đồ án thiết kế và tính toán ly hợp xe khách

Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
Låìi nọi âáưu
Ngy nay, våïi nãưn cäng nghiãûp phạt triãøn ngy cng hiãûn âải, cạc nhu cáưu
trong lao âäüng v cüc säúng ca con ngỉåìi cng âỉåüc náng cao. Váún âãư váûn chuøn
hng họa, âi lải ca con ngỉåìi l mäüt trong nhỉỵng nhu cáưu ráút cáưn thiãút. Ä tä l mäüt
loải phỉång tiãûn ráút phạt triãøn v phäø biãún trãn thãú giåïi v åí Viãût Nam hiãûn nay âãø
âạp ỉïng cho nhu cáưu âọ. Trong cạc loải ätä, xe khạch l phỉång tiãûn ch úu dng
âãø chun chåí ngỉåìi våïi khong cạch tỉång âäúi di.
L mäüt sinh viãn ngnh âäüng lỉûc, viãûc tçm hiãøu, nghiãn cỉïu, tênh toạn v
thiãút kãú cạc bäü pháûn, củm mạy, chi tiãút trong xe khạch l ráút thiãút thỉûc v bäø êch.
Trong khn khäø giåïi hản ca mäüt âäư ạn män hc, em âỉåüc giao nhiãûm vủ thiãút kãú
v tênh toạn ly håüp xe khạch. Cäng viãûc ny â giụp cho em bỉåïc âáưu lm quen våïi
cäng viãûc thiãút kãú m em â âỉåüc hc åí trỉåìng âãø ỉïng dủng cho thỉûc tãú, âäưng thåìi
nọ cn giụp cho em cng cäú lải kiãún thỉïc sau khi â hc cạc män l thuút trỉåïc âọ.
Dỉåïi sỉû hỉåïng dáùn táûn tçnh ca tháưy giạo Lã Vàn Tủy v sỉû näø lỉûc ca bn
thán, sau mäüt khong thåìi gian cho phẹp em â hon thnh âỉåüc âäư ạn ca mçnh. Vç
bỉåïc âáưu tênh toạn thiãút kãú cn ráút båỵ ngåỵ cho nãn khäng trạnh khi nhỉỵng sai sọt,
nháưm láùn. Do váûy, em ráút mong cạc tháưy thäng cm v chè bo thãm âãø em âỉåüc
hon thiãûn hån trong quạ trçnh hc táûp ca mçnh.
Ha Khạn h , ngy 15 thạng10 nàm 2002
Sinh viãn thỉûc hiãûn
Lã Minh Tiãún
1. CÄNG DỦN G, U CÁƯU V CẠC THÄNG SÄÚ K THÛT CHO
TRỈÅÏC :
1.1. CÄNG DỦNG:
Âäư ạn män hc Tênh toạn v thiãút kãú Ätä nhàòm giụp cho sinh viãn hiãøu r
hån vãư män hc. Tỉì âọ sinh viãn tỉìng bỉåïc xáy dỉûng cho mçnh mäüt phỉång phạp

tênh toạn thiãút kãú ätä.
Theo nhiãûm vủ âỉåüc giao trong âäư ạn ny, sinh viãn phi tênh toạn v thiãút kãú
ly håüp xe khạch. Nhỉ váûy sau khi lm xong âäư ạn, sinh viãn â nàõm âỉåüc phỉång
phạp tênh toạn cạc cå cáúu ca ly håüp v dáùn âäüng ly håüp trãn cå såí xạc âënh cạc
thäng säú, cạc cạch tênh mäüt cạch håüp l dỉûa theo cạc ti liãûu â hc v cạc ti liãûu
khạc cọ liãn quan. Nhåì âọ, sinh viãn cọ âỉåüc mäüt phỉång phạp tênh toạn, lỉûa chn
v tham kho riãng ca mçnh âãø tênh toạn thiãút kãú cạc pháưn khạc ca ätä.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 1


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
Vç thãú, âäư ạn män hc l mäüt pháưn khäng thãø thiãúu trong cạc män hc vãư ätä
âäúi våïi sinh viãn ngnh âäüng lỉûc. Ngoi ra nọ cn l mäüt ti liãûu bäø êch âäúi våïi
nhỉỵng ngỉåìi lm cäng tạc k thût vãư ngnh ätä.
1.2. U CÁƯU:
Khi lm âäư ạn män hc ny, sinh viãn cáưn phi nàõm vỉỵng cạc kiãún thỉïc â
hc ca män hc Tênh toạn v thiãút kãú Ätä v cạc män hc khạc cọ liãn quan.
Hçnh thỉïc, näüi dung thuút minh v cạc bn v phi tn th âụng theo quy
âënh ca bäü män âãư ra.
Sinh viãn phi hon thnh âäư ạn ny âụng tiãún âäü v âụng thåìi gian quy
âënh. Nãúu khäng thỉûc hiãn âụng sinh viãn s khäng âỉåüc bo vãû.
1.3. CẠC THÄNG SÄÚ K THÛT CHO TRỈÅÏC:
Theo nhiãûm vủ ca âäư ạn âỉåüc giao, ta cọ cạc thäng säú k thût âỉåüc cho

theo bng sau:
Bng 1.1. Cạc thäng säú k thût xe khạch
STT Tãn thäng säú
K hiãûu
Giạ trë
Âån vë
1
Loải xe
Xe khạch
Ga
2
Trng lỉåüng ton bäü
10000
KG
3
Loải âäüng cå
Xàng
N e max
4
Cäng sút cỉûc âải
135
KW
nN
5
Säú vng quay ỉïng våïi cäng sút cỉûc âải
3500
Vng/phụt
M e max
6
Momen cỉûc âải

