CÁC NĂNG lực CHUYÊN BIỆT môn địa lý

CÁC NĂNG LỰC CHUYÊN BIỆT MÔN ĐỊA LÝ
Năng lực chuyên biêt là những năng lực được hình thành và phát triển trên cơ
sở các năng lực chung theo định hướng chuyên sâu, riêng biệt trong các loại
hình hoạt động, công việc hoặc tình huống, môi trường đặc thù, cần thiết cho
những hoạt động chuyên biệt, đáp ứng yêu cầu hạn hẹp hơn của một hoạt động.

*Năng lực chuyên biệt trong môn Địa lý
–
–

Năng lực tư duy tổng hợp theo lãnh thổ (đặc trưng nhất ở môn Địa lý)
Năng lực học tập ngoài thực địa

–
–

Năng lực sử dụng bản đồ
Năng lực sử dụng số liệu thống kê

–

Năng lục sử dụng ảnh, hình vẽ, video, mô hình…

Năng
lực

Tư
duy
tổng
hợp
theo

lãnh

Mức 1

Mức 2

Mức 3

Mức 4

Mức 5

Xác định đượcXác định đượcPhân tích đượcXác định đượcGiải thích được
mối quan hệmối quan hệmối quan hệmối quan hệ nhânmối quan hệ
tương hỗ giữatương hỗ giữatương hỗ giữaquả
giữa
cácnhân quả giữa
hai thành phầnnhiều thành phầncác thành phầnthành phần tựcác thành phần
tự nhiên, kinhtự nhiên, kinh tếtự nhiên và kinhnhiên và kinh tế –tự nhiên và kinh
tế – xã hội trên– xã hội trên lãnhtế – xã hội trênxã hội trên lãnhtế – xã hội trên
lãnh thổ

thổ

lãnh thổ

thổ

lãnh thổ

thổ
Xác định đượcQuan sát và ghi
Phân tích cácĐánh giá được
vị trí, giới hạn,chép được mộtThu thập đượcthông tin thu thậpnhững thuận lợi
các yếu tố tựsố đặc điểm củacác thông tin vềđược về các đặcvà khó khăn đối
nhiên và kinhcác yếu tố tựcác đặc điểm tựđiểm tự nhiên vàvới sự phát triển
Học
tập
tại
thực
địa
Sử

tế – xã hội củanhiên và kinh tếnhiên và kinh tếkinh tế – xã hộikinh tế – xã hội
địa điểm học– xã hội của địa– xã hội của địacủa địa điểm họccủa địa điểm học
tập và nghiênđiểm học tập vàđiểm học tập vàtập và
cứu.
nghiên cứu.
nghiên cứu.
cứu.

Xác định đượcMô tả được đặcSo sánh được sựGiải

nghiêntập và
cứu.

thích

nghiên

vàSử dụng bản đồ

dụng
bản

phương
điểm về sự phângiống nhau vàchứng minh đượctrong học tập và
hướng, vị trí,bố, quy mô, tínhkhác nhau về đặcsự phân bố, đặctrong các hoạt

đồ

giới hạn củachất, cấu trúc, điểm tự nhiên vàđiểm hoặc mốiđộng thực tiễn
các đối tượngđộng lực của cáckinh tế – xã hộiquan hệ của cácnhư khảo sát,
tự nhiên vàđối tượng tựcủa hai khu vực yếu tố tự nhiên vàtham quan, thực
kinh tế – xã hộinhiên và kinh tếđược thể hiệnkinh tế – xã hộihiện dự án… ở
trên bản đồ

– xã hội được thể

được

thể

hiệnngoài thực địa có


Năng
lực

Mức 1

Mức 2

Mức 3

hiện trên bản đồ trên bản đồ

Qua bảng số
liệu thống kê

Mức 4
trên bản đồ

Mức 5
hiệu quả.

Giải thích, chứng

và biểu đồ,Qua bảng số liệuPhân tích đượcminh được quy
nhận xét đượcthống kê và biểumối quan hệ giữamô, cơ cấu, xuSử dụng số liệu
quy
cấu
Sử
dụng
số
liệu
thống

mô,
và

cơđồ, So sánh đượccác đối tượng tựhướng biến đổithống
kê
để
xuquy mô, cơ cấunhiên và kinh tếcủa các đối tượngchứng minh, giải

hướng biến đổivà xu hướng biến– xã hội của mộttự nhiên và kinhthích cho các vấn
của các đốiđổi của các đốilãnh thổ đượctế – xã hội thểđề tự nhiên hay
tượng tự nhiêntượng tự nhiênthể hiện
và kinh tế – xãvà kinh tế – xãbảng
số
hội

hội

thống kê

quahiện qua bảng sốkinh tế – xã hội
liệuliệu thống kê vàcủa một lãnh thổ
biểu đồ

nhất định

kê

Sử
dụng
hình
vẽ,
tranh

ảnh,
mô
hình,
video
clip…

Nhận
biếtSo sánh
được các đặcnhững

được
điểm

điểm của cácgiống và khác
Giải thích đượcSử dụng tranh
đối tượng tựnhau giữa cácPhân tích đượccác mối quan hệảnh để chứng
nhiên và kinhđối tượng tựmối quan hệ giữanhân quả giữa cácminh
tế – xã hộinhiên và kinh tếcác yếu tố tựđối
tượng
tựthích

hay
cho

giải
các

được thể hiện– xã hội được thểnhiên và kinh tếnhiên và kinh tế –hiện tượng tự
trên hình vẽ,hiện trên hình– xã hội được thểxã hội thể hiệnnhiên hay kinh tế
tranh ảnh, môvẽ, tranh

hình,…
mô hình,..

ảnh,hiện trên tranhtrên tranh ảnh,– xã hội của một
ảnh, video clip,… video clip,…
lãnh thổ

* Một số ví dụ về mức độ thể hiện của năng lực chuyên biệt qua
từng lớp
Lớp
Năng
lực

10

11

12

(1)
Năng

– Trình bày được đặc điểm– Trình bày được đặc điểm vị– Trình bày được đặc điểm vị
của các tầng khí quyển :trí địa lí của ĐNÁ.
trí địa lí và TNTN Việt Nam.

lực tư
duy

tầng đối lưu, tầng bình lưu,

tầng khí quyển giữa (tầng– So sánh được đặc điểm của– Phân tích được mối quan
trung lưu), tầng nhiệt (tầngcác yếu tố tự nhiên giữahệ tương hỗ giữa các yếu tố

tổng


Lớp
Năng
lực

10

11

12

ion), tầng khí quyển ngoài.
– Xác định được nguyên
nhân hình thành và tính chất

tự nhiên (địa hình, khí hậu,
thủy văn, thổ nhưỡng, sinh

của các khối khí ( cực, ôn
đới, chí tuyến, xích đạo).

vật) của Việt Nam.
– Giải thích được tính chất

– Phân tích được các nhân

tố ảnh hưởng đến lượng

nhiệt đới ẩm, gió mùa và
phân hóa đa dạng của khí

mưa và sự phân bố mưaĐNÁ lục địa và ĐNÁ hải đảo. hậu nước ta.
trên thế giới.
– Đánh giá được những– Đánh giá được những
hợp
theo
lãnh
thổ

– Giải thích được sự hìnhthuận lợi và khó khăn của vịthuận lợi và khó khăn của vị
thành và phân bố của cáctrí địa lí và TNTN đối với sựtrí địa lí và TNTN đối với sự
đới, các kiểu khí hậu chínhphát triển kinh tế- xã hộiphát triển kinh tế xã hội của
trên Trái Đất.
của ĐNÁ.
đất nước.

(2)

– Quan sát và nhận biết– Xác định được vị trí, phạm– Xác định được vị trí địa lí,

Năng
lực học

được một số dấu hiệu ôvi, giới hạn của một đốiphạm vi, giới hạn của khu
nhiễm của nguồn nước ao,tượng địa lí ở địa phương. vực tìm hiểu nghiên cứu ở

tập tại
thực

hồ, sông ngòi xung quanh
địa phương.
– Biết quan sát, tìm hiểu,
Trường học.
mô tả được đặc điểm của– Điều tra, khảo sát, thu

địa

– Học sinh thảo luận và đưamột sự vật hay một hiệnthập và xử lí số liệu liên
ra được các nguyên nhântượng địa lí ở địa phương. quan đến vấn đề NC.
gây ô nhiễm nguồn nước.
– Viết báo cáo và trình bày– Đánh giá được những
– Điều tra, thu thập số liệuvề sự vật hay hiện tượngthuận lợi và khó khăn của vị
theo các nguyên nhân đó vàđó.
rút ra kết luận, nhận xét về

trí địa lí, nguồn lực tự nhiên
và nguồn lực kinh tế-xã hội

ô nhiễm nguồn nước của địa
phương xung quanh Trường.

đối với phát triển kinh tế
của địa phương.

– Đề xuất biện pháp bảo vệ
môi trường nước.

– Đề xuất biện pháp bảo vệ
môi trường ở địa phương.
– Viết báo cáo và trình bày


Lớp
Năng
lực

10

11

12
kết quả nghiên cứu

– Sử dụng bản đồ dân cư,
dân tộc và Atlat Việt Nam
– Đọc và khai thác được kiếnđể nhận biết và trình bày
– Phân biệt được một sốthức từ các bản đồ: tựđặc điểm dân số, sự phân bố
phép chiếu hình bản đồ cơnhiên, phân bố dân cư, kinhdân cư ở Việt Nam.
bản : phép chiếu phương vị,tế của các nước và các khu
– Phân tích bản đồ tự nhiên,
phép chiếu hình nón, phépvực khác nhau ;
dân cư, kinh tế để biết
chiếu hình trụ.
– Sử dụng bản đồ thế giới đểđược đặc điểm tự nhiên,
– Phân biệt được một sốphân tích ý nghĩa vị trí địa lídân cư, tình hình phát triển
phương pháp biểu hiện cáccủa các khu vực Trung Á vàvà phân bố một số ngành

đối tượng địa lí trên bản đồ,Tây Nam Á.
kinh tế nước ta và của các
Atlats.

vùng kinh tế.
– Sử dụng bản đồ để nhận
– Có kỹ năng sử dụng bảnbiết và trình bày được vị trí– Phân tích bản đồ để nhận
(3)
Năng
lực sử
dụng
bản đồ

đồ, Atlat địa lí để tìm hiểucác nước thành viên, đặcbiết được tiềm năng kinh tế
đặc điểm của các đốiđiểm chung về địa hình,của các đảo, quần đảo, cũng
tượng, hiện tượng và phânkhoáng sản, phân bố một sốnhư tiềm năng để phát triển
tích các mối quan hệ địa língành kinh tế của các nướctổng hợp kinh tế biển của
được thể hiên trên bản đồ. ASEAN.

Việt Nam.

(4)
Năng

– Vẽ đồ thị, biểu đồ về dân– Phân tích bảng số liệu về– Phân tích số liệu thống kê,
số.
kinh tế – xã hội của từngbiểu đồ về dân số, nguồn lao

lực sử
dụng

nhóm nước.
động, sử dụng lao động, việc
– Nhận xét và giải thích
làm.
được sự phát triển dân số– Thu thập và xử lí thông

số liệu
thống
kê

thế giới qua bảng số liệu vàtin, viết báo cáo ngắn gọn– Vẽ và phân tích biểu đồ,
biểu đồ đã vẽ.
về một số vấn đề mang tínhphân tích số liệu thống kê
toàn cầu.
liên quan đến chuyển dịch
– Phân tích và giải thích sự
cơ cấu kinh tế Việt Nam.
phân bố dân cư thế giới– Phân tích số liệu, tư liệu
được thể hiện trên bản đồ. về một số vấn đề kinh tế –– Viết báo cáo ngắn về
xã hội của châu Phi, Mĩ La-chuyển dịch cơ cấu nông
– Tính toán, vẽ biểu đồ cơtinh; khu vực Trung Á, Tâynghiệp dựa trên các bảng số
cấu nền kinh tế theo ngànhNam Á, các nước ASEAN.


