chuẩn ngành đã lạc hậu, không hợp lý.
+ Ngoài ra, việc cấp kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản cho các trường còn nhỏ
giọt, chế độ khấu hao còn chưa hợp lý.

Ế

Đại học Huế là đơn vị dự toán cấp 2 trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo; vừa

U

thực hiện phân bổ, giao dự toán ngân sách, thẩm duyệt quyết toán và quản lý việc

́H

thực hiện chế độ tài chính đối với các đơn vị trực thuộc. Đòi hỏi quản lý thu, chi tài

TÊ

chính của ĐHH phải có sự khác biệt so với mô hình các đại học khác. Hơn nữa, mục
tiêu phát triển của ĐHH đến năm 2020 là phát triển quy mô đào tạo; nâng cao chất
lượng giáo dục đào tạo; nâng cao khả năng cạnh tranh của ĐHH. Tuy nhiên, NSNN

H

cấp ngày càng giảm xuống, Nhà nước khống chế mức trần học phí... Điều này đặt

IN

ĐHH trong tình trạng rất khó khăn về tài chính, đòi hỏi ĐHH phải có các biện pháp

K

để tăng nguồn thu, quản lý và sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm các nguồn lực tài chính.
Từ những phân tích trên, tôi quyết định nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện quản lý thu

O

̣C

chi tài chính tại Đại Huế” làm luận văn tốt nghiệp của mình.

̣I H

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu tổng quát:

Đ
A

Đề tài này được thực hiện nhằm mục tiêu tìm hiểu thực trạng công tác quản lý
thu chi tài chính tại Đại học Huế từ đó đề xuất các giải pháp để hoàn thiện công tác
này cho Đại học Huế.
Mục tiêu cụ thể:
Thứ nhất, đề tài nghiên cứu, hệ thống hóa để thống nhất khung lý thuyết cơ sở
khoa học về quản lý thu, chi tài chính trong các trường ĐHCL; nghiên cứu thực tiễn
một số nước về quản lý thu, chi tài chính các đơn vị công lập.
Thứ hai, đề tài phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu, chi tài chính tại Đại
học Huế giai đoạn 2009-2013;

2


Thứ ba, từ đánh giá rút ra những kết quả đã đạt được, những tồn tại trong
công tác quản lý thu, chi tài chính của Đại học Huế và xác định các nguyên nhân; từ
đó mạnh dạn đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện quản lý thu, chi tài chính tại Đại

học Huế.

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VỊ NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu cơ sở khoa học về quản lý thu, chi
tài chính ở các trường ĐHCL và thực trạng quản lý thu, chi tài chính tại ĐHH.

Ế

Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý thu, chi tài chính tại

U

Đại học Huế giai đoạn 2009-2013 và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý

́H

thu, chi tài chính tại Đại học Huế.

4.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu

TÊ

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

H

- Số liệu sơ cấp: Chủ yếu là số liệu kế toán và báo cáo thống kê thu thập được

IN

tại Ban Kế hoạch tài chính Đại học Huế. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng một số số liệu, tài
liệu liên quan đến các ban chuyên môn thuộc Đại học Huế và các đơn vị trực thuộc.

K

- Số liệu thứ cấp: Dùng bảng hỏi điều tra 120 người hiện là cán bộ quản lý,

̣C

nhân viên kế toán tại ĐHH và các đơn vị trực thuộc về các vấn đề liên quan đến công

O

tác quản lý thu chi tài chính tại đơn vị.

̣I H

4.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích
4.2.1. Phương pháp thống kê mô tả

Đ
A

- Đối với số liệu thứ cấp: Tác giả sẽ tiến hành xâu chuỗi các Thông qua số
liệu thống kê được, tác giả sẽ dùng biểu đồ để mô tả giá trị và cơ cấu các khoản thu,
chi của Đại học Huế qua các thời kỳ.
- Đối với số liệu sơ cấp: Sử dụng phần mềm SPSS để mô tả mẫu điều tra, tìm
hiểu đặc điểm của mẫu điều tra như giới tính, trình độ học vấn, độ tuổi, đơn vị công tác…
4.2.2. Phương pháp so sánh và chứng minh
Trên cơ sở thông tin từ các tài liệu đã nghiên cứu, qua sự quan sát và thông tin

từ phỏng vấn tác giả tiến hành so sánh những điểm giống nhau và khác nhau giữa
khung lý thuyết đã hệ thống với thực trạng quản lý thu chi tài chính tại Đại học Huế.
Đồng thời, từ bộ số liệu thứ cấp qua xử lý trên phần mềm Excel, tác giả sẽ tiến hành

