Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ thông thạnh lộc quận 12 thành phố hồ chí minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
__________________________

PHẠM THỊ BÌNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THẠNH LỘC
QUẬN 12 - THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa ho ̣c: TS. NGÔ THỊ THU DUNG

HÀ NỘI - 2015


LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ở trường Trung học phổ thông Thạnh Lộc quận 12 Thành phố Hồ
Chí Minh” đến nay chúng tôi đã hoàn thành và được phép bảo vệ luận văn.
Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Ban
giám hiệu, Phòng Đào tạo sau đại học, khoa Quản lý giáo dục trường Đại học Giáo
dục Hà Nội và các thầy, cô đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và
thực hiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, cùng toàn thể các Thầy, Cô, cán
bộ nhân viên Trường THPT Thạnh Lộc - nơi tôi đang công tác, đã tạo điều kiện
thuận lợi và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Đặc biệt tôi xin trân trọng và bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Tiến sĩ Ngô

Thị Thu Dung đã tận tình giúp đỡ và hướng dẫn tôi trong suốt thời gian tôi nghiên
cứu đề tài.
Do thời gian nghiên cứu có hạn, chắc chắn luận văn khó tránh khỏi những
hạn chế và thiếu sót; tôi rất mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý của thầy cô và các
bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Hà Nội, tháng 11 năm 2015
Học viên

Phạm Thị Bình

i


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Chữ viết tắt

Nội dung

1

CBQL

2

CNH, HĐH

3

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

4

GDNGLL

Giáo dục ngoài giờ lên lớp

5

GVBM

Giáo viên bộ môn

6

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

7

KT – XH

8

THPT

Trung học phổ thông

9

TLTN

Trợ lý thanh niên

10

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

Cán bộ quản lý
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Kinh tế - xã hội

ii


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................................ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... vi
DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... viii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........ 5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................................. 5
1.1.1. Ở nước ngoài ..................................................................................................... 5
1.1.2. Ở Việt Nam ....................................................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản ...................................................................................... 8
1.2.1. Quản lý .............................................................................................................. 8
1.2.2. Chức năng của quản lý ...................................................................................... 9
1.2.3. Quản lý giáo dục ............................................................................................. 10
1.2.4. Quản lý nhà trường ......................................................................................... 11
1.2.5. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ............................................................. 13
1.2.6. Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................................ 15
1.2.7. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................ 16
1.3 Cơ sở pháp lý ...................................................................................................... 16
1.4. Lý luận về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ............................................... 17
1.4.1. Mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ........................................ 17
1.4.2. Vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................. 19
1.4.3. Nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .............................................. 21
1.4.4. Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................ 24
1.4.5. Qui trình tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................. 25
1.5. Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ thong ... 27
1.5.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ......... 28
1.5.2. Quản lý việc thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. ........ 28
1.5.3. Quản lý cơ sở vật chất và các điều kiện khác phục vụ các hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp........................................................................................................ 30

iii


1.5.4. Quản lý việc phối hợp thực hiện của các lực lượng giáo dục tham gia vào hoạt

động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................................................................ 31
1.5.5. Quản lý việc kiểm tra đánh giá các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. .... 31
1.6. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ........................................................................ 32
1.6.1. Nhận thức của các lực lượng giáo dục ............................................................ 32
1.6.2. Năng lực của người tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................ 33
1.6.3. Nội dung chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ........................ 33
1.6.4. Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................ 34
1.6.5. Sự đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .......................................... 34
1.6.6. Các điều kiện để tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả .. 36
Tiểu kết chương 1...................................................................................................... 37
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở TRƢỜNG THPT THẠNH LỘC QUẬN 12 THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH ........................................................................................................ 38
2.1. Sơ lược về trường THPT Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh ............ 38
2.1.1. Đặc điểm kinh tế xã hội quận 12 thành phố Hồ Chí Minh ............................. 38
2.1.2. Đặc điểm trường trung học phổ thông Thạnh Lộc .......................................... 39
2.2. Mô tả quá trình nghiên cứu, công cụ nghiên cứu ............................................... 41
2.2.1. Về quá trình điều tra, khảo sát ........................................................................ 41
2.2.2. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 42
2.2.3. Nội dung khảo sát............................................................................................ 42
2.2.4. Phương pháp khảo sát ..................................................................................... 42
2.2.5. Đối tượng khảo sát .......................................................................................... 43
2.3. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường trung học phổ thông Thạnh Lộc, quận 12 thành phố Hồ Chí Minh .............. 44
2.3.1. Thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ
thông Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh ................................................. 44
2.3.2. Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học phổ thông Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh ........................... 57
2.3.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở

trường trung học phổ thông Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh ............... 65
Tiểu kết chương 2...................................................................................................... 67

iv


CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THẠNH LỘC
QUẬN 12 - THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .......................................................... 68
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...................................................................... 68
3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống cấu trúc ...................................................................... 68
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn .................................................................................... 69
3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả .................................................................................... 69
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo đáp ứng mục tiêu giáo dục trung học phổ thông. .......... 69
3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THPT Thạnh Lộc Quận 12 thành phố Hồ Chí Minh..................................... 70
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho giáo viên, nhân viên, học sinh và phụ huynh học sinh
về vai trò và tác dụng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. ............................. 71
3.2.2. Tăng cường quản lý việc xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp. ............................................................................................................................. 75
3.2.3. Quản lý việc thực hiện kế hoạch, chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp ........................................................................................................................ 77
3.2.4. Quản lý các điều kiện đảm bảo nguồn lực thực hiện chương trình hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ......................................................................................... 79
3.2.5. Đẩy mạnh quản lý việc phối hợp của các lực lượng trong và ngoài nhà trường
tham gia vào chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp............................. 81
3.2.6. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá khen thuởng .................................... 83
3.3. Kết quả khảo cứu về tính cần thiết, khả thi của các biện pháp .......................... 85
3.3.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................................... 85
3.3.2. Đối tượng và phương pháp khảo nghiệm ........................................................ 85

3.3.3. Nội dung khảo nghiệm .................................................................................... 86
3.3.4. Kết quả khảo nghiệm ...................................................................................... 86
Tiểu kết chương 3...................................................................................................... 91
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 92
1. Kết luận. ................................................................................................................ 92
2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 94
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 95
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 104

v


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2. 1: Bảng số liệu về xếp loại hạnh kiểm của học sinh năm học 2012
– 2013, 2013 – 2014 ............................................................................ 41
Bảng 2. 2: Bảng số liệu về xếp loại học lực của học sinh năm học .......................... 41
Bảng 2. 3: Đánh giá tác dụng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối
với học sinh .......................................................................................... 45
Bảng 2. 4: Đánh giá của phụ huynh học sinh về sự phù hợp của các hình
thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với học
sinh ....................................................................................................... 47
Bảng 2. 5: Thực trạng hiểu biết về nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp của cán bộ quản lý, giáo viên chủ nhiệm, trợ lý thanh
niên, giáo viên bộ môn ......................................................................... 50
Bảng 2. 6: Thực trạng hiểu biết về nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp của học sinh ............................................................................. 51
Bảng 2. 7: Thực trạng số lượng học sinh tham gia vào các hình thức tổ chức
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................................... 52
Bảng 2. 8: Tác dụng của các hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
đối với học sinh .................................................................................... 53

Bảng 2. 9: Mức độ hứng thú của học sinh khi tham gia vào các hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp.................................................................... 54
Bảng 2.10: Kết quả đánh giá của ván bộ quản lý, trợ lý thanh niên, giáo
viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn về hiệu quả các hình thức
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................................... 55
Bảng 2. 11: Ý kiến của cán bộ quản lý, trợ lý thanh niên, giáo viên chủ
nhiệm về mức độ ảnh hưởng của một số yếu tố đến hiệu quả
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................................... 56
Bảng 2. 12: Đánh giá kết quả thực hiện các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp .................................................................................................. 57
Bảng 2. 13: Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch của hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp .................................................................................. 58
Bảng 2. 14: Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, kinh phí, điều kiện phục vụ
tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ...................................... 60

vi


Bảng 2. 15: Ban giám hiệu đã quản lý sự phối hợp với các lực lượng tham
gia tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ................................ 62
Bảng 2. 16: Ban giám hiệu đã quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả tổ
chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .......................................... 64
Bảng 3. 1: Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ................................................................................... 86
Bảng 3. 2: Tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động GDNGLL .............. 87
Bảng 3. 3: Sự tương quan giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ...................... 89

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Sơ đồ 1.1: Tổ chức quá trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .........................27
Sơ đồ 1.2: Quản lý quá trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. ........................27
Biểu đồ 2.1: Ý kiến của phụ huynh học sinh về vai của hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp đối với giáo dục toàn diện học sinh ..........................47
Biểu đồ 2.2: Ý kiến của phụ huynh học sinh về tác dụng của hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp đối với giáo dục toàn diện học sinh ...................48
Biểu đồ 2.3: Lý do phụ huynh học sinh cho con em mình tham gia các hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp............................................................48
Biểu đồ 2.4: Ý kiến của phụ huynh học sinh về ảnh hưởng của hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp lên quá trình học tập và rèn luyện
của học sinh...........................................................................................49

viii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Luật giáo dục (sửa đổi) năm 2009 đã nêu: "Mục tiêu của giáo dục phổ thông
là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ
năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành
nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm
công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động,
tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".
Mục tiêu giáo dục đã nêu đuợc những phẩm chất và năng lực cơ bản của con
người trong xã hội hiện nay. Những phẩm chất và năng lực nghề nghiệp của người
học không chỉ được hình thành bằng các giờ học văn hoá ở trên lớp mà còn được
rèn luyện,củng cố, và phát triển thông qua các hoạt động giáo dục, trong đó có hoạt

động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Giáo dục là quá trình tác động để hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ theo
mục đích của xã hội. Quá trình này được thực hiện bằng nhiều con đường. Hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những con đường đó. Thông qua các
hoạt động, học sinh củng cố, mở rộng những kiến thức, rèn luyện các kỹ năng, xây
dựng và phát triển tình cảm đạo đức của mình. Các hoạt động ngoài giờ lên lớp
không gò bó, không máy móc giúp học sinh tăng cường ý thức tự quản, tính tích
cực, chủ động sáng tạo của tuổi trẻ.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với các nội dung và hình thức phong
phú,đa dạng, phù hợp với tính hiếu động thích khám phá cái mới của tuổi trẻ. Chính
vì vậy, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả cao, hỗ trợ tích cực trong
việc giáo dục toàn diện đối với học sinh nói chung, đặc biệt là học sinh THPT nói
riêng.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã được triển khai thực hiện ở hệ thống
các trường phổ thông, đã được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, cán bộ quản lý,
giáo viên, các lực lượng khác và đã đạt được một số kết quả tốt. Tuy nhiên ở trường
THPT Thạnh Lộc Quận 12, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chưa được chú
trọng và đầu tư đúng mức, tổ chức còn tản mạn, mang tính hình thức, hiệu quả giáo
dục còn hạn chế.

1


Trong quá trình giáo dục, ngoài việc hình thành cho học sinh thái độ đúng
đắn, các hành vi và thói quen tốt, các kỹ năng hoạt động và ứng xử trong các mối
quan hệ xã hội về chính trị, đạo đức , pháp luật…., còn phải giúp các em bổ sung và
hoàn thiện những tri thức đã học trên lớp. Vậy, quá trình giáo dục không những
được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục trên lớp mà còn thông qua các
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có vị trí
rất quan trọng trong quá trình giáo dục. Quá trình giáo dục đối với học sinh THPT

có nhiều thú vị nhưng cũng không ít phức tạp, đòi hỏi phải có sự khéo léo, kịp thời,
đúng đắn, lôi cuốn các em hoạt động, nhằm phát huy khuynh hướng tự lập, sáng
tạo, tinh thần tập thể, ý thức tổ chức kỷ luật.
Tổng kết kinh nghiệm quản lý hoạt động GDNGLL để chuẩn bị triển khai
hoạt động trải nghiệm sáng tạo sau năm 2015.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài: “Quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Trung học phổ thông Thạnh Lộc, quận 12,
Thành phố Hồ Chí Minh” để nghiên cứu nhằm tìm ra những biện pháp quản lý
hữu hiệu nhất để nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, góp
phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện hiện nay.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu được đặt ra là: Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hiện
nay ở các trường THPT nói chung, ở trường THPT Thạnh Lộc nói riêng có vị trí,
vai trò quan trọng trong giáo dục toàn diện học sinh nhưng trong thực tiễn, hoạt
động này lại chưa đạt hiệu quả. Vậy cần quản lý theo những cách thức nào để nâng
cao hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại trường Trung học phổ
thông Thạnh Lộc, quận 12, thành phố Hồ Chí Minh.
3. Giả thuyết khoa học
Trong thời gian qua, công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THPT Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh còn nhiều hạn chế, ảnh
hưởng đến chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Nếu nghiên cứu, đề xuất và
áp dụng được các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu
quả, sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trường
trường THPT Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay.
4. Mục đích nghiên cứu

2


Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để

nâng cao hiệu quả của hoạt động này, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện trong nhà trường.
5. Nội dung nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu, đề tài sẽ tập trung vào các nội dung
sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THPT.
- Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
THPT Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý chủ yếu để nâng cao hiệu quả công tác
quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT Thạnh Lộc quận 12
thành phố Hồ Chí Minh.
- Đánh giá tính cần thiết và khả thi của một số biện pháp đã thực hiện
6. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
6.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT Thạnh Lộc quận 12
thành phố Hồ Chí Minh.
6.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT quận 12 thành
phố Hồ Chí Minh.
7. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện và thời gian có hạn, vì vậy luận văn tập trung nghiên cứu
công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT Thạnh Lộc
quận 12 thành phố Hồ Chí Minh trong hai năm học 2012 - 2013, 2013 - 2014.
8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
8.1. Ý nghĩa lý luận
Tổng kết lý luận về công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THPT hiện nay, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở
khoa học để xây dựng một số phương pháp quản lý hiệu quả cho hoạt động này.
8.2. Ý nghĩa thực tiễn

Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho công tác quản lý hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh.

3


9. Phƣơng pháp nghiên cứu
9.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, đặc biệt về quản lí
các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; phân tích, phân loại, xác định các khái
niệm cơ bản; đọc sách, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan để hình
thành cơ sở lý luận cho đề tài.
9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra bằng bảng hỏi: Phiếu trưng cầu gồm các câu hỏi về hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp, quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Đối tượng
khảo sát sẽ là cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh.
- Phương pháp quan sát: quan sát các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ở trường THPT Thạnh Lộc quận 12 thành phố Hồ Chí Minh.
- Phỏng vấn lấy ý kiến các nhà quản lý ở trường THPT Thạnh Lộc quận 12
thành phố Hồ Chí Minh.
9.3. Phương pháp thống kê toán học
Thống kê toán học nhằm xử lý kết quả nghiên cứu, xác định các thông số cần
thiết như xác suất, tỷ lệ %, giá trị trung bình...
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục và
luận văn gồm 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
Trung học phổ thông.
Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
ở trường THPT Thạnh Lộc Quận 12 thành phố Hồ Chí Minh

Chƣơng 3: Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp một cách hiệu quả ở trường THPT Thạnh Lộc Quận 12 thành phố Hồ Chí
Minh

4


CHƢƠNG 1:
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Ở nước ngoài
Trong quá trình nghiên cứu lịch sử phát triển giáo dục thế giới, hoạt động
dạy học được nghiên cứu một cách có hệ thống từ thời Nguyên thủy cho đến nay
chúng ta nhận thấy có rất nhiều nhà giáo dục đã đưa ra các phương pháp giáo dục
mà đến ngày hôm nay chúng ta thấy vẫn còn giá trị và các phương pháp này có liên
quan đến các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như:
- Ông Thomas More (1478 - 1535) là một trong những nhà giáo dục thời kỳ
Phục hưng, ông đòi hỏi giáo dục nhằm phát triển nhiều mặt ở trẻ em, ông đã lý giải
các vấn đề giáo dục một cách mới mẻ theo khuynh hướng khoa học, không ràng
buộc lễ giáo phong kiến và triết lý nhà thờ, tư tưởng của họ đã đặt tiền đề cho thời
kỳ giáo dục mới. Theo ông “phương pháp quan sát, thí nghiệm, thực hành trong
dạy học và giáo dục, theo Ông lao động là nghĩa vụ của mọi người, song mỗi ngày
chỉ làm việc 6 giờ, thời gian còn lại để học văn hóa và sinh hoạt xã hội, giáo dục
nhằm phát triển nhiều mặt ở trẻ em: về thề chất, đạo đức, trí tuệ và kỹ năng lao
động” [15,80]. Đứng trên quan điểm của chủ nghĩa nhân văn mà Thomas More đề
xuất lý luận và có ý định thực thi một chế độ giáo dục mới tiến bộ để thay cho trật
tự đương thời của phong kiến về giáo dục.
- Ông Rabơle (1494-1553) là một trong những đại biểu xuất sắc của chủ
nghĩa nhân đạo Pháp và tư tưởng giáo dục thời kì Phục hưng. Ông đòi hỏi việc giáo

dục phải bao hàm các nội dung: “trí dục, đạo đức, thể chất và thẩm mĩ và đã có
sáng kiến tổ chức các hình thức giáo dục như ngoài việc học ở lớp và ở nhà, còn có
các buổi tham quan các xưởng thợ, các cửa hàng, tiếp xúc với các nhà văn, các
nghị sĩ, đặc biệt là mỗi tháng một lần thầy và trò về sống ở nông thôn một ngày”
[13,39]
- Ông Petxtalôdi (1746 – 1827) là một trong những nhà giáo dục thời kỳ Tư
bản chủ nghĩa, ý tưởng kết hợp giáo dục với lao động sản xuất là một trong những
luận điểm quan trọng nhất trong lý luận giáo dục và thực tiễn giáo dục của ông, Theo ông trong trường học cần có đất đại để trồng trọt, chăn nuôi và trẻ em được
học một nghề thủ công. Ông đánh giá rất cao vai trò của lao động trong việc hình

5


thành nhân cách trẻ em, ông muốn rằng qua lao động để: “….sưởi ấm trái tim và
phát triển khối óc của trẻ em”, học sinh được đi tham quan các trại, xưởng thủ công
mỹ nghệ để học tập [15, 121]. Điều này cho chúng ta thấy việc giáo dục trong nhà
trường không đủ, ta cần phải mở rộng giáo dục ngoài trường, ngoài giờ lên lớp để
học sinh vừa lĩnh hội được tri thức trên lớp, vừa có thời gian thực hành để củng cố
kiến thức.
Cơrúpxcaia (1869-1939) là nhà hoạt động chính trị xuất sắc của Đảng và
Nhà nước Xô Viết vừa là một nhà tâm lí học, giáo dục học có những đóng góp kiệt
xuất cả về lý luận lẫn thực tiễn. Để đào tạo con người phát triển toàn diện,
Cơrúpxcaia quan tâm tới tất cả mọi mặt giáo dục: Đức, trí, thể, mĩ, quân sự và giáo
dục lao động, giáo dục kỉ thuật tổng hợp. Đặc biệt, bà coi trọng “giáo dục qua các
hình thức hoạt động tập thể như tham quan du lịch, cắm trại, lao động hè ở các
nông lâm trường kết hợp với sinh hoạt văn hoá nghệ thuật”. [15,226] Trong tác
phẩm Tư bản, Mác khẳng định: “Học tập kết hợp với lao động sản xuất là phương
pháp tổng quát của sản xuất xã hội và là phương pháp duy nhất để hình thành con
người toàn diện. Lao động tạo ra nhân cách con người. Nhà trường phải giáo dục,
đào tạo ra những con người lao động chân chính và có nhân cách tốt. Mục tiêu

tổng quát của giáo dục là phải phát triển con người toàn diện; đối với xã hội, phát
triển con người toàn diện để phát triển kinh tế xã hội, đối với từng người – để có
năng lực nghề nghiệp, để sống và đóng góp cho gia đình, cho cộng đồng…”[19,38].
1.1.2. Ở Việt Nam
Trong bất cứ hoàn cảnh nào dù thời chiến hay thời bình, thời kì giáo dục
khó khăn nhất hay hưng thịnh thì sự nghiệp phát triển giáo dục vẫn luôn chú
trọng đến giáo dục toàn diện cho học sinh. Những tư tưởng đó được thể hiện rõ
trong nguyên lí: "Học đi đôi với hành, lí luận gắn liền với thực tiễn, nhà trường
gắn liền với xã hội". Đặc biệt trong giai đoạn đổi mới hiện nay, phương châm
giáo dục toàn diện càng được quán triệt mạnh mẽ trong các hoạt động giáo dục
theo mục tiêu đào tạo con người Việt Nam XHCN nhằm hình thành và phát triển
nhân cách học sinh.
Từ trước cuộc cải cách giáo dục lần thứ ba (1979), hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp chưa được cụ thể và có tên gọi như ngày nay. Tuy nhiên, trong thư gửi
học sinh nhân dịp khai trường năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh có viết: “Nhưng
các em cũng nên, ngoài giờ học ở trường, tham gia vào các hội cứu quốc để tập

6


luyện thêm cho quen với đời sống chiến sĩ và để giúp đỡ một vài việc nhẹ nhàng
trong cuộc phòng thủ đất nước”. trong thư gửi Hội nghị các cán bộ phụ trách nhi
đồng toàn quốc Bác có viết: “…trong lúc học, cũng cần làm cho chúng vui, trong
lúc vui cũng cần làm cho chúng học. Ở trong nhà, trong trường, trong xã hội chúng
đều vui, đều học” [12,101].
Cuộc cải cách giáo dục lần thứ nhất (1950) đã vạch rõ phương châm giáo dục
là: Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn. Về xây dựng chương trình có
đưa thêm một số môn học và một số hoạt động mới như: thời sự chính sách, giáo
dục công dân, tăng gia sản xuất ở tất cả các lớp (mỗi tuần 3 giờ). [8]
Cuộc cải cách giáo dục lần thứ hai (1956) đã nêu rõ mục tiêu của cuộc cải