Lớp
Năng
lực

10

11

12
liệu và biểu đồ cho trước.
– Vẽ, phân tích biểu đồ, số
liệu thống kê về các ngành
công nghiệp và nhận xét và
giải thích được sự thay đổi

cơ cấu ngành công nghiệp
–
Phân
tích
số
liệu,
tư
liệu
của thế giới và các nhóm
nước ta.
về
đặc
điểm
tự
nhiên,
dân
nước; nhận xét.
cư, kinh tế Hoa Kì, LB Nga,– Vẽ và phân tích biểu đồ, số
– Dựa vào bảng số liệu, vẽNhật Bản, Trung Quốc
liệu thống kê về các ngành

biểu đồ và rút ra nhận xét
nội thương, ngoại thương,
–
Phân
tích
số
liệu,
tư
liệu
về sự phát triển của một số
du lịch.
để
thấy
được
ý
nghĩa
của
EU
ngành sản xuất nông nghiệp,
công nghiệp, dịch vụ…

thống nhất, vai trò của EU– Vẽ và phân tích biểu đồ, số
trong nền kinh tế thế giới ;liệu thống kê liên quan đến

– Dựa vào bản đồ và tư liệuvai trò của CHLB Đức trongkinh tế của vùng kinh tế
đã cho viết báo cáo ngắn vềEU và trong nền kinh tế thếtrọng điểm: Bắc Bộ, miền
một ngành dịch vụ.

giới.

Trung, Nam Bộ

(5)
Năng

– Sử dụng tranh ảnh, hình– Sử dụng tranh ảnh, hình– Dựa vào tranh ảnh để nhận
vẽ, mô hình, video clip đểvẽ, video clip để làm rõbiết tiềm năng phát triển du

lực sử
dụng

trình bày, giải thích các hệnguyên nhân và hậu quả củalịch biển
quả chuyển động của Tráiô nhiễm môi trường, nhận
Đất.
thức được sự cần thiết phải– Quan sát tranh ảnh, video

tranh
ảnh địa
lí,
video
clip,

bảo vệ môi trường.
– Sử dụng tranh ảnh, hình vẽ

clip về sự suy thoái tài
nguyên rừng, suy giảm đa

để trình bày về thuyết Kiến– Sử dụng tranh ảnh, hìnhdạng sinh học, phân tích
tạo mảng, tác động của nộivẽ, để phân tích đượcđược nguyên nhân và hậu

lực, ngoại lực

thuận lợi, khó khăn của điềuquả của sự suy giảm, cạn
kiện tự nhiên và TNTN đốikiệt tài nguyên và ô nhiễm
– Sử dụng tranh ảnh để nhậnvới sự phát triển kinh tếmôi trường. Đề xuất biện
biết các thảm thực vậtcủa : Hoa Kỳ, Liên Bang Nga,pháp bảo vệ môi trường.
chính trên Trái Đất.
Nhật Bản,…
– Tổ chức HS khai thác kiến
– Sử dụng hình vẽ, sơ đồ,– Sử dụng tranh ảnh, videothức trên bản đồ, tranh
lát cắt để trình bày về lớpclip để trình bày thành tựuảnh, hình vẽ, video clip để
vỏ địa lí và các quy luật chủphát triển kinh tế của Trungthực hiện mục tiêu bài học


Lớp
Năng
lực

10

11

12

yếu của lớp vỏ địa lí.
Quốc.
– Vẽ và phân tích biểu đồ,
tranh ảnh, nhận xét và giải– Dựa vào các hình ảnh,
thích về tình hình sản xuấtvideo clip để nhận xét về
của một số ngành côngkết quả phát triển kinh tế

nghiệp.

của các nước ASEAN.

đạt hiệu quả.