460
N.m
nM
7
Säú vng quay ỉïng våïi mämen cỉûc âải
1900
Vng/phụt
i h1
8
Tè säú truưn säú 1
7,5
i h6
9
Tè säú truưn säú cao (6)
1
i0
10 Tè säú truưn truưn lỉûc chênh
5,5
rbx
11 Bạn kênh bạnh xe
0,45
m

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 2


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
2. PHÁN TÊCH CHN LOẢI LY HÅÜP V DÁÙN ÂÄÜN G LY HÅÜP :
2.1. CHN LOẢI LY HÅÜP:
Ly håüp l bäü pháûn quan trng dng âãø näúi, ngàõt truưn âäüng tỉì trủc âäüng cå
âãún hãû thäúng truưn lỉûc, ngoi ra cn l cå cáúu an ton cho hãû thäúng truưn lỉûc. Tỉì
hai nhiãûm vủ âọ, ta cọ cạc u cáưu âäúi våïi ly håüp :
Âm bo truưn hãút mämen quay ca âäüng cå trong báút k âiãưu kiãûn
sỉí dủng no.
Âọng ãm dëu âãø tàng tỉì tỉì mämen quay lãn trủc ca hãû thäúng truưn
lỉûc, khäng gáy va âáûp v ti trng âäüng lãn cạc bạnh ràng ca häüp säú. Do âọ
khi ätä khåíi âäüng hồûc tàng täúc khäng bë giáût lm gim âäü ãm dëu chuøn
âäüng cho ätä .
Måí dỉït khoạt âãø lm cho quạ trçnh âäưng âãưu täúc âäü ca âäưng täúc âỉåüc
nhanh chọng. Do âọ viãc gi säú âỉåüc nhanh chọng .
Mämen quạn tênh cạc chi tiãút pháưn bë âäüng ca ly håüp phi nh âãø
gim va âáûp giỉỵa cạc bạnh ràng khi sang säú v gim mi mn cạc bãư màût
masạt ca âäưng täúc.
Phi lm âỉåüc nhiãûm vủ ca cå cáúu an ton âãø trạnh cho hãû thäúng
truưn lỉûc bë quạ ti. Mämen masạt khäng âỉåüc låïn quạ âãø trạnh xy ra hiãûn
tỉåüng gy trủc cạc âàng.
Ngoi ra cn cọ cạc ưu cáưu khạc:
Âiãưu khiãøn nhẻ nhng, lỉûc tạc dủng lãn bn âảp vỉìa phi.
Hãû säú masạt cao v äøn âënh.
Thoạt nhiãût täút, bãưn vỉỵng.
Lm viãûc tin cáûy, hiãûu sút cao.
Kêch thỉåïc nh gn, kãút cáúu, sỉía chỉỵa, bo dỉåỵng âån gin.
Giạ thnh khäng cao làõm.
Våïi u cáưu nhỉ váûy, ty theo cạnh truưn mämen quay tỉì trủc âäüng cå âãún

hãû thäúng truưn lỉûc m cọ cạc loải ly håüp sau:
Masạt: Truưn mämen quay bàòng cạc bãư màût masạt.
Thy lỉûc: Truưn mämen quay bàòng cháút lng.
Nam chám âiãûn: Truưn mämen quay nhåì tạc dủng ca trỉåìng nam
chám âiãûn.
Liãn håüp: Truưn mämen quay bàòng cạch kãút håüp cạc loải kãø trãn.
Cạc loải ly håüp ny, ty theo tỉìng loải m nọ cọ nhỉỵng ỉu nhỉåüc âiãøm khạc
nhau. Ta dỉûa vo cạc âiãưu kiãûn ny m chn cho håüp l.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 3


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
Ly håüp masạt : cọ hai loải:
Loải mäüt âéa: Ly håüp masạt mäüt âéa bë âäüng våïi tênh âån gin trong
kãút cáúu cng nhỉ âån gin trong bäü pháûn dáùn âäüng, thoạt nhiãût täút, måí dỉït
khoạt, mämen ca cạc chi tiãút thủ âäüng bẹ, giạ thnh r. Tuy nhiãn khi lm
viãûc dãù bë trỉåüt do bë mn cạc bãư màût masạt v viãûc âiãưu chènh khe håí giỉỵa
cạc bãư màût masạt khọ khàn, thåìi gian phủc vủ khäng cao. Khi lm viãûc cng
cọ trỉåìng håüp xy ra l khäng càõt dỉït khoạt âỉåìng truưn cäng sút do âäü
âo ca cạc âéa masạt. Tàng hnh trçnh ca bn âảp (hay hnh trçnh âiãưu
khiãøn). Kêch thỉåïc ca cạc chi tiãút tàng lãn nhỉ trủc bë âäüng ca ly håüp (trủc
så cáúp ca häüp säú).
Loải hai âéa : Nhỉ loải mäüt âéa, ngoi ra do cọ nhiãưu âéa cng lm