cách giáo dục là “Đào tạo, bồi dưỡng thế hệ thanh niên và thiếu nhi trở thành
những người phát triển về mọi mặt, những công dân tốt, trung thành với Tổ quốc,
những người lao động tốt, cán bộ tốt của nước nhà, có tài có đức để phát triển chế
độ dân chủ nhân dân, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta…”. Phương
châm của giáo dục là lý luận liên hệ với thực tiễn, gắn chặt nhà trường với đời sống
xã hội. Cuộc vận động xây dựng nhà trường xã hội chủ nghĩa năm 1958 có yếu tố
đặc trưng là lao động sản xuất phải trở thành yếu tố cơ bản trong mục đích, phương
châm, phương pháp giáo dục của nhà trường. Trong dịp hè, các trường tổ chức cho
học sinh tham gia lao động sản xuất, học sinh sôi nổi tỏa về các nhà máy, xí nghiệp,
hợp tác xã, đi về các bản làng, thôn xóm, tham gia lao động trong các công trường,
các công trình thủy lợi, cầu đường… [8].
Trong Điều lệ nhà trường phổ thông ban hành tháng 6/1976, tại điều 7 có
nêu: “Việc giảng dạy và giáo dục được tiến hành thong qua các hoạt động giảng
dạy trên lớp, lao động sản xuất và hoạt động tập thể. Các mặt hoạt động đó phải
cùng tiến hành, bổ sung cho nhau theo một kế hoạch thống nhất, trong đó phải coi
trọng hình thức giảng dạy trên lớp”. Và tại khoản 3 điều 7 viết về hoạt động tập
thể: “ Hoạt động tập thể của học sinh do nhà trường phối hợp với Đoàn thanh niên
lao động Hồ Chí Minh và Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh tổ chức, bao gồm
các hoạt động văn hóa, chính trị, xã hội của Đoàn và Đội và các hoạt động ngoại
khóa về khoa học, kỹ thuật, văn nghệ, thể dục thể thao của nhà trường và của địa
phương”. Qua đó chúng ta nhận thấy nhờ có hoạt động tập thể góp phần giáo dục ý
thức chính trị, khả năng công tác độc lập của học sinh, góp phần củng cố, mở rộng
kiến thức, phát triển năng khiếu, giúp hình thành và phát triển toàn diện nhân cách

7


thế hệ trẻ.
Cuộc cải cách giáo dục lần thứ ba (1979) có nêu mục tiêu cơ bản của giáo dục là
thực hiện tốt hơn nữa nguyên lý giáo dục: Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao

động sản xuất, với đào tạo nghề và nghiên cứu, thực nghiệm khoa học. [8]
Sách giáo viên Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” Lớp 10, 11, 12 (nhiều
tác giả) nêu đầy đủ, chi tiết mục tiêu, nội dung, cách thức tổ chức hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp, cùng với đó là hướng dẫn cách đánh giá kết quả hoạt động
của học sinh.
Trong cuốn “Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo
khoa Lớp 10 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp”, tác giả Nguyễn Dục Quang
cũng nêu rõ: Chương trình giáo dục phổ thông của các nước trong khu vực và trên
thế giới đã coi trọng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tế, nội dung chương
trình thường tinh giản, tập trung vào các kiến thức, kĩ năng cơ bản và thiết thực, tích
hợp được nhiều mặt giáo dục. Hình thức tổ chức dạy và học rất đa dạng [14].
Luật giáo dục đã ghi “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát
triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành
với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân
cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Qua quá trình tìm hiểu và nghiên cứu các luận văn nói về đề tài hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp chủ yếu chỉ tập trung giải quyết những vấn đề thực tiễn
cụ thể ở một số địa phương nên hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng chỉ được
nghiên cứu trên dịa bàn khác nhau, đối tượng và khu vực cũng khác nhau. Hiện nay,
qua tìm hiểu, chúng tôi nhận thấy chưa có tác giả nào nghiên cứu về thực trạng quản
lý, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
THPT Thạnh Lộc, Quận 12 thành phố Hồ Chí Minh. Chính vì vậy việc lựa chọn đề tài
“Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Trung học phổ thông Thạnh
Lộc Quận 12 Thành phố Hồ Chí Minh” là cần thiết và phù hợp với công tác quản lý
giáo dục trong tình hình thực tế hiện nay ở Quận 12 Thành phố Hồ Chí Minh.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý

8

Quản lý là hoạt động hay tác động có định hướng, có chủ định của chủ thể
quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và
đạt được mục đích của tổ chức” [17].
Quản lý là một hoạt động có chủ đích, là sự tác động liên tục của chủ thể
quản lý đến khách thể quản lý về nhiều mặt bằng một hệ thống các luật lệ, chính
sách, nguyên tắc và phương pháp cụ thể nhằm thực hiện các mục tiêu xác định.
1.2.2. Chức năng của quản lý
Chức năng quản lý giáo dục:"Một dạng hoạt động quản lý chuyên biệt thông
qua đó chủ thể quản lý tác động vào đối tượng quản lý nhằm thực hiện mục tiêu
quản lý giáo dục nhất định."
Các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: Hoạt động
quản lý là hoạt động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách thể
quản lý trong một tổ chức [5].
Tác giả Nguyễn Văn Lê và Nguyễn Sinh Huy đưa ra định nghĩa: quản lý là
một hệ thống tác động nghệ thuật khoa học vào từng thành tố của hệ thống bằng
phương pháp thích hợp nhằm đạt được các mục tiêu đề ra của hệ thống và cho từng
thành tố của hệ thống [9].
Như vậy, có thể nói quản lý là một khái niệm rộng, thuộc nhiều lĩnh vực
khác nhau. Quản lý là một dạng hoạt động xã hội và tồn tại với tư cách là một hệ
thống bao gồm chủ thể, khách thể và phương tiện quản lý.
Tóm lại, quản lý là quá trình tác động có định hướng, có tổ chức của chủ thể
lên khách thể thông qua các cơ chế quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả cao nhất các
nguồn lực bên trong và bên ngoài trong điều kiện môi trường luôn có biến động, để
cho hệ thống ổn định và vận động theo chiều hướng phát triển tích cực, đạt được
những mục tiêu đề ra.
Trong thời gian gần đây các nhà khoa học thu gọn lại còn 4 chức năng cơ
bản sau đây:
1. Kế hoạch hoá: Là quá trình xác định các mục tiêu, mục đích, thành tựu

tương lai của tổ chức. Quyết định những con đường, biện pháp, cách thức tốt nhất
để đạt được mục tiêu, mục đích đó.
2. Tổ chức: Xét về mặt chức năng quản lý, tổ chức là quá trình hình thành
cấu trúc các quan hệ giữa các thành viên, giữa các bộ phận nhằm làm cho họ thực
hiện thành công các kế hoạch và đạt được mục tiêu tổng thể.

9


3. Chỉ đạo: Liên hệ, liên kết các thành viên trong tổ chức và động viên họ
hoàn thành những nhiệm vụ nhất định để đạt được mục tiêu của tổ chức
4. Kiểm tra, đánh giá: Kiểm tra, đánh giá là một chức năng của quản lý,
thông qua đó một cá nhân, một nhóm hoặc một tổ chức theo dõi giám sát các thành
quả hoạt động và tiến hành những hoạt động sửa chữa, uốn nắn cần thiết.
Có thể nói, các chức năng trên gắn bó, đan xen với nhau, khi thực hiện chức
năng này sẽ có mặt của chức năng khác nhưng ở mức độ khác nhau. Để thực hiện tốt
bốn chức năng trong hoạt động quản lý, chức năng thông tin đóng vai trò quan trọng,
nó được xem như “mạch máu” của hoạt động quản lý.
1.2.3. Quản lý giáo dục
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng “quản lý giáo dục là hệ thống tác
động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý, nhằm cho hệ vận
hành theo đường lối, nguyên lý của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà
trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo
dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục đến mục tiêu dự kiến tiến lên trạng thái mới về
chất”. [20,56].
Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống những tác
động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp qui luật) của
chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học
sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất
lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường”

Theo PGS.TS. Đặng Quốc Bảo “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là
hoạt động điều hành, phân phối các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào
tạo thế hệ trẻ, theo yêu cầu phát triển xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo
dục thường xuyên, công tác giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho mọi
người. Tuy nhiên, trọng tâm vẫn là giáo dục thế hệ trẻ. Cho nên quản lý giáo dục
được hiểu là sự điều hành của hệ thống giáo dục Quốc dân, các trường trong hệ
thống giáo dục Quốc dân”. [4,124]
Theo tác giả Phạm Viết Vượng: “Mục đích cuối cùng của quản lý giáo dục
là tổ chức giáo dục có hiệu quả để đào tạo ra lớp thanh niên thông minh, sáng tạo,
năng động, tự chủ, biết sống và biết phấn đấu vì hạnh phúc của bản thân và xã hội”
[21,37].
Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đến khách thể

10


quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt tới kết quả mong
muốn một cách hiệu quả nhất. Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là hoạt động
điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ
theo yêu cầu phát triển xã hội.
Tóm lại, quản lý giáo dục có thể hiểu là sự tác động có ý thức của chủ thể
quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ
thống giáo dục đạt được kết quả mong muốn (mục tiêu) một cách có hiệu quả nhất.
1.2.4. Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường là những tác động quản lý của các cơ quan quản lý giáo
dục cấp trên nhằm hướng dẫn và tạo điều kiện cho hoạt động giảng dạy, học tập
giáo dục của nhà trường. Quản lý nhà trường có thể hiểu là một chuỗi tác động hợp
lý (có mục đích, tự giác, hệ thống, có kế hoạch) mang tính tổ chức – sư phạm của
chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lượng giáo dục
trong và ngoài nhà trường nhằm huy động họ cùng cộng tác, phối hợp, tham gia vào

mọi hoạt động của nhà trường làm cho quá trình này vận hành tối ưu để đạt những
mục tiêu dự kiến.
Nguyễn Ngọc Quang cho rằng, quản lý nhà trường là tập hợp những tác động
tối ưu của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và cán bộ khác, nhằm tận
dụng các nguồn dự trữ do Nhà nước đầu tư, lực lượng xã hội đóng góp và lao động
xây dựng vốn tự có. Hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường, mà
điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế hệ trẻ thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế
hoạch đào tạo đưa nhà trường tiến lên trạng thái mới.
Theo PGS.TS. Phạm Minh Hạc: “quản lý nhà trường là thực hiện đường lối
giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình đưa nhà trường vận hành
theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành
giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh”. [6, 22].
Quản lý nhà trường là một hoạt động được thực hiện trên cơ sở những quy
luật chung của quản lý, đồng thời cũng có những nét đặc thù riêng. Quản lý nhà
trường khác với các loại quản lý xã hội, được quy định bởi bản chất hoạt động sư
phạm của người giáo viên, bản chất của quá trình dạy học, giáo dục trong đó mọi
thành viên của nhà trường vừa là đối tượng quản lý vừa là chủ thể hoạt động của
bản thân mình. Sản phẩm tạo ra của nhà trường là nhân cách của người học được

11


hình thành trong quá trình học tập, tu dưỡng và rèn luyên theo yêu cầu của xã hội và
được xã hội thừa nhận.
Quản lý nhà trường phải quản lý toàn diện nhằm hoàn thiện và phát triển
nhân cách thế hệ trẻ một cách hợp lý, hợp quy luật, khoa học và hiệu quả. Hiệu quả
giáo dục trong nhà trường phụ thuộc vào điều kiện cụ thể của nhà trường kể cả về
lực lượng hỗ trợ các đoàn thể, tổ chức hội trong và ngoài nhà trường. Muốn công
tác quản lý có hiệu quả, người quản lý phải xem xét đến những điều kiện đặc thù
của nhà trường, phải chú trọng tới việc cải tiến công tác quản lý giáo dục để quản lý

