Vận dụng phương pháp dạy họctichs cực trong dạy học bài cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương cho học sinh lớp 10 trung học phổ thông

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2

VŨ ĐÌNH DIỆP

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC BÀI “CẤP CỨU
BAN ĐẦU CÁC TAI NẠN THÔNG THƯỜNG VÀ
BĂNG BÓ VẾT THƯƠNG” CHO HỌC SINH
LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh

HÀ NỘI - 2016


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2

VŨ ĐÌNH DIỆP

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC BÀI “CẤP CỨU
BAN ĐẦU CÁC TAI NẠN THÔNG THƯỜNG VÀ
BĂNG BÓ VẾT THƯƠNG” CHO HỌC SINH
LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành : Giáo dục quốc phòng và an ninh
Người hướng dẫn khoa học

ĐẠI ÚY: NGUYỄN THẾ HÙNG

HÀ NỘI - 2016


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các thầy trong Trung tâm Giáo dục Quốc
phòng và An ninh Hà Nội 2, Trường ĐHSP Hà Nội 2 đã tận tình truyền đạt
những tri thức quý báu, giúp đỡ tôi hoàn thành tốt khóa học và khóa luận tốt
nghiệp.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo - Đại Úy
Nguyễn Thế Hùng, người đã bỏ ra nhiều tâm huyết, tận tình giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu, góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn
thành khóa luận tốt nghiệp này.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô, các em học sinh trường
THPT Tây Tiền Hải, tỉnh Thái Bình, quý bạn bè đã tạo điều kiện thuận lợi để
tôi hoàn thành khóa học và khóa luận của mình.
Khóa luận chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, kính mong nhận
được sự giúp đỡ, chỉ dẫn, đóng góp ý kiến của các thầy cô và các bạn để bài
khóa luận của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày..…tháng..…năm 2016
Tác giả khóa luận

VŨ ĐÌNH DIỆP


LỜI CAM ĐOAN
Khóa luận tốt nghiệp này được hoàn thành dưới sự hướng dẫn của thầy
giáo – Đại úy Nguyễn Thế Hùng, tôi xin cam đoan rằng: Đây là kết quả

nghiên cứu của riêng tôi, không trùng với bất kì chương trình nghiên cứu nào
của các tác giả khác.
Hà Nội, Ngày..…tháng…..năm 2016
Tác giả khóa luận

VŨ ĐÌNH DIỆP


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
- GD & ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

- CNH, HĐH

: Công Nghiệp hóa, Hiện đại hóa

- GDQP & AN

: Giáo dục Quốc phòng và An ninh

- HS, SV

: Học sinh, Sinh viên

- GV

: Giáo viên

- SGK

: Sách giáo khoa

- THPT

: Trung học phổ thông

- PPDH

: Phương pháp dạy học

- CNTT

: Công nghệ thông tin


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 3
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................... 4
4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu .............................................. 5
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 5
6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 5
7. Dự kiến những đóng góp của đề tài………………………………………..7
CHƯƠNG 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài ......................................... 8
1.1.Cơ sở lý luận ............................................................................................... 8
1.2. Cở sở thực tiễn ........................................................................................ 13
1.2.1 Nhận thức, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đến vận dụng phương pháp dạy
học tích cực ..................................................................................................... 13

1.2.2.Phương pháp dạy học GDQP & AN phổ biến hiện nay của các nhà
trường phổ thông ............................................................................................. 14
CHƯƠNG 2: Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học
Bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thương và băng bó vết thương”
Cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ thông ..................................................... 18
2.1. Khái quát về cấu trúc và nội dung............................................................ 18
2.1.1. Khái quát về cấu trúc............................................................................. 18
2.1.2. Nội dung ................................................................................................ 18
2.2. Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học bài “Cấp cứu
ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp
10 Trung học Phổ thông. ................................................................................. 19
2.2.1.Thực trạng dạy học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và
băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 ở các trường THPT hiện nay. ....... 19
2.2.2. Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học bài “ Cấp cứu
ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương ” cho học sinh lớp
10 Trung học Phổ thông. ................................................................................. 20
CHƯƠNG 3: Thực nghiệm sư phạm .............................................................. 37


3.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 37
3.2. Giả thuyết thực nghiệm ............................................................................ 37
3.3. Địa điểm, thời gian và đối tượng thực nghiệm ........................................ 37
3.3.1. Địa điểm thực nghiệm .......................................................................... 37
3.3.2. Thời gian thực nghiệm………………………………………………..37
3.3.3. Đối tượng thực nghiệm ........................................................................ 38
3.4. Tiến hành thực nghiệm………………………………………………….38
3.5. Kết quả thực nghiệm ................................................................................ 39
3.6. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của việc vận dụng phương
pháp dạy học tích cực trong dạy học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn
thông thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ

thông hiện nay. ................................................................................................ 47
3.6.1. Đối với nhà trường ................................................................................ 47
3.6.2. Đối với giáo viên ................................................................................... 49
3.6.3. Đối với học sinh .................................................................................... 53
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 55
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1: Điểm trung bình môn GDQP & AN học kỳ I
năm học 2015 – 2016 ...................................................................................... 38
Bảng 2 : So sánh, đối chứng kết quả học tập của HS qua bài kiểm tra 15
phút và 45 phút. ............................................................................................... 39
Biểu đồ: Kết quả bài kiểm tra 15 phút ............................................................ 40
Biểu đồ: Kết quả bài kiểm tra 45 phút ............................................................ 41
Bảng 3: So sánh, đối chứng thái độ học tập và tiếp thu kiến thức của HS ..... 43