viãûc nãn khi âọng ly håüp cạc bãư màût masạt lm viãûc mäüt cạch tỉì tỉì, do âọ
âọng âỉåüc ãm dëu nhỉng khi càõt ly håüp khäng âỉåüc dỉït khoạt. Viãc âënh vë
cạc âéa masạt khi càõt ly håüp khọ khàn (âàûc biãût l âéa trung gian).
Ly håüp thy lỉûc :
Ỉu âiãøm ca loải ly håüp ny lm viãûc ráút ãm, khäng cáưn bn âảp ly
håüp. Thåìi hản phủc vủ cao, âäüng cå váùn äøn âënh khi sỉïc cn ca âỉåìng quạ
låïn. Nhỉåüc âiãøm chênh trong viãûc ạp dủng thỉûc tãú l ly håüp càõt khäng hon
ton, trong quạ trçnh lm viãûc ln ln bë trỉåüt, kãút cáúu phỉïc tảp, khọ bo
dỉåỵng, giạ thnh sn xút cao.
Ly håüp âiãûn tỉì:
Ỉu âiãøm ca loải ly håüp ny l ráút ãm, càõt dỉït khoạt, âäü tin cáûy cao,
tøi th ráút cao. Tuy nhiãn kãút cáúu ráút cäưng kãưnh, giạ thnh sn xút cao.
Âäúi våïi xe khạch, ta tháúy ràòng nọ khäng u cáưu cao vãư âäü ãm dëu, tênh tiãûn
nghi, thåìi hản phủc vủ ... cn giạ thnh thç phi r vç nọ ch úu phủc vủ cho ngỉåìi
dán lao âäüng bçnh thỉåìng, cọ mỉïc thu nháûp khäng cao. Do âọ, qua phán têch trãn ta
chn loải ly håüp masạt cọ mäüt âéa bë âäüng cho xe khạch l håüp l.
2.2. CHN LOẢI DÁÙN ÂÄÜNG:
Trãn ätä mạy kẹo hiãûn nay â sỉí dủng ch úu hai dảng dáùn âäüng ly håüp sau:
Dáùn âäüng cå khê.
Dáùn âäüng thu lỉûc.
Viãûc dng dáùn âäüng cå khê cọ nhiãưu ỉu âiãøm nhỉ : âån gin, r tiãưn, lm viãûc
tin cáûy...Tuy nhiãn hiãûu sút truưn lỉûc tháúp, lm viãûc trong mäüt thåìi gian di do cọ
mi mn cạc khåïp dáùn âäüng dáùn âãún tàng trë säú hnh trçnh bn âảp tỉû do (phi âiãưu

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 4


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
chènh lải bàòng tay), âäü cỉïng ca dáùn âäüng tháúp hån so våïi dáùn âäüng thu lỉûc do
nhiãưu khe håí trong cạc kháu khåïp. Khọ làõp âàût, nháút l loải xe âáưu ngàõn.
Våïi ly håüp thu lỉûc cọ cạc nhỉåüc âiãøm nhỉ : kãút cáúu phỉïc tảp, giạ thnh cao,
sỉí dủng v sỉía chỉỵa phỉïc tảp hån... Bãn cảnh âọ dáùn âäüng thy lỉûc cng cọ mäüt säú
ỉu âiãøm nhỉ: hiãûu sút cao, âäü cỉïng cao, dãø làõp âàût (nhåì cọ thãø sỉí dủng âỉåìng äúng
v cạc khåïp näúi mãưm), truưn âäüng xa. Cọ kh nàng hản chãú täúc âäü dëch chuøn ca
âéa ẹp khi âọng ly håüp âäüt ngäüt, gim ti trng âäüng.
Ngoi ra âãø âm bo sỉû âiãưu khiãøn nhẻ nhng, gim cỉåìng âäü lao âäüng cho
ngỉåìi lại v tàng tênh tiãûn nghi, ngỉåìi ta cn dng tråü lỉûc khê nẹn, tråü lỉûc chán
khäng hồûc tråü lỉûc thy lỉûc.

H.2.1 Så âäư ly håüp v dáùn âäüng ly håüp (cọ tråü lỉûc khê nẹn)
1: Bạnh â. 2: Âéa bë âäüng. 3: Ân måí. 4: Giạ ty âäüng. 5: Bảc måí v äø bi t.
6: L xo häưi vë äø bi t. 7: Xi lanh cäng tạc. 8: Xi lanh tråü lỉûc. 9: Cå cáúu phán phäúi.
10: Âỉåìng thäng khê tråìi. 11: Bưng t lãû. 12: Mng t lãû. 13: Xilanh dáùn âäüng cå
cáúu tråü lỉûc. 14: Bçnