Vô sinh nam 2011 Bệnh viện Hùng Vương

 
2011 

 

VÔ SINH NAM 

PHÒNG KHÁM NAM
KHOA HIẾM MUỘN
BV HÙNG VƯƠNG

LÊ ĐĂNG KHOA
DƯƠNG QUANG HUY


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

VÔ SINH NAM

Mục lục
Lời mở đầu

3

Giới thiệu

4

Những điều cần biết

4

Tìm hiểu cơ quan sinh sản

6

Các yếu tố ảnh hưởng khả năng thụ thai

8

Khảo sát khả năng sinh sản

12

Điều trị ngoại khoa

21

Điều trị nội khoa

25

Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản

26

Kết luận

31

Mục lục

32

www.ivfhungvuong.com.vn
 

2


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Lời mở đầu
“Vô sinh nam” là cuốn sách giới thiệu về cơ quan sinh sản ở người và các yếu tố ảnh
hưởng lên khả năng có thai cũng như trả lời một số câu hỏi thường gặp về sự thụ tinh ở
nam giới. Đồng thời xua tan những đồn đoán không đúng về vô sinh nam. Ngoài ra, cuốn
sách này giúp độc giả khái quát hoá những phương pháp điều trị hiện nay như điều trị nội
khoa, can thiệp ngoại khoa và các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản khác.
Hi vọng sau khi đọc xong cuốn sách này sẽ giúp bạn mạnh dạn đối đầu với những khó
khăn hiện tại và sẵn sàng thảo luận, trao đổi với bác sĩ điều trị của mình về vấn đề hiếm
muộn của mình.
Phòng khám Nam học-Khoa hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương rất hân hạnh khi giới
thiệu đến bạn đọc những thông tin giá trị và hữu ích thông qua cuốn sách này. Mong rằng
sẽ phần nào hỗ trợ cho gia đình nhỏ bé của bạn trong hành trình đi tìm con.

BS.Nguyễn Văn Trương
Giám đốc bệnh viện Hùng Vương

www.ivfhungvuong.com.vn
 

3


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Giới thiệu
Không thể thụ thai thường gây thắc mắc cho hầu hết các cặp vợ chồng. Những người này
không có tiền sử y khoa nào đáng lo ngại có liên quan đến khả năng sinh sản. Hầu hết
đều nghĩ rằng khi ngưng dùng thuốc ngừa thai hoặc không sử dụng biện pháp ngừa thai
nào thì ngay sau đó sẽ có thai. Mặc dù điều này đúng và không khó khăn gì với nhiều cặp
vợ chồng nhưng số khác thì không đơn giản như vậy.
Hiện nay gặp khó khăn trong việc thụ thai ảnh hưởng đến khoảng 1 trên 12 cặp vợ chồng
(tương đương 8% dân số).
Vô sinh là tình trạng một cặp vợ chồng không thể có thai sau 1 năm sống chung liên tục,
giao hợp bình thường và không áp dụng biện pháp tránh thai (WHO 2000).
Vô sinh có thể được phân thành hai loại:
+ Vô sinh nguyên phát là trường hợp một cặp vợ chồng chưa từng có thai.
+ Vô sinh thứ phát là trường hợp cặp vợ chồng đã có thai ít nhất một lần.

Những điều cần biết
Trước kia, người ta cho rằng nguyên nhân vô sinh là do từ phía người phụ nữ. Tuy nhiên

trong thực tế nguyên nhân là từ hai phía là ngang bằng nhau.
Nguồn gốc gây vô sinh:
+
+
+
+

Nguyên nhân do nữ :
Nguyên nhân do nam:
Nguyên nhân có cả ở nam lẫn nữ:
Không tìm thấy nguyên nhân:

30-40% các trường hợp.
30% các trường hợp.
20% các trường hợp.
10-15% các trường hợp.

Khả năng sinh sản cao nhất ở nam và nữ là ở độ tuổi 24, sau độ tuổi này thì tỉ lệ có thai
giảm dần theo tuổi của cả 2 giới.Cơ hội để một cặp vợ chồng bình thường có thai trong
mỗi tháng là 20-25%, sau 6 tháng là 75% và 90% cho cả năm (Spira, 1986). Tỉ lệ có thai
đối với các cặp vợ chồng vô sinh là 1-3% mỗi tháng (trừ các trường hợp vô tinh).
Có rất nhiều nguyên nhân gây vô sinh: nội tiết, chấn thương, giảm sinh tinh, tắc nghẽn
đường dẫn tinh, dị tật bẩm sinh… đều ảnh hưởng số lượng, chất lượng tinh trùng. Tiền sử
bệnh tật, nhiễm trùng đường sinh dục, thuốc… cũng ảnh hưởng tới khả năng sinh sản.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

4

         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Bất cứ lí do gì, khi đối mặt với khó khăn này không dễ dàng chút nào. Rất nhiều quí ông
nghĩ rằng bệnh nhân vô sinh là biểu hiện của sự yếu kém và có cảm giác thiếu “bản lĩnh”.
Một số cảm thấy bị mất đi bản lĩnh, sự mạnh mẽ của đàn ông. Đây là điều rất đỗi bình
thường. Mấu chốt để giải quyết vấn đề là sự chia sẻ. Cho dù nguyên nhân vô sinh xuất
phát từ nam hay nữ, các cặp vợ chồng nên chia sẻ và cùng nhau vượt qua thử thách. Bởi
vì hiện nay có nhiều lựa chọn trong điều trị vô sinh nam (từ điều trị nội cho đến các can
thiệp ngoại khoa khác). Tỉ lệ thành công ngày càng được nâng lên rõ rệt.
Phân loại nguyên nhân vô sinh (khảo sát trên 2122 bệnh nhân-Campbell Walsh Urology, 9th Ed)
Nguyên nhân

Số bệnh nhân

Tỉ lệ (%)

Giãn tĩnh mạch thừng tinh

806

38

Tự phát

482

23

Tắc nghẽn

271

13

Bình thường

197

9

Tinh hoàn ẩn

73

3

Suy tinh hoàn

54

3

Kháng thể kháng tinh trùng

42

2

Rối loạn phóng tinh

49

2

Gonadotoxin

43

2

Nội tiết

25

1

Mủ máu trong tinh dịch

22

1

Di truyền

11

0.5

Xoắn tinh hoàn

11

0.5

Rối loạn cương

8

0.4

Ung thư tinh hoàn

9

0.4

Bất thường cấu trúc tinh trùng

7

0.3

Viêm tinh hoàn

7

0.3

Bệnh hệ thống

4

0.2

Lỗ tiểu đóng thấp

1

0.05

www.ivfhungvuong.com.vn
 

5


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Tìm hiểu cơ quan sinh sản
Cơ quan sinh dục nam
Cơ quan sinh dục nam bao gồm cơ quan sinh dục trong và ngoài. Tinh hoàn là cơ quan
sản xuất ra tinh trùng và hóc-môn sinh dục nam giới (testosterone). Trong mỗi tinh hoàn
có các ống sinh tinh xoắn. Các ống sinh tinh này chứa 2 loại tế bào: tế bào mầm (tinh

trùng chưa trưởng thành) và tế bào Sertoli. Nằm chen giữa các ống sinh tinh xoắn là tế
bào Leydig. Tế bào Sertoli nuôi dưỡng tế bào mầm, trong khi Leydig có trách nhiệm sản
xuất testosterone (rất cần thiết cho quá trình sinh tinh).
Dưới ảnh hưởng của tế bào Leydig và Sertoli, tế bào mầm phát triển thành tinh trùng
trưởng thành. Quá trình này diễn ra liên tục và đòi hỏi từ 72-74 ngày. Trong đó 50 ngày
lưu lại trong tinh hoàn và thời gian còn lại nằm trong hệ thống ống tuyến sinh dục (mào
tinh, ống dẫn tinh, túi tinh…).
Khi trưởng thành, tinh trùng di chuyển từ tinh hoàn đi qua hệ thống ống mào tinh ngoằn
ngoèo (mào tinh là cơ quan nuôi dưỡng tinh trùng phát triển). Mặc dù lúc này tinh trùng
đã có đuôi nhưng để có thể di chuyển bình thường chúng cần 18-24 giờ. Chúng cần thêm
14 ngày để di chuyển qua mào tinh. Từ mào tinh, tinh trùng đi qua ống dẫn tinh để vào
túi tinh (một cơ quan sản xuất phần lớn các thành phần có trong tinh dịch).

www.ivfhungvuong.com.vn
 

6


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Chức năng của hóc-môn
Ở nam giới, sản xuất hóc-môn sinh dục đóng vai trò khá quan trọng đối với khả năng sinh
sản của mỗi cá thể. Hóc-môn do tuyến yên tiết ra ảnh hưởng tới quá trình sinh tinh.
Tuyến yên tiết ra follicle stimulating hormone (FSH) và luteinizing hormone (LH). FSH
kích thích tinh hoàn sản xuất tinh trùng. LH kích thích sản sinh ra testosterone, một loại
hóc-môn giúp duy trì sinh tinh cũng như các đặc tính sinh dục ở nam giới.

Tinh trùng trưởng thành như thế nào?
Quá trình phát triển của tinh trùng bắt đầu từ sự phân chia tế bào mầm và phải trải qua
nhiều giai đoạn. Cuối cùng chúng có hình dạng con nòng nọc với cái đuôi hình roi giúp
chúng di chuyển trong cơ quan sinh dục nữ.
Chuyện gì xảy ra sau đó?
Tinh trùng sẽ nằm ở túi tinh cho tới khi người đàn ông xuất tinh. Khi xuất tinh, tinh trùng
kết hợp với dịch trong túi tinh, tiền liệt tuyến tạo nên tinh dịch. Tinh dịch được tống xuất
ra khỏi niệu đạo vào trong âm đạo người phụ nữ. Tại thời điểm xuất tinh, tinh dịch có
dạng gel và hoá lỏng trong 5-30 phút. Nhờ quá trình này mà tinh trùng dễ dàng di chuyển
trong cơ quan sinh dục nữ đến gặp trứng.
Trứng và tinh trùng
Mỗi tháng, từ buồng trứng của người phụ nữ sẽ có một trứng trưởng thành. Khoảng giữa
chu kì kinh, trứng rụng và di chuyển xuống tử cung qua một trong hai vòi trứng. Sự thụ
tinh thường xảy ra ở đoạn cuối vòi trứng (gần tử cung). Ở điều kiện tốt nhất, trung bình
mỗi tháng chỉ khoảng 25% cơ hội để xảy ra hiện tượng thụ tinh. Nếu không xảy ra hiện
tượng thụ tinh (thụ thai),người phụ nữ sẽ có kinh trở lại và bắt đầu lại một chu kì kinh
nguyệt mới.
Thông thường, hàng triệu tinh trùng được phóng thích vào âm đạo. Tuy nhiên, khi bơi
qua một đoạn đường dài bao gồm cổ tử cung, tử cung và ống dẫn trứng, một số lượng lớn
tinh trùng bị loại khỏi cuộc đua. Chỉ khoảng vài trăm “tinh binh” có thể tiếp cận được tới
trứng. Tinh trùng phải có khả năng xuyên thủng qua lớp “vỏ trứng” và thụ tinh. Mặc dù
có rất nhiều “ứng cử viên” nhưng chỉ duy nhất một “tinh binh” được thụ tinh thành công.
Tinh trùng có thể sống 2-3 ngày trong cơ quan sinh dục nữ. Trong khi đó, sau khi trứng
rụng, thời gian cần thiết trứng có thể thụ tinh với tinh trùng chỉ khoảng 12-24 giờ.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

7

         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Hiện nay có nhiều yếu tố để đánh giá khả năng thụ tinh của tinh trùng:
-Thể tích tinh dịch.
-Mật độ và số lượng tinh trùng.
-Độ di động của tinh trùng.
-Hình dạng tinh trùng.

Các yếu tố ảnh hưởng khả năng thụ thai
Sức khoẻ toàn diện của một người đàn ông ảnh hưởng rõ rệt lên khả năng sinh sản của
anh ta. Đây là điều rất quan trọng đối với cặp vợ chồng đang muốn có con.
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng tới khả năng có thai, bao gồm:
a-Hút thuốc lá có làm ảnh hưởng khả năng sinh sản của nam giới không?
Nghiên cứu về ảnh hưởng của thuốc lá lên chất lượng tinh dịch thì không rõ ràng lắm.
Tuy nhiên, thường thì đàn ông được khuyên nên bỏ thuốc lá nếu muốn có con. Một số
nghiên cứu gần đây cho thấy có vài loại thương tổn sơ sinh đã được được phát hiện ở
những đứa trẻ có cha nghiện thuốc lá.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

8


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

b-Rượu có làm ảnh hưởng khả năng sinh sản?
Uống rượu vừa phải (1 hay 2 ly/ngày) không làm ảnh hưởng đến sự sản sinh tinh trùng.
Tuy nhiên, uống nhiều rượu có thể gây ra những tổn thương ở gan, điều đó có thể làm
ảnh hưởng đến toàn bộ sức khỏe hay chức năng sinh sản.
c-Những bệnh lây truyền qua đường tình dục sẽ có ảnh hưởng khả năng sinh sản
như thế nào?
Bệnh lây truyền qua đường tình dục, ví dụ như lậu, có thể tổn thương mào tinh, ngăn
không cho tinh trùng trong tinh hoàn xuất tinh ra ngoài. Trong khi Herpes sinh dục không
làm ảnh hưởng sự sản sinh hay vận chuyển tinh trùng nhưng lại là một vấn đề khi lây
nhiễm cho người vợ, đặc biệt là khi cặp vợ chồng đó muốn có con.
Người đản ông khi phát hiện có bệnh lây truyền qua đường tình dục nên điều trị ngay.
Điều này có thể ngăn ngừa việc lây bệnh cho bạn tình và giảm khả năng bị tắc nghẽn
trong đường sinh dục. Quan hệ tình dục an toàn bao bằng việc sử dụng bao cao su thường
được khuyên dùng khi chưa lập gia đình hoặc chưa muốn có con.
Cả 2 người nên đi kiểm tra bệnh lây truyền qua đường tình dục trước khi muốn có gia
đình. Việc này có thể ngăn ngừa bệnh lây lan cho bạn tình hay đứa con.
Có những cuộc tranh cãi đang diễn ra về ảnh hưởng của kiểu dáng quần lót lên sự sinh
sản của tinh trùng.
d-Có phải là kiểu quần lót thật sự ảnh hưởng đến khả năng sinh sản?
Quần soọc rộng (mát hơn) hay quần lót chật (ấm hơn) tốt hơn, điều đó vẫn chưa rõ ràng.
Một số nghiên cứu đề nghị rằng mặc quần lót chật có thể làm giảm số lượng tinh trùng,
mặc dù những nghiên cứu khác chưa tìm thấy bằng chứng cho việc này. Bác sĩ thường
khuyên bệnh nhân nên giảm việc tạo ra stress nhiệt lên sự sinh sản tinh trùng bằng cách
tránh mặc quần áo chật.
e-Spa và xông hơi ảnh hưởng khả năng sinh sản như thế nào?
Người ta thường khuyên rằng đàn ông nên tránh spa, xông hơi và tắm nước nóng nếu
muốn có con. Làm tăng nhiệt độ cơ thể, đặc biệt là nhiệt độ khu vực chung quanh tinh

hoàn có thể làm giảm sự sản sinh tinh trùng. Tinh trùng cần 1 môi trường mát hơn để
phát triển.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

9


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

f-Môi trường làm việc thế nào ảnh hường khả năng sinh sản?
Mặc dù không có bằng chứng rõ ràng về môi trường làm việc cụ thể ảnh hưởng đến khả
năng sinh sản nhưng người ta thường khuyên những cặp vợ chồng muốn có con nên tránh
tiếp xúc với bất cứ hóa chất gây hại nào. Thuốc trừ sâu, kim loại nặng, hóa chất độc hại
và phóng xạ có thể ảnh hưởng chất lượng và số lượng tinh trùng được sản sinh.
g-Thuốc và dược phẩm có ảnh hưởng khả năng sinh sản không?
Androgen (steroid đồng hóa) để tạo dáng cho cơ thể hay vì mục đích thể thao làm giảm
sự sản sinh tinh trùng. Androgen có thể gây hại cho sức khỏe của nam giới có mức
testosterone bình thường. Những thuốc này nên được dừng ngay lập tức nếu một cặp vợ
chồng muốn có con.
Sử dụng dược phẩm bất hợp pháp, ví dụ như cần sa có thể ảnh hưởng khả năng sinh sản.
Có một vài bằng chứng về tác hại trên chức năng của tinh hoàn ở một số người đàn ông,
vì vậy nam giới nên được khuyến cáo tránh dùng các loại dược phẩm này.
h-Chất bôi trơn âm đạo ảnh hưởng khả năng có thai như thế nào?
Có nhiều chất bôi trơn âm đạo có tác dụng giết chết tinh trùng. Nếu một cặp vợ chồng
muốn có con thì không nên dùng chất bôi trơn âm đạo trong thời gian có khả năng mang

thai trong chu kỳ kinh của người phụ nữ.
i-Tuổi tác có quan trọng khi muốn có con không?
Mọi người vẫn biết là khả năng có thai sẽ giảm khi người phụ nữ lớn tuổi. Điều này có
thể đúng khi người phụ nữ sử dụng thủ thuật IVF. Khi người phụ nữ quá 35 tuổi, khả
năng mang thai thành công sẽ giảm xuống, dù là vấn đề vô sinh là do người đàn ông.
Những nghiên cứu mới đã cho thấy khả năng sinh sản của người đàn ông sẽ giảm xuống
khi người đàn ông lớn tuổi. Có thể 1 cặp vợ chồng sẽ mất nhiều thời gian để có con 1 khi
người đàn ông hơn 45 tuổi. Số lượng tinh dịch được xuất ra ngoài và sự di chuyển của
tinh trùng cũng có thể giảm khi người đàn ông lớn tuổi.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

10


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Chú ý
Nếu bạn đang mong con và có bất cứ điểm nào dưới đây thì bạn nên đến gặp bác sĩ nam
học
• Tiền sử mắc các bệnh lây qua đường tình dục.
• Tiền sử lạm dụng thuốc lá, rượu, ma tuý.
• Phẫu thuật niệu khoa.
• Quai bị.
• Triệt sản.
• Viêm tiền liệt tuyến.

• Rối loạn tình dục

www.ivfhungvuong.com.vn
 

11


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Khảo sát khả năng sinh sản
Khi một cặp vợ chồng không thể có thai sau 1 năm sống chung liên tục, giao hợp bình
thường và không áp dụng biện pháp tránh thai (WHO 2000) thì nên đi khám hiếm muộn.
Càng khảo sát sớm, càng điều trị dễ dàng hơn và đạt kết quả tốt hơn. Cơ bản gồm có 3
phần chính:
•

Bệnh sử

•

Khám

•

Xét nghiệm

a-Bệnh sử
Thông qua buổi tư vấn, bác sĩ điều trị sẽ tìm hiểu về bệnh sử của bạn. Đặc biệt chú ý tới
các vấn đề có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của bạn như: thời gian, tần suất giao
hợp; thói quen, hành vi trong sinh hoạt tình dục; những can thiệp hoặc điều trị vô sinh
trước đó; có con (có thai) với bạn tình/vợ trước đó… Các bệnh lý: tiểu đường, nhiễm
trùng, sốt… cũng được lưu tâm tới. Bệnh sử được khai thác từ lúc nhỏ cho tới lúc trưởng
thành với những bất thường về cơ thể học (tinh hoàn lạc chỗ, chấn thường bộ phận sinh
dục…) cho tới các nguy cơ khác (môi trường làm việc, sử dụng thuốc kích thích…).
b-Khám
Đây là khâu rất quan trọng bởi vì bất cứ một bất thường nào cũng là dấu hiệu gợi ý quí
giá và góp phần vào chẩn đoán của bác sĩ điều trị.
Khám tổng quát:
• Thể trạng.
• Các cơ quan: tim mạch, hô hấp, tiêu hóa…
• Các đặc điểm nam tính thứ phát: hệ thống lông tóc, cơ bắp, nữ hóa tuyến vú…
• Khám tâm thần (nếu có).
Khám sinh dục:
• Hệ thống lông mu
• Khám dương vật:
o Kích thước
o Da quy đầu.
o Lỗ tiểu đóng thấp
o Cong dương vật quá mức.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

12

         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

• Khám bìu:
o Hệ thống cơ bám da bìu.
o Kích thước của tinh hoàn, mật độ.
o Sờ nắn cẩn thận mào tinh có thể xác định được đầu, thân và đuôi mào tinh.
Có tắc hay không?
o Sờ nắn ống dẫn tinh để đảm bảo là nó có tồn tại hay bị teo (bất sản).
o Thăm khám thừng tinh giúp xác định tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh,
đánh giá mức độ giãn.
Khám trực tràng: tiền liệt tuyến và túi tinh hai bên.
c-Xét nghiệm
™ Tinh dịch đồ
Tinh dịch đồ là gì?
Tinh dịch đồ (hay phân tích tinh dịch) là một xét nghiệm tinh dịch tươi vừa được xuất
tinh, thường được thu thập bằng cách tự kích thích bằng tay (thủ dâm). Nó là một phần
thiết yếu, đơn giản, rẻ tiền của các xét nghiệm dành cho nam giới. Một kiểm tra phân tích
tinh dịch có tinh trùng đang hiện diện và giúp xác định nếu có một vấn đề với số lượng
hoặc chất lượng của tinh trùng. Số lượng, hình dạng và chuyển động của tinh trùng được
đo đạc dưới kính hiển vi.
Người đàn ông nên làm xét nghiệm phân tích tinh dịch ở đâu?
Thiết bị đặc biệt và chuyên biệt là cần thiết để phân tích tinh dịch chính xác. Do đó xét
nghiệm nên diễn ra tại phòng thí nghiệm chuyên biệt mà phương pháp sử dụng được sự
công nhận của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
Tinh dịch được thu thập để làm xét nghiệm như thế nào?
Đánh giá của tinh dịch phải được thực hiện trên một mẫu tinh dịch tươi vừa xuất tinh
(trong vòng một giờ sau khi được xuất ra). Để xét nghiệm, một mẫu tinh dịch tốt nhất là

mẫu được lấy bằng cách tự kích thích. Đây là cách thu nhận được ưa chuộng. Việc cho
tinh dịch được thực hiện trong một phòng riêng của khoa Hiếm muộn. Điều quan trọng là
mẫu tinh dịch không bị thất thoát. Vì tinh trùng hầu hết có ở giọt tinh dịch đầu tiên nên
việc làm mất phần xuất tinh đầu tiên có thể làm giảm số lượng tinh trùng. Người đàn ông
không có quan hệ tình dục hay thủ dâm 3-5 ngày trước khi xét nghiệm cũng rất quan
trọng, vì xuất tinh thường xuyên có thể giảm số tinh trùng. Khoảng thời gian giữa các lần
xuất tinh quá dài cũng có thể giảm chất lượng tinh trùng.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

13


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Chất lượng tinh dịch của một người có thể khác nhau đáng kể giữa các mẫu, ngay cả ở
nam giới có khả năng sinh sản. Việc đếm tinh trùng có thể bị ảnh hưởng bởi bệnh tật. Sốt
và nhiễm trùng có thể làm giảm tinh trùng trong vài tháng. Cần có ít nhất hai lần phân
tích tinh dịch để kiểm tra khả năng sinh sản chính xác. Những xét nghiệm này phải cách
nhau ít nhất sáu tuần.
Xét nghiệm tinh dịch bao gồm những gì?
Một số vấn đề được ghi lại trong một xét nghiệm tinh dịch, bao gồm:
- thể tích tinh dịch
- số lượng tinh trùng
- khả năng di chuyển (tính di động)
- hình dạng của tinh trùng (hình thái).

Tỷ lệ tinh trùng sống cũng được thông báo, cùng với:
- độ pH
- bạch cầu
- kháng thể kháng tinh trùng
Một phân tích tinh dịch sẽ bao gồm các xét nghiệm:
Thể tích tinh dịch
Tinh dịch là một hỗn hợp chất lỏng từ một số bộ phận cơ thể của đường sinh sản nam.
Bình thưởng tinh hoàn góp phần sản xuất chỉ 5% số lượng tinh dịch và tất cả tinh trùng.
Hầu hết các tinh dịch được sản xuất bởi các tuyến sinh dục phụ, cụ thể là các túi tinh,
dịch niệu đạo và tuyến tiền liệt… Đo lượng tinh dịch được xuất tinh được xem như một
phần của xét nghiệm phân tích tinh dịch. Đàn ông thường xuất tinh 2-5 ml tinh dịch.
Số lượng tinh trùng
Thường được gọi là đếm tinh trùng. Việc đếm số lượng tinh trùng trong một đơn vị thế
tích tinh dịch được xuất tinh là một phần của các phân tích tinh dịch. Mật độ tinh trùng là
số lượng tinh trùng trong 1 millilitre (ml) của tinh dịch.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

14


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Tính di động của tinh trùng
Khả năng của tinh trùng bơi hoặc di chuyển về phía trước. Số lượng tinh trùng di chuyển
so với tinh trùng không di động được ghi nhận theo tỷ lệ phần trăm của tổng số tinh

trùng.
Hình thái tinh trùng
Một đánh giá về hình dạng của tinh trùng và các tính năng vật lý. Số lượng tinh trùng có
hình dạng bất thường được so sánh với số lượng tinh trùng bình thường. Điều này được
ghi lại theo một tỷ lệ phần trăm trên tổng số tinh trùng thu thập. Tinh trùng có thể có bất
thường ở phần đầu hoặc đuôi, mà ảnh hưởng đến sự di động và khả năng để bám dính
vào trứng. Khi kiểm tra bằng cách sử dụng đúng phương pháp của WHO, kết quả hình
thái này có thể đưa ra một dấu hiệu tốt về khả năng thụ tinh của tinh trùng của với trứng
trong môi trường xét nghiệm.
Không giống như tinh trùng từ các loài khác, ở loài người thường sản xuất một số lượng
lớn tinh trùng hình dạng bất thường (lên đến 86-95 %). Trong những trường hợp rất hiếm
hoi, các tinh trùng của một số nam giới đều có đầu tròn (globozoospermia) và những
người đàn ông này sẽ không làm người nữ thụ thai được.
pH tinh dịch
Độ pH được đo để xác định xem tinh dịch có tính axít hay kiềm. Tinh dịch thường hơi
kiềm. Tinh dịch bị axit hóa kết hợp với một số lượng tinh dịch thấp có thể có nghĩa là có
một tắc nghẽn có thể có trong các ống dẫn tinh hoặc thậm chí bất sản ống dẫn tinh/túi
tinh.
Bạch cầu
Thường được tìm thấy trong tinh dịch. Số lượng lớn bạch cầu trong tinh dịch có thể là
dấu hiệu của một nhiễm trùng đường sinh dục. Tuy nhiên, nó cũng có thể xảy ra mà
không rõ nguyên nhân.
Đánh giá các kháng thể kháng tinh trùng trong tinh dịch
Đây là một xét nghiệm quan trọng, thường được thực hiện tại các phòng thí nghiệm
chuyên biệt sử dụng những phương pháp được Tổ chức Y tế Thế giới công nhận. Kháng
thể kháng tinh trùng có thể xảy ra ở một số nam giới khi hệ thống miễn dịch coi tinh
trùng của chính mình là một tác nhân lạ và sản xuất kháng thể chống lại. Kháng thể
kháng tinh trùng ở nam giới thường xảy ra sau khi cắt ống dẫn tinh. Kháng thể bám dính
vào thân tinh trùng sẽ làm giảm chuyển động của tinh trùng. Tinh trùng bị dính thành
www.ivfhungvuong.com.vn

 

15


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

cụm, làm cho nó khó khăn để đi qua các chất nhầy ở cổ tử cung một người phụ nữ. Ngoài
ra, trong quá trình thụ tinh, tinh trùng và trứng nhận ra nhau bằng các chất trên bề mặt
(thụ thể). Nếu kháng thể bị dính với tinh trùng, các thụ thể được bao phủ bởi các kháng
thể và ngăn cản các tinh trùng bám vào trứng.
Một kết quả phân tích tinh dịch bình thường là gì?
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) 1999 và 2010 đã công bố các chỉ số sau đây
THÔNG SỐ

WHO 1999

WHO 2010

Thời gian ly giải

≤ 30 phút

15- 60 phút

Thể tích tinh dịch

≥ 2,0 ml

≥ 1,5 ml

Độ pH

≥ 7,2 - 8

≥ 7,2

Mật độ tinh trùng

≥ 20 x 106/ ml

≥ 15 x 106/ ml

Độ di động

(a+b) ≥ 50%

(a+b) ≥ 32%

a ≥ 25%

(a+b+c) ≥ 40%

Hình thái bình thường

≥ 15%

≥ 4%

Tính chất sống

≥ 75% tinh trùng sống

≥ 58% tinh trùng sống

Bạch cầu

< 1 triệu tế bào/ ml

Việc đo lường của tất cả các phần của mẫu tinh dịch cho bác sĩ một số gợi ý về mức độ
khả năng sinh sản. Một số lượng tinh trùng thấp không phải lúc nào cũng có nghĩa là
không có cơ hội thụ thai. Một số đàn ông với một số tinh trùng thấp nhưng với khả năng
chuyển động và hình dạng tinh trùng bình thường vẫn có thể thụ thai.
Bác sĩ đánh giá cẩn thận các kết quả của xét nghiệm tinh trùng và các liên kết những kết
quả này đến yếu tố quan trọng khác như khoảng thời gian mà các cặp vợ chồng đã cố
gắng để có thai. Nói chung, các cặp vợ chồng đã không thể có thai trong ba năm trở lên
có rất ít (ít hơn 10%) cơ hội có thai xảy ra trong vòng 12 tháng sau mà không cần sự can
thiệp của y học.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

16


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Những xét nghiệm nào khác được thực hiện như một phần của phân tích tinh dịch?
Đôi khi, nam giới có thể cần phải cung cấp một mẫu nước tiểu sau khi xuất tinh, nếu bác
sĩ nghĩ rằng có một vấn đề xuất tinh (xuất tinh ngược). Nước tiểu được kiểm tra có tinh
trùng hay không.
™ Định lượng nội tiết
Tinh hoàn tiết ra testosterone cần thiết để sản xuất tinh trùng. Testosterone được sản xuất
bởi những tế bào đặc biệt trong tinh hoàn gọi là tế bào Leydig khi bị hormon tuyến yên là
LH kích thích. Thêm vào đó, sản xuất tinh trùng cần có hormon tuyến yên khác, gọi là
FSH.
Hormon nào được xét nghiệm?
Testosterone và hormon tuyến yên (FSH và LH) được tiết vào máu và có thể dễ định
lượng khi kiểm tra các mẫu máu nếu những vấn đề hormon là nguyên nhân vô sinh.
Kết hợp với những kết quả phân tích tinh dịch, những chẩn đoán sau có thể nghĩ tới trong
trường hợp có liên quan đến nguyên nhân vô sinh nam do hormon.
Số lượng
tinh trùng

FSH

LH

Testosterone

Thấp
hoặc
không có

Rất thấp

Rất thấp

Rất thấp

Những vấn đề tuyến yên có thể là
nguyên nhân giảm sản xuất FSH và
LH, gây ra tình trạng testosterone thấp
và vô sinh

Thấp
hoặc
không có

Rất cao

Rất cao

Thấp hoặc
bình thường

FSH và LH ở mức cao, có thể làm cho
mức testosteron từ thấp đến bình
thường, gây ra vấn đế ở tinh hoàn

Thấp
hoặc
không có

Rất cao

Bình
thường

Bình thường

Đối với nhiều người đàn ông vô sinh,
tế bào sản xuất testosterone (tế bào
Leydig) ở tinh hoàn có thể hoạt động
bình thường và chỉ có vấn đề ở ống
sinh tinh. Cơ thể sẽ tiết ra nhiều FSH
hơn để đáp ứng với tình trạng này.

Không có

Bình
thường

Bình
thường

Bình thường

Tắc nghẽn ống dẫn tinh (làm tinh trùng
không thể ra ngoài)

www.ivfhungvuong.com.vn
 

17


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

™ Kiểm tra di truyền
Những xét nghiệm di truyền nào có thể được thực hiện?
Nhiễm sắc thể được tìm thấy trong từng tế bào của cơ thể con người. Nhiễm sắc thể mang
các vật liệu di truyền xác định sự tăng trưởng và phát triển của tất cả các đặc tính con
người bao gồm cả màu tóc, màu mắt, chiều cao và giới tính. Mỗi tế bào trong cơ thể
thường có 23 cặp nhiễm sắc thể (tổng số là 46).
Trong số 23 cặp nhiễm sắc thể, có một cặp nhiễm sắc thể quy định giới tính của một
người. Nhiễm sắc thể ở người đàn ông là 46XY.
Một nhiễm sắc thể giới tính được thừa hưởng từ người mẹ và một nhiễm sắc thể giới tính
từ người cha. Phụ nữ luôn cho một nhiễm sắc thể X, nhưng nam giới có thể cho một
nhiễm sắc thể X hoặc một nhiễm sắc thể Y.
Những biến đổi nhiễm sắc thể có thể dẫn đến sản xuất tinh trùng kém. Đôi khi người đàn
ông khỏe mạnh nhưng có tình trạng sản xuất rất ít tinh trùng có thể có rối loạn di truyền
hoặc có các bất thường về số lượng nhiễm sắc thể mà không hay biết gì trước đây.
Xét nghiệm karyotype là gì?
Một xét nghiệm máu được gọi là biện pháp karyotype được dùng để đếm số lượng và cấu
trúc của nhiễm sắc thể trong mỗi tế bào. Nguyên nhân gây vô sinh do rối loạn di truyền
thường gặp là Hội chứng Klinefelter. Đàn ông bị bệnh này có thêm một nhiễm sắc thể X
(47XXY).
Nhiễm sắc thể Y có thể được kiểm tra cho những phần bị thiếu ?
Một xét nghiệm máu được gọi là xét nghiệm mất đoạn nhiễm sắc thể Y có thể được thực
hiện bởi một số phòng thí nghiệm chuyên biệt tại Việt Nam. Xét nghiệm mất đoạn nhiễm

sắc thể Y sẽ kiểm tra nếu vật liệu di truyền quan trọng giữ vai trò điều khiển sản xuất
tinh trùng, thiếu mất nhiễm sắc thể giới tính nam (Y nhiễm sắc thể). Vấn đề này xảy ra ở
khoảng 1 phần 20 người đàn ông có số lượng tinh trùng thấp.
Không thể sửa những sai lệch gen này, vì mỗi bé trai chỉ nhận được bản sao của nhiễm
sắc thể Y từ người cha. Những bé trai sinh ra nhờ kỹ thuật hỗ trợ sinh sản có thể bị di
truyền loại vô sinh này.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

18


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Những xét nghiệm di truyền nào khác có thể được thực hiện?
Nguyên nhân hiếm gặp gây vô sinh do di truyền thường được chẩn đoán sau khi bác sĩ
khám lâm sàng.
Xét nghiệm di truyền chuyên biệt cần được các cặp vợ chồng xem xét trước khi tiến hành
những kỹ thuật trợ giúp sinh sản vì vấn đề vô sinh nam. Đặc biệt là nếu có một nguy cơ
di truyền cho trẻ em, chẳng hạn như xơ nang. Đối với bệnh nhân không có ống dẫn tinh
bẩm sinh có thể tìm thấy đột biến gen gây xơ nang ở cả nam và nữ.
Trong tương lai có thể có nhiều gen khác có liên quan đến vô sinh nam sẽ được khám phá
và những xét nghiệm tìm những vấn đề này cũng sẽ phát triển.
™ Sinh thiết tinh hoàn
Những mẫu mô tinh hoàn đôi khi được lấy ra từ tinh hoàn để thử nghiệm. Quá trình này
được thực hiện dưới gây mê toàn thân, hoặc gây tê tại chỗ. Người ta sẽ lấy ra một mảnh

mô tinh hoàn, khoảng một nửa kích thước của một đầu diêm. Các mẫu tế bào này sau đó
được kiểm tra dưới kính hiển vi để xem có bất kỳ sự phát triển nào của tinh trùng hay
không.
Sinh thiết tinh hoàn là khá an toàn nhưng nhiễm trùng và chảy máu đôi khi có thể xảy ra.
Những vấn đề này nói chung sẽ ổn định trong một vài ngày.
Ở nam giới không có tinh trùng (azoospermia), kiểm tra này có thể giúp xác định liệu
một tắc nghẽn ở đường sinh sản là vấn đề, hoặc đó là do tinh trùng không được sản xuất.
Ở nam giới với những vấn đề nghiêm trọng trong việc sản xuất tinh trùng, kiểm tra này
cũng có thể xác định các khu vực nào của tinh hoàn đang sản xuất tinh trùng, và trong
trường hợp này tinh trùng từ các mô sinh thiết có thể được sử dụng trong điều trị vô sinh.
Thậm chí chỉ cần một vài tinh trùng bình thường tìm thấy trong các tế bào sinh thiết có
thể được sử dụng trong kỹ thuật hỗ trợ sinh sản được gọi là tiêm tinh trùng vào trong bào
tương (ICSI), khi mà một tinh trùng duy nhất được tiêm vào trứng bằng cách đâm kim
vào vỏ trứng.
Có hai loại sinh thiết tinh hoàn, sinh thiết kim nhỏ hoặc làm sinh thiết mở.
Sinh thiết kim nhỏ
Một kỹ thuật có thể được thực hiện dưới gây tê tại chỗ có liên quan đến việc đâm kim
nhỏ vào tinh hoàn để lấy một mẫu mô khoảng một nửa kích thước của một đầu diêm.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

19


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Sinh thiết mở
Liên quan đến việc lấy ra một mảnh mô lớn hơn về kích thước sau khi cắt qua da và lớp
bao dày phủ bên ngoài của tinh hoàn. Kỹ thuật này được thực hiện trong khi người đàn
ông được gây mê toàn thân/gây tê tuỷ sống.
™ Xét nghiệm nước tiểu
Xét nghiệm nước tiểu đôi khi được thực hiện để kiểm tra những trường hợp xuất tinh
ngược, tinh dịch có thể chảy ngược vào bàng quang trong thời điểm cực khoái nhiều hơn
là xuất tinh theo đường dương vật. Đối với một số người đàn ông bị xuất tinh ngược, tinh
trùng sẽ được dội rửa từ bàng quang ra ngoài khi đi tiểu ngay sau xuất tinh.
Xét nghiệm nước tiểu có thể được thực hiện thường quy khi lượng tinh dịch được xuất
tinh (thể tích xuất tinh) thấp dưới 0,5 ml hoặc không có tinh dịch.
Việc kiểm tra xuất tinh ngược đòi hỏi người đàn ông tiểu vào một lọ nhỏ ngay sau khi
xuất tinh. Nước tiểu sẽ được kiểm tra, nếu có sự hiện diện tinh trùng thì đó là do xuất tinh
ngược dòng. Những tinh trùng này có thể được thu thập và tái sử dụng trong những kỹ
thuật hỗ trợ sinh sản nếu vấn đề xuất tinh ngược không được giải quyết. Trong trường
hợp cần thu thập tinh trùng cho kỹ thuật hỗ trợ sinh sản thì trước khi làm xét nghiệm, cần
có sự tư vấn của bác sĩ trong việc trung tính hóa nước tiểu vì nếu môi trường nước tiểu có
tính acid sẽ ảnh hưởng không tốt đến tinh trùng.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

20


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật trong điều trị vô sinh nam nhằm mục đích làm gia tăng quá trình sản xuất tinh
trùng cũng như gia tăng khả năng thụ tinh của tinh trùng từ tinh hoàn hoặc mào tinh với
trứng. Khi xác định có bế tắc, phẫu thuật có thể giúp tái lập lưu thông đường đi của tinh
trùng. Một số phẫu thuật khác như phục hồi tĩnh mạch tinh giãn giúp cải thiện quá trình
sản sinh tinh trùng. Tùy vào tình trạng của mỗi bệnh nhân mà các bác sĩ sẽ tư vấn về điều
trị cụ thể. Trong đó một số phẫu thuật còn giúp chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị tiếp
theo nếu tìm thấy nguyên nhân sau phẫu thuật.
Phẫu thuật trong vô sinh nam có thể phân làm 2 nhóm:
• Nhóm phẫu thuật phục vụ cho chẩn đoán.
• Nhóm phẫu thuật phục vụ cho điều trị.
1. Nhóm phẫu thuật phục vụ cho chẩn đoán.
™ Chụp ống dẫn tinh:
Chụp ống dẫn tinh là một kĩ thuật dùng tia X để đánh giá sự thông thương của hệ
thống ống dẫn tinh. Phương pháp này thường được áp dụng cho bệnh nhân vô tinh
(không có tinh trùng trong tinh dịch). Kĩ thuật này được tiến hành trong phòng mổ và
thường được kết hợp với kĩ thuật vi phẫu phục hồi nếu xác định được chỗ bế tắc. Tuy
nhiên kĩ thuật này hiện nay ít được áp dụng do tính xâm lấn và hiệu quả chẩn đoán không
cao.

™ Sinh thiết tinh hoàn:
Xem lại thảo luận ở mục “khảo sát khả năng sinh sản” trong phần “sinh thiết tinh hoàn”.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

21


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

2. Nhóm phẫu thuật phục vụ cho điều trị.
™ Phục hồi hệ thống tĩnh mạch tinh giãn.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là một trong những nguyên nhân phổ biến làm giảm chất
lượng tinh trùng. Có khoảng 15% nam giới trong dân số chung có giãn tĩnh mạch thừng
tinh, tỉ lệ này là 35-40% trong dân số vô sinh nam nguyên phát và 69-81% vô sinh nam
thứ phát bị bệnh này. Đây là nguyên nhân vô sinh ở nam giới có thể điều trị được bằng
phẫu thuật.
Phẫu thuật tái tạo hệ thống tĩnh mạch giãn được khuyên nên tiến hành trên những bệnh
nhân vô sinh nam mà có bất thường về tinh dịch đồ nhưng không thể lý giải được bởi các
nguyên nhân khác. Thêm vào đó, sự xuất hiện của đau tức bìu và teo tinh hoàn trong giãn
tĩnh mạch thừng tinh cũng là các chỉ định cho phẫu thuật. Biến chứng sau phẫu thuật rất
hiếm và tỉ lệ thành công của phẫu thuật trong việc nâng chất lượng tinh dịch lên được báo
cáo là từ 51% đến 78%. Tỉ lệ có thai trung bình sau phẫu thuật phục hồi tĩnh mạch tinh
giãn là từ 24% đến 53%.
™ Nối ống dẫn tinh với ống dẫn tinh
Trong những năm gần đây, các kĩ thuật vi phẫu tỏ ra có hiệu quả trong việc phục hồi sự
thông thương của ống dẫn tinh sau triệt sản. Đây là một phẫu thuật nhanh, thường ngắn
hơn 2 giờ. Việc phẫu thuật phục hồi sự thông thương khi ống dẫn tinh bị tắc nghẽn như
trong trường hợp nhiễm trùng cũng tỏ ra hiệu quả trong việc duy trì khả năng sinh sản.

TƯƠNG QUAN GIỮA KHẢ NĂNG CÓ THAI VÀ THỜI GIAN TỪ LÚC
TRIỆT SẢN CHO ĐẾN KHI NỐI ỐNG DẪN TINH
Thời gian triệt sản

Tỉ lệ thông thương

Tỉ lệ có thai

< 3 năm

97%

76%

3-8 năm

88%

53%

9-14 năm

79%

44%

≥ 15 năm

71%

30%

www.ivfhungvuong.com.vn
 

22

         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Bệnh nhân được nối ống dẫn tinh phải nằm điều trị nội trú tại bệnh viện. Sau phẫu thuật
bệnh nhân sẽ được cho thuốc giảm đau và kháng sinh. Sau vài ngày bệnh nhân có thể đi
làm lại bình thường. Bệnh nhân được khuyên nên mặc thêm quần lót giúp nâng bìu và
kiêng không xuất tinh hay làm việc nặng trong thời gian 2 tuần. Chăm sóc hậu phẫu bao
gồm theo dõi sự lành vết mổ, sau 6-8 tuần và hàng tháng bệnh nhân cần làm tinh dịch đồ
để khảo sát sự cải thiện về mật độ và độ di động của tinh trùng. Tỉ lệ có thai sau phẫu
thuật nối ống dẫn tinh do triệt sản phụ thuộc vào: thời gian triệt sản, chất lượng dịch tiết
ra từ ống dẫn tinh vào thời điểm tiến hành phẫu thuật, và các yếu tố khác từ vợ. Tùy vào
thời gian triệt sản mà tì lệ có thai có thể đạt đến 76%.

™ Nối ống dẫn tinh với mào tinh
Kĩ thuật nối ống dẫn tinh mào tinh (tạo ra sự lưu thông mới giữa ống dẫn tinh và mào
tinh) có nét giống với kĩ thuật nối ống dẫn tinh với ống dẫn tinh. Phẫu thuật này thường
tiến hành phổ biến khi không thấy dịch tiết hay chất lượng dịch tiết kém tại thời điểm cắt
nối ống dẫn tinh sau triệt sản. Do kĩ thuật này có độ khó cao nên tỉ lệ có thai của phương
pháp này thấp hơn so với kĩ thuật nối ống dẫn tinh thông thường. Tuy nhiên, tỉ lệ có thai
sau phẫu thuật này cũng đạt khoảng 30%. Theo dõi sau phẫu thuật cũng tương tự như nối
ống dẫn tinh.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

23

         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

™ Vi phẫu thuật trích tinh trùng từ mào tinh (MESA)

Khi tinh trùng không thể xuất ra ngoài do tắc nghẽn đường đi mà không thể phục hồi
được, thì tinh trùng sẽ được trích ra trực tiếp từ mào tinh bằng kĩ thuật vi phẫu. Đối với
trường hợp bất sản ống dẫn tinh 2 bên hay bất sản túi tinh, nối ống dẫn tinh thất bại hay
nối ống dẫn tinh với mào tinh thất bại thì có thể áp dụng kĩ thuật này. Được tiến hành ở
bệnh viện, MESA có thể cung cấp tinh trùng cho qui trình thụ tinh trong ống nghiệm
(IVF). Tinh trùng trích ra từ mào tinh thường chưa hoàn thiện khả năng di động do đó
khả năng di chuyển và thụ tinh trong cơ quan sinh sản nữ không tốt mà cần nhờ các kĩ
thuật tiên tiến hơn đó là cho trứng và tinh trùng tiếp xúc trực tiếp với nhau. Nếu MESA
được tiến hành với sự phối hợp của IVF thì nên tiến hành xung quanh thời điểm chọc hút
trứng của người vợ. Tinh trùng từ mào tinh cũng có thể được đưa trực tiếp vào trứng qua
kĩ thuật ICSI.
™ Phẫu thuật trong tắc nghẽn ống phóng tinh.
Nếu tắc nghẽn ống phóng tinh được chẩn đoán xác định, thì có thể điều trị bằng một phẫu
thuật kéo dài 30 phút. Phương pháp này tiếp cận theo đường niệu đạo, là con đường dẫn
nước tiểu từ bàng quang ra đầu dương vật và dẫn tinh dịch từ tiền liệt tuyến ra ngoài vào
thời điểm xuất tinh khi giao hợp. Tuy nhiên, bệnh nhân bị tắc nghẽn ống phóng tinh
thường có tắc nghẽn mào tinh do hậu quả của gia tăng áp lực trong một thời gian dài. Do
đó, thường cần phải làm thêm phẫu thuật nối ống dẫn tinh mào tinh.

www.ivfhungvuong.com.vn
 

24


         

Phòng khám Nam học
Khoa Hiếm muộn bệnh viện Hùng Vương

Điều trị nội khoa
Trong một số trường hợp rối loạn dẫn đến vô sinh ở nam giới chúng ta có thể điều trị nội
khoa bằng cách dùng thuốc.
1. Điều trị rối loạn nội tiết
Bệnh nhân nam được phát hiện có rối loạn nội tiết trong quá trình khảo sát vô sinh có thể
được điều trị bằng thuốc. Các rối loạn này bao gồm suy tuyến sinh dục do giảm nội tiết tố
hướng sinh dục và tăng prolactin trong máu.
hCG (human chorionic gonadotrophin) có thể dùng khởi đầu cho điều trị, kết hợp với nội
tiết hướng sinh dục đối với bệnh nhân suy tuyến sinh dục do giảm nội tiết hướng sinh
dục. Các nghiên cứu về điều trị của hCG và hMG (human menopausal gonadotrophin)
trên những bệnh nhân giảm nội tiết hướng sinh dục (trong thời gian thích hợp từ 3 đến 8
tháng) cho thấy có mật độ tinh trùng lên đến 5-24 triệu/ml mỗi lần xuất tinh. Tỉ lệ có thai
sau điều trị là 64 – 76%.
Hầu hết các trường hợp được chẩn đoán là tăng prolactin máu đều không giải thích được
và không rõ nguyên nhân. Điều trị chuyên biệt với Bromocriptine có thể được tiến hành
trên những bệnh nhân này. Tuy nhiên, một khối u ở tuyến yên có thể dẫn đến sự gia tăng
của prolactine trong máu, do đó không thể điều trị nếu chưa tiến hành chụp CT hay MRI
vùng tuyến yên.
2. Điều trị kháng thể kháng tinh trùng
Kháng thể kháng tinh trùng có thể khiến cho tinh trùng dù có mật độ tốt nhưng lại giảm
khả năng di động. Kháng thể kháng tinh trùng làm cho tinh trùng bị kết dích, chụm lại

với nhau, từ đó giảm khả năng di động; đồng thời giảm khả năng thụ tinh với trứng. Việc
điều trị nội khoa với tình trạng này được báo cáo giúp gia tăng chất lượng tinh dịch với
khả năng thành công có nhiều thay đổi. Điều trị có thể dùng các nhóm Steroids cơ bản
(prednisone), lọc rửa và bơm tinh trùng vào tử cung (IUI), hay thụ tinh trong ống nghiệm
(IVF) đặc biệt có thể kết hợp với tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI).
3. Điều trị viêm nhiễm
Vô sinh nam có thể gây ra do tình trạng viêm nhiễm ở các tuyến sinh dục (tiền liệt tuyến,
túi tinh…). Một số vi khuẩn có thể gây ra tình trạng vô tinh do chúng tấn công vào tinh
hoàn và/hoặc mào tinh gây ra vô sinh bế tắc từ sẹo viêm để lại. Trong một số trường hợp,
viêm nhiễm do tác nhân cư trú tại tiền liệt tuyến hay túi tinh có thể không biểu hiện triệu
chứng và bệnh nhân không hề hay biết. Các loại viêm nhiễm khác đặc biệt là viêm tiền
www.ivfhungvuong.com.vn
 

25