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
Trong công cuộc đổi mới đất nước, giáo dục và đào tạo được coi là
nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, nhằm đào tạo ra con người phát triển toàn
diện, phục vụ cho công cuộc đổi mới của đất nước. Hiện nay, nền giáo dục và
đào tạo của chúng ta đã và đang có những chuyển biết tích cực theo sự phát
triển chung của xã hội. Nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, Giáo dục
Quốc phòng và An ninh (GDQP & AN) là một trong những môn học được
Đảng và Nhà nước quan tâm đặc biệt. nhiều văn bản nghị quyết, nghị định

ban hành được quán triệt, triển khai đồng bộ, xác định rõ ràng môn học
GDQP & AN là một trong những nội dung của nền giáo dục quốc dân, là môn
học chính khóa trong các trường phổ thông, cao đẳng, đại học. Môn học góp
phần giáo dục nhân cách, đạo đức cách mạnh, trang bị kiến thức, tri thức cần
thiết về quốc phòng, an ninh cho thế hệ trẻ, đáp ứng và thực hiện tốt nhiệm vụ
chiến lược xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
Tuy nhiên, chất lượng môn học GDQP & AN chưa đạt được kết quả
như mong muốn, đặc biệt về phương pháp giảng dạy chưa theo kịp xu thế đổi
mới của xã hội, của nghành giáo dục đào tạo; chưa xứng đáng với vị trí chiến
lược trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
Trong bài viết “Phương pháp dạy và học tập” (Nhà xuất bản Giáo dục
– 1999 – trang 19, 20) cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng, cố vấn Ban chấp hành
Trung ương Đảng đã viết “Thời gian gần đây, tôi có đến dự lớp ở một số
trường, cốt yếu là để nghe giảng của thầy. Phải nói rằng tôi ngạc nhiên cao
độ lúc chỉ nghe thầy nói, trò chép trong gần một tiếng đồng hồ, không nghe
thầy giảng, cũng không nghe đối thoại giữa thầy và trò. Tôi được biết ở một
số trường khác, phương pháp giảng dạy cũng có tình hình tương tự. Tìm hiểu
thêm một số trường tôi rất vui được biết cách giảng và học ở đây có tiến bộ

1


hơn, hiện đại hơn: Thầy gợi ý để trò suy nghĩ, thầy nêu tình huống có vấn đề
để thảo luận, tranh luận, tìm cách xử lý tốt nhất: thầy giới thiệu các loại sách
mà trò phải đọc… Người ta còn cho tôi biết phương pháp này có xu thế dần
dần phổ biến. Tuy nhiên tình hình chưa phải đáng yên tâm, bởi lẽ cách giảng
dạy phần lớn thuộc về người thầy có tâm huyết, có trình độ sư phạm và có
kiến thức nghề nghiệp cả lý thuyết và thực hành. Tục ngữ có câu “Không thầy
đố mày làm nên” và cũng có câu “Học một, biết mười”. Điều đó có ý nghĩa
là chúng ta biết quý trọng người thầy, nhưng đồng thời cũng biết vị trí quan

trọng của người học, có thể nói cực kỳ quan trọng của người học”.
1.2. Xuất phát từ thực tiễn dạy và học
Thực tế trong dạy học GDQP & AN hiện nay, các nhà trường phổ
thông vẫn chủ yếu dạy học theo phương pháp truyền thống (phương pháp
thuyết trình, độc thoại một chiều), không phát huy được tính tích cực, khả
năng tự học của HS nên chất lượng môn học chưa cao. Chúng ta đều biết, dạy
và học là hoạt động chủ yếu của thầy và trò, trong đó hoạt động dạy, dẫn dắt,
định hướng của GV có tính quyết định chất lượng đào tạo. Việc định hướng,
dẫn dắt, mở ra chiều hướng hoạt động mới cho HS là nội dung quan trọng của
GV, cần xây dựng bài giảng bằng hình thức mở để HS tiếp cận từng nội dung
học phần luôn được tư tin, chủ động. Dù bài giảng thuộc phần lý thuyết hay
kỹ năng thực hành, GV cần đưa ra được những tình huống để HS xử lý, tìm
được nội hàm vấn đề đó, đó là phương pháp đổi mới trong dạy và học.
Từ vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp giảng
dạy trong GDQP & AN nhằm nâng cao chất lượng môn học, nên tôi chọn đề
tài “Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học bài “Cấp cứu ban
đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10
Trung học Phổ thông (Khảo sát ở trường THPT Tây Tiền Hải, tỉnh Thái
Bình)” làm đề tài nghiên cứu cho khóa luận tốt nghiệp của mình.

