Thực trạng ứng dụng thương mại điện tử trong các doanh nghiệp vừa vả nhỏ việt nam và giải pháp phát triển

I HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI
KHOA KINH TẾ NGOẠI T H Ư Ơ N G

S0íỉ£WH T1tỉlĩ>£ ĨỈNJVERSfTỴ

Ú0k LUÂN TỐT NGHIỆP
SịC MA! Đ Ề N TỬ
a

t

*

»

HÔNG C Á C DOANH NGHIỆP VỪA VẢ NHỎ VIỆT
NAM VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỀN

lương dẫn : Thạc sĩ vo Chí Thanh
Sính viên thực hiện : Hoàng Thu Hà
: Pháp Ì • K40E, KTNT

H À NỘI, 11/2005


TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI T H Ư Ơ N G HÀ NỘI
KHOA KINH TÊ NGOẠI T H Ư Ơ N G

CO

POREIGN TltttDE UNIVERSiry

KHOA LUÂN TÓT NGHIỆP
•

•

Đề tài:

THỰC TRẠNG ÚNG DỤNG T H Ư Ơ N G MẠI ĐIỆN TỬ
TRONG C Á C DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHO VIỆT
NAM VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỀN

Giáo viên hướng dẫn : Thạc sĩ Vũ Chí Thanh
Sinh viên thực hiện : Hoàng Thu H à
Lớp
: Pháp 1 - K40E, K T N T

T H 'S V i Ĩ: N
NGOAI ĩ' í 0 . .

hưmi.
HẢ NỘI, 11/2005


Thục trạng ứng dụng TMĐT

trong các DN vừa và nhò Việt Nam vả giải pháp phát triển

MỤC LỤC
MỤC LỤC Ì

DANH MỤC BẢNG

3

DANH MỤC BIÊU Đ Ồ

4

LỜI MỞ ĐÀU

5

ì.

Sự CÀN THIẾT NGHIÊN c ứ u Đ Ề TÀI

5

li.

MỤC TIÊU NGHIÊN cứu

6

HI. ĐỐI TƯỢNG V À PHẠM VI NGHIÊN c ứ u

6

IV. P H Ư Ơ N G PHÁP NGHIÊN c ứ u

7

V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

7

VI. LỜI CẢM Ơ N

7

C H Ư Ơ N G ì: TỔNG QUAN VÈ T M Đ T
ì.

8

LỊCH SỬ HÌNH THÀNH V À PHÁT TRIỂN C
A T M Đ T
Ì.

Sự ra đời của Internet và TMĐT

2.

Quá trình phát triền của TMĐT

li.

8
8

trên thế giới

KHÁI NIỆM V À ĐẶC T R Ư N G C
A T M Đ T

12

17

1.

Khái niệm TMĐT

17

2.

Đặc trưng của TMĐT

19

HI. CÁC HÌNH THỨC GIAO DỊCH cơ BẢN TRONG T M Đ T
Ì.

Các hình thức giao dịch cơ bản trong TMĐT

2.

Một số hoạt động chủ yếu trong TMĐT

IV. ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG T M Đ T

20
20
22

27

Ì.

Nhận thức vềTMĐT

27

2.

Cơ sở hạ tầng

27

3.

Cơ sỏ pháp lý

28

V. LỢI ÍCH C
A T M Đ T

29

. Lợi ích của TMĐT
2. Tác động của TMĐT

29
đối với nền kinh tế.

Hoàng Thu Hà, lớp Pháp Ì - K40E

32

1


Thực trạng ứng dụng TMĐT

trong các DN vừa và nhò Việt Nam và giải pháp phát triển

C H Ư Ơ N G l i : TÌNH HÌNH Ứ N G DỤNG T M Đ T TRONG C Á C DN VỪA
V À NHỎ VIỆT NAM
ì.

36

NHỮNG VẤN Đ Ề CHUNG VỀ DN VỪA V À NHỎ

36

Ì. Khái niệm doanh nghiệp vừa và nhỏ

36

2. Đặc điểm của các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam

37

3. Vị trí của các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam

li.

39

Đ Á N H GIÁ THỰC TRẠNG Ú N G DỤNG T M Đ T TRONG CÁC DN

VỪA V À NHỎ VIỆT NAM

43

Ì.

Nhận thức của các doanh nghiệp về TMĐT

44

2.

Đầu tư của các doanh nghiệp vừa và nhỏ cho TMĐT

45

3.

Mức độ ứng dụng TMĐT của các doanh nghiệp

4.

Hiệu quả của việc ứng dụng TMĐT trong các doanh nghiệp

49
56

HI. Cơ HỘI VÀ THÁCH THỨC Đ Ố I VỚI CÁC DN VỪA VÀ NHỎ VIỆT
NAM KHI THAM GIA T M Đ T

59

Ì.

Những thuận lấi và cơ hội

59

2.

Những khó khăn và thách thức

64

C H Ư Ơ N G IU: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN T M Đ T TRONG C Á C DN

VỪA V À NHỎ VIỆT NAM
ì.

71

P H Ư Ơ N G HƯỚNG CHUNG PHÁT TRIỂN T M Đ T GIAI Đ O Ạ N

2006-2010

71

Ì.

Quan điểm phát triển

2.

Mục tiêu phát triển

3.

Các chính sách và giải pháp chủ yếu

72
74
74

li. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN T M Đ T TRONG CÁC DN VỪA
VÀ NHỎ VIỆT NAM
Ì.

78

Đối với chính phủ và các cơ quan chức năng

2.

Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ

3.

Đối với cấc tể chức cung cấp dịch vụ hổ trấTMĐT

78
93
loi

K É T LUẬN

103

TÀI LIỆU THAM KHẢO

105

Hoàng Thu Hà, lớp Pháp Ì-K40E

2

Thực trạng ứng dụng TMĐT

trong các DN vừa và nhỏ Việt Nam và giải pháp phát triển

DANH MỤC BẢNG
Bảng Ì: Số lượng người sử dụng Internet trên thế giới năm 2003 - 2004....T. 13
Bảng 2: Doanh số T M Đ T toàn cầu

14

Bảng 3: Tốc độ và chi phí truyền gửi (Ì bộ tài liệu 40 trang)

30

Bảng 4: Tỷ trọng lao động trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam

41

Bảng 5: Tỷ trọng chi công nghệ thông tin trong tổng chi phí hoạt động thường
niên cịa các doanh nghiệp vừa và nhỏ

47

Bảng 6: Cơ cấu đầu tư công nghệ thông tin trong các doanh nghiệp

47

Bảng 7: Tính năng T M Đ T cịa các website

50

Bảng 8: Tỷ lệ các website có cấc tính năng T M Đ T - so sánh giữa các vvebsite
thương mại hàng hoa và website dịch vụ

51

Bảng 9: Mức độ thường xuyên cập nhật cịa các vvebsite

56

Bảng 10: Mức đóng góp vào tổng doanh thu cịa ứng dụng T M Đ T trong doanh
nghiệp

57

Bảng li: Tác dụng cịa vvebsite đối với hoạt động cịa doanh nghiệp theo
thang điểm từ 0 đến 4

Hoàng Thu Hà, lớp Pháp Ì - K40E

58

3


Thực trạng ứng dụng TMĐT

trong các DN vừa và nhò Việt Nam và giải pháp phát triển

DANH MỤC BIÊU Đồ

Biểu đồ 1: Số lượng người sử dụng Internet trên thế giới năm 2003-2004....T14
Biểu đồ 2: Mức chi tiêu trung bình hàng năm trên mạng của một người sử
dụng Internet ở một vài nước thuộc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, năm
2004
Biểu đổ 3: Hình thức truy cập Intemet của các doanh nghi
p nói chung

Hoàng Thu Hà, lớp Pháp ì - K40E

16
46

4


Thực trạng ứng dụng TMĐT

trong các DN vừa và nhỏ Việt Nam và giải pháp phát triển

LỜI MỞ Đ Ầ U

ì. sự CẦN THIẾT NGHIÊN cứu ĐỂ TÀI
Hiện nay, biết bao doanh nghiệp trên thế giới đã và đang ứng dụng
thành công thương mại điện tử (TMĐT) vào hoạt động kinh doanh của mình.
Trong đó, Amazon.com là một ví dụ điển hình m à chẳng ai lại không nói đến
khi nhắc đến T M Đ T . Khởi sự từ tháng 6 năm 1995, lúc đầu chủ yếu là bán
sách, đến năm 2000 doanh nghiệp này đã bày bán 28 triệu mặt hàng khác
nhau, doanh sợ đạt 2,7 tỷ USD. Trung bình mỗi tháng có trên 20 triệu lượt
người truy cập vào địa chỉ www.amazon.com. Và còn nhiều cái tên khác nữa

cũng không kém nổi tiếng như eBay, như IBM... cũng đang hoạt động rất hiệu
quả trong môi trường kinh doanh trên Internet. Chỉ những điều đơn giản này
thôi cũng đủ nói lên những tác động lớn lao của T M Đ T đợi với hoạt động kinh
doanh của các doanh nghiệp, không đơn thuần chỉ về mặt doanh sợ. Tiếp cận
T M Đ T , doanh nghiệp thấy được nhiều lợi ích khác nữa như mở rộng thị
trường, phát triển quan hệ vói khách hàng và đợi tác, quảng bá hình ảnh của
mình đến đông đảo người dân trên toàn cầu... Đó là lý do vì sao hoạt dộng
T M Đ T đang ngày càng sôi động và cả thế giới đang hướng về "nền kinh tế sợ
hoa" trong một tương lai không xa.
Tuy nhiên ở Việt Nam, hoạt động T M Đ T vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ và
hết sức sơ khai. Mòi trường cạnh tranh, môi trường pháp lý và các chính sách
vĩ m ô chưa đủ để tạo điều kiện cho T M Đ T phát triển. Các dịch vụ hỗ trợ hoạt
động T M Đ T còn thiếu thợn đủ bề. Trong các doanh nghiệp, nhất là các doanh
nghiệp vừa và nhỏ, việc ứng dụng T M Đ T vẫn còn mang tính chất thử nghiệm,
lẻ tẻ, chưa hệ thợng... Nhiều doanh nghiệp chưa tiếp cận với T M Đ T do chưa
nhận thức được hết xu thế và lợi ích, do khó khăn về tài chính và nguồn nhân
lực, do không biết phải bắt đầu từ đâu, chưa có kế hoạch ứng dụng cụ thể...
Một sợ doanh nghiệp chạy theo phong trào m à chưa thực sự hiểu rằng chỉ có
những doanh nghiệp hội đủ các điều kiện mới có thể tham gia thành công vào
T M Đ T , dẫn đến những lãng phí trong đầu tư và hoạt động không hiệu quả.
Hoàng Thu Hà, lóp Pháp Ì - K40E

5


Thục trạng ứng dụng TMĐT

trong các DN vừa và nhò Việt Nam và giải pháp phát triển

Vì vậy, việc nghiên cứu "Thực trạng ứng dụng T M Đ T trong các doanh

nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam và giải pháp phát triển" là một nhu cầu cấp thiết
nhầm tổng kết tình hình ứng dụng T M Đ T vào hoạt động kinh doanh của các
doanh nghiệp vừa và nhỏ, tìm hiểu những khó khăn, vưỤng mắc để từ đó đưa
ra những giải pháp đẩy mạnh hoạt động TTVÍĐT trong các doanh nghiệp vừa và
nhỏ Việt Nam.
li.

M Ụ C TIÊU N G H I Ê N c ứ u
Đ ể tài "Thực trạng ứng dụng T M Đ T trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ

Việt Nam và giải pháp phát triển" hưỤng đến 3 mục tiêu chính sau đây:
- Tổng quan về T M Đ T
- Khảo sát, đánh giá thực trạng ứng dụng T M Đ T trong các doanh
nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam.
- Kiến nghị, để xuất các giải pháp phát triển hoạt động T M Đ T trong
các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam.
in.

Đ Ố I TƯỢNG VÀ PHẠM V I NGHIÊN cứu
Đ ố i tượng nghiên cứu của khoa luận là việc ứng dụng T M Đ T vào hoạt

động kinh doanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam trong những
năm gần đây và một số giải pháp có thể thực hiện nhằm thúc đẩy T M Đ T trong
các doanh nghiệp này. (doanh nghiệp vừa và nhỏ là đối tượng của khóa luận
này được hiểu theo định nghĩa về doanh nghiệp vừa và nhỏ trong Nghị định
90/NĐ-CP/2001 của Chính phủ, sẽ trình bày cụ thể hơn trong chương l i )
Phạm vi nghiên cứu của khoa luận không phải là tất cả cấc vấn đề lý
luận cũng như thực tiễn của T M Đ T . Khoa luận chỉ tập trung nghiên cứu thực
trạng ứng dụng T M Đ Tở một số doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam nhằm rút
ra bài học, kinh nghiệm và kiến nghị một số giải pháp phất triển T M Đ Tở Việt

Nam.

Hoàng Thu Hà, lớp Pháp Ì -K40E

6


Thực trạng ứng dụng TMĐT

IV.

trong các DN vừa và nhỏ Việt Nam và giải pháp phát triển

P H Ư Ơ N G PHÁP NGHIÊN

cứu

Phương pháp nghiên cứu của khoa luận chủ yếu là phương pháp nghiên
cứu tài liệu, phân tích và tổng hợp. Ngoài ra còn một số phương pháp khác
như khảo sát thực tế, tham khảo ý kiến người có kinh nghiệm.
V.

N Ộ I DUNG N G H I Ê N

cứu

Ngoài phần lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, khoa
luận được kết cấu thành 3 chương, nội dung chính của mỗi chương theo đề
cương đã được phê duyệt như sau:
Chương ì: Tổng quan về T M Đ T

Chương li: Thực trểng ứng dụng T M Đ T trong các doanh nghiệp vừa và
nhỏ Việt Nam
Chương IU: Giải pháp phát triển T M Đ T trong các doanh nghiệp vừa và
nhỏ Việt Nam
VI.

L Ờ I CẢM

ƠN

Nhân dịp này tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thấy giáo, thểc sĩ Vũ
Chí Thanh, người đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành khoa luận này. Tôi
cũng xin được cảm ơn các anh chị nhân viên công ty giải pháp phần mềm FPT
- FSS đã tểo điều kiện cho tôi thu thập tài liệu phục vụ bài viết của mình. Cuối
cùng, tôi xin cảm ơn những người thân và bển bè của tôi đã ủng hộ tôi trong
suốt quá trình làm khoa luận này.

Hoàng Thu Hà, lớp Pháp Ì - K40E

7


Thực trạng ứng dụng TMĐT

trong các DN vừa và nhỏ Việt Nam và giải pháp phát triển

C H Ư Ơ N G I: TỔNG QUAN VÊ T H Ư Ơ N G MẠI ĐIỆN TỬ
ì. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TMĐT .
/. Sự ra đời cửa Internet và TMĐT.
1.1. Sự ra đời của Internet.

Internet là một mạng lưới của những mạng lưới vi tính (network) kết nối
với nhau để lưu trữ và chia sẻ thông tin.
Tiền thân của mạng Internet là mạng Arpanet, ra đời vào đầu những
năm 60 của thế kỷ 20, thuộc cơ quan nghiên cứu dệ án tiến bộ (Advanced
Research Project Agency) của bộ phận bảo vệ chính phủ Hoa Kỳ. Đây là dệ
án liên kết tất cả các máy tính từ các tổ chức nghiên cứu cho đến các bộ phận
nghiên cứu của chính phù đã được bảo vệ tại thời gian đó. Hệ thống này đã
được thành lập bởi sệ kết nối những máy tính thông qua hệ thống dây cáp và
đường điện thoại. Bất cứ người nào trên hệ thống cũng có thể tiếp cận và đi
vào xem thông tin từ bất cứ máy tính nào trên hệ thống này hay hệ thống
khác. Đây chính là hình thức TCP/IP (Transmission control protocol/ Internet
protocol: Giao thức kiểm soát chuyển giao thông tin/ nghi thức mạng liên kết).
Ban đầu Arpanet chỉ đơn giản là một mạng lưới thư điện tử và sử dụng trong
lĩnh vệc công. Sau này, Arpanet được các trường đại học Hoa Kỳ sử dụng bởi
họ nhìn thấy ở đó một khả năng tổ chức các cuộc hội thảo thông qua các bức
thư điện tử.
Sau đó, trong thập kỷ 70, Arpa tiếp tục công việc nghiên cứu nghi thức
chuyển giao dữ liệu giữa các mạng máy tính có tính chất khác nhau. Cái tên
Internet bắt đầu được sử dụng trong các trường đại học Hoa Kỳ và kể từ những
năm 1980, nó đã phát triển không chỉ giữa các trường đại học m à còn trong
quân đội, trong các phòng thí nghiệm và các doanh nghiệp lớn. Một số doanh
nghiệp vừa và một số cá nhân có quan tâm đã quyết định tham gia vào Internet
để cung cấp các dịch vụ tư nhân. Từ đó, các nhà cung cấp dịch vụ kết nối
Internet ra đời. Thập kỷ cuối cùng của thế kỷ 20 đã chứng kiến sệ phát triển
Hoàng Thu Hà, lớp Pháp Ì - K40E

8