Giải pháp tháo gỡ rào cản trong trích lập và sử dụng hiệu quả quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp ( nghiên cứu trường hợp công ty VTC mobile)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (275.46 KB, 15 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------------------------
NGUYỄN NGỌC BẢO
GIẢI PHÁP THÁO GỠ RÀO CẢN
TRONG TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG HIỆU QUẢ
QUỸ PHÁT TRIỂN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
CỦA DOANH NGHIỆP (NGHIÊN CỨU TRƢỜNG
HỢP CÔNG TY VTC MOBILE)
LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
HÀ NỘI – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------------------------
NGUYỄN NGỌC BẢO
GIẢI PHÁP THÁO GỠ RÀO CẢN
TRONG TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG HIỆU QUẢ
QUỸ PHÁT TRIỂN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
CỦA DOANH NGHIỆP (NGHIÊN CỨU TRƢỜNG
HỢP CÔNG TY VTC MOBILE)
LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
MÃ SỐ: 60.34.04.12
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Phạm Huy Tiến
HÀ NỘI – 2015
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... 8
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... 9
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU ....................................................... 10
DẪN NHẬP ........................................................................................................ 11
1.
Tên đề tài ............................................................................................. 11
2.
Lý do nghiên cứu................................................................................. 11
3.
Lịch sử nghiên cứu .................................. Error! Bookmark not defined.
4.
Mục tiêu nghiên cứu ............................... Error! Bookmark not defined.
4.1.
Mục tiêu tổng quát ..................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.
Nhiệm vụ nghiên cứu.................................. Error! Bookmark not defined.
5.
Phạm vi nghiên cứu ................................ Error! Bookmark not defined.
5.1.
Phạm vi nội dung ....................................... Error! Bookmark not defined.
5.2.
Phạm vi thời gian ....................................... Error! Bookmark not defined.
5.3.
Phạm vi không gian ................................... Error! Bookmark not defined.
6.
Mẫu khảo sát ........................................... Error! Bookmark not defined.
6.1.
Khách thể ................................................... Error! Bookmark not defined.
6.2.
Mẫu khảo sát .............................................. Error! Bookmark not defined.
7.
Câu hỏi nghiên cứu ................................. Error! Bookmark not defined.
7.1.
Câu hỏi chủ đạo ......................................... Error! Bookmark not defined.
7.2.
Câu hỏi nội dung ........................................ Error! Bookmark not defined.
8.
Giả thuyết nghiên cứu ............................ Error! Bookmark not defined.
8.1.
Giả thuyết chủ đạo ..................................... Error! Bookmark not defined.
8.2.
Giả thuyết phụ ............................................ Error! Bookmark not defined.
9.
Phƣơng pháp chứng minh giả thuyết ... Error! Bookmark not defined.
9.1.
Tiếp cận lý thuyết ....................................... Error! Bookmark not defined.
9.2.
Tiếp cận phương pháp ............................... Error! Bookmark not defined.
9.3.
Các phương pháp thu thập thông tin ......... Error! Bookmark not defined.
10. Cấu trúc dự kiến của Luận văn ............. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THÀNH LẬP VÀ SỬ DỤNG
QUỸ PHÁT TRIỂN KH&CN CỦA DOANH NGHIỆPError!
Bookmark
not
defined.
1.1. Tác động của hoạt động nghiên cứu và triển khai và đổi mới công
nghệ đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệpError!
Bookmark
not
defined.
1.1.1. Hoạt động nghiên cứu và triển khai .......... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Năng lực NC&TK....................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.2.1.
Khái niệm năng lực NC&TK .......... Error! Bookmark not defined.
1.1.2.2.
Các yếu tố của năng lực NC&TK ... Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Đổi mới công nghệ và các mối quan hệ ..... Error! Bookmark not defined.
1.1.3.1.
Khái niệm về ĐMCN ...................... Error! Bookmark not defined.
1.1.3.2.
Tiến trì nh đổi mới ............................ Error! Bookmark not defined.
1.1.4. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ..... Error! Bookmark not defined.
1.1.4.1.
Khái niệm chung về năng lực cạnh tranhError!
Bookmark
not
defined.
1.1.4.2.
Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và các yếu tố cấu thànhError!
Bookmark not defined.
1.1.5. Vai trò của nghiên cứu và triển khai và đổi mới công nghệ đối với năng lực
cạnh tranh của doanh nghiệp ................................. Error! Bookmark not defined.
1.1.5.1.
Hoạt động NC&TK là yếu tố quan trọng cấu thành của năng lực cạnh
tranh
......................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.5.2.
Tác động của NC&TK và ĐMCN đến từng yếu tố của NLCTError!
Bookmark not defined.
1.2. Quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm ... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Tự chủ ........................................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Tự chịu trách nhiệm ................................... Error! Bookmark not defined.
1.3. Quỹ và Quỹ phát triển KH&CN của DNError! Bookmark not defined.
1.3.1. Khái niệm quỹ ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.1.1.
Quỹ là một nguồn cung cấp, một nguồn dự trữError! Bookmark not
defined.
1.3.1.2.
Quỹ là một lượng tiền hoặc nguồn lực tài chính sử dụng cho một mục
đích sinh lời ...................................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.1.3.
Quỹ là khoản để dành ...................... Error! Bookmark not defined.
1.3.1.4.
Quỹ là một loại hình dự trữ bắt buộcError! Bookmark not defined.
1.3.2. Quỹ phát triển KH&CN của DN ................ Error! Bookmark not defined.
1.3.2.1.
Nguồn trích thành lập ...................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2.2.
Vai trò của Quỹ Phát triển KH&CN DNError!
Bookmark
not
defined.
1.4. Rào cản và tác động tới trích lập và sử dụng quỹ phát triển KH&CN
của doanh nghiệp ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Khái niệm rào cản ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Tác động của rào cản tới trích lập và sử dụng quỹError!
Bookmark
not
defined.
1.4.2.1.
Rào cản hành chính ......................... Error! Bookmark not defined.
1.4.2.2.
Rào cản tâm lý ................................. Error! Bookmark not defined.
1.4.2.3.
Rào cản do thiếu thông tin............... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chƣơng 1............................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG QUỸ PHÁT
TRIỂN KH&CN CỦA DOANH NGHIỆP ......... Error! Bookmark not defined.
2.1. Khái lƣợc về cơ chế tạo nguồn cho NC&TK của DN tại một số nƣớc
trên thế giới ...................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Khái quát chung ......................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Kinh nghiệm một số quốc gia..................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2.1.
Tài trợ qua các chương trình ........... Error! Bookmark not defined.
2.1.2.2.
Khuyến khích tạo nguồn qua thuế ... Error! Bookmark not defined.
2.1.2.3.
Khuyến khích thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào NC&TK của một số
nước
......................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Thực trạng trích lập quỹ phát triển KH&CN của Việt nam.....Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Tình hình chung về DN nước ta ................. Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Nhu cầu đổi mới công nghệ và các nguồn đảm bảoError! Bookmark not
defined.
2.2.3. Về nhu cầu đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp nội dung số .. Error!
Bookmark not defined.
2.3. Các rào cản doanh nghiệp hiện đang gặp phải trong trích lập và sử
dụng quỹ phát triển KH&CN ........................ Error! Bookmark not defined.
2.4. Nghiên cứu trƣờng hợp Công ty VTC MobileError!
Bookmark
not
defined.
2.4.1. Lịch sử hình thành...................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Chiến lược phát triển của công ty .............. Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Năng lực tài chính ...................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.4. Kết quả kinh doanh, thị trường và khách hàngError!
Bookmark
not
defined.
2.4.4.1.
Kết quả kinh doanh.......................... Error! Bookmark not defined.
2.4.4.2.
Sản phẩm, Thị trường và Khách hàngError! Bookmark not defined.
2.4.5. Thông tin nhân lực ..................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.6. Tổ chức hoạt động nghiên cứu và triển khaiError! Bookmark not defined.
2.4.6.1.
Công nghệ và chất lượng ................. Error! Bookmark not defined.
2.4.6.2.
Phương thức tổ chức NC&TK theo cấu trúc ma trận ............. Error!
Bookmark not defined.
2.4.6.3.
Chi phí cho hoạt động nghiên cứu và triển khaiError! Bookmark not
defined.
2.4.7. Về trích lập và sử dụng quỹ phát triển KH&CN của Công ty .......... Error!
Bookmark not defined.
Tiểu kết chƣơng 2............................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC RÀO CẢN TRONG THÀNH LẬP
VÀ SỬ DỤNG QUỸ PHÁT TRIỂN KH&CN CỦA DOANH NGHIỆP Error!
Bookmark not defined.
3.1. Tiếp cận đề xuất giải pháp ..................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Ý tưởng trích lập quỹ từ lợi nhuận trước thuếError! Bookmark not defined.
3.1.2. Hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp là xu thế tất yếuError! Bookmark not
defined.
3.1.3. Bài học từ kinh nghiệm quốc tế .................. Error! Bookmark not defined.
3.1.4. Gợi ý của một số chuyên gia được hỏi và phỏng vấn sâuError!
Bookmark
not defined.
3.2. Một số giải pháp khắc phục rào cản ..... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Nhóm giải pháp cục bộ (tối thiểu) ............. Error! Bookmark not defined.
3.2.1.1.
Giải pháp cực đoan (hạ sách) .......... Error! Bookmark not defined.
3.2.1.2.
Các giải pháp về hỗ trợ thuế và ưu đãi liên quanError!
Bookmark
not defined.
3.2.2. Nhóm giải pháp tối đa – trao quyền tự chủ cho DN trong việc trích lập và
giải ngân quỹ........................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2.1.
Xóa bỏ lệch chuẩn hành chính trong quản lý nhà nước về KH&CN ..
Error! Bookmark not defined.
3.2.2.2.
Bỏ quy định giới hạn trích10% thu nhập chịu thuếError!
Bookmark
not defined.
3.2.2.3.
Doanh nghiệp được chủ động.......... Error! Bookmark not defined.
3.2.2.4.
Đơn giản hóa thủ tục hành chính..... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chƣơng 3............................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ............................................................ Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 12
LỜI CẢM ƠN
Học viên xin chân thành cảm ơn Phó Giáo sư, Tiến sỹ Phạm Huy Tiến thầy hướng dẫn trực tiếp học viên hoàn thành luận văn này.
Học viên xin chân thành cảm ơn tất cả Quý Thầy, Cô đã trực tiếp giảng
dạy các môn học chung, các chuyên đề trong chương trình đạo tạo của khoá học,
qua đó đã truyền đạt cho học viên nhiều kiến thức, kinh nghiệm quý báu và bổ ích.
Học viên xin chân thành cảm Quý Thầy, Cô, cán bộ phụ trách chuyên môn
và hành chính của Phòng Quản lý sau đại học, Ban chủ nhiệm và cán bộ, viên chức
Khoa Khoa học Quản lý, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học
Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho học viên tham gia học tập và
nghiên cứu tại trường.
Học viên xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các lãnh đạo, các cán bộ,
công chức, viên chức của Tổng Công ty VTC và đồng nghiệp của VTC Mobile đã
tạo điều kiện, động viên, giúp đỡ học viên trong quá trình học tập và thực hiện luận
văn. Học viên xin cảm ơn mọi sự đóng góp cho việc hoàn thiện luận văn này.
Hà nội, ngày 8 tháng 11 năm 2015.
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DNV&N:
Doanh nghiệp vừa và nhỏ
DN KH&CN
Doanh nghiệp KH&CN
DN:
Doanh nghiệp
ĐMCN:
Đổi mới công nghệ
KH&CN:
Khoa học và công nghệ
KT-XH:
Kinh tế - Xã hội
NC&TK/R&D:
Nghiên cứu và triển khai.
NCCB:
Nghiên cứu cơ bản
NCƯD:
Nghiên cứu ứng dụng
ODA:
Viện trợ chính thức
OECD:
Organisations for Economic Co-operation and
Development (Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế)
QTCN
Quy trình công nghệ
SX-KD:
Sản xuất - Kinh doanh
UNESCO:
United Nations Educational, Scientific and Cultural
Organisations (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá
của Liên hiệp quốc)
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
1. Sơ đồ 1.1. Hoạt động NC&TK và loại hình sản phẩm
2. Sơ đồ 1.2. Tiến trì nh đổi mới theo mô hì nh khoa học đẩy
3. Sơ đồ 1.3. Tiến trì nh đổi mới theo mô hì nh phi tuyến
4. Sơ đồ 2.1. Cơ chế hỗ trợ tạo nguồn cho NC&TK
5. Sơ đồ 2.2. Sơ đồ tổ chức của công ty VTC Mobile
6. Sơ đồ 2.3. Tổ chức hoạt động NC&TK theo mô hình ma trận
7. Sơ đồ 3.1. Chu kì sống sản phẩm và hỗ trợ tài chính
8. Sơ đồ 3.2. Khả năng NC&TK thành công và chính sách tài trợ
9. Bảng 2.1. Năng lực tài chính của công ty VTC Mobile
10. Bảng 2.2. Kết quả kinh doanh của công ty VTC Mobile
11. Bảng 2.3. Số nhân viên có thể sử dụng ngoại ngữ trong công việc
12. Bảng 2.4. Cơ cấu nhân sự của công ty VTC Mobile
13. Bảng 2.5. Chi phí đầu tư cho hoạt động NC&TK của công ty VTC
Mobile 3 năm gần đây
DẪN NHẬP
1. Tên đề tài
Giải pháp tháo gỡ rào cản trong trích lập và sử dụng hiệu quả quỹ phát triển
KH&CN của DN (Nghiên cứu trường hợp công ty VTC Mobile).
2. Lý do nghiên cứu
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, cạnh tranh thị trường là xu thế tất
yếu. Giá cả và chất lượng sản phẩm là lợi thế cơ bản để sản phẩm chiếm lĩnh và
đứng vững trên thị trường. Một trong những yếu tố mang tính quyết định, tác động
mạnh đến việc tạo ra lợi thế trên của DN là hoạt động NC&TK và ĐMCN. Hoạt
động NC&TK và ĐMCN giúp DN sáng tạo ra công nghệ mới, sản phẩm mới,
phương pháp quản lý mới, khai thác thị trường mới..., chuyển giao và áp dụng có
hiệu quả các các công nghệ mới trong nước và quốc tế.
Mặc dù vậy, thiếu vốn và nhiều chính sách khuyến khích có liên quan khác,
tại các DN (kể cả DN nhà nước) hoạt động này chưa được chú ý đầu tư. Theo báo
cáo của Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ, Bộ KH&CN [21], tỷ lệ đầu tư đổi
mới công nghệ của các DN hiện chỉ đạt dưới 0,05% doanh thu. Trong số 300.000
DN tại Việt Nam thì có đến 98% DN vừa và nhỏ, phần lớn sử dụng công nghệ lạc
hậu so với mức trung bình của thế giới từ 2 đến 3 thế hệ. Khoảng 80% - 90% máy
móc và công nghệ sử dụng trong các DN của Việt Nam là nhập khẩu: 76% từ thập
niên 1980 - 1990; 75% máy móc và trang thiết bị đã hết khấu hao.
Để tạo xung lực cho đổi mới công nghệ, Nghị quyết Trung ương II khóa 8 Đảng
Cộng sản Việt nam chủ trương cho phép các DN trích một tỷ lệ % lợi nhuận trước
thuế chi cho các hoạt động KH&CN. Chủ trương đó được thể chế hóa trong Luật
thuế thu nhập DN 2003 bằng việc quy định các khoản chi phí cho hoạt động
KH&CN là các chi phí hợp lý để tính thu nhập chịu thuế. Quy định này mặc dù đã
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
Cao Thu Anh. Nghiên cứu đánh giá chính sách hỗ trợ về tài chính cho hoạt
động ĐMCN của DN theo nghị định 119-CP-1999, Báo cáo đề tài cơ sở,
NISTPASS 2007
2.
Bạch Thụ Cường. Bàn về cạnh tranh toàn cầu, Nxb Thông tấn, Hà Nội,
2002.
3.
Lê Đăng Doanh. Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và năng lực cạnh
tranh của một số sản phẩm, dịch vụ của Việt nam, Viện nghiên cứu quản
lý kinh tế trung ương, Hà nội 2005.
4.
Vũ Cao Đàm. Đối mới chính sách tài chính cho hoạt động KH&CN, Tài
liệu trình bày tại hội thảo “đổi mới cơ chế quản lý hoạt động KH&CN”,
2003.
5.
Vũ Cao Đàm. Đánh giá nghiên cứu khoa học, Nxb KHKT, Hà Nội, 2005.
6.
Vũ Cao Đàm. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, NXB Giáo dục, Hà
nội 2008.
7.
Vũ Cao Đàm (2015), Những vấn đề sau chuyển giao công nghệ, Báo cáo
Hội thảo khoa học đề tài cấp Nhà nước Tọa đàm © Copyright.
8.
OECD (Viện Chiến lược và chính sách KH&CN biên dịch): Khuyến nghị
tiêu chuẩn thực tiễn cho điều tra nghiên cứu và phát triển - Tài liệu hướng
dẫn FRASCATI 2002 của tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD),
Nxb Lao động Hà Nội, 2004
9.
OECD (Viện Chiến lược và chính sách KH&CN biên dịch): Khuyến nghị
các nguyên tắc chỉ đạo trong thu thập và diễn giải số liệu về đổi mới công
nghệ - Tài liệu hướng dẫn OSOLO của tổ chức Hợp tác và phát triển kinh
tế (OECD), Nxb Lao động Hà Nội, 2004
10.
Trần Chí Đức. Phương pháp luận đánh giá tổ chức nghiên cứu và phát
triển và những gợi suy trong điều kiện của Việt Nam, Nxb KHKT, Hà Nội,
2003.
11.
Nguyễn Minh Hạnh. Luận văn Thạc sĩ về Rào cản trong tổ chức và thực
hiện hoạt động NC&TK tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ, Hà nội 2006.
12.
Nguyễn Văn Học. Tập bài giảng về quản lý đổi mới, Hà nội 2013.
13.
Hoàng Thanh Hương. Báo cáo tổng hợp đề tài cấp cơ sở “Nghiên cứu quỹ
đổi mới công nghệ của doanh nghiệp”, Hà nội 2002.
14.
Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X, kỳ họp thứ 7
thông qua ngày 18/06/2013, Luật KH&CN (2013).
15.
Nguyễn Danh Sơn. Báo cáo tổng hợp đề tài cấp bộ “Nghiên cứu cơ sở
khoa học cho việc thành lập quỹ phát triển khoa học và công nghệ”, Hà
nội 2000.
16.
Trần Sửu. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong điều kiện toàn cầu
hoá, NXB Lao động, 2006.
17.
Đặng Duy Thịnh và cộng sự. Báo cáo tổng hợp đề tài cấp bộ “nghiên cứu
cơ sở khoa học cho việc thành lập quỹ phát triển KH&CN của doanh
nghiệp”, Hà nội năm 2007.
18.
Hoàng Văn Tuyên và cộng sự. Nghiên cứu chính sách phát triển các loại
hình tổ chức và hoạt động KH&CN ở các tập đoàn kinh tế và DN lớn tại
Việt nam, Báo cáo tổng hợp đề tài cấp bộ, NISTPASS, 2010.
19
/>
20
/>
21
/>
22
/>
23.
Technogy and Policy International Program (TAP), Seuol, KOREA,1994.