2


2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Qua tìm hiểu chúng tôi thấy các công trình đề cập đến việc vận dụng
PPDH tích cực trong dạy học môn GDQP & AN ở nhà trường THPT nói
chung và bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết
thương” cho học sinh lớp 10 nói riêng chưa thực sự nhiều, vì nghành GDQP
& AN là nghành mới nên chưa có công trình nghiên cứu nào đi sâu nghiên
cứu, mà chỉ có một số bài khoa học có liên quan về việc vận dụng PPDH tích

cực vào giảng dạy các bộ môn khác có thể áp dụng với môn GDQP & AN ở
trường THPT hiện nay, điển hình như:
Phan Trọng Ngọ (2005), Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà
trường, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.
Tác giả Phan Trọng Ngọ đã khái quát về dạy học và nêu được ra những
vấn đề chung về PPDH và có những nhóm phương pháp để giúp HS tích cực
trong quá trình học tập như: nhóm phương pháp trao đổi, nhóm phương pháp
tổ chức hành động của học viên, nhóm phương pháp tổ chức tương tác hành
động, các phương pháp làm việc độc lập của học viên có sự trợ giúp của GV,
…
Thái Duy Tuyên (2007), Phương pháp dạy học và đổi mới, Nxb Giáo dục.
Từ những góc độ khác nhau các tác giả đã đề cập, đã phân tích thực
trạng dạy học, sự cần thiết phải đổi mới PPDH theo hướng tích cực hóa. Tuy
nhiên, đó là cái chung, trên bình diện rộng, và khi nói về việc áp dụng PPDH
tích cực vào dạy học môn GDQP & AN thì chưa có một công trình nào đi sâu
nghiên cứu việc vận dụng PPDH tích cực vào giảng dạy bài “Cấp cứu ban đầu
các tai nạn thông thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 ở trường
THPT hiện nay. Vì vậy, chúng tôi chọn nội dung này làm đề tài nghiên cứu,
với mong muốn góp phần nhỏ bé vào lý luận và thực tiễn về việc vận dụng
PPDH tích cực trong môn GDQP & AN nói chung và dạy học bài “Cấp cứu
ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thư ơng” cho học sinh lớp 10

3


ở trường THPT hiện nay nói riêng trong quá trình đổi mới PPDH ở trường
THPT hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài nhằm khẳng định tính khả thi, tính đúng đắn trong

việc vận dụng PPDH tích cực trong dạy học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn
thông thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 ở trường THPT
hiện nay. Từ đó đề xuất quy trình để vận dụng vào việc giảng dạy nhằm đạt
kết quả cao hơn trong giảng dạy môn GDQP & AN ở trường THPT sau này.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với mục địch trên, đề tài tập trung giải quyết các vấn đề sau:
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề vận dụng PPDH tích cực
trong dạy học môn GDQP & AN nói chung và dạy học bài “Cấp cứu ban đầu
các tai nạn thông thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 Trung
học Phổ thông nói riêng ở trường THPT hiện nay.
- Xác lập quy trình để nâng cao hiệu quả vận dụng PPDH tích cực trong
dạy học môn GDQP & AN nói chung và dạy học bài “Cấp cứu ban đầu các
tai nạn thông thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 Trung học
Phổ thông nói riêng ở trường THPT hiện nay.
- Nghiên cứu thực trạng dạy học môn GDQP & AN nói chung và dạy
học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương”
cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ thông nói riêng ở trường THPT hiện nay.
- Tổ chức thực nghiệm vận dụng PPDH tích cực trong dạy học môn
GDQP & AN nói chung và dạy học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông
thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ thông nói
riêng ở trường THPT hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả việc vận dụng
PPDH tích cực trong dạy học môn GDQP & AN nói chung và dạy học bài

4


“Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương” cho học
sinh lớp 10 Trung học Phổ thông nói riêng ở trường THPT hiện nay.
Kết quả của nghiên cứu giải quyết cơ sở lý luận, nâng cao việc vận

dụng PPDH tích cực trong nhà trường Phổ thông, đề xuất một số giải pháp
nhằm thực hiện có hiệu quả việc vận dụng PPDH tích cực, tổ chức thực
nghiệm vận dụng PPDH tích cực trong dạy học.
4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Vận dụng phương pháp dạy học tích
cực trong dạy học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng
bó vết thương” cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ thông.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này tôi nghiên cứu việc vận
dụng phương pháp vi mô, ứng dụng Công nghệ thông tin (phần mềm
powerpoint) vào dạy học và phương pháp dạy học hợp tác vào dạy học bài
“Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương” cho học
sinh lớp 10 tại trường THPT Tây Tiền Hải, tỉnh Thái Bình.
5. Giả thuyết khoa học
Vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học bài “Cấp cứu
ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10
Trung học Phổ thông sẽ giúp học sinh dễ tiếp thu nội dung bằng trực quan
sinh động và hình thành động tác, nắm được kỹ năng thực hành chuẩn,
nguyên nhân, triệu chứng, biết cách xử lí đơn giản ban đầu các tai nạn thông
thường, băng được các vết thương tại các vị trí trên cơ thể bằng băng cuộn và
vận dụng linh hoạt các kĩ thuật cấp cứu và băng bó vào trong thực tế cuộc
sống.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết

5


- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết của việc vận dụng phương pháp dạy học tích

cực trong dạy học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó
vết thương” cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ thông theo định hướng phát
triển năng lực của HS.
- Nghiên cứu mục tiêu, quan điểm xây dựng và phát triển nội dung chuẩn
kiến thức và kĩ năng chương trình bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông
thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ thông.
6.2. Phương pháp điều tra khảo sát
- Chúng tôi tiến hành điều tra thực trạng công tác giảng dạy môn
GDQP & AN nói chung và bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và
băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ thông nói riêng ở các
trường THPT hiện nay, nhằm thu thập các thông tin nghiên cứu về đối tượng
nghiên cứu, tùy theo lĩnh vực trong thời gian thực tập sư phạm của bản thân.
- Dự giờ, khảo sát và học tập kinh nghiệm của GV dạy môn GDQP &
AN để tìm hiểu tình hình dạy và học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông
thường và băng bó vết thương” cho học sinh lớp 10 tại trường THPT Tây
Tiền Hải, tỉnh Thái Bình.
- Tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn của GV trong quá trình dạy và
học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương”
cho học sinh lớp 10 tại trường THPT Tây Tiền Hải, tỉnh Thái Bình.
- Trao đổi trực tiếp với GV và HS về việc áp dụng PPDH tích cực
trong công tác giảng dạy.
6.3. Phương pháp thực nghiệm
Các vấn đề nghiên cứu chỉ có thể thông qua thực tiễn kiểm chứng bằng
thực nghiệm sư phạm mới đủ độ tin cậy để giải quyết xác định vấn đề có cơ
sở khoa học hay không? Chúng tôi tiến hành xây dựng một số phương pháp
giảng dạy cụ thể và áp dụng cho học sinh lớp 10 trường THPT Tây Tiền Hải,
tỉnh Thái Bình đang học môn GDQP & AN để đánh giá kết quả.

6

6.4. Phương pháp tổng hợp và nghiên cứu tài liệu
Đây là phương pháp được sử dụng rộng rãi với mục đích nhằm tham
khảo các tài liệu khoa học, các văn kiện của Đảng, Nhà nước, Bộ GD & ĐT
về định hướng phát triển công tác GDQP & AN thông qua đó giúp HS nắm
bắt được hiệu quả bài học. Từ phân tích, tiếp thu và sử dụng các thông tin
khoa học liên quan cần thiết tổng hợp lại những vấn đề cơ bản có định hướng
cần thiết.
7. Dự kiến những đóng góp của đề tài
Về mặt lý luận: Xây dựng quy trình vận dụng PPDH tích cực trong dạy
học bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương”
cho học sinh lớp 10 Trung học Phổ thông. Đề tài khẳng định con đường đổi
mới PPDH trong nhà trường theo hướng tích cực, chủ động, sáng tạo của HS.
Về mặt thực tiễn: Giúp HS ngày càng thích thú học tập hơn và nhận thấy
được tầm quan trọng của việc học tập môn GDQP & AN ở trường THPT. Từ
đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy học môn GDQP & AN ở trường THPT.

7


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1.Cơ sở lý luận
“Phương pháp” - Một thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Hi Lạp “Methodos”
nghĩa là “con đường nghiên cứu”, “cách thức nhận thức”, nguyên văn là con
đường đi tới một cái gì đó; có nghĩa là cách thức đạt tới mục đích.
PPDH được hiểu là cách thức hoạt động phối hợp thống nhất giữa GV và
HS nhằm thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ dạy học.
Dạy học tích cực là phương pháp giáo dục hiện đại, hướng tới lấy HS làm
trung tâm của quá trình giáo dục. Tính tích cực, chủ động của HS là thái độ

cải tạo chủ thể HS đối với khách thể thông qua sự tập trung cao độ các chức
năng tâm lí nhằm giải quyết nhiệm vụ học tập. Tính tích cực chủ động trong
học tập còn là đặc trưng cho quá trình biến đổi liên tục bên trong của cấu trúc
tâm lí hoạt động nhận thức. Giáo dục tạo ra tính tích cực, chủ động cho HS,
làm cho HS không còn thụ động trong quá trình tiếp thu kiến thức
Để nâng cao chất lượng học môn GDQP & AN, thì ngoài việc thay đổi
nội dung chương trình học tập sao cho phù hợp thì vận dụng những PPDH
tích cực vào trong giảng dạy cũng là yếu tố quan trọng giúp cho chất lượng
học tập môn học ngày càng cao.
Ngày 28/4/1981 Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra Chỉ thị
107/CT/TW về “Tăng cường công tác giáo dục quốc phòng toàn dân, chuẩn
bị cho thế hệ trẻ sẵn sàng làm nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc”. Nghị quyết Trung
ương 3 (khóa VII) đã chỉ rõ “Phải tăng cường công tác giáo dục quốc phòng
toàn dân, trước hết đối với cán bộ các cấp, các nghành của Đảng và Nhà
nước và thế hệ trẻ học sinh, sinh viên”. Nghị định 02 – NĐ/TW ngày
30/7/1987 của Bộ Chính trị đã quyết định đưa nội dung đường lối quân sự của
Đảng và nhiệm vụ quốc phòng vào chương trình học tập chính thức của các

8


trường đào tạo, bổ túc cán bộ của Đảng và Nhà nước; các trường trung học
đến đại học.
Chỉ thị 12/CT – TW ngày 03/05/2007 của Bộ Chính trị về “Tăng cường
sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục quốc phòng – an ninh trong
tình hình mới”. Chỉ thị 12/CT – TW khẳng định GDQP & AN là một bộ phận
của nền giáo dục quốc dân, việc phổ cập và tăng cường giáo dục quốc phòng,
an ninh là nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội, phải được chỉ đạo, tổ
chức thực hiện chặt chẽ, thống nhất từ Trung ương đến địa phương bằng các
hình thức phù hợp với từng đối tượng, kết hợp giáo dục thường xuyên với

giáo dục tập trung có trọng tâm, trọng điểm. GDQP & AN là một nội dung
quan trọng của việc xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thực hiện nhiệm vụ
chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chỉ thị
12/CT – TW nhấn mạnh “Chú trọng giáo dục lòng yêu nước, yêu chế độ xã
hội chủ nghĩa, lịch sử, truyền thống của Đảng và dân tộc, lòng tự tôn dân tộc,
ý thưc sống và làm việc theo pháp luật”. Cần tập trung giáo dục ý thức, tri
thức và kỹ năng, kết hợp giáo dục lý thuyết với thực hành.
Nghị định 116/2007/NĐ – CP ngày 10/07/2007 của Chính phủ quy
định về đối tượng, chương trình, nội dung cơ bản về GDQP & AN cho HS,
SV các trường THPT đến đại học; học viên các học viện, trường chính trị,
hành chính, đoàn thể các cấp và các lớp đào tạo tại chức do các Bộ, nghành
địa phương tổ chức. Nghị định 116/2007/NĐ – CP xác định vị trí, tính chất
của GDQP & AN. GDQP & AN cho HS, SV có ý nghĩa hết sức quan trọng
trong chiến lược đào tạo con người mới xã hội chủ nghĩa. GDQP & AN là
môn học chính khóa trong các trường, lớp đào tạo bậc đại học, cao đẳng,
THPT thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu GDQP & AN nhằm góp
phần đào tạo con người phát triển toàn diện, có đạo đức, sức khỏe, kiến thức
quốc phòng, an ninh, kỹ năng quân sự để sẵn sàng tham gia vào sự nghiệp xây
dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân. Nghị định đề

9


cập nguyên lý GDQP & AN với nguyên lý giáo dục của Đảng và Nhà nước;
GDQP & AN phải có tính nhân dân, tính truyền thống dân tộc, tính khoa học
kỹ thuật quân sự hiện đại, giáo dục lý thuyết đi đôi với thực hành. Đối tượng,
thời gian, nội dung, phương pháp GDQP & AN được căn cứ trong các điều
24, 30, 36, 41 của Luật Giáo dục số 11/1998/QH10 và Chính phủ quy định cụ
thể cho HS, SV thuộc các loại hình đào tạo. Nghị định 116/2007/NĐ-CP xác
định rõ trách nhiệm của các Bộ, nghành trong tổ chức thực hiện và bảo đảm

cho giáo dục quốc phòng, an ninh. Nghị định116/2007/NĐ-CP khẳng định
yếu tố quan trọng hàng đầu có ý nghĩa quyết định tới chất lượng GDQP & AN
là phải có hình thức tổ chức, phương pháp giáo dục, đào tạo phù hợp, đó
chính là cầu nối, con đường dẫn dắt đến nhận thức, tiếp thu tri thức về giáo
dục quốc phòng, an ninh. Vì vậy, phải xây dựng được đội ngũ giáo viên,
giảng viên có phẩm chất, năng lực, yêu nghề, suốt đời phấn đấu cho sự nghiệp
giáo dục và củng cố nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân, có kiến
thức cơ bản về quốc phòng, an ninh, có kỹ năng sư phạm quân sự, có khả
năng quản lý, chỉ đạo công tác quân sự, an ninh địa phương, của nhà trường.
Như vậy, GDQP & AN cho HS, SV có tầm quan trọng đặc biệt trong sự
nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, góp phần thực hiện mục tiêu giáo
dục toàn diện trong nhà trường. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ
thống chính trị cần có nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của
công tác giáo dục quốc phòng toàn dân và GDQP & AN cho HS, SV.
Bộ GD & ĐT ban hành chương trình GDQP & AN thống nhất trên toàn
quốc theo Quyết định số 79, 80, 81/2007/QĐ-BGDĐT ngày 24/12/2007 cho
HS các trường THPT, Trung cấp Chuyên nghiệp, dạy Nghề, SV đại học và
cao đẳng. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Ban hành chương trình GDQP
& AN theo Quyết định số 27/2007/QĐ – BLĐTBXH dùng trong các trường
trung cấp Nghề và cao đẳng Nghề.