3


so sánh sự biến động của các yếu tố qua các thời kỳ để đưa ra những nhận xét, đánh
giá nhiều chiều và trên cơ sở đó đề ra các giải pháp hoàn thiện quản lý thu, chi tài
chính tại Đại học Huế trong thời gian tới.
4.2.3. Phương pháp phân tích nhân tố
Thông tin từ số liệu điều tra sẽ được xử lý bằng phần mềm SPSS. Thang đo
sau khi được đánh giá bằng hệ số tin cậy Cronbach alpha, tác giả sẽ tiến hành phân
tích nhân tố khám phá, phân tích hồi quy để đưa ra được các nhân tố và mức độ tác

Ế

động của các nhân tố đến công tác quản lý thu chi tài chính tại Đại học Huế. Cuối

U

cùng, tác giả sẽ dùng kiểm định T Test để biết được sự đánh giá của các đối tượng

́H

đối với vấn đề nghiên cứu là giống nhau hay có sự khác biệt, từ đó có thể đề xuất

TÊ

giải pháp đối với các đối tượng khác nhau.

5. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

H

Đề tài: “Hoàn thiện quản lý thu chi tài chính tại Đại học Huế” được thực
hiện nhằm giải đáp cho các câu hỏi nghiên cứu sau:

IN

Hiện tại các trường ĐHCL ở Việt Nam đang thực hiện công tác quản lý thu,

K

chi tài chính dựa trên cơ sở nào? Kinh nghiệm của một số trường Đại học trong và

̣C

ngoài nước?

O

Thực trạng quản lý thu chi tài chính ở Đại học Huế như thế nào? Đại học Huế

̣I H

đã đạt được những kết quả gì và những mặt nào còn hạn chế?
Cần các giải pháp nào để hoàn thiện công tác quản lý thu, chi tài chính của

Đ

A

Đại học Huế?

6. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
Mặc dù bản thân tác giả đã nỗ lực và cố gắng trong việc thực hiện các mục

tiêu đề tài đạt ra, tuy nhiên do hạn chế về trình độ và thời gian trong khi ĐHH lại có
tới 20 đơn vị thành viên với cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động khá phức tạp nên đề
tài không thể tránh khỏi những thiếu sót, cụ thể như sau:
Số liệu thu thập chủ yếu dựa vào các báo cáo đã được các đơn vị thành viên
tổng hợp báo cáo ĐHH nên việc phân tích, đánh giá chi tiết và xác định nguyên nhân
bản chất có một số hạn chế.

4


Thời gian phỏng vấn có giới hạn do được thực hiện vào cuối năm học (các
thầy cô, cán bộ bận nhiều việc) nên việc giải thích chi tiết các câu hỏi trong bảng hỏi
để nhận được thông tin trả lời chính xác có một số trường hợp gặp khó khăn.

7. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI
Ngoài mục lục, danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt; danh mục các bảng; danh
mục các hình vẽ, đồ thị; tài liệu tham khảo; phụ lục, Đề tài gồm 3 phần:
Phần I: Đặt vấn đề

Ế

Phần II: Nội dung và kết quả nghiên cứu

U

Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL

́H

Chương 2: Thực trạng quản lý thu chi tài chính tại Đại học Huế

TÊ

Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý thu chi tài chính tại ĐHH

Đ
A

̣I H

O

̣C

K

IN

H

Phần III: Kết luận và kiến nghị

5

PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THU CHI
TÀI CHÍNH TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP
1.1. TỔNG QUAN VỀ TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP
1.1.1. Khái niệm trường Đại học Công lập

Ế

Theo luật Giáo dục Đại học của Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa

U

Việt Nam năm 2012 thì: “ Đại học là cơ sở giáo dục đại học bao gồm tổ hợp các

́H

trường cao đẳng, trường đại học, các viện nghiên cứu khoa học thành viên thuộc các
lĩnh vực chuyên môn khác nhau tổ chức theo chuyên môn hai cấp để đào tạo các

TÊ

trình độ của giáo dục đại học”[38, Điều 4]; “Cơ sở giáo dục công lập thuộc sở hữu
nhà nước, do Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở vật chất”[38, Điều 7].

H

Theo Ngô Thế Chi: “Nhà trường trong hệ thống giáo dục đại học quốc dân

IN

được thành lập theo quy hoạch, kế hoạch của Nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp

K

giáo dục và được tổ chức theo các loại hình công lập, bán công, dân lập, tư thục. Các
loại hình này đều chịu sự quản lý của Nhà nước, của các cơ quan quản lý giáo dục

̣C

theo sự phân công, phân cấp của Chính phủ”[17, trang 14].

O

Theo Phạm Văn Trường thì Trường Đại học Công lập được định nghĩa như

̣I H

sau: “Đại học công lập là trường đại học do Nhà nước đầu tư về kinh phí và cơ sở

Đ
A

vật chất và hoạt động chủ yếu bằng kinh phí từ các nguồn tài chính hoặc các khoản
đóng góp phi vụ lợi”[42].
Như vậy, các trường đại học công lập là đơn vị sự nghiệp có thu tự bảo đảm

một phần kinh phí hay toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên thực hiện chức năng
giáo dục đại học, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận mà hướng về phục vụ lợi

ích cộng đồng và xã hội. Các đơn vị này có nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học
và bồi dưỡng đội ngũ tri thức, đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật có trình độ chuyên
môn đáp ứng nhu cầu xây dựng và phát triển trong thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại
hóa của đất nước.

6


Các trường đại học công lập do Nhà nước đầu tư kinh phí xây dựng và quản
lý về mặt hoạt động. Như các đơn vị sự nghiệp công lập khác, các trường ĐHCL
thực hiện theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25 tháng 4 năm 2006 của Chính phủ,
kinh phí họat động thường xuyên của trường ĐHCL chủ yếu do NSNN cấp, bên
cạnh đó, trường còn có thêm kinh phí từ nguồn thu hoạt động sự nghiệp được giữ lại
để đáp ứng nhu cầu chi thường xuyên của trường.
Theo Luật giáo dục đại học có hiệu lực từ 1/1/2013 thì cơ cấu tổ chức trường

Ế

đại học gồm [38]:

U

- Hội đồng đại học;

́H

- Giám đốc, phó giám đốc;

TÊ

- Văn phòng, ban chức năng;

- Trường đại học thành viên; viện nghiên cứu khoa học thành viên.
- Khoa, trung tâm nghiên cứu khoa học và công nghệ.

H

- Tổ chức phục vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và triển khai ứng dụng, cơ sở

K

- Phân hiệu (nếu có);

IN

sản xuất và kinh doanh, dịch vụ.

̣C

- Hội đồng khoa học và đào tạo, các hội đồng tư vấn.

O

1.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường Đại học Công lập

̣I H

Theo Luật giáo dục đại học năm 2012 của Quốc hội khóa XIII, các trường đại
học công lập có những nhiệm vụ và quyền hạn sau [38, Điều 28]:

Đ
A

- Xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển cơ sở giáo dục đại học.
- Triển khai hoạt động đào tạo, khoa học và công nghệ, hợp tác quốc tế, đảm

bảo chất lượng giáo dục đại học.
- Phát triển các chương trình đào tạo theo mục tiêu đã xác định, đảm bảo sự
liên thông giữa các chương trình và trình độ đào tạo.
- Tổ chức bộ máy; tuyển dụng, quản lý, xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giảng
viên, cán bộ quản lý, viên chức người lao động.
- Quản lý người học, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của giảng viên, viên
chức, nhân viên, cán bộ quản lý và người học; dành kinh phí để thực hiện chính sách

7


xã hội đối với đối tượng được hưởng chính sách xã hội, đối tượng ở vùng đồng bào
dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; đảm bảo môi
trường sư phạm cho hoạt động giáo dục.
- Tự đánh giá chất lượng đào tạo và chịu sự kiểm định chất lượng giáo dục.
- Được nhà nước giao hoặc cho thuê đất, cơ sở vật chất; được miễn giảm thuế
theo quy định của pháp luật.
- Huy động quản lý, sử dụng các nguồn lực; xây dựng và tăng cường cơ sở

Ế

vật chất, đầu tư trang thiết bị.

U

- Hợp tác với các tổ chức kinh tế, giáo dục, văn hóa, thể dục, thể thao, y tế,

́H

nghiên cứu khoa học trong nước và nước ngoài.

TÊ

- Thực hiện chế độ thông tin, báo cáo và chịu sự kiểm tra, thanh tra của Bộ
Giáo dục và đào tạo, các bộ ngành có liên quan và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi cơ
sở giáo dục đại học đặt trụ sở hoặc có tổ chức hoạt động đào tạo theo quy định.

H

- Các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

IN

1.1.3. Phân loại trường Đại học Công lập

K

Có nhiều tiêu chí để phân loại các trường đại học công lập cụ thể như sau:

̣C

 Theo Quyết định 181/2005/QĐ-TTg thì ĐHCL gồm [22, Điều 8]:

O

- Đại học quốc gia, Học viện Hành chính quốc gia: Hạng đặc biệt;

̣I H

- Đại học vùng, các trường đại học trọng điểm: Hạng một;
- Các trường đại học còn lại: Hạng hai;

Đ
A

 Theo khả năng tự đảm bảo nguồn kinh phí cho hoạt động thường xuyên
[19, Điều 9]:

- Đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm chi phí hoạt động: là đơn vị có nguồn thu sự

nghiệp tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên (≥100%);
- Đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động: là đơn vị có
nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động thường xuyên (≥10% và
<100%), phần còn lại được NSNN cấp;
- Đơn vị sự nghiệp do NSNN bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động: là đơn vị có
nguồn thu sự nghiệp thấp (≤10%), đơn vị sự nghiệp không có nguồn thu, KP hoạt

8


động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do ngân sách nhà nước bảo đảm toàn
bộ kinh phí hoạt động.
 Phân loại trường ĐHCL theo mối quan hệ ngân sách
Đơn vị dự toán cấp 1: Là đơn vị trực tiếp nhận dự toán ngân sách hàng năm

do Thủ tướng Chính phủ hoặc Uỷ ban nhân dân giao. Đơn vị dự toán cấp 1 thực hiện
phân bổ, giao dự toán ngân sách cho đơn vị cấp dưới trực thuộc; chịu trách nhiệm
trước Nhà nước về việc tổ chức, thực hiện công tác kế toán và quyết toán ngân sách

Ế

của đơn vị mình và công tác kế toán, quyết toán ngân sách của các đơn vị dự toán

U

cấp dưới trực thuộc theo quy định;

́H

Đơn vị dự toán cấp 2: Là đơn vị cấp dưới đơn vị dự toán cấp 1, được đơn vị

TÊ

dự toán cấp 1 giao dự toán và phân bổ dự toán được giao cho đơn vị dự toán cấp 3
(trường hợp được uỷ quyền của đơn vị dự toán cấp 1), chịu trách nhiệm về tổ chức
thực hiện công tác kế toán và quyết toán ngân sách của đơn vị mình và công tác kế

H

toán, quyết toán của các đơn vị dự toán cấp dưới theo quy định;

IN

Đơn vị dự toán cấp 3: Là đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách, được đơn vị dự

K

toán cấp 1 (trường hợp không có đơn vị dự toán cấp 2) hoặc đơn vị dự toán cấp 2

̣C

giao dự toán ngân sách, có trách nhiệm tổ chức, thực hiện công tác kế toán và quyết

O

toán ngân sách của đơn vị mình và đơn vị sử dụng ngân sách trực thuộc (nếu có);

̣I H

1.2. QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TRONG CÁC TRƯỜNG ĐHCL
1.2.1. Tổng quan về thu chi và quản lý thu chi tài chính trong các ĐHCL

Đ
A

1.2.1.1. Khái niệm thu chi và quản lý thu chi tài chính trong các ĐHCL
 Khái niệm thu chi tài chính trong các trường Đại học Công lập
Tài chính trong trường đại học phản ánh các khoản thu, chi bằng tiền của các

quỹ tiền tệ trong trường đại học. Xét về hình thức nó phản ánh sự vận động và
chuyển hóa các nguồn lực tài chính (thu) trong quá trình sử dụng (chi) các quỹ bằng
tiền. Xét về bản chất nó là những mối quan hệ tài chính biểu hiện dưới hình thức giá
trị phát sinh trong quá trình Nhà nước tiến hành cấp kinh phí cho các trường ĐHCL
& nhà trường thực hiện thu học phí, lệ phí và các ĐHCL thực hiện chi tiêu trên cơ sở
pháp luật do Nhà nước quy định nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục đào tạo.

9


Theo Ngô Thế Chi thì trong quá trình hoạt động: “Các trường ĐHCL được
Nhà nước, cấp trên cấp kinh phí theo quy định của chế độ tài chính, ngân sách.
Ngoài ra, các trường tùy theo quy mô và khả năng, được cơ quan có thẩm quyền cho
phép tổ chức các hoạt động sự nghiệp có thu, tổ chức sản xuất, kinh doanh dịch vụ,
thu các khoản học phí, lệ phí tuyển sinh...theo quy định để tạo thêm nguồn kinh phí
trang trải cho hoạt động giáo dục, đào tạo, xây dựng cơ sở vật chất phát triển nhà
trường” [17, trang 14].

U

phí do ngân sách cấp, nguồn thu sự nghiệp và nguồn thu khác.

Ế

Như vậy, thu trong các trường ĐHCL là nguồn tài chính nhận được từ kinh

́H

Chi trong trong các trường ĐHCL là các khoản chi tiêu từ ngân sách nhà nước cấp,

TÊ

chi từ các nguồn thu sự nghiệp như học phí, lệ phí và chi tiêu từ nguồn thu khác
nhằm thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của các trường ĐHCL. Chi tiêu trong các
trường ĐHCL bao gồm chi thường xuyên và chi không thường xuyên. Chi thường

H

xuyên là các khoản chi có thời hạn tác động ngắn, thường dưới một năm. Khoản chi

K

xuyên của các trường ĐHCL.

IN

này thường mang tính chất lặp đi lặp lại phục vụ cho các nhu cầu hoạt động thường

̣C

 Khái niệm quản lý thu chi tài chính trong trường Đại học Công lập

O

Quản lý thu chi tài chính trong các Trường đại học công lập thực chất là quản

̣I H

lý tài chính công bởi “Tài chính công là tổng thể các hoạt động thu, chi bằng tiền do
Nhà nước tiến hành, nó phản ánh hệ thống các quan hệ kinh tế nảy sinh trong quá

Đ
A

trình tạo lập và sử dụng các quỹ công nhằm phục vụ thực hiện các chức năng của
Nhà nước và đáp ứng các nhu cầu, lợi ích chung của toàn xã hội” [40, trang 8]. Do

đó, để hiểu được bản chất của quản lý thu chi tài chính trong các ĐHCL trước hết
chúng ta tìm hiểu khái niệm quản lý tài chính công. Theo Vũ Thị Nhài quản lý tài
chính công được định nghĩa như sau: “Quản lý tài chính công là sự tác động của hệ
thống các cơ quan nhà nước đến những mặt hoạt động của tài chính công nhằm đạt
được những mục tiêu nhất định” [34, trang 15].
Như vậy, quản lý thu chi tài chính trong các ĐHCL là quản lý các hoạt động
huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực tài chính bằng những phương pháp

10


tổng hợp gồm nhiều biện pháp khác nhau được thực hiện trên cơ sở vận dụng các
quy luật khách quan về kinh tế - tài chính một cách phù hợp với điều kiện đổi mới,
hội nhập quốc tế của đất nước.
Quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL là quản lý các nguồn thu
và quản lý chi tiêu một cách có kế hoạch, tuân thủ các chế độ tài chính đã quy
định và tạo ra hiệu quả chất lượng giáo dục.
Nói cách khác quản lý thu chi tài chính trong trường ĐHCL là quản lý hệ

Ế

thống các nguyên tắc, các quy định, chế độ của Nhà nước mà hình thức biểu hiện là

U

những văn bản pháp luật, pháp lệnh, Nghị định…; ngoài ra nó còn thể hiện qua các

́H

quy chế, quy định của trường đại học đối với các hoạt động thu chi tài chính, các quy

TÊ

định này phải tuân theo các văn bản pháp quy của Nhà nước liên quan đến hoạt động
thu chi tài chính của trường đại học.