có hiệu quả các hoạt động của nhà trường, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và
đào tạo.
Từ các định nghĩa trên, ta có thể hiểu: Quản lý, lãnh đạo nhà trường là quản
lý, lãnh đạo hoạt động của giáo viên, cán bộ, nhân viên và học sinh trong trường
nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Công tác quản lý trong nhà trƣờng bao gồm:
- Chỉ đạo thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của Sở
Giáo dục và Đào tạo.
- Quản lý giáo viên, quản lý học sinh.
- Quản lý quá trình dạy học và giáo dục.
- Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học.
- Quản lý tài chính trường học.
- Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường với cộng đồng.
Quản lý nhà trường là đưa nhà trường từ trạng thái đang có, tiến lên một
trạng thái phát triển mới. Bằng phương thức xây dựng và phát triển mạnh mẽ các
nguồn lực giáo dục và hướng các nguồn lực đó vào phục vụ cho việc tăng cường
chất lượng giáo dục là tổ chức quá trình giáo dục có hiệu quả đào tạo, giáo dục thế
hệ trẻ.
Trọng tâm của công tác quản lý nhà trƣờng là:
- Chỉ đạo thực hiện tốt các hoạt động chuyên theo hướng dẫn của Bộ Giáo
dục và Đào tạo, của Sở Giáo dục và Đào tạo. Có thực hiện đúng chương trình và
phương pháp giáo dục luôn được cải tiến thì chất lượng giáo dục ngày một nâng
cao. Quản lý phải sát sao với các công việc; kiểm tra, thanh tra để kịp thời uốn nắn
giúp đỡ, tạo điều kiện cho các hoạt động được thực hiện đúng theo kế hoạch đề ra.
- Xây dựng đội ngũ giáo viên, công nhân viên và tập thể học sinh dạy tốt,

12


học tốt; tạo bầu tâm lý sư phạm vui vẻ thoải mái, đoàn kết tương thân, tương ái giúp

đỡ nhau cùng tiến bộ.
- Quản lý tốt việc học tập của học sinh theo quy chế của Bộ Giáo dục và
Đào tạo. Quản lý cả thời gian và chất lượng học tập, quản lý học sinh tốt thì chất
lượng sẽ cao.
- Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học nhằm phục vụ tốt cho việc giảng
dạy, học tập, giáo dục học sinh. Quản lý tốt cơ sở vật chất nhà trường không đơn
thuần chỉ là bảo quản tốt, mà phải phát huy tốt khả năng cho dạy học vào giáo dục,
đồng thời phải làm sao để có thể thường xuyên bổ sung thêm những thiết bị mới và
có giá trị theo yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục.
- Quản lý nguồn tài chính hiện có của nhà trường theo đúng quy tắc tài
chính của Nhà nước và của ngành giáo dục; đồng thời, biết động viên, thu hút các
nguồn tài chính khác nhằm xây dựng, mua sắm thêm thiết bị phục vụ các hoạt động
dạy học.
- Quản lý việc thi đua khen thưởng và việc đề bạt cán bộ kế cận, nâng bậc
lương cho giáo viên. Các hoạt động này phải được công khai minh bạch trước hội
đồng sư phạm của trường. Quản lý nhà trường cũng có nghĩa là Luôn luôn chăm lo
đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ giáo viên, công nhân viên. Phải tạo một
phong trào thi đua liên tục trong nhà trường “Thầy dạy tốt – trò học tốt”. Thầy – trò
cùng hướng đến một chất lượng giáo dục của trường ngày một nâng cao.
- Quản lý giáo dục trên cơ sở quản lý nhà trường là một phương hướng cải
tiến quản lý giáo dục theo nguyên tắc tăng cường phân cấp quản lý nhà trường
nhằm phát huy tối đa năng lực, trách nhiệm và quyền hạn của các chủ thể quản lý
trực tiếp thực hiện mục tiêu giáo dục, đào tạo mà xã hội đang yêu cầu. Như vậy,
quản lý giáo dục chính là quá trình tác động có định hướng của nhà quản lý giáo
dục trong việc vận hành nguyên lý, phương pháp chung nhất của kế hoạch nhằm đạt
được những mục tiêu đề ra. Những tác động đó thực chất là những tác động khoa
học đến nhà trường, làm cho nhà trường tổ chức một cách khoa học, có kế hoạch
quá trình dạy và học theo mục tiêu đào tạo.
1.2.5. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Theo Điều 26, Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và

trường phổ thông có nhiều cấp học: “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao
gồm các hoạt động ngoại khóa về văn học, thể dục thể thao nhằm phát triển năng

13


lực toàn diện của học sinh và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu, các hoạt động vui
chơi, tham quan, du lịch, giáo dục văn hóa, các hoạt động giáo dục môi trường, các
hoạt động lao động công ích, các hoạt động xã hội, các hoạt động từ thiện phù hợp
với đặc điểm sinh lí lứa tuổi học sinh” [3,18].
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là những hoạt động được tổ chức ngoài
giờ học các bộ môn văn hóa. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có mục tiêu giúp
học sinh nâng cao hiểu biết các giá trị truyền thống của dân tộc, biết tiếp thu những
giá trị tốt đẹp của nhân loại, củng cố, mở rộng kiến thức đã học trên lớp, củng cố
các kỹ năng, hình thành và phát triển các năng lực chủ yếu như năng lực tự hoàn
thiện, năng lực thích ứng, năng lực giao tiếp ứng xử, năng lực tổ chức quản lý, hợp
tác và cạnh tranh, năng lực hoạt động chính trị, xã hội… Có thái độ đúng đắn trước
những vấn đề của cuộc sống, biết chịu trách nhiệm về hành vi của bản thân, biết
cảm thụ và đánh giá cái đẹp trong cuộc sống.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp mang bản chất của hoạt động chung,
nhưng nó có những nét đặc trưng riêng. Theo Đặng Vũ Hoạt: Hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp là việc tổ chức giáo dục thông qua hoạt động thực tiễn của học
sinh về khoa học kỹ thuật, lao động công ích, hoạt động xã hội, hoạt động nhân văn,
văn hóa nghệ thuật, thẩm mỹ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí…để giúp học sinh
hình thành nhân cách [7].
Từ những khái niệm trên đây có thể suy ra rằng: Hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp là hoạt động giáo dục ở trường THPT, được tổ chức ngoài giờ học các
môn học trên lớp. Nó giữ vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục đạo đức, hình
thành nhân cách, bổ trợ kiến thức, rèn luyện các kỹ năng tính tự chủ, năng động
sáng tạo cho học sinh là sự nối tiếp, bổ sung hoạt động trên lớp, bên cạnh việc trang

bị kiến thức, tri thức khoa học thì việc rèn luyện kỹ năng sống, các kiến thức xã hội,
các năng lực hoạt động khác cho học sinh là con đường gắn lý luận với thực tiễn
nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo,
đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Xuất phát từ vị trí, ý nghĩa của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nên
trong đổi mới giáo dục hiện nay, đây là một hoạt động bắt buộc, là một bộ phận
trong quy trình giáo dục toàn diện học sinh, trong chính khóa chứ không phải hoạt
động ngoại khóa.

14


Để đảm bảo hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong khi xây
dựng chương trình cần chú ý đến những điểm sau: Xây dựng kế hoạch xuất phát từ
điều kiện thực tế của nhà trường, đảm bảo mục tiêu chung, nội dung chương trình
do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định. Đảm bảo tính thống nhất và liên thông giữa
các khối, trong đó tính mới mẻ và tính kế thừa cần được chú ý, tránh lập lại các hoạt
động dẫn đến nhàm chán. Nội dung, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp phải mang tính khoa học, thiết thực, có sức hút, phù hợp với đặc điểm tâm
sinh lý và trình độ nhận thức của học sinh. Trong hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp mục tiêu, đối tượng đã được chỉ rõ là các em học sinh, do vậy các hoạt động cần
phát huy tính tự quản, tự chủ của học sinh. Đây là yếu tố đảm bảo sự thành công
cho các hoạt động mà còn là mục tiêu cần phải đạt được nhằm hoàn thiện các năng
lực cần thiết cho học sinh trong đó quan trọng nhất là tính tự chủ, tự khẳng định,
năng lực tổ chức của học sinh.
1.2.6. Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Thực chất quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chính là quá trình tác
động của chủ thể quản lý (gồm Hiệu trưởng và bộ máy giúp việc của Hiệu trưởng)
đến tập thể cán bộ, giáo viên và học sinh nhằm thực hiện các mục tiêu của nhà
trường đã đề ra về nội dung, kế hoạch, chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ

lên lớp.
Xuyên suốt toàn bộ quá trình quản lý nhà trường thì quản lý hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp là không thể thiếu được và có vai trò vô cùng to lớn. Quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần đặc biệt lưu ý việc phát huy vai trò của đội
ngũ cán bộ, giáo viên trực tiếp tham gia tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp. Việc huy động các nguồn lực trong và ngoài nhà trường có ý nghĩa đặc biệt
quan trọng trong việc đảm bảo tổ chức thành công các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp. Đối với công tác chỉ đạo, quản lý, cần chia ra thành các bộ phận thực hiện
chính bao gồm: bộ phận tham gia xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực hiện, bộ phận
này bao gồm có Hiệu trưởng và Hiệu phó phụ trách chuyên môn; bộ phận cán bộ
giáo viên trực tiếp phụ trách việc tổ chức thực hiện bao gồm GVCN, cán bộ Đoàn
thanh niên; bộ phận phục vụ cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm cán
bộ nhân viên phục vụ cơ sở vật chất, trang thiết bị nhà trường. Các bộ phận này có
liên quan mật thiết với nhau trong việc phối hợp tổ chức các hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp dưới sự chỉ đạo điều hành của Hiệu trưởng.

15


Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp thực chất là quản lý về mục
tiêu giáo dục, quá trình giáo dục, quản lý về kế hoạch, đội ngũ, công tác kiểm tra,
đánh giá, công tác phối hợp các lực lượng giáo dục thực hiện hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp. Nó diễn ra trong suốt năm học.
Chính vì đặc thù như vậy trong quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp cần chú ý đến việc phát huy vai trò của giáo viên, cán bộ công nhân viên nhà
trường tham gia vào các hoạt động ngoài giờ. Việc huy động và phát huy khả năng
các lực lượng trong nhà trường có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo tổ chức
thành công các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Trong công tác chỉ đạo quản
lý cần chia làm ba nhóm chính: nhóm tham gia xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực
hiện, nhóm cán bộ, giáo viên trực tiếp tổ chức thực hiện, và nhóm phục vụ cho các

hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Việc phân chia mang tính chất tương đối vì
trong thực tế các lực lượng tham gia vào các giai đoạn của quá trình tổ chức đều
có thể làm các nhiệm vụ khác nhau, đan xen vào nhau tùy theo dạng của hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp, có như vậy quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp mới đạt hiệu quả cao.
Như vậy, quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp thực chất là quản lý
về mục tiêu giáo dục, quản lý về kế hoạch, đội ngũ, các điều kiện đảm bảo và quản
lý công tác kiểm tra đánh giá, quản lý công tác phối hợp các lực lượng giáo dục
tham gia vào hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường phổ thông.
1.2.7. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể, với một vấn đề ở
một đối tượng cụ thể người quản lý phải đặt ra các phương hướng giải quyết phù
hợp, để đạt được mục tiêu.
Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là những cách thức
quản lý nội dung chương trình, các biện pháp thực hiện chương trình hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp nhằm đạt mục tiêu chương trình đề ra.
1.3 Cơ sở pháp lý
Hoạt động giáo dục trong trường phố thông rất đa dạng và phong phú. Vì
vậy, công tác giáo dục nói chung trong các nhà trường phổ thông cũng mang đặc
điểm này, nó phụ thuộc rất nhiều vào hoàn cảnh của nhà trường và đối tượng học
sinh. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đóng một vai trò quan trọng trong việc
góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh. Chính vì vậy Đảng, Nhà nước và Bộ

16