skkn lớp 1 TV

SKKN Giáo dục tiểu học
Một số kinh nghiệm trong dạy học
môn tiếng việt lớp một
I - Mở đầu:
1/ Thực trạng:
Đổi mới giáo dục là một thử thách đối với giáo viên đứng lớp, chúng ta cần
phải thay đổi quan niệm, điều chỉnh các phơng pháp dạy học phù hợp để đạt đợc
hiệu quả giáo dục cao nhất để thực hiện thành công mục tiêu giáo dục của nội
dung sách giáo khoa mới. Công việc thực sự không đơn giản chút nào.
Có lẽ do trình độ giáo viên tiểu học chúng tôi đa số còn hạn chế, những khái
niệm, lý luận cao siêu về giáo học pháp về các quan điểm giáo dục vĩ mô thờng
không đợc chúng tôi quan tâm nhiều lắm. Chúng tôi, những giáo viên đứng lớp,
cần những hớng dẫn cụ thể, những kinh nghiệm thực tiễn, những phơng pháp dạy
học khả thi. Qua ba năm thực hiện đổi mới giáo dục, nhờ sự chỉ đạo đúng đắn của
các chuyên viên Sở giáo dục, Phòng giáo dục và Ban giám hiệu nhà trờng, những
giáo viên đứng lớp chúng tôi đã ít nhiều có đợc những kinh nghiệm quý báu cũng
nh tự tin nghề nghiệp nhất định.
2/ Lý do chọn đề tài nội dung chính và mục tiêu bài viết:
Để góp phần tích luỹ kinh nghiệm dạy học thực tiễn đối với các bạn đồng
nghiệp là những giáo viên lớp 1 trong huyện nói riêng và trong tỉnh nhà nói chung,
trong bài viết này tôi xin đợc nêu những kinh nghiệm bản thân đã thu thập đợc
thông qua kiểm nghiệm thực tế và đã đạt đợc những kết quả khả quan; trình bày
những điều tôi rất tâm đắc trong việc hoàn thiện phơng pháp dạy học của bản thân
thông qua việc thực hiện đổi mới giáo dục lần này, cuộc đổi mới gây rất nhiều
tranh cãi cũng nh hoài nghi trong d luận xã hội; và cũng qua bài viết này với t
cách là một giáo viên đã qua nhiều năm dạy học, là giáo viên tiểu học tôi muốn
khẳng định sự đúng đắn của đổi mới giáo dục và tính khoa học, hiệu quả của bộ
sách giáo khoa môn Tiếng Việt lớp 1 bằng những chứng minh thực tiễn mà bản
thân tôi và các giáo viên khối một của trờng tiểu Nghĩa Thái - Tân Kỳ - Nghệ An
chúng tôi đã trải nghiệm.
1

SKKN Giáo dục tiểu học
3/ Bố cục của bài viết:
Bài viết đợc chia thành ba phần:
Phần 1: Các biện pháp nâng cao chất lợng dạy học tôi đã áp dụng và đã thu
đợc kết quả tốt
Phần 2: Các bài học kinh nghiệm hữu ích đã giúp tôi hoàn thiện phơng
pháp dạy học của mình.
Phần ba: Khẳng định sự đúng đắn của đổi mới giáo dục, những kết quả tốt
đẹp mà bộ sách giáo khoa môn Tiếng việt lớp 1 đã mang lại cho học sinh và giáo
viên và một số đề nghị điều chỉnh theo chủ quan là cần thiết để bộ sách hoàn thiện
hơn.
Phần I
Các biện pháp nâng cao chất lợng dạy học
Môn tiếng việt lớp 1
Theo tôi, thực hiện đầy đủ các hớng dẫn của sách giáo viên - ban hành kèm
bộ SGK - giáo viên đã hoàn thành đợc quá nữa nhiệm vụ của mình. Các phơng
pháp dạy học nêu trong sách hớng dẫn, tuy còn vài chi tiết cha phù hợp ở nơi này
nơi khác, nhng căn bản là rất khoa học giúp giáo viên thực hiện thành công các
mục tiêu giáo dục mà nội dung sách giáo khoa yêu cầu. Bản thân tôi đã vận dụng
sách hớng dẫn kết hợp với sự sáng tạo riêng của mình nh sau:
1/ Tích cực hoá việc dạy học thông qua việc dạy nói và ngợc lại:
Mở đầu bài học giáo viên cho học sinh có cơ hội trình bày ý nghĩ của mình
bằng lời nói nh thảo luận tranh minh hoạ; giáo viên hớng dẫn và yêu cầu học sinh
đa ra nhận xét cách đọc của bạn Bằng các biện pháp giáo viên luôn tạo cho các
em học sinh cơ hội đợc trình bày các suy nghĩ chủ quan của bản thân bằng lời nói
để có thể phát huy tối đa năng lực ngôn ngữ nói của học sinh thông qua việc nhận
xét, tự tìm hiểu các nội dung các bài đọc, biết cách trình bày nhận xét và đánh giá
độc lập.
2/ Dùng hình ảnh dí dỏm, động tác trực quan để dạy nghĩa từ:
Hình ảnh trực quan là rất quan trọng đối với việc cung cấp từ ngữ cho học

sinh và nếu hình ảnh trực quan có đợc tính dí dỏm là tuyệt hảo, đặc biệt đối với
2
SKKN Giáo dục tiểu học
các từ có cách đọc gần giống nhau hay dễ lẫn lộn nh: Tay - Tai; Trăn - trăng, bàn -
bàng không khí lớp học lúc nào cũng đầy ắp tiếng cời vui vẻ sảng khoái khi phát
hiện ra nhữg lỗi ngớ ngẩn của mình một cách rõ ràng bằng những hình ảnh cụ thể
trong các tình huống: Khi tay/tai bà tay/tai mẹ còn dắt vòng đi men -
bé ngắm trăng/trăn - cây bàng - bàn ở sân trờng tôi vẽ hình hí hoạ miêu
tả hai nội dung tơng phản nh cai tay và cái tai, vầng trăng và con trăn, cây bàng và
cái bàn Tôi cũng đã minh họa những từ chỉ động tác và yêu cầu học sinh thực
hiện các động nh ngoe nguẩy, lom khom, hoặc yêu cầu học sinh đóng vai
trong các tiểu phẩm để làm sống động các tình huống xuất hiện ngữ cảnh của từ
ngữ nh hốt hoảng - trong bài nói dối hại thân, mừng quýnh trong bài bác
đa th Tính dí dỏm trong việc dùng hình ảnh trực quan để giảng từ đã có những
tác động kép chẳng những giúp học sinh hiểu đúng nghĩa từ mà còn giúp các em
nhớ lâ nhờ yếu tố dí dỏn, gây ấn tợng, tránh đợc áp lực nặng nề của việc học đồng
thời học sinh không cảm thấy mệt mỏi vì học tập.
3/ Dạy đọc qua bài hát và dạy hát các bài đọc đã đợc phổ nhạc:
Biện pháp này tôi phát hiện qua thực tiễn và thấy rằng rất hiệu quả. Khi học
đến các bài đọc trong sách giáo khoa đã đợc phổ nhạc mà các em đã đợc học hồi ở
Mẫu giáo, các em thờng hát luôn các bài đọc (bài ca dao Cái Bống, bài thơ Mèo
con đi học, bài thơ đi học) đã làm tôi nghĩ đến biện pháp dạy đọc qua các bài hát
trong giờ sinh hoạt. Tôi chọn các bài hát dân ca có các giai điệu dễ hát cho học
sinh học nh Lý cây bông, Trống cơm Lý Ngựa Ô Để dạy một bài hát, tôi
viết bài hát cần học lên bảng cho học sinh đọc theo tiết tấu cho đến khi thành thạo
mới cho học sinh học hát thực sự. Biện pháp này có hiệu quả tốt vì các em không
có cảm giác đang học mà là cảm giác đang hò hát vui vẻ. Các từ ngữ, ý tởng đã đ-
ợc một cách nhẹ nhàng thoải mái.