Quản lý thu chi tài chính đòi hỏi các chủ thể quản lý phải lựa chọn, đưa ra các

H

quyết định thu chi và tổ chức thực hiện các quyết định đó nhằm đạt được mục tiêu

IN

hoạt động của các trường Đại học Công lập.

K

1.2.1.2. Đặc điểm quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL

̣C

Các trường ĐHCL ở nước ta là đơn vị sự nghiệp có thu, tự bảo đảm một phần

O

hay toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên, có nhiệm vụ cung cấp những dịch vụ

̣I H

công cho xã hội. Nhìn chung, trường ĐHCL hoạt động vì mục tiêu phục vụ lợi ích
cộng đồng và xã hội. Vì vậy, cơ chế quản lý thu chi tài chính của các trường đại học

Đ
A

công lập cũng có những đặc thù riêng, cụ thể như sau [34, trang 28]:
- Quản lý thu chi trong trường ĐHCL là loại hình quản lý hành chính NN.
- Quản lý thu chi trong trường ĐHCL được thực hiện bởi thủ trưởng đơn vị

(hiệu trưởng/giám đốc) và tuân thủ những quy phạm pháp luật của Nhà nước.
- Quản lý thu chi trong trường ĐHCL là phương thức quan trọng trong việc
điều tiết các nguồn lực tài chính nhằm thực hiện chức năng giáo dục đại học của NN.

1.2.1.3. Yêu cầu quản lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL
Quản lý thu chi tài chính trong trường ĐHCL phải đáp ứng các yêu cầu sau:
- Đối với nguồn kinh phí do Nhà nước cấp cho chi thường xuyên (nếu có), các

11


trường đại học công lập cần phải tôn trọng dự toán năm được duyệt. Trong trường hợp
cần điều chỉnh dự toán thì phải được cơ quan có thẩm quyền cho phép điều chỉnh để
đảm bảo cho đơn vị hoàn thành tốt những chức năng và nhiệm vụ của mình.
- Đối với các khoản chi không thường xuyên, các trường cần phải thực hiện
đúng quy định về quản lý các khoản chi không thường xuyên theo quy định của Nhà
nước.
- Phải tổ chức quản lý thu chi tài chính chặt chẽ các hoạt động sản xuất kinh

Ế

doanh dịch vụ nhằm tăng thêm các khoản thu và tiết kiệm các khoản chi cho NSNN.

U

- Thủ trưởng đơn vị (Hiệu trưởng/ giám đốc) là người phải chịu trách nhiệm

́H

về quản lý thu chi tài chính của các trường đại học công lập

TÊ

1.2.1.4. Nguyên tắc quản lý thu chi tài chính của trường ĐHCL
Quản lý thu chi tài chính trong trường ĐHCL tuân thủ các nguyên tắc sau [34,

H

trang 29-31]:

- Nguyên tắc tập trung dân chủ: Là nguyên tắc hàng đầu trong quản lý thu chi

IN

tài chính đối với trường đại học, các khoản thu - chi trong các trường ĐHCL phải

K

được công khai, minh bạch, có sự tham gia của cán bộ, công chức trong nhà trường.

̣C

- Nguyên tắc hiệu quả: Hiệu quả trong quản lý thu chi tài chính được thể hiện

O

qua hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội. Hiệu quả xã hội mặc dù rất khó định lượng

̣I H

song những lợi ích xã hội luôn được đề cập, cân nhắc thận trọng trong quá trình quản
lý thu chi tài chính trong các trường ĐHCL.

Đ
A

- Nguyên tắc thống nhất: Thống nhất trong quản lý thu chi tài chính là việc
tuân thủ theo một quy định chung từ việc thu, sử dụng nguồn lực tài chính (chi),
thanh tra, kiểm tra, quyết toán, xử lý những vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Thực hiện nguyên tắc quản lý thống nhất sẽ đảm bảo tính bình đẳng, công bằng, đảm
bảo hiệu quả và hạn chế những tiêu cực, rủi ro khi quyết định các khoản chi tiêu;
- Nguyên tắc công khai, minh bạch: Minh bạch trong quản lý thu chi tài chính
là nguyên tắc quan trọng nhằm đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả. Thực hiện công
khai, minh bạch trong công tác thu chi sẽ tạo điều kiện cho công tác kiểm tra, giám
sát các hoạt động thu - chi của đơn vị, hạn chế những thất thoát, lãng phí.

12