GIẢI PHÁP HẠN CHẾ TÌNH TRẠNG VÀNG HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

B GIÁO D Că ẨOăT O
TR NGă I H CăTH NGăLONG
---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P

GI I PHÁP H N CH TÌNH TR NG VÀNG
HÓA VI T NAM HI N NAY

SINH VIÊN TH C HI N

: NGUY N PH

MÃ SINH VIÊN

: A17256

CHUYÊN NGÀNH

: NGÂN HÀNG

HÀ N I - 2014

NG LY


B GIÁO D Că ẨOăT O
TR

NG

I H C TH NG LONG
---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P

GI I PHÁP H N CH TÌNH TR NG VÀNG
HÓA VI T NAM HI N NAY

Giáo viên h

ng d n

: TS. Nguy n Th Thúy

Sinh viên th c hi n

: Nguy n Ph

ng Ly

Mã sinh viên

: A17256

Chuyên ngành

: NGÂN HÀNG

HÀ N I - 2014

Thang Long University Library


L IC M

N

Emăxinăđ c g i l i c mă năchânăthànhăđ n gi ng viên T.S Nguy n Th Thúyăđưă
t oă đi u ki n, tr c ti păh ng d n và ch b o t n tình trong su t quá trình th c hi n
khóa lu n t t nghi pă này.ă Emă c ngă xină c mă nă cácă th y cô trong B môn Kinh t ,
tr ngă i h că Th ngă Longă đưă giúpă emă cóă đ c nh ng ki n th c n n t ngă đ điă xaă
h nătrongăquáătrìnhănghiênăc uăđ tài.
Tuyă đưă dànhă nhi u th i gian, công s că đ tìm hi u và nghiên c uă nh ngă khóaă
lu n v n còn nhi u thi u sót, kính mong các th y, cô ch d n và góp ý ki năđ khóa
lu n c aăemăđ

c hoàn thi năh n.ă

Em xin chân thành c mă n!
Hà N i, ngày 15 tháng 01 n m 2014
Sinh viên
Nguy năPh

ngăLy


L I CAM OAN
Tôiăxinăcamăđoan Khóa lu n t t nghi p này là do t b n thân th c hi n có s h
tr t giáoă viênă h ng d n và không sao chép các công trình nghiên c u c aă ng i
khác. Các d li u thông tin th c p s d ng trong Khóa lu n là có ngu n g căvàăđ

trích d n rõ ràng.
Tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m v l iăcamăđoanănày!
Sinh viên
Nguy năPh

ngăLy

Thang Long University Library

c


M CL C
CH

NG 1.

C

S

LÝ LU N V VÀNG HÓA N N KINH T

1

1.1 T ng quan v vàng

1

1.1.1 Khái ni m v vàng

1

1.1.2 Ch c n ng c a vàng

1

1.1.3 Phân lo i vàng

6

1.2 T ng quan th tr

ng vàng th gi i

7

1.2.1 Cung vàng th gi i

7

1.2.2 C u vàng th gi i

8

1.3 T ng quan v vàng hóa

9

1.3.1 Khái ni m vàng hóa

9

1.3.2 Các ch tiêu đo l

ng m c đ vàng hóa n n kinh t

10

1.3.3 Nguyên nhân c a tình tr ng vàng hóa

13

1.3.4 Nh ng tác đ ng c a vàng hóa

15

1.4 Kinh nghi m h n ch vàng hóa c a m t s qu c gia trên th gi i
1.4.1 Vàng hóa
1.4.2 Vàng hóa
CH

NG 2.

18

n

18

Trung Qu c

19

TH C TR NG VÀNG HÓA T I VI T NAM

23

2.1 Khái quát n n kinh t Vi t Nam

23

2.2 M c đ và các bi u hi n vàng hóa
2.2.1 M c đ vàng hóa
2.2.2 Bi u hi n vàng hóa

Vi t Nam

Vi t Nam

25

Vi t Nam

35

2.3 Nguyên nhân gây ra tình tr ng vàng hóa
2.4

nh h

25

Vi t Nam

41

ng c a tình tr ng vàng hóa t i n n kinh t Vi t Nam

2.5 Th c tr ng h n ch vàng hóa

43

Vi t Nam

46

2.5.1 Th c tr ng chính sách qu n lý ho t đ ng s n xu t, kinh doanh vàng
mi ng

46

2.5.2 Th c tr ng chính sách qu n lý vàng tài kho n
CH
NG 3. GI I PHÁP H N CH
NAM HI N NAY
3.1

nh h
vàng

TÌNH TR NG VÀNG HÓA

ng c a Ngơn hƠng NhƠ n

49
VI T
53

c trong công tác qu n lý th tr

ng
53


3.1.1 M c tiêu và đ nh h
2013 - 2020

ng đ i m i qu n lý th tr

ng vàng trong giai đo n
53

3.1.2 Xây d ng th tr

ng vàng minh b ch, n đ nh và ngày càng hoàn thi n 54

m b o th tr

ng vàng n đ nh và tránh t i đa tác đ ng tiêu c c t i các

3.1.3

ch s kinh t v mô

55

i u ki n tiên quy t đ ch ng vàng hóa

56

3.3 Gi i pháp h n ch tình tr ng vàng hóa

56

3.2

3.3.1 ảuy đ ng l
3.3.2

ng vàng trong dân c

a d ng hóa các th tr

56

ng vàng

58

3.3.3 H n ch tình tr ng buôn l u vàng

60

3.3.4 Nâng cao hi u qu qu n lý vàng thu c d tr ngo i h i Nhà n
3.4 M t s ki n ngh v i c quan qu n lý NhƠ n
3.4.1 Ki n ngh v i Ngân hàng Nhà n

c

c

c

63
64
64

3.4.2 Ki n ngh v i các B , ban ngành liên quan khác

66

3.4.3 V vi c t o hành lang pháp lý thông thoáng nh ng đ m b o c th ,
ch t ch trong ho t đ ng qu n lý th tr

ng

3.4.4 V công tác thanh tra, giám sát

Thang Long University Library

66
67


DANH M C VI T T T
Ký hi u vi t t t
NHNN
NHTM
TCTD
VND
USD

Tên đ y đ
NgânăhàngăNhàăn c
Ngânăhàngăth ngăm i
T ch c tín d ng
Vi tăNamăđ ng
ôălaăM


DANH M C B NG BI U,

TH , HÌNH NH

B ng 2.1 Các chính sách qu n lý ho t đ ng s n xu t, kinh doanh vàng mi ng (1999 - 2013) . 35
B ng 2.2 Các doanh nghi p đ

c phép kinh doanh vàng mi ng sau Ngh đ nh 24 .....47

Bi u đ 1.1 Nhu c u v vàng trên th gi i n m 2012 & 2013 ........................................2
Bi u đ 1.2 K t qu đi u tra quy t đ nh l a ch n tài s n ...............................................3
Bi u đ 1.3. Giá tr vàng n trang theo % GDP th gi i................................................5
Bi u đ 1.4. Ngu n cung vàng th gi i (2003 - 2013) ....................................................8
Bi u đ 1.5. T ng nhu c u vàng th gi i t n m 2005 đ n 2013. ...................................8
Bi u đ 1.6. Nhu c u tiêu th vàng mi ng và đ ng xu vàng trên th gi i ....................11
Bi u đ 1.7 T ng l ng vàng kh i các ngân hàng trung

ng mua, bán ròng (2004 - 2013)12

Bi u đ 1.8 M c đ vàng hóa trong ho t đ ng ngân hàng t i Vi t Nam...................... 13
Bi u đ 2.1 T c đ t ng tr

ng GDP c n c và theo các khu v c kinh t

(2006 - 2013).23

Bi u đ 2.2 Kim ng ch xu t nh p kh u hàng hóa Vi t Nam (2006 - 2013) .................24
Bi u đ 2.3 Tr l

ng vàng xu t nh p kh u c a Vi t Nam giai đo n 2000 – 2012 .....25

Bi u đ 2.4 Th ph n kinh doanh vàng trên th tr

ng Vi t Nam n m 2011 ................26

Bi u đ 2.5 Bi n đ ng giá vàng trong n c so v i th gi i giai đo n t 6/2007 đ n 6/2010 .29
Bi u đ 2.6 CPI, ch s giá vàng và giá USD c a Vi t Nam (2005 - 2013) .................30
Bi u đ 2.7 Giá vàng Vi t Nam và th gi i (2008 - Q2/2013) .....................................31
Bi u đ 2.8 Bi n đ ng giá vàng trong n

c và th gi i (1/2009 - 1/2013) ..................33

Bi u đ 2.9 Di n bi n ch s giá vàng và đô la M (1/2009 - 2/2014) ......................... 34
Bi u đ 2.10 T l cho vay khách hàng b ng ngo i t và vàng trên t ng cho vay c a
ngân hàng ACB (2008 - 2012) ..................................................................................37
Bi u đ 2.11 ảuy đ ng ch ng ch ti n g i b ng vàng c a ngân hàng Á Châu (2009 - 2012)38
Bi u đ 2.12 Giá vàng SCấ trong n

c n m 2013 ....................................................... 39

Bi u đ 2.13 L / lãi thu n t ho t đ ng kinh doanh ngo i h i và vàng c a Ngân hàng
Á Châu (2009 - 2013) ................................................................................................ 40
Bi u đ 2.14 Nhu c u xu t, nh p kh u vàng trong n

c (2000 - 2012) ....................... 41

Bi u đ 2.15 C c u nhu c u vàng c a Vi t Nam và CPI, GDP ..................................42
Bi u đ 2.16 Di n bi n 76 phiên đ u th u vàng t i s giao d ch NHNN .....................43
ảình 1.1.

ng cung, c u vàng trên th tr

ng vàng ...................................................4

Thang Long University Library


L IM

U

1. Lý do ch n đ tài
S phát tri nănhanhăchóngăc ngănh ăđ i m i không ng ng c a n n kinh t luôn
ti m n nh ng r i ro không th l ngătr căđ c. Nhi uăn măqua,ăth gi i ch ng ki n
không bi t bao nhiêu cu c kh ng ho ng l n nh v b tăđ ng s n, ch ng khoán, ngo i
t hay s chaoăđ o c a c n n tài chính, kinh t th gi i. N n kinh t Vi tăNamăc ngălàă
m t ph n c a n n kinh t toàn c u, bên c nhăđó,ăVi t Nam l i là m tăn căđangătrênă
đàă phátă tri n, n n kinh t ch aă th t s v ng ch că vàă đúngă h ng nên b t c s suy
thoái nào c a kinh t th gi iăc ngăcóăth gây ra nhi u h l y nguyên tr ng ho c nh
h ng tr c ti p t i n n kinh t trongăn c. Khôngăkhóăđ nh n th y trong nh ng cu c
suy thoái nh ăth ,ăvàngăđ u n iălênănh ăm t c u cánh, m t th tài s năđ m b o cho
ni m tin c aă ng
kh ng ho ng.

iă dân,ă cácă nhàă đ uă t ă đ ch ng l i nh ng tác nhân x u c a cu c

Vàng là m t lo iăhàngăhóaăđ c bi tăđ

c yêu thích trong l ch s Vi t Nam t x aă

đ n nay. Vàng có r t nhi u công d ng và các ch căn ngăkhácănhau.ăL i ích c a vàng
đ i v i n n kinh t là không th ph nh n b iăvàngăđ c công nh n, giao d ch, mua
bánăvàăđ uăt ă nhi uăn c. Tuy nhiên, Vi t Nam, vàng không ch là m t lo i hàng
hóaăđ c bi t mà còn là m t tài s n tài chính quan tr ng và th tr ng vàng tr thành
m t lo i th tr ng tài chính quan tr ng.ăNh ăđưăbi t, ti năđ ng c aăn c ta không ph i
là m tăđ ng ti n m nh,ăth

ng xuyên m t giá, n n kinh t trongăn

căth

ng xuyên

tr i qua các th i k l m phátăcaoăvàăcácăchínhăsáchăv ămôăkémăhi u qu d n t i vi c
vàng tr thành m iăquanătâmăđ i v i không ch ng i dân Vi t Nam mà còn c các t
ch c tín d ng. Và h qu t t y u x yăraăđóălàăVi tăNamăr iăvàoătìnhătr ng vàng hóa,
gây ra nhi u nhă h ng x u t i các ho tă đ ng trong n n kinh t , r i lo n th tr ng
vàng, nhă h ng t iă tâmă lỦă ng i dân. Nh n th că đ c t m quan tr ng và thi t y u
c a v năđ này,ăemăđưăch năđ tàiă“Gi i pháp h n ch tình tr ng vàng hóa Vi t Nam
hi nănay”ăđ làm khóa lu n t t nghi p.
2. M c đích nghiên c u
xu t, ki n ngh các gi i pháp h n ch tình tr ng vàng hóa hi n nay v i Ngân
hàngăNhàăn
3.

it
-

căvàăcácăc ăquan,ăbanăngành.

ng và ph m vi nghiên c u
iă t

ng nghiên c u là các gi i pháp h n ch tình tr ng vàng hóa

Vi t

Nam hi n nay.
-

Ph m vi nghiên c u: th tr

ng vàng Vi t Nam t n mă2007ăđ năn mă2013.


4. Ph

ng pháp nghiên c u

Khóa lu n s d ng ph

ngă phápă nghiênă c u phân tích – t ng h p, mô hình,

ph ngăphápăsoăsánh,ăph ngăphápăt l ,ầăk t h p v i các ki n th căđưăh c cùng v i
thông tin thu th p t th c t và các tài li u tham kh oăkhácầ
5. K t c u c a khóa lu n t t nghi p
ch

Ngoài ph n m đ u và k t lu n, k t c u chính c a khóa lu năđ
ngănh ăsau:
Ch

ng 1: C ăs lý lu n v vàng hóa n n kinh t

Ch

ng 2: Th c tr ng vàng hóa t i Vi t Nam

Ch

ng 3: Gi i pháp h n ch tình tr ng vàng hóa

c chia thành ba

Vi t Nam hi n nay

Thang Long University Library


CH

NG 1. C

S

LÝ LU N V VÀNG HÓA N N KINH T

1.1 T ng quan v vàng
1.1.1 Khái ni m v vàng
Vàng là nguyên t hóa h c có ký hi u Au (L. aurum) và s nguyên t 97 trong
b ng tu n hoàn. Là kim lo i chuy n ti p (hóa tr 3 và 1), m m, d u n, d dát m ng,
màu vàng và chi u sáng. Vàng không ph n ng v i h u h t các hóa ch tă nh ngă l i
ch u tác d ng c aăn căc ngătoană(aquaăregia)ăđ t oăthànhăaxităcloroauric,ăc ngănh ă
ch uătácăđ ng c a dung d ch xyanua c a các kim lo i ki m. Kim lo i này có
qu ng ho c h tătrongăđáăvàătrongăcácăm b i tích. [42]

d ng

B ng 1.1 Các tính ch t hóa lý quan tr ng c a vàng và các kim lo i quý1 khác

Gold
1.063
19,3
25
11,9
42

Nóng ch y (°C)
Tr ng l ng riêng
c ng
Dát m ng (kg/m2)
Kéo dài (%)

Silver
Platinum
Palladium
961
1.764
1.552
10,5
21,5
11,9
26
36
50
15
17
23
55
34

36
(Ngu n: www.vi.wikipedia.org/wiki/Vàng)

1.1.2 Ch c n ng c a vàng
Vàng là m t trong nh ng v t li u linh ho t nh t hành tinh. Trên th c t , vàng và
các h p kim c aănóăth ng ph c v nhi u nh t trong ngành trang s c, ti n kim lo i và
là m t chu năchoătraoăđ i ti n t
nhi uăn c. Ngoàiăra,ăvàngăcònăđ
m t s l nhăv căkhácănh ăyăt , th c ph m, công nghi p,ăđi n t ,ầ

c s d ng trong

1.1.2.1 Ch c n ng trao đ i ti n t
T x a,ăvàngăđưăđ

c s d ng r ng rãi trên kh p th gi iănh ăm tăph

ngăti n

traoăđ i ti n t . B ng cách phát hành và công nh năcácăđ ng xu vàng, ho c thông qua
các công c ti n gi yă đ quyă đ i thành vàng (b n v vàng) thì t ng giá tr ti nă đ c
phát hành s t ngă ng v i m tăl ng vàng d tr . Có th th y r ng, vàng hoàn toàn
đápă ngăđ

c các tính ch t c a m tăđ năv ti n t nh :

- Vàng là m t lo iăhàngăhóaăđ

c nhi uăng

iă aăthích:ăT tr

c t i nay, vàng

luônă đóngă vaiă tròă làă m t lo i v t li u quý khi n cho nhu c u c a xã h i v
vàng ngàyăcàngăcóăxuăh ngăt ng.ăD n t i vi c vàngăđ c ch p nh n m t cách
d dàng và nhanh chóng trong traoăđ i hàng hóa trên ph m vi r ng l n.

1

Kim lo i quý là các kim lo i không b ôăxyăhóaătrongăđi uăđi nămôiătr

1

ngăcóăđ

m cao.


Bi u đ 1.1 Nhu c u v vàng trên th gi i n m 2012 & 2013
n v tính: T n
2500
2000

2209
1833.5
1654.1
1289

1500

N mă2012

1000
407

500
0

Vàngătrangăs c

Vàngămi ngă&ăđ ngă
xu vàng

405

N mă2013

Vàng trong công
ngh

(Ngu n: LBMA, Thomson Reuters GFMS, World Gold Council)
- Nh ngăđ c tính lý hóa c a vàng r t thu n l i trong vi c th c hi n ch căn ngă
ti n t . Có th th y r ng, vàng h uănh ăkhôngăch u nhăh ngăhayătácăđ ng t
các nhân t môiătr ng bên ngoài, hay các nhân t c ăh c nên hoàn toàn thu n
ti n cho vi c c t tr và chuyên ch . Ngoài ra, vàng còn có th chia nh mà
không b nhăh

ng t i ch tăl

ng.

- Giá tr c a vàng n đ nh trong th iăgianăt

ngăđ i dài. Ng

i ta nói r ng m t

ounceă vàngă muaă đ c 350 bánh m trong th iă đ i c a Nebuchadnezzar
(Qu că v ngă Babylon,ă m tă n mă 562ă tr că Côngă Nguyên).ă C ngă m t ounce
vàng y v n có th mua x p x 350 bánh m ngày nay. [17, tr.150]
1.1.2.2 Ch c n ng đ u t
Không ch trong quá kh , mà

hi n t i,ăng

i dân và c các Ngân hàng Trung

ngătrênătoàn th gi iăđ u mu n đ uăt ăvàătíchătr vàngănh ăm tăxuăh ng thay th
choăđ ng đô la M . Trong m t nghiên c u v i các t ch căđ uăt ăM có tên g i Vàng
là m t tài s n Chi nă l c (Richard Michaud, Robert Michaud và Katharine
Pulvermacherăn mă2006),ăcácătácăgi k t lu n:ă“Vàngăcóăth cóă uăth trong danh m c
đ uăt ăđ i v i các lo i tài s nănh ăcácăth tr ngăđangăn iăvàăđ nh chóp nh do giá tr
c a nó, v i t ăcáchălàăm t tài s năđ uăt ăđaăd ng. M t ch đ nh chi năl căđ i v i vàng
ph thu c vào m căđ r i ro c a danh m căđ uăt .ăChúngătôiăth y m t ch đ nh nh
nh ngă quană tr ngă làă 1ă đ n 2% khi m c r i ro th y và 2-4% khi danh m că đ uă t ă
m c cân b ng. Trong khi v m t th ng kê không quan tr ng nh ng m c r i ro cao,
vàng có th đemăl i năđ nh t i các th tr ng và n n kinh t nghèo cho các t ch c
đ uăt ăchi năl c dài h n”. [16, tr.146]

2

Thang Long University Library


Bi u đ 1.2 K t qu đi u tra quy t đ nh l a ch n tài s n
n v tính: %
40
30
20
10
0

30.1

28.4
12

24.7
4.8

N măgi ă N măgi ă G iăti nă Mua nhà/ Ch ngă
vàng
ngo iăt
Ngân
đ t
khoán
hàng

(Ngu n: D li u đ

c l y t cu c kh o sát trên m ng “Ông/bà l a ch n tài s n
nào?” c a VnExpress 10/5/2013 )

1.1.2.3

ng h đo l m phát

H uă nh ă ch aă cóă b t k tài li u chính th c nào kh ngă đ nh ch c ch n v kh
n ngăđoăxuăh ng l m phát c a vàng. Tuy nhiên, có th d a vào khái ni m chung c a
l măphátăđ nh n xét v v năđ này. L m phát trong m t n n kinh t chính là s m t
giá tr th tr ng hay gi m s c mua c aăđ ng ti n. Và khi so v iăn mătr c, cùng m t
s ti nănh ănhauănh ngăch muaăđ c s l ngăhàngăhóaăítăh năthìăng i dân s có xu
h ng n m gi tài s năcóăgiáă h nălàăn m gi ti n. Và trong s nh ng tài s n có giá
nh ăcácăkimălo i quý, b tăđ ng s n,ăcácăhàngăhóaăkhácầăthìăvàngăv n n iălênănh ăm t
th hàngăhóaăđ c bi tăđ

căng

i dân l a ch năđ n m gi b i nh ngă uăđi mănh :ă

vàng luôn có giá tr cao,ă luônă duyă trìă đ
tr ng.

c giá tr và kh n ngă thanhă kho n trên th

Có th lý gi i cho s bi năđ ng c a cung và c u vàng khi l m phát b ng ph
Pet+1 - Pt
Re =

= ge
Pt

Trongăđó:ă
- Re : thu nh p k v ng
- Pt : giá vàng ngày hôm nay
- Pet+1 :ăgiáăvàngăđ

c k v ngăvàoăn măt i

- ge: k v ng l i nhu năcóăđ

c do vàng lên giá

3

ngătrình:


Hình 1.1.

ng cung, c u vàng trên th tr

ng vàng

Giá vàng
Gs 1
P
P1
Gd2

Gd1
S l

ng

(Ngu n: F.S.Mishkin, 2010)
Theo F.S.Mishkin (2010) lý gi i cho cung, c u vàng và bi năđ ng khi l m phát:
-

ng c u vàng (Gd) v i gi đ nh các y u t khácăkhôngăđ i, k v ngăn măt i
giá vàng là Pet+1; m c giá k v ng Pet+1 caoăh năgiáăPt hôm nay, hay vi c k
v ng s có s lên giá nhi uăh năc aăvàngătrongăn măt i, thu nh p d tính (k
v ng)ă caoă h nă s d n t iă l ng c u v vàng nhi uă h n.ă D n t iă đ ng c u
vàng có chi uăh ng d c xu ng,ăđ ng c u vàng d ch chuy n t Gd1 sang Gd2.
Giá vàng có quan h cùng chi u v i l m phát k v ng. Các y u t làm thay
đ iăđ ng C u vàng g m: Tài s n; Thu nh p d tính c a vàng so v i tài s n
thay th khác; R i ro c a vàng so v i tài s n thay th khác; M că đ thanh
kho n c a vàng so v i tài s n thay th khác.

-

ng cung vàng (Gs): Giá vàng cao, nhà s n xu t s s n xu t vàng nhi u
h n,ă l ng cung vàng nhi uă h nă d nă đ nă đ ngă cungă vàngă cóă dángă đi uă điă
lên. Các y u t làmăthayăđ iăđ ng cung vàng g m:ăthayăđ i công ngh ; ho c
t i m i m c giá nh tăđ nh, Chính ph quy tăđ nh bán vàngăđangăn m gi .

1.1.2.4 Trang s c
Trong s nh ng kim lo iăquỦăđ

c s d ngăđ làm n trang thì không th không

nh c t i vàng. Nh tính m m c a vàng nguyên ch tănênănóăth ngăđ cădùngăđ pha
tr n v i các kim lo iăkhácăđ s d ng trong ngành công nghi p trang s c.ăCácăđ trang
s c b ngăvàngăđưăxu t hi n t r t lâu trong l ch s loàiăng i vàăngàyăcàngăđ că aă
thíchăđưăgiúpăchoăvàngă v trí m t lo iăhàngăhóaăđ c bi tătrongăđ i s ngăconăng i.

4

Thang Long University Library


Bi u đ 1.3. Giá tr vàng n trang theo % GDP th gi i
nv:%

(Ngu n: Gold Demand Trends, World Gold Council, www.gold.org)
1.1.2.5 Y t
Vàng có nh ng công d ngă đ c bi t và to l n vào ngành y khoa c a nhân lo i.
Vi cătiêmăvàngăđưăđ c ch ng minh là giúp làm gi mă đauăvàăs ngădoăth p kh p và
lao. Ngoài ra, các h păkimăvàngăcònăđ c s d ng trong vi c ph c h iănhaăkhoa,ăđ c
bi tă làă r ng.ă Vàngă keoă (ch t l ng g m các phân t nanoă vàng)ă đ c s d ng trong
nghiên c u y khoa, sinh h c và khoa h c v t li u.ăNgoàiăra,ăvàngăkeoăc ngălàăm t hình
th căvàngăđ c s d ngănh ăs năvàngătr c khi nung c a ngành g m s .
1.1.2.6 Th c ph m và đ u ng
T xaăx a,ăgi i quý t c Châu Âu th i Trung c đưăs d ng vàng lá, bông hay b i
vàng nh ăm t th đ trang trí cho th c ph măvàăđ u ngăđ th hi n s giàu có c a
ch nhà. Ngày nay, m t s n căChâuăÂuănh ăBaăLanăhayă c v n có m t lo iăđ
u ng th o m c truy n th ng mang tên Goldwasser có ch a nh ng bông vàng lá và
đ c bán ra th tr ng v i giá kho ng 1000 ôăla M . Tuy nhiên, do vàng là kim lo i
tr ăv i m i ch t hóa h cătrongăc ăth nênăvàngătrongăđ u ng hay th c ph m s không
mang l iăh ngăv hay b t k hi u qu dinhăd ngănàoăchoăc ăth ,ăvàăc ngăkhôngă nh

h

ng có h i t iăc ăth conăng

i.

1.1.2.7 Công nghi p
- Vàngăđ

c s d ng vào vi c g n k t các thành ph n vàng trang s c tùy theo

đ ph c t păvàăđi m nóng ch yăđ t o ra nh ng s n ph m trang s c b ng vàng
tinh x o nh t.
- Vàng có th đ

c ch t o thành s i ch ph c v cho vi c thêu thùa.

5


- Trong ch p nh, các ch t li u màu b ngăvàngăđ cădùngăđ chuy năđ i màu
c aăcácăđi m tr ngăvàăđenătrênăgi y nhăthànhămàuăxámăvàăxanh,ăhayăđ t ngă
s

năđ nh c a chúng.

- Vàng là m t ch t ph n x t t v i b c x đi n t nh ăh ng ngo i, sóng radio
hay các ánh sáng nhìn th yăđ cănênăvàngăđ c dùng làm l p ph b o v cho
các v tinh nhân t o, trong các t m b o v nhi t h ng ngo iăhayătrongăm ăc a
cácănhàăduăhànhăv ătr .

- B ng cách s n xu t vàng m ng m c g nănh ătrongăsu t, c a s
bu ng lái
máy bay s d ngăvàngăđ làmătanăb ngăhayăch ngăđóngăb ngăb ng cách cho
m tădòngăđi n ch yăquaăđó.ăNhi t t o ra b i kháng tr c aăvàngăđ đ khi n
b ngăkhôngăth hình thành.
1.1.2.8

i nt

Vàng có tính d năđi n r tăcaoăvàăđưăđ c dùng làm dây d nă đi n trong m t s
thi t b tiêu th nhi uăđi năn ng.ăVàngăđ c s d ng r ng rãi trong công nghi păđi n
t b i m t l p ph vàng m ng s đ m b oăđ k t n iăđi n t t m i d ng.
1.1.2.9 Hóa h c
Vàng là ch tăđi năphânăđ

c dùng trong k thu t m đi n vàng lên các kim lo i

khác và k thu t k t t aăđi n. Vàng clo - rítăvàăvàngăoxítăđ
tinhămàuăđ hay th y tinh có giá tr cao.

cădùngăđ ch t o th y

1.1.3 Phân lo i vàng
Theo Qu ti n t qu c t (IMF)ăthìăvàngăđ c chia ra làm 2 lo i: vàng tài chính
làăvàngăđ c s d ngănh ătàiăs n tài chính và vàng hàng hóa làăvàngăđ c n m gi ,
ph c v cho m căđíchăs n xu t (trang s c, công ngh ), t n kho ho c c t gi giá tr .
Trongăđó,ăvàngătàiăchínhăđ c IMF ti p t c chia ra làm 2 nhóm: th nh t là vàng
ti n t ,ălàăvàngăđ c n m gi b iăcácăc ăquanăqu n lý ti n t nh ăm t ph n c a d tr
chính th c c a qu c gia và các t ch c qu c t nh ă IMFă hayă Ngână hàngă thanh toán
qu c t (BIS); nhóm th hai là vàng phi ti n t làăvàngăđ c n m gi b i các t ch c

tài chính trung gian, các nhà kinh doanh vàng cho m căđíchăkinhădoanh,ăđ uăt . [48]
Vàng phi ti n t th
trongăn

c ho c th gi i,ăd

ng đ

c s d ng trong các sàn giao d ch vàng có quy mô

i hình th c các nghi p v giao d chăvàngăkhácănhauănh :

- Nghi p v giao d ch vàng giao ngay: là các giao d chă trongă đóăvi c ký h p
đ ng di n ra vào ngày th c hi n giao d ch và vi c giao nh n vàng, thanh toán
đ c di n ra vào 2 ngày sau ngày giao d ch. Có th coi th tr ng vàng giao
ngay là th tr ng vàng hi n v t.
6

Thang Long University Library


- Nghi p v giao d ch vàng k h n: là giao d chătrongăđóăvi c ký k t h păđ ng
và th a thu n giá c s di n ra vào ngày giao d ch còn vi c thanh toán và nh n
hàng s di n ra vào m tă ngàyă trongă t ngălai.ă Giáă c , ngày giao nh n vàng,
kh iăl ngămuaăbánăđ uăđ c năđ nh t ngày giao d ch.
- Nghi p v giao d ch vàng t ng lai: là giao d chătrongăđóăvi căđ ng ý mua
(bán) m t kh iăl ngăvàngăđưăđ c tiêu chu n hóa vào th iăđi m hi n t i và
vi c giao nh n vàng s đ c x y ra trongăt ngălai.
- Nghi p v giao d ch quy n ch n vàng: trongă đóă ng i mua quy n ch n có
quy n ch không ph iăngh aăv mua ho c bán m t kh iăl ng vàng nh tăđ nh

t i m c giá c đ nhăđưăth a thu nătr c. Nghi p v “Callăoption”ă(quy n ch n
mua)ăth ngăđ c s d ngăh nălàă“Putăoption”ă(quy n ch n bán). [9]
1.2 T ng quan th tr

ng vàng th gi i

1.2.1 Cung vàng th gi i
Vàng là m t lo iă hàngă hóaă đ c bi t trên th gi i, tuy nhiên, vàng v n ch u tác
đ ng c a quy lu t cung – c u trên th tr ng. Vàng có tính ch t không b nămònăvàă
phân h yănênăl ng vàng hi năđangăcóătrênăm tăđ t chính là k t qu c a vi c khai thác
vàng t quá kh đ n hi n t i. Ngu n cung vàng trên th gi i có th đ n t ho tăđ ng
khai thác vàng (gold mining) c a cácăn c có tr l ng vàng l n nh ăNamăPhi,ăNga,ă
M , Canada, Brazil, Trung Qu c.ă Trongă đó,ă s nă l ng vàng t i các m
Nam Phi
đangăgi m d n sau m t th iăgianădàiăt ngăc ng khai thác, Canada l i n i lên chi m
t i 20% ngu n cung trên th tr ngă(n mă2013)ădo có các ho tăđ ng khai thác m i
Detour Lake và Canadian Malartic. [12, pg.15]
Các khu v c chính th c (official sector) bao g măcácăngânăhàngătrungă ng,ăc ă
quan chính ph , các t ch c siêu qu căgiaănh ăQu ti n t qu c t , Ngân hàng tái thi t
qu c t hay Ngân hàngătrungă ngăChâuăÂu,ầ c ngăđưăcóăth iăgianăđóngăvaiătròăcungă
vàng ra th gi i. Tuy nhiên, b tăđ u t n mă2010, khu v c chính th c l i tr thànhăn iă
có nhu c u l n v vàngăđ d tr . Nh tălàăcácăngânăhàngătrungă ng,ătrongăgiaiăđo n
2010 – 2012, c u v vàngăt ngăm nh nh m năđ nh/ khôi ph c kinh t trongăn c và
lòng tin c aăng i dân do cu c kh ng ho ng kinh t th gi iăn mă2008ă– 2010 mang
l i. Ngoài ra, ngu n cung vàng còn có th tìm th y m tă l ng l n vàng tái ch
(scrap)ăhàngăn m.

7

Bi u đ 1.4. Ngu n cung vàng th gi i (2003 - 2013)
nv:T n
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
939 834 841 1069 956 1217 1549 1641 1612 1591 1371
Vàngătáiăch
Vàng khai thác 2322 2037 2355 2063 2031 2060 2296 2600 2822 2824 2969

(Ngu n: Gold Demand Trends, World Gold Council, www.gold.org)
1.2.2 C u vàng th gi i
Có th phân chia nhu c u vàng th gi i thành ba lo i,ăđóălà:ăc u v vàng n trang,
vàng công nghi pă vàă vàngă đ uă t . bi uă đ 1.5, ta có th th yă đ c vàng n trang
luôn chi m t tr ng l n nh t trong t ng nhu c u v vàng trên th gi i do vàng là m t
trong nh ng kim lo i quý hi m l i m m d o, l p lánh, linh ho t,ăluônăđ că aăthích
trên th gi iăđ s d ng làm n trang.
ng th haiălàăvàngăđ uăt ăđangăcóăxuăh ng
t ngă d n theo t ngă n m,ă đ c bi t là kho ngă n mă 2008ă – 2011 (th i gian c a cu c
kh ng ho ng kinh t toàn c u) do vàng t tr căđ nănayăluônăđ c coi là m t lo i tài
s n c t tr giá tr t t, ch ng l m phát và luôn năđ nh. Vàng công ngh chi m t tr ng

nh nh t trong nhu c u vàng th gi i. Nhu c u vàng trong công ngh khá năđ nh qua
cácăn mă(ch gi m nh trong th iăđi m 2008 – 2009 do kinh t th gi i kh ng ho ng
n ng n ), n mă2010ăvàă2011ăt ngătr ng tr l i nh có cu c cách m ngăđi n t v đi n
tho i thông minh và máy tính b ng bùng n và vàng là m t trong nh ng nguyên li u
đ làm ch t bán d n không th thi u.
Bi u đ 1.5. T ng nhu c u vàng th gi i t n m 2005 đ n 2013.
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2005

2006 2007 2008 2009
Trangăs c
uăt

2010 2011
Côngăngh

2012

2013

(Ngu n: LBMA, Thomson Reuters GFMS, World Gold Council)
8

Thang Long University Library

1.3 T ng quan v vàng hóa
Th c t đưăchoăth y r ng,

m t s qu căgia,ăkhiămàăng

i dân d n m tăđiălòngă

tin c a h vàoăđ ng b n t thìăth ng x y ra nhu c u s d ngăđ ng đô la hayăvàngăđ
làmăph ngăti năđ nh giá, thanh toán, c t tr ầ Tr ng h păng i dân s d ng vàng
đ làm công c ch ng l iăcácătácăđ ng x u c a n n kinh t nh :ătínhăthanhăkho n c a
đ ng b n t gi m, l i ích n m gi đ ng b n t gi m,ầăs gây ra tình tr ng vàng hóa
n n kinh t .
1.3.1 Khái ni m vàng hóa
Qu căgiaănàoăc ngăcóăđ ng ti năphápăđ nhăriêngăđ đ m b o th c thi nh ng ch c
n ngăti n t trong n n kinh t .ăTuyănhiên,ăc ngăcóăm t vài ngo i l , khi mà m tăđ ng
ngo i t (đ ng đô la) ho c m t lo i hàng hóa (vàng) tr nên ph bi n và có ph m vi
giao d ch r ng l n trên toàn th gi i. Chúng có th d n d năđ

c s d ng song hành

v iăđ ng b n t qu căgiaăđ cùng th c hi n các ch căn ngăti n t ho c th măchíăđ tích
tr d i d ng tài s n. Doăvàngăvàăđ ng đôălaăđ u cùng có kh n ngăthayăth đ ng b n
t và tình tr ngăđôălaăhóaăđưăph bi n nhi uăn c, còn tình tr ng vàng hóa n n kinh
t th c s m i ch đ c bi t t iătrongăvàiăn mătr l iăđâyăvàăhi n v năch aăcóăm t khái
ni m khoa h c c th nào nên khái ni m vàng hóa s đ c khóa lu n trình bày theo
khái ni măđôălaăhóa.
Tr c h t, khái ni m đôălaăhóa hóa n n kinh t (dollarization) là hi năt ng m t
đ ng ti năn c ngoài t n t iătrongăl uăthôngă m t qu c gia thay th đ ng n i th trên

m t, hai, hay toàn b ch căn ngăti n t . [46, pg.2]
Còn theo gi i thích c a m t s chuyên gia c aăIMF,ăđôălaăhóaăn n kinh t đóălàă
tình tr ngădânăchúngă(ng iădânăc ătrú)ăn m gi m t t l cóăỦăngh aătrongăc ăc u tài
s n c a h d i hình th căđ ngăđôăla.ăIMFăvàăđaăs các nghiên c u cho r ng m t qu c
gia có m căđ ti n g i ngo i t t 30% so v i M2 (t ngăph ngăti n thanh toán hay
ng tănghèoăh nălàătrongăt ngăhuyăđ ng v n c a h th ngăngânăhàng)ăthìăđ
qu c gia có m căđ đôălaăhóaătr m tr ng.

c coi là

T nh ng khái ni m trên v đôălaăhóa và d a trên tình tr ng th c t
Vi t Nam
hi n nay, khóa lu n có th đ aăraăkháiăni m vàng hóa là hi năt ng x y ra khi vàng
đ c s d ng r ng rãi, thay th m t ph n ho c hoàn toàn b n t đ th c hi n m t s
ch căn ngăti n t .ă i v i nh ng n n kinh t b vàngăhóa,ăvàngăđ
trong vi c niêm y t hàng hóa, d ch v , trong thanh toán và c t tr .

c s d ng r ng rãi

S thay th m t ph n ho c toàn b ch căn ngăti n t c aăđ ng b n t đ
hi năd

i 2 d ng:

9

c th


Th nh t,ăvàngăđóngăvaiătròălàătàiăs n c t tr . Lúc này,ăng i dân n m gi vàng

v i m căđíchăc t tr giá tr nh m h n ch tácăđ ng c a s gi m sút giá tr c aăđ ng b n
t khi có tình tr ng l m phát.
Th hai, vàng có vai trò thay th ti n t .ă óălàăkhiăng

i dân n m gi vàngăđ

th c hi n ch căn ngăph ngăti năthanhătoánăvàăđ năv đoăl ng.ă i uănàyăc ngăx y ra
trongăđi u ki n l măphátăcao,ăkhiăđó,ăchiăphíăc a vi c s d ngăđ ng b n t trong giao
d ch tr nênăđ tăđ h n,ăthúcăđ yăng i dân tìm ki m m t s thay th .
1.3.2 Các ch tiêu đo l

ng m c đ vàng hóa n n kinh t

i v i v năđ đôălaăhóaăn n kinh t đưăcóăkháănhi u nghiên c u và m t vài ch
s đoă đ đôă laă hóaă nh ă t ng ti n g i b ng ngo i t (FCD) so v i t ngă ph ngă ti n
thanh toán (M2), hay FCD so v i t ng ti n g iă (đôă laă hóaă ti n g i), tín d ng b ng
ngo i t so v i t ng tín d ngă(đôălaăhóaăti năvay)ầăNh ngăd

ngănh ăch aăcóăch s

chính th cănàoăđoăl ng m căđ vàng hóa. Tuy nhiên, có th tham chi u các ch s v
đôălaăhóaăđ có th đánhăgiáăm căđ vàng hóa qua vi c xem xét các kh n ngăthayăth
c a vàng v iăđ ng ti năphápăđ nhătrênăcácăph ngădi n ch căn ngăti n t .
Nh ăv yăđ đánhăgiáăm căđ vàng hóa, ta có th xem xét 3 y u t sau:
- Ch c n ng ti n t c a vàng trong các ho t đ ng kinh t c a xã h i: m căđ
vàng hóa càng cao th hi n vàng có kh n ngă càng cao trong vi c thay th
đ ng b n t trên các ch căn ngăti n t nh :
+ Dùngăvàngăthayăđ ng b n t đ thanh toán hàng hóa, d ch v . Có không ít
nh ng cá nhân trong n n kinh t s n sàng th c hi n các giao d chătraoăđ i,
mua bán hàng hóa có giá tr l nă (nhà,ă xeă h i,ă b tă đ ng s n,ầ)ă thôngă quaă

vàng.
+ Vàngă đ c dùng ph bi nă trongă th că đoă giáă tr nh ă “câyă vàng”,ă
“l ng/l ngăvàng”ă m t s n cănh ăTrungăQu c, Vi tăNam,ăTháiăLan,ầă
Ngoài vi c s d ng h th ng kh iăl

ng troy2 đ giao d ch qu c t thì vàng
t i m t s qu c gia này l i có nh ngăđ năv đoăl ng giá tr riêng.
+ Dùngăvàngăđ c t tr tài s n, b o v tài s n khi giá c bi năđ ng. Qua kh o
sát c a Standard Chartered (2013) thì ph n l nă ng i dân Vi t Nam gi
vàng mi ng và trang s c b ng vàng t i nhà, ch m tăl

ng nh đ

cg it i

ngână hàng.ă Cònă theoă c tính c a Hi p h i Vàng th gi i (WGC), t ng
l ng vàng tích tr t i Vi t Nam hi nă đ t kho ng 1000 t n,ă t ngă đ ngă
45% GDP. [45]

2

H th ng kh iăl

ng troy: h th ng tr ngăl

ng c aăAnhădùngăđ cân vàng, b c.

10

Thang Long University Library

Bi u đ 1.6. Nhu c u tiêu th vàng mi ng và đ ng xu vàng trên th gi i
(2005 – 2013)
n v tính: T n
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0

1486.7
1199.8
862.5
387.8

371.7

432.5

2005

2006

2007

2008

1654.1
1289

676.2

2009

2010

2011

2012

2013

(Ngu n: H i đ ng Vàng th gi i, Thomson Reuters 2013)
T bi uăđ trên có th nhân th y r ng nhu c u tiêu th và s d ng vàng mi ng
trongăvòngă6ăn mătr l iăđây,ăt 2008ăđ nă2013ăđưăcóăs gia t ngărõăr t do dân chúng
nh n th căđ c kh n ngăchuy n hóa cao, tính thanh kho n linh ho t c a vàng so v i
m t s đ ng b n t ho c v i m t s tài s n khác.
- D a trên nhu c u v vàng c a th tr

ng: xétătrênăph

ngădi n vàngăđ

c

coi là tài s n tài chính nh ăti n thì nhu c u vàng c a th tr ng ph n ánh c u
v vàng.ă L ng c u này ph n ánh thu nh pă thayă đ i, khi thu nh p c a vi c
n m gi vàng so v i các tài s n thay th khác (ch ng khoán, b tăđ ng s n,ầ)
thayăđ i, tình hình l m phát và các r i ro khác. Khi nhìn nh n vàng là tài s n
tài chính thì Lý thuy t c u tài s n3 c a Milton Friedman có th gi i thích m t
cách chính xác s d ch chuy n c a các tài s n khác sang vàng. không ít các
n c trên th gi i,ăđ c bi tălàăcácăn c thu c khu v c Châu Á, khi tình hình
kinh t trongă n c có s bi nă đ ng, không ch các cá nhân, h giaă đìnhă đuaă
nhau n m gi vàngă màă cácă Ngână hàngă trungă ngăc ngă th c hi n các chính
sáchăt ngăc ng d tr vàng nh m năđ nh n n kinh t . K t n mă2010,ăkh i
cácăNgânăhàngătrungă

ng đưăchính th c tr thànhăng

i mua ròng vàng sau

r t nhi uăn măch đóngăvaiătròălàăng iăbánăvàng.ăTrongăbáoăcáoă“Xuăh ng
nhu c uăvàngăquỦăIII/2012”ăc a y ban vàng th gi i (xu t b n 15/11/2012)
Lý thuy t c u tài s nă(MiltonăFriedman)ăđ c p t i b n m i quan h trongăl ng c u c a m t tài s n: 1)
L ng c u c a m t tài s năt ngăquanăthu n v i c a c i;ă2)ăL ng c u c a m t tài s năt ngăquanăthu n
v i kh n ngăsinhăl i d tính c a nó so v i tài s n thay th ;ă3)ăL ng c u c a m t tài s năt ngăquan
ngh ch v i r i ro v kh n ngăsinhăl i c a nó so v i tài s n thay th ;ă4)ăL ng c u c a m t tài s năt ngă
quan thu n v i kh n ngăthanhăkho n c a nó so v i tài s n thay th [LâmăChíăD ng,ă2009,ă“Hàmăc u ti n
c aăMiltonăFriedmanầ”,ăT p chí Khoa h c & Công ngh ầă]

3

11

đưăkh ngăđ nh v kh n ngăkéoădàiăc aăxuăh ng này: “ aăd ng hóa tài s n d
tr ti p t c là y u t h tr th tr ng bên c nh nhu c u vàng t các Ngân hàng
trungă ng.ăNhuăc u t các t ch c công s gi ngănh ăm t tr c t v ng ch c
kéo l c c uăđiălên”.ăChính b iăđ ng thái thu mua, nh p kh u vàng ngày càng
t ngăc a các Ngân hàngătrungă ngăkhi n cho s quan tâm c aăng iădânăđ i
v iăvàngăt ngătheoăvàăh tr nênăyênătâmăh năkhiăcóăc t tr ho c thanh toán
b ng vàng [4]. DoăcácăNgânăhàngătrungă ngăluônălàăđ u tàu trong n n kinh t
vàă cácă đ ng thái c a h luônă đ c công chúng quană tâmă sátă sao,ă hànhă đ ng
muaăvàngăvàoăđ d tr c aăcácăNgânăhàngătrungă ngăsauăm t kho ng th i
gian dài ch đóngăvaiătròălàăng i bán s khi n nhi u câu h iăđ căđ t ra v
vi c c t tr vàng trong n n kinh t là c n thi t hay không, ho c ch đ năgi n là
vi căng

iădânăhànhăđ ngătheoăcácăđ ng thái c aăNgânăhàngătrungă

ngădoăh

tinăt ng vi c r ng vàng s càng tr nênăđángăgiáăh năkhiăcácăNgânăhàngătrungă
ngăliênăt c mua vào.
Bi u đ 1.7 T ng l

ng vàng kh i các ngân hàng trung
(2004 - 2013)

ng mua, bán ròng
nv:T n

600
400

200
0
-200

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

-400
-600
-800

(Ngu n: : Gold Demand Trends, World Gold Council, www.gold.org)
- S tham gia c a vàng vào các ho t đ ng tài chính nh tình hình huy đ ng
vàng và cho vay vàng c a các ngân hàng: có th th y r ng, khi coi tình tr ng
vàng hóa là tình tr ng vàng thay th ti n t thì hoàn toàn có th s d ng m t
vài ch s nh :ăhuyăđ ng vàng so v i t ng ti n g i, cho vay vàng so v i t ng
choăvayăđ đánhăgiáăm căđ vàng hóa. Vàăkhiămàăcácăngânăhàngăth ngăm i
liên t căhuyăđ ng vàng v i giá cao, b t ch p m i r iăroăthìăng i dân s càng
sùngăbáiăvàătinăt ng vào vi căđ uăt ,ămuaăbánăvàngănhi uăh n,ăh u qu d n
t i vi c n n kinh t b vàng hóa ngày càng tr m tr ng. Có th th y qua bi uăđ
1.8 v ph nă tr mă huyă đ ng vàng c aă cácă ngână hàngă th ngă m iă đưă t ngă v t
trongă2ăn mă2010ăvàă2011 t 2,2% (2009) lên 6,5% (2010, 2011) do giá vàng
12

Thang Long University Library


lúcănàyăđangăliênăt căt ngăm nh (bi uăđ 2.7)ăvàăđâyăđangălàăth iăđi m cu i
cùngătr căkhiăNgânăhàngăNhàăn c ch m d t kh n ngăchuy n đ i v n huy
đ ng b ngăvàngăsangăđ ng Vi t Nam (theoăThôngăt ă11/2011/TT-NHNN) nên
cácăngânăhàngăth ngăm i l p t căhuyăđ ng vàng b ng m i cách v i k h n

ng n (t 1 – 2ătháng)ăđ chuy năđ i và cho vay khi n th tr ng vàng càng tr
nênăsôiăđ ng,ăng i dân càng mu nămuaăvàngăđ g iăvàoăngânăhàngăh ng lãi
su t cao có khi lên t i 3,5 – 3,6%/ tháng.
Bi u đ 1.8 M c đ vàng hóa trong ho t đ ng ngân hàng t i Vi t Nam
(2009 - T6/2013)
nv:%
7.0%
6.0%
5.0%
4.0%
3.0%
2.0%
1.0%
0.0%

6.5%
6.5%
4.6%

2.2%

0.7%
0.5%

0.3%

0.3%

0.3%
0.2%

2009

2010

2011

Huyăđ ngăvàngă(%ăt ngăhuyăđ ng)

2012

2013 (T6)

Choăvayăb ngăvàngă(%ăt ngăd ăn )

(Ngu n: Thùy Duyên, 2013, Công b t i k h p Qu c h i c a NHNN 11/2013)
1.3.3 Nguyên nhân c a tình tr ng vàng hóa
Tình tr ng vàng hóa

cácăn

c khác nhau có th b t ngu n t các nguyên nhân

khácă nhau,ă nh ngă nhìnă chung,ă vàngă hóaă xu t hi n
nguyên nhân sau:

cácă n

c này ch y u do các

Th nh t, tình tr ng vàng hóa không xu t hi n r ng rãi trên th gi i mà ch có
t i m t s n căcóătrìnhăđ phát tri n th p ho căcácăn căđangăphátătri n,ăđangătrongă
quá trình chuy năđ i sang n n kinh t th tr ng. nh ngăn c này, b máyănhàăn c
th ngăcóăcácăchínhăsáchăv mô, chính sách tài khóa, chính sách ti n t không hi u qu
ho c kém hi u qu , kh n ngă năđ nh c a n n kinh t khôngăcao,ăđ ng b n t th

ng

b m t giá tr ho c có giá tr y u so v iăcácăđ ng ti năkhácănênăng iădânăth ng có xu
h ng tìm t i m t lo i hàng hóa có giá tr và giá tr nă đ nh theo th iă gian.ă Doă đóă
ng i ta ch năvàngănh ăm t lo i tài s n tài chính hay ti n t đ ti năhànhăl uăthông,ă
giao d ch trong n n kinh t .
năc nh ătr ng h p c a nă
vào nh ngă n mă 60,ă
Chính ph n cănàyăđưăbanăhànhăm tăđ o lu t h n ch dân chúng s d ng vàng và t p
trungăvàngăvàoăNgânăhàngătrungă

ng.ăTuyănhiên,ăch vàiăn măsau,ăchínhăsáchănàyăđưă
13


b c l ra nh ng khuy tăđi m khi ho tăđ ng buôn l u vàng n c này tr nênă“nh c
nh i”ădoădânăchúng v năluônă“sùngăbái”ăvàngăvàăh s n sàng mua vàng t b t k đâu.ă
Cho t iăn mă1990ăkhiă nă
b tăđ u cho phép nh p kh u vàng h p pháp thì nhu c u
v vàng c aăng iădânăn cănàyăt ngăt i t căđ “chóngăm t”.ăT n mă2002ăđ n 2011,
nh p kh u vàng c a nă
t ngă t iă 80%,ă đ tă ng ng k l c 969 t n. Vàng chi m
11,5% t ng kim ng ch nh p kh u c aăn cănàyătrongăn mătàiăchínhă2011ă– 2012. Và
k t qu t t y uălàăđ ng Rupeeă(đ ng b n t c a nă )ăđưăr t giá thê th m g n 27% so

v iăđ ngăđôălaăM (USD)
(T8/2013). [23]

m c 54 Rupee/USD (T5/2013) xu ng t i 69 Rupee/USD

Th hai, do trìnhăđ dân trí, các phong t c t p quán, thói quen không thích g i
ti n trong ngân hàng, hay do tâm lý thích n m gi và s d ng vàng c aă ng i dân.
Vàng đ

c coi là m tăph

ngăti nătíchăl y đángătinăc y đ ti p t c mua bán, tích tr ,

đ uăc , b t ch p s b t n c a giá c . Cácăn căChâuăÁ,ăđ c bi tălàăcácăn că ôngă
Nam Á nh ă nă , Trung Qu c, Vi t Nam th ng có r tăđôngăb ph nădânăc ăsùngă
bái, yêu thích vàng và coi nó là m t tài s n quan tr ng. M t vài phong t c t p quán
nh ăkhiăconăgáiăđiăl y ch ng ph i có vàng làm c a h i môn, vàng trong nhà th hi n s
giàu có c a gia ch ,ăvàngăđ tr tà, c uămayầăđưăkhi n cho nhu c u v vàng luôn hi n
h u trên th tr

ng.

Th ba, do c ăch qu n lý vàng thi uăđ ng b , không có tính hi u qu d n t i
vi c khó ki măsoátăđ căl ng cung vàng trong n n kinh t . N uăng i dân v n có th
tho iămáiămua,ăbán,ătraoăđ i vàng khi h phát sinh nhu c u thì tình tr ng vàng hóa v n
s ti p di n và kéo dài. Kh n ngă qu n lỦ,ă đi u ti t và ho chă đ nh c a các c p ch c
n ngăcònăh n ch , kém minh b ch, khi năng i dân có tâm lý lo s s suy gi m c a th
tr ngăc ngănh ăc aăđ ng b n t . N uănh ăchínhăph có th đ m b o m t cách v ng
m nhăchoăđ ng b n t thì s r t khó có th x y ra tình tr ng vàng hóa. Gi ngănh ă
n

, t khiăn c này cho phép nh p kh u vàng chính th c thì c m i l n giá vàng th
gi i gi mă sâu,ăng iă dânăn c này l iă“đ xô”ăđiă muaăvàngăđ tích tr , phòng ng a
suy thoái,ăđ c bi t là có nhi u h giaăđìnhăcònăth ngăxuyênăđiămuaăvàng,ăítănh t là
theo quý. M c cho cán cân vãng lai c aăn c này liên t c thâm h t, giá tr đ ng n i t
gi m sút và dù Chính ph đưăkêuăg iăng i dân ki m ch vi c s d ng vàng. [1]
Th t , là do giá tr c aăđ ng b n t khôngăcao,ăth ng xuyên bi năđ ng và có
kh n ngăchuy năđ i kém so v iăcácăđ ng ngo i t khác ho c so v i vàng. Có th l y
ví d
Trung Qu căđ làmărõăđi u này, giá tr đ ng Nhân dân t c a Trung Qu c luôn
đ că Ngână hàngă trungă ngă n c này nă đ nh m c th pă đ t ngă c ng kh n ngă
xu t kh u. Trong vài th p k tr l iăđây,ăng i dân Trung Qu c d n giàu lên nhanh
chóng và có nhi u thu nh p kh d ngăh năkhi n h quan tâm t i m t lo i tài s n c t
14

Thang Long University Library


tr giá tr nhi uăh nălàăđ ng b n t .ă i uăđóăd năđ n vi c nhu c uămuaăbán,ătraoăđ i
vàng càng tr nên m nh m t i qu c gia này. Theo th ng kê c a WGC, Trung Qu c là
qu căgiaăđ ng th 2 trong 10 qu c gia tiêu th vàng l n nh t th gi iăn mă2013, ch
riêng nhu c u tiêu dùng là 1065,8 t n.
1.3.4 Nh ng tác đ ng c a vàng hóa
H uănh ăch aăcóăb t k cu c nghiên c u hay th ng kê nào ch ra nh ngătácăđ ng
c a tình tr ngăvàngăhóaăđ i v i n n kinh t . Tuy nhiên, có không ít nh ng kh ngăđ nh
hàm ý r ng tình tr ngăvàngăhóaăcóătácăđ ng tiêu c căđ i v i n n kinh t c a m tăn
Có th k t i nh ngătácăđ ng tiêu c c sau:

c.

- Vàng hóa làm gia t ng r i ro đ i v i các h th ng ngân hàng: cóăngh aălàă

khi m tăngânăhàngăđ aăho tăđ ngăhuyăđ ng vàng v i lãi su t th p h n vàoăđ
chuy năraăđ ng b n t và cho vay v i lãi su t cao h năs đ ngăngh aăv i vi c
ch p nh n tình tr ng r i ro cao khiăgiáăvàngăt ngăcao. Và khi mà dân chúng
tăđiărútăvàngăđ đ uăt ăvàoăcácăkênhăkhácăcóăl iăh năho c t i k h n t t toán
vàng ti t ki m thì các ngânăhàngăth ngăm i s g păkhóăkh năl n trong vi c
đápă ng nhu c u thanh toán vàng. Vi t Nam,ăđưăcóăth i k lãi su tăhuyăđ ng
vàng tr nênăt ngăv t t kho ng 2%/ tháng lên t i 3,5 – 3,6%/thángăđ i v i k
h n t 1ă đ n 2 tháng tr că khiă Ngână hàngă Nhàă n că bană hànhă Thôngă t ă
11/2011/TT-NHNN ch m d t ho tă đ ngă huyă đ ng vàng c a các ngân hàng
th ngăm i vào 01/05/2012.ăCácăngânăhàngăth ngăm i thay vì ki m ch d n
r i ch m d t h n ho tăđ ng này l iăt ngăt căhuyăđ ngăđ “làmăn t ván cu i”ă
khiăgiáăvàngăđangăcao.ăH huyăđ ng vàng trong th i gian ng n h n v i lãi su t
cao nh ngăl iăđemăchoăvayătrungăvàădài h n. H u qu t t y u là khi b bu c
ng ngă huyă đ ng vàng, các ngân hàng này ph iă đ i m t v i tình tr ng bu c
ph i nhanh chóng t t toán tr ng thái vàng v i nh ng món n kh ng l .ă i n
hình là tr ng h p c aăNgânăhàngăTh ngăm i C ph n Á Châu (ACB) trong
quỦă III/2012,ă ngână hàngă nàyă đưă l t i 1.251 t đ ng t kinh doanh vàng do
ph iă muaă vàngă trongă n că đ bùă đ p tr ng thái âm vàng, mà giá vàng n i
trong th iăđi măđóăcaoăh năvàngăqu c t t 2 – 3 tri uăđ ng/l ng [22]. Vàng
hóa n n kinh t kéo theo lãng phí ngo i t nh p vàng: khi x yă raă “c nă s t”ă
vàng trong n n kinh t thì di n bi n ti p theo s làăgiaăt ngăl ng vàng nh p
kh uăđ can thi p và bình n giá vàng. Có th d dàng nh n th y h u qu dây
chuy n khi tình tr ng vàng hóa ngày càng cao, n n kinh t càng “khát”ăvàng,ă
càng nh p kh u nhi uăvàngăthìănguyăc ăthi u h t ngo i t s càng l n và s c
épăpháă giáăđ ng b n t là hoàn toàn không tránh kh i.
i v i nă
trong
n mă2012,ăthâmăh t tài kho n vãng lai c aăn c này lên t i 88 t USD (4,8%
15