10


Trên cơ sở pháp lý thì môn học GDQP & AN có tính pháp lý cao, đồng
bộ. Nhưng để cho môn học phát triển, ngày càng có chất lượng như những
môn học khác trong hệ thống giáo dục quốc dân thì cần phải có cách nhìn,
đánh giá khách quan và phải mạnh dạn đầu tư, đổi mới cả hình thức tổ chức,
nội dung chương trình, phương pháp dạy học và tăng cường đội ngũ GV, cơ
sở vật chất, thiết bị chuyên dùng dạy học.

GDQP & AN là môn học có tính đặc thù vừa được thể hiện bằng các kỹ
năng, thao tác trình bày những vấn đề lớn về đường lối quân sự, công tác
quốc phòng trên lớp học giảng đường; vừa được thể hiện các ý đồ tác chiến,
chiến thuật với các loại vũ khí kỹ thuật hiện đại ngoài thao trường bãi tập. Do
vậy, việc nâng cao chất lượng dạy học trên cơ sở đổi mới phương pháp, ứng
dụng công nghệ thông tin bằng các phương tiện dạy học hiện đại là yêu cầu
cấp thiết hiện nay.
Chúng ta đã biết, PPDH là tổng hợp các cách thức hoạt động của người
dạy và người học. Nói cách khác, đó là sự thống nhất giữa cách dạy và cách
học của GV và HS, SV. Đối mới phương pháp giảng dạy GDQP & AN là đổi
mới cách thức dạy phù hợp với quá trình nhận thức của SV, phù hợp với sự
phát triển của khoa học công nghệ và điều kiện thực tế của cơ sở đào tạo.
Việc đổi mới PPDH GDQP & AN không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn
PPDH cũ, bằng phương pháp, cách dạy hoàn toàn mới, mà là sự vận dụng linh
hoạt những phương thức dạy học truyền thống.
Thực tế hiện nay, đội ngũ giảng viên GDQP & AN cơ bản có chuyên
môn quân sự, đảm nhiệm giảng dạy hầu hết nội dung chương trình GDQP &
AN quy định. Tuy nhiên, GV GDQP & AN ở bậc THPT, Trung cấp Chuyên
nghiệp phần nhiều chưa được đào tạo cơ bản về phương pháp sư phạm, chưa
được bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm dẫn đến chất lượng giáo dục chưa được
như mong muốn. Không tránh khỏi số ít GV còn ngại nghiên cứu, ngại tìm tòi

11


đổi mới, ngại ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến, vẫn chỉ muốn sử dụng
phương pháp truyền thống, phương pháp cũ dưới hình thức độc thoại.
Việc đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng GDQP
& AN là yêu cầu cấp thiết, là xu hướng phát triển tất yếu của môn học trong
hệ thống giáo dục quốc dân hiện nay. Đổi mới phương pháp giảng dạy phải

trên cơ sở bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm và kỹ năng sử dụng các phương tiện
giảng dạy hiện đại, ứng dụng phần mềm tin học cho đội ngũ GV.
Xuất phát từ tình hình thực tế của đội ngũ GV GDQP & AN hiện nay,
việc trang bị lý luận dạy học sẽ giúp cho GV dần hoàn thiện phương pháp sư
phạm, từ đó có sự vận dụng, đổi mới một cách chắc chắn. Bồi dưỡng nghiệp
vụ sư phạm và kỹ năng sử dụng các phương tiện giảng dạy hiện đại, phần
mềm điện tử cho đội ngũ GV là nội dung cực kỳ quan trọng trong quá trình
giáo dục đào tạo. Trước hết, phải bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp, năng lực
sư phạm, những kiến thức cơ bản về lý luận dạy học, tâm lý học, giáo dục học
và một số nội dung về logic hình thức nhằm giúp cho GV có cách nhìn tổng
quan về giáo dục học nói chung và giáo dục cho HS THPT nói riêng.
Đổi mới PPDH GDQP & AN phải đổi mới toàn diện từ nhận thức, tổ
chức giảng dạy, xây dựng kế hoạch, nội dung chương trình. GDQP & AN
thuộc lĩnh vực khoa học xã hội nhân văn, nhưng lại được thể hiện cả lý thuyết
và thực hành kỹ năng. Đối với nội dung lý thuyết, trên cơ sở chương trình quy
định, sẽ nghiên cứu kết cấu từng phần học theo hướng tăng thời gian đọc
sách, thảo luận của HS; gắn lý thuyết với thực hành đưa người học đến gần
hơn với thực tiễn hoạt động quốc phòng, an ninh. Cách tốt nhất để hình thành
và phát triển năng lực nhận thức, năng lực sáng tạo của người học về GDQP
& AN là đặt họ vào vị trí chủ thể của hoạt động nhận thức, thông qua tự lực,
tự giác của bản thân nhằm chiếm lĩnh tri thức, ở đây, người học chiếm vị trí
trung tâm trong quá trình dạy học. Quy trình của phương pháp giảng dạy tích
cực:

12


Phát tài liệu cho HS đọc, nghiên cứu trước (nếu có điều kiện) – đến lớp,
GV đưa ra vấn đề cần trao đổi và hướng dẫn thảo luận – chia HS thành từng
nhóm để cùng trao đổi – GV tập trung lớp nghe đại diện nhóm trình bày nhận

thức, quan điểm, sau đó phân tích, tổng hợp, giảng giải nội dung quan trọng –
kết luận, kết thúc bài học. Phương pháp đó đã khuyến khích, tạo điều kiện
phát triển tư duy độc lập, sáng tạo cho HS, biến quá trình đào tạo thành quá
trình tự đào tạo. Đổi mới phương pháp GDQP & AN đối với các nội dung kỹ
năng thực hành phải được thể hiện đầy đủ các bước: Nhanh, chậm (phân tích),
tổng hợp, với quy trình: Tự nghiên cứu cử động, động tác – Tập chậm – Làm
nhanh – Làm tổng hợp.
1.2. Cở sở thực tiễn
1.2.1 Nhận thức, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đến vận dụng phương pháp dạy
học tích cực
Phương pháp giảng dạy GDQP & AN là nội dung quan trọng trong
truyền tải kiến thức quốc phòng, an ninh và kỹ năng quân sự cho HS. Phương
pháp giảng dạy GDQP & AN ảnh hưởng đến kết quả học tập, phản ảnh quá
trình nghiên cứu, sáng tạo, năng lực, trình độ vận dụng của GV vào thực tiễn.
Phương pháp GDQP & AN giúp cho cán bộ GV, HS hiểu rõ những vấn
đề cốt lõi trong từng nội dung cụ thể, từng quan điểm nguyên tắc, các mối kết
hợp và sự phát triển theo thứ tự nội dung. Trên thực tiễn sẽ đề cập tới cách tổ
chức giảng dạy huấn luyện theo mô hình mẫu được sắp xếp. Mỗi phần học,
bài học, nội dung, vấn đề giảng dạy hoặc mỗi hành động, cử động, động tác
đều được phản ánh, thể hiện đầy đủ theo đúng cách tổ chức, phương pháp
giảng dạy.
Tuy nhiên, các nhà trường phổ thông hiện nay ít hoặc không chú ý tới
việc đổi mới và vận dụng PPDH tích cực trong giảng dạy môn GDQP & AN.
Vì vậy, chất lượng, hiệu quả môn học chưa cao, chưa có nhiều tác dụng, chưa

13


đáp ứng yêu cầu xã hội, chưa xứng đáng với vị trí quan trọng của nó. Một số
nguyên nhân dẫn đến việc chưa vận dụng PPDH tích cực:

- Nhận thức của đội ngũ cán bộ, GV, nhất là cán bộ lãnh đạo, GV trực
tiếp thực hiện GDQP & AN chưa đầy đủ; chưa thấy rõ GDQP & AN cho HS,
SV là nhiệm vụ chiến lược nhằm xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nền an
ninh nhân dân, đáp ứng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Tổ chức chỉ đạo và thực hiện về GDQP & AN chưa thường xuyên,
liên tục; chưa có sơ kết, tổng kết đánh giá rút kinh nghiệm. Bố trí, sắp xếp học
tập GDQP & AN thường tập trung đông, cùng thời điểm; thao trường, bãi tập,
phòng học trật hẹp, thiếu thốn.
- Đội ngũ GV GDQP & AN chưa chuyên sâu.
- Cơ sở vật chất chuyên dùng cho GDQP & AN ít, thậm chí nhiều
trường THPT được trang bị nhưng chưa biết sử dụng.
1.2.2. Phương pháp dạy học GDQP & AN phổ biến hiện nay của các nhà
trường phổ thông
Từ trước đến nay HS dường như không mấy mặn mà với môn GDQP &
AN, hầu hết HS đều quan niệm môn học này là môn phụ. Hơn nữa, môn học
này không có mặt trong các kỳ thi quan trọng như thi tốt nghiệp hay thi đại
học nên HS thường học chỉ để có đủ điểm, bỏ qua vấn đề suy ngẫm, tìm hiểu
thêm kiến thức đằng sau mỗi bài học. Chính vì vậy, việc học môn GDQP &
AN rơi vào tình trạng bị động và đối phó.
Bên cạnh đó, thời lượng dành cho môn GDQP & AN chỉ có 1 tiết/ tuần
mà kiến thức thì nhiều nên HS càng cảm thấy ngại học. Không những thế, GV
không có nhiều thời gian giảng dạy cặn kẽ cho HS một nội dung, vấn đề nào
đó mà HS có nhu cầu tìm hiểu sâu hơn. Thời gian không nhiều, thời lượng
chương trình trong SGK phải đảm bảo nên việc dạy học mang nặng tính
“Cưỡi ngựa xem hoa”, làm sao để trả bài đầy đủ.

14


Hiện nay, cả người quản lý và người dạy đều chưa nhận thức hết tầm

quan trọng của bộ môn đã góp phần quan trọng trong việc hình thành phát
triển nhân cách của HS. Môn GDQP & AN chưa được xem như một công cụ
để hỗ trợ cho HS, đem kiến thức học được trong nhà trường vận dụng, giải
quyết những vấn đề đang diễn ra trong cuộc sống.
Tình trạng thiếu GV giảng dạy đạt chất lượng cao, đa số là GV kiêm
nhiệm và chất lượng thì không đồng đều, chất lượng giảng dạy bị giảm sút, sự
đầu tư về chất lượng cho bài giảng là chưa cao.
Qua điều tra chúng tôi nhận thấy các PPDH tích cực rất ít được các GV
sử dụng. Ngược lại nhóm PPDH truyền thống như: Thuyết trình, diễn giải thì
GV lại sử dụng thường xuyên. Do nhận thức môn GDQP & AN là môn phụ
nên nhiều GV cũng không chú trọng đến việc giảng dạy, chính vì thế mà việc
vận dụng PPDH tích cực chưa được các GV chú trọng.
Đi sâu tìm hiểu chúng tôi thấy rằng cái yếu của GV chính là ở PPDH, thể
hiện ở những điểm sau:
Thứ nhất, khi lựa chọn PPDH, GV chưa chú ý đến việc tìm hiểu thật kĩ
nội dung để từ đó lựa chọn PPDH cho phù hợp.
Thứ hai, nhận thức của GV về PPDH, những ưu điểm, nhược điểm của
PPDH và đặc biệt là PPDH tích cực còn rất mơ hồ.
Thứ ba, về cấu trúc giờ học đa số các GV đều làm theo khuôn mẫu
không tạo được điểm nhấn cho tiết học chính vì thế mà dễ gây ra tình trạng
nhàm chán cho bài giảng, các em HS không tìm thấy điều gì mới lạ nên không
chú tâm thậm chí thờ ơ với bài giảng của GV.
Những điểm hạn chế nói trên đã làm ảnh hưởng đến tính tích cực nhận
thức của HS và do đó làm giảm chất lượng học tập bộ môn.
Các GV đã có nhiều cố gắng đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng
dạy và học: Tích cực đọc thêm tài liệu, học hỏi, trao đổi thêm với đồng
nghiệp. Tuy vậy, trên thực tế, chất lượng giảng dạy bộ môn này vẫn chưa cao,

15

chưa đáp ứng được nhu cầu nâng cao chất lượng dạy và học. Nhiều GV và HS
cho rằng việc dạy và học bộ môn GDQP & AN có sự vận dụng PPDH tích
cực thì có nhiều ưu điểm, nhưng việc áp dụng còn nhiều khó khăn.
Trong nhà trường THPT, môn GDQP & AN là môn học nằm trong
chương trình dạy học của các trường THPT và là một bộ phận quan trọng của
công tác giáo dục quốc phòng toàn dân. Tầm quan trọng của môn học này là ở
chỗ góp phần giáo dục thế hệ tương lai của đất nước có đạo đức trong sáng,
có ý chí kiên cường trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, vì vậy đối với HS,
việc lựa chọn và vận dụng PPDH tích cực vào giảng dạy nhằm mang lại mục
đích giáo dục cao nhất là điều vô cùng cần thiết. Vận dụng PPDH tích cực
vào bài giảng GDQP & AN phải đạt được những yêu cầu cơ bản như: phát
triển năng lực tư duy, rèn luyện quá trình nắm vững kĩ năng, kĩ xảo; phối hợp
hài hòa giữa các PPDH tích cực; HS học tập một cách tích cực, chủ động và
sáng tạo…
Thực tiễn dạy học môn GDQP & AN ở trường THPT Tây Tiền Hải cho
thấy, đa số GV giảng dạy bộ môn đều sử dụng các phương pháp truyền thống,
vì vậy, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học.
Vấn đề đặt ra là cần nhanh chóng vận dụng các PPDH tích cực vào dạy học
bộ môn để nâng cao chất lượng học tập môn GDQP & AN, góp phần thực
hiện nhiệm vụ giáo dục toàn diện, giáo dục con người trong công cuộc xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Từ những lí do thiết thực trên tôi nhận thấy trong dạy học môn GDQP &
AN ở trường THPT tất yếu phải vận dụng PPDH tích cực một cách linh hoạt,
sáng tạo; để đảm bảo cho tiến trình dạy học mang lại hiệu quả cao.

16


TIỂU KẾT CHƯƠNG 1

Ở chương 1 này tôi đã nêu ra được cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài
- Ở phần cơ sở lý luận: PPDH được hiểu là cách thức hoạt động phối hợp
thống nhất giữa GV và HS nhằm thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ dạy học.
Dạy học tích cực là phương pháp giáo dục hiện đại, hướng tới lấy HS làm
trung tâm của quá trình giáo dục.
- Ở phần cơ sở thực tiễn:
+ Nhận thức, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đến vận dụng PPDH tích cực.
Phương pháp giảng dạy GDQP & AN là nội dung quan trọng trong
truyền tải kiến thức cho HS.
+ PPDH GDQP & AN phổ biến hiện nay của các nhà trường phổ thông.
Thực tiễn dạy học môn GDQP & AN ở trường THPT Tây Tiền Hải cho
thấy, đa số GV đều sử dụng phương pháp truyền thống.

17