4/ Tạo bầu không khí thi đua tích cực:
Tôi luôn chú ý trớc bầu không khí thi đua tích cực trong lớp. Tuỳ theo độ

dài ngắn của bài đọc tôi chia lớp thành các nhóm thi đua với nhau sao cho tất cả
các em đều đợc tham gia đọc. Ví dụ nh: Khi một tổ đọc thì các tổ khác lắng nghe
và có nhận xét, chọn Ban giám khảochấm điểm cụ thể - mô phỏng cách làm của
chơng trình truyền hình Vờn cổ tích - cho các tổ thi đua Khi tổ chức thi đua
tôi luôn chú ý tạo bầu không khí thi đua tích cực không phải ganh đua, để thực
hiện điều này, tôi yêu cầu học sinh phải nhận thấy trớc hết phải là u điểm của bạn
sau đó mới là những thiếu sót của bạn nếu có.
3
SKKN Giáo dục tiểu học
5/ Dạy nói và viết thông qua các môn học khác nh: Toán, Tự nhiên và xã
hội, Đạo đức. Đặc biệt ở môn toán, ở học kỳ hai, đã có dạng bài toán giải toán có
lời văn, trong đó yêu cầu học sinh phải đọc đề, viết lời giải môn Toán cần phát
huy khả năng t duy độc lập nên nhu cầu trao đổi thảo luận là không cần thiết mà
cần tập trung cho các em chẳng những khả năng đọc hiểu đề và biết trình bày lời
giải bằng chữ viết mà còn biết phân tích đề toán và lập luận, trình bày t duy của
bản thân bằng lời nói. Các môn học Tự nhiên và xã hội, Đạo đức cũng cần phát
huy khả năng nói, nghe, đọc, viết của học sinh. Nh vậy, đồng thời cần dùng các
môn học này nh là phơng tiện củng cố các kỹ năng ngôn ngữ của học sinh. Nói
tóm lại các môn học hỗ trợ nhau thông qua việc sử dụng ngôn ngữ của học sinh.
6/ Gắn liền việc học với thực tiễn:
Tận dụng mỗi khi có cơ hội tốt - mở đầu, trong khi hay kết thúc tiết học -
tôi yêu cầu các em học sinh thông báo những gì các em đã xem trên truyền hình,
nghe đai, các khẩu hiệu các em đọc đợc trên đờng, hoặc xem báo để các em đợc
sử dụng ngôn ngữ độc lập với những đề tài rất thời sự đối với các em, về các vấn
đề mà các em quan tâm hoặc có liên quan đến các kiến thức các bài học. Không
khí lớp học lúc đó rất sôi nổi, các em tranh nhau ra những điều mắt thấy, tai nghe
bằng chính ngôn ngữ của mình. Biện pháp này đã động viên các em học sinh tự
giác và tích cực sử dụng các kỹ năng nghe, đọc, quan sát và biết cách thu nhận, xử
lý và truyền đạt thông tin, qua dó nâng dần các kỹ năng ngôn ngữ của học sinh -
thực hiện mục tiêu chính của bộ môn tiếng việt mà sách giáo khoa mới yêu cầu.

7/ Vai trò cua giáo viên trong lớp trong đối với phơng pháp mới là nhà
tổ chức các hoạt động:
Có thể nói linh hồn của đổi mới giáo dục hiện nay chính là yếu tố này.
Vai trò nhà tổ chức các hoạt động cần đợc thực hiện nh thế nào chính là chìa
khoá giúp giáo viên quan niệm đúng và thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. Tôi đã
bắt chớc những hình thức trò chơi trên đài truyền hình - chủ yếu là chơng trình vờn
cổ tích - để tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động vui - học nh trò chơi dãy
từ, thi kể chuyện cùng với hoạt động đóng vai trong các tiểu phẩm, làm
không khí lớp lúc nào cũng vui vẻ, sôi nổi. Muốn làm đợc nh vậy, bản thân giáo
viên phải nổ lực rất nhiều từ các nói năng, kể chuyện, động viên hơn thế nữa
giáo viên cần phải tự hoàn thiện mình để có thể đảm đơng vai trò là ngời tổ chức
và quản lý các hoạt động. Giáo viên chẳng những phải có kiến thức rộng mà còn
phải có những tài lẻ nh biết hát, biết vẽ, ứng xử nhanh, nói năng lu loát chuẩn
mực nói chung phải là một thần tợng trong mắt trẻ thơ mới có thể đảm đơng tốt
4
SKKN Giáo dục tiểu học
vai trò nhà tổ chức hoạt động của mình. Ví dụ chúng ta phải thờng xuuyên xem
truyền hình nắm bắt thời sự, học hỏi cách tổ chức các hoạt động, phải đọc sách
báo mở mang kiến thức, phải để ý các sự kiện chính trị xã hội có thể liên quan đến
bài học
8/ Học các thành ngữ cao dao, tục ngữ:
Nét đẹp của một ngôn ngữ chính là thành ngữ, tục ngữ và những câu ca dao
mộc mạc đậm đà bản sắc dân tộc. Tôi tận dụng những sự kiện thực tế của lớp để
cung cấp cho các em những thành ngữ, tục ngữ hoặc những câu ca dao giúp các
em tiếp nhận một cách trực tiếp ý nghĩa và cách sử dụng chúng cho đúng lúc, có
hiệu quả biểu cảm cao. Ví dụ: Có một số học sinh trả lời sai, các bạn trong lớp cời
chê nhạo bạn đó, tôi liền tận dụng tình huống này cung cấp cho các em câu ca
dao: Cời ngời chớ có cời lâu. Cời ngời hôm trớc hôm sau ngời cời. Vào những
ngày thời tiết thay đổi, chúng tôi học những câu nh: chuồn chuồn bay thấp thì m-
a chớp đông nhay nháy, gà gáy cấm ma, ếch kêu uôm uôm, ao chuông đầy

nớc
9/ Động viên học sinh đọc sách và giới thiệu sách báo bổ ích:
Ngoài việc động viên các em đọc sách báo tôi còn giúp phụ huynh chú ý
đến việc nay. Tôi giới thiệu và khuyên phụ huynh nên mua những tờ báo viết riêng
cho lứa tuổi nhi đồng và động viên họ cùng đọc báo với con, giúp chúng có thói
quen đọc báo. Ngoài đọc báo tôi cũng giới thiệu những truyện tranh bổ ích cho
phụ huynh học sinh tìm mua và khuyến khích con đọc nh truyện tranh Đô Rê
Môn, Thần Đồng Đất Việt. Lu ý phụ huynh chọn sách báo phù hợp cho con em
đọc phải vừa sức, thích hợp với sở thích, không nên gò ép các cháu đọc mà phải
giáo dục từ từ. Lúc đầu có thể đọc cho các cháu nghe, vừa đọc vừa xem hình. Dần
dần khi chúng đã yêu thích thì để cho chúng tự đọc, nhắc nhở các cháu đọc sách ở
nơi đủ ánh sáng, t thế đọc thích hợp, thoải mái, thờng xuyên hỏi han về những gì
chúng đã đọc đợc, phải tỏ ra thực sự quan tâm và động viên khen ngợi sẽ là một
động lực mạnh mẽ cho trẻ ham đọc sách báo từ đó tác động mạnh đến ý thức tự
học của trẻ.
Bằng những biện pháp nêu trê, đơng nhiên chất lợng dạy học bộ môn Tiếng
Việt sẽ có hiệu quả rất cao và qua thực tiễn trong lớp của tôi cũng nh các lớp 1
khác trong trờng Tiểu học Nghĩa Thái - Tân Kỳ - Nghệ An đều có kết quả rất tốt.
Phần II
Bài học kinh nghiệm dạy học
Bộ môn tiếng việt lớp 1
5