Biện pháp quản lý tăng cường hoạt động tự học của sinh viên viện đại học mở hà nội trong bước phát triển hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA SƢ PHẠM
--------------------

DƢƠNG HOÀI VĂN

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ TĂNG CƢỜNG HỌAT ĐỘNG TỰ
HỌC CỦA SINH VIÊN VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
TRONG BƢỚC PHÁT TRIỂN HIỆN NAY

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 60 14 05

HÀ NỘI 2008


LUN VN C HON THNH TI
KHOA S PHM - I HC QUC GIA H NI
--------------------

Ng-ời h-ớng dẫn khoa học: PGS.TS. Đặng Quốc Bảo
Phản biện 1: .
Phản biện 2: .

Luận văn đ-ợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ
Khoa S- phạm - Đại học Quốc gia Hà Nội
Vào hồi ngàythángnăm 2008


Cã thÓ t×m ®äc luËn v¨n t¹i:

- Trung t©m Th«ng tin – Th- viÖn - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi
- Th- viÖn Khoa S- ph¹m - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
Ban Chủ nhiệm Khoa, các thầy, cô giáo và cán bộ Khoa Sư phạm - Đại học
Quốc Gia Hà Nội; các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy trong suốt
quá trình học tập và làm luận văn; đặc biệt là PGS.TS Đặng Quốc Bảo đã giúp đỡ
và chỉ dẫn tận tình cho tác giả trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn.
Ban Giám hiệu và cán bộ giảng viên Viện Đại học Mở Hà Nội đã tạo điều
kiện cho tác giả hoàn thành khoá học và có những ý kiến đóng góp quý báu trong
quá trình học tập và làm luận văn.
Gia đình và bạn bè tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả học tập và hoàn thành
luận văn.
Trong quá trình nghiên cứu, mặc dù đã hết sức cố gắng, song luận văn
không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong sự chỉ dẫn và góp ý của các thầy giáo, cô
giáo, các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cám ơn !

Hà Nội - 2008
Tác giả

Dƣơng Hoài Văn


MỤC LỤC
Mở đầu

Trang

1. Lý do chọn đề tài

6

2. Mục đích nghiên cứu đề tài

7

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

7

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

7

5. Giả thuyết khoa học

8

6. Phạm vi nghiên cứu

8

7. Phương pháp nghiên cứu

8

8. Cấu trúc luận văn

Chƣơng I: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự học

10

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

10

1.2. Những vấn đề lý luận về sinh viên

12

1.2.1. Khái niệm "Sinh viên"

12

1.2.2. Đặc điểm tâm lý thanh niên – sinh viên

13

1.2.3. Xu hướng phát triển nhân cách sinh viên

15

1.3. Những vấn đề lý luận về tự học

16

1.3.1. Khái niệm “Tự học”

16

1.3.2. Các hình thức tự học

18

1.3.3. Hoạt động tự học của sinh viên

19

1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động tự học của sinh viên

21

1.3.5. Vai trò của tự học đối với sự phát triển nhân cách của sinh viên

23

1.3.6. Phương pháp dạy – tự học

24

1.4. Một số khái niệm về quản lý

29

1.4.1. Khái niệm “Quản lý”

29

1.4.2. Các chức năng quản lý

30

1.4.3. Quản lý giáo dục

32

1.4.4. Quản lý nhà trường

33

1.4.5. Quản lý quá trình dạy học

34

1.4.6. Quản lý hoạt động tự học

35

1.4.7. Các nhân tố tham gia vào quá trình quản lý hoạt động tự học

36

1.4.8. Biện pháp quản lý hoạt động tự học

41

Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động tự học của sinh viên Viện

43

Đại học Mở Hà Nội
2.1. Khái quát về Viện Đại học Mở Hà Nội

43

2.1.1. Quá trình thành lập trường

43

2.1.2. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ

43

2.1.3. Ngành nghề đào tạo

44

2.2. Thực trạng hoạt động tự học của sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội

47

2.2.1. Nhận thức của sinh viên về vấn đề tự học

47

2.2.2. Thực trạng các hình thức tự học mà nhà trường đang làm

50

2.2.3. Thực trạng về những yếu tố ảnh hưởng đến việc tự học của sinh viên

54

2.2.4. Thực trạng về kết quả

56

…

2.3. Thực trạng về công tác quản lý của nhà trường đối với hoạt động

58

tự học của sinh viên
2.3.1. Công tác quản lý của Ban giám hiệu đối với quá trình dạy và

58

học trong nhà trường
2.3.2. Công tác quản lý của cán bộ, giảng viên đối với hoạt động tự

59

học của sinh viên trong các giờ chính khoá
2.3.3. Công tác quản lý của các phòng ban nhà trường đối với hoạt
động tự học của sinh viên

64


2.4. Đánh giá chung

64

Chƣơng 3: Biện pháp quản lý tăng cƣờng hoạt động tự học của

67

sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội
3.1. Một số nguyên tắc lựa chọn biện pháp

67

3.2. Các biện pháp quản lý nhằm tăng cường hoạt động tự học của sinh viên

69

3.2.1. Biện pháp 1 : Nâng cao nhận thức cho mọi lực lượng trong và

69

ngoài trường, đặc biệt cho sinh viên, về tầm quan trọng của tự học
3.2.2. Biện pháp 2 : Giúp đỡ cho sinh viên biết kế hoạch hóa thời

72

gian học tập , có ý chí tự học, tự nghiên cứu

3.2.3. Biện pháp 3 : Thúc đẩy giảng viên đổi mới phương pháp dạy

74

học theo hướng hỗ trợ cho sinh viên hăng hái tự học
3.2.4. Biện pháp 4 : Quy định trách nhiệm cụ thể cho các phòng ban

82

giúp sinh viên có điều kiện thuận lợi trong tự học
3.2.5. Biện pháp 5 : Tăng cường sự phối hợp đoàn thể trong trường

84

nhằm giúp cho sinh viên tự học có kết quả
3.2.6. Biện pháp 6 : Hoàn thiện các điều kiện vật chất, tài chính để

88

sinh viên thuận lợi trong tự học
3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp

92

3.4. Thăm dò sự nhận thức tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp

93

Kết luận và khuyến nghị

96

Kết luận

96

Khuyến nghị

98

Phụ lục I

101

Phụ lục II

104

Phụ lục III

106

Tài liệu tham khảo

108


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Nhận thức của sinh viên về vấn đề tự học

48

Bảng 2.2. Tỷ lệ sinh viên tham gia tự học trong giờ học tại lớp

51

Bảng 2.3. Hoạt động tự học ngoài giờ lên lớp

52

Bảng 2.4. ý kiến phản hồi của sinh viên về khó khăn trong tự học

54

Bảng 2.5. Nhu cầu cần được hỗ trợ để thực hiện tự học

55

Bảng 2.6. Sinh viên đề nghị trang bị thêm kỹ năng tự học

55

Bảng 2.7. Đề nghị cải tiến môi trường học

56

Bảng 2.8. Kết quả học tập của sinh viên ngành Hướng dẫn du lịch ;

57

Quản trị du lịch ; Tin học năm học 2006 – 2007
Bảng 2.9. Nhận định của cán bộ giảng viên về hoạt động tự học
của

59

sinh viên
Bảng 3.1. Kiểm chứng tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp

93


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Để đáp ứng nguồn nhân lực có chất lượng phục vụ cho sự nghiệp Công
nghiệp hóa , hiện đại hóa đòi hỏi chúng ta phải phát triển giáo dục , thực sự coi
giáo dục là quốc sách hàng đầu.
Chất lượng giáo dục - đào tạo phụ thuộc vào họat động dạy của thày và họat
động học của trò. Trong đó dưới sự tổ chức, lãnh đạo, điều khiển của thầy, trò tự
giác, chủ động, tích cực tự tổ chức quá trình nhận thức nhằm thực hiện các nhiệm
vụ học tập. Tự học – tự đào tạo là con đường phát triển suốt đời của mỗi người, đó
cũng là truyền thống quí báu của dân tộc Việt Nam, được thể hiện qua các câu
thành ngữ , tục ngữ “học một , biết mười”, “ Đi một ngày đàng học một sàng
khôn”, “học thầy không tầy học bạn”…
Điều 5 Luật Giáo dục 2005 cũng đã quy định rõ “ Phương pháp giáo dục
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi
dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và
ý chí vươn lên”.
Là một Đại học đa ngành nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, Viện Đại

học Mở Hà Nội đã có nhiều cố gắng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nói chung,
chất lượng dạy và học nói riêng. Tuy nhiên vấn đề đổi mới phương pháp dạy học
theo hướng phát huy tính tích cực, sáng tạo, nâng cao năng lực tự học cho sinh
viên chưa được thực hiện đồng bộ, chưa thường xuyên ; công tác quản lí, tổ chức
của trường đối với hoạt động tự học của sinh viên chưa được quan tâm đúng mức;
số lượng giáo viên cơ hữu của trường còn ít, đa phần là giáo viên thỉnh giảng….
Những nguyên nhân đó đã phần nào ảnh hưởng đến kết quả học tập của sinh viên.


Với những lý do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài :“ Biện pháp quản lý
tăng cường hoạt động tự học của sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội trong
bước phát triển hiện nay.”
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản lý
tăng cường hoạt động tự học nhằm nâng cao kết quả hoạt động tự học của sinh
viên Viện Đại học Mở Hà Nội.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tự học của sinh viên .
- Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý hoạt động tự học của sinh
viên Viện Đại học Mở Hà Nội.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài
- Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động tự học của sinh
viên Viện Đại học Mở Hà Nội.
- Đề xuất các biện pháp quản lý tăng cường hoạt động tự học của sinh viên
Viện Đại học Mở Hà Nội trong giai đoạn hiện nay.
5. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được một số biện pháp quản lý có tính hiện thực và hợp lý thì sẽ
nâng cao hiệu quả tự học của sinh viên
6. Phạm vi nghiên cứu

Vì hạn chế về nguồn lực và thời gian, trong luận văn này chúng tôi chỉ tập
trung nghiên cứu những biện pháp quản lý tăng cường hoạt động tự học đối với
sinh viên chính quy hiện đang theo học tại Khoa Du lịch và Khoa Tin học - Viện
Đại học Mở Hà Nội
7. Phƣơng pháp nghiên cứu


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Ngọc Bảo (1995), Phát triển tính tích cực của học sinh trong quá
trình dạy học, Bộ giáo dục và đào tạo - Vụ giáo viên.
2. Đặng Quốc Bảo (1995), Một số tiếp cận mới về khoa học quản lý và việc
vận dụng vào quản lý giáo dục, Trường cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo Trung
Ương I, Hà Nội.
3. Lê Khánh Bằng (1998), Tổ chức phương pháp tự học cho sinh viên Đại
học - ĐHSP Hà Nội .
4. Mi Kon Đa Côp (1985), Cơ sở lý luận khoa học quản lý giáo dục, Trường
CBQL giáo dục, Hà Nội.
5. Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (1997), Những cơ sở khoa học
về quản lý giáo dục, Trường CBQL giáo dục - Đào tạo, Hà Nội.
6. Vũ Đình Cự (Chủ biên) (1998), Giáo dục hướng tới thế kỉ XXI, Nhà xuất
bản chính trị Quốc gia, Hà Nội.
7. Đảng Cộng sản Việt Nam - Văn kiện hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành
Trung ương khoá III - NXB chính trị Quốc gia - Hà Nội 1997.
8. Đảng Cộng sản Việt Nam - Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX
- NXB Chính trị Quốc gia - Hà Nội 2001.
9. Nguyễn Minh Đạo (1997), Cơ sở khoa học quản lý, NXB chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
10. Nguyễn Văn Đạo , Tự học - Tự đào tạo tư tưởng chiến lược của phát
triển giáo dục Việt Nam, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội.
11. Đỗ Ngọc Đạt (1997), Tiếp cận hiện đại hoạt động dạy học, Nhà xuất bản

Chính trị Quốc gia, Hà Nội.


12. Nguyễn Tiến Đạt (2003), Kinh nghiệm và thành tựu phát triển giáo dục
và đào tạo trên thế giới. Tài liệu dùng cho các khoá đào tạo cao học về quản lý giáo
dục, Hà Nội.
13. Phạm Minh Hạc (1986), Một số vấn đề về giáo dục và khoa học giáo
dục, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội.
14. Phạm Minh Hạc (chủ biên) (1998), Tâm lý học (tập 1), Nhà xuất bản giáo
dục, Hà Nội .
15. Vũ Ngọc Hải - Trần Khánh Đức - Đồng chủ biên (2003), Hệ thống giáo dục
hiện đại trong những năm đầu thế kỷ XXI, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội.
16. Hà Sỹ Hồ (1985), Những bài giảng về quản lý trường học (Tập II), Nhà
xuất bản giáo dục, Hà Nội.
17. Trần Kiểm (1997), Quản lý giáo dục và trường học , Viện khoa học giáo
dục, Hà Nội.
18. Trần Kiểm (2004), Khoa học quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận và
thực tiễn, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội.
19. Harold Koontz (1992), Những vấn đề cốt yếu của quản lý, Nhà xuất bản
khoa học - kỹ thuật, Hà Nội .
20. Nguyễn Kỳ (chủ biên) (1995), Phương pháp giáo dục tích cực lấy người
làm trọng tâm, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội.
21. Nguyễn Kỳ (1996), Mô hình dạy học tích cực lấy người làm trọng tâm,
Trường cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo, Hà Nội.
22. Đặng Bá Lãm (2003), Giáo dục Việt Nam những thập niên đầu thế kỷ
XXI - Chiến lược phát triển, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội.
23. Nguyễn Hiến Lê (2002), Tự học – Một nhu cầu thời đại, Nhà xuất bản
văn hóa thông tin, TP Hồ Chí Minh .
24. Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh tuyển tập (Tập II), Nhà xuất bản
chính trị quốc gia, Hà Nội.

25. Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt (1987) Giáo dục học (Tập 1) Nhà xuất bản
giáo dục, Hà Nội.
26. Nguyễn Ngọc Quang (1989), Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý
giáo dục, Trường CBQL Giáo dục - Đào tạo trung ương, Hà Nội .
27. Trần Hồng Quân , Về chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2020 và
một số định hướng cơ bản phát triển giáo dục THCS trong thời kỳ mới , Thông tin
khoa học giáo dục (số 63).
28. Lò Thị Quyến (2007), Các biện pháp quản lý tăng cường hoạt động tự
học của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Điện Biên , Luận văn tốt nghiệp , Đại
học Sư phạm Hà Nội.
29. Lê Thị Thuỷ (2002), Tìm hiểu thực trạng tự học của sinh viên trường
CĐSP Hà Nội , Khoá luận tốt nghiệp .
30. Nguyễn Cảnh Toàn (1997), Quá trình dạy - Tự học, Nhà xuất bản giáo dục,
Hà Nội.
31. Nguyễn Cảnh Toàn (2001), Tuyển tập tác phẩm tự học - Tự giáo dục Tự nghiên cứu , Trường ĐHSP Hà Nội.
32. Trung tâm thông tin tư vấn phát triển (2001), Hệ thống các văn bản quy
phạm pháp luật ngành giáo dục và đào tạo Việt Nam, Nhà xuất bản chính trị quốc
gia, Hà Nội.
33. Nguyễn Đức Trí (2002), Quản lý quá trình giáo dục và đào tạo, Viện
phát triển giáo dục, Hà Nội.
34. Nguyễn Quang Uẩn - Trần Hữu Luyến - Trần Quốc Thành (1997) Tâm
lý học quản lý, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội
35. Phạm Viết Vượng (1996), Giáo dục học đại cương, Nhà xuất bản đại học
quốc gia Hà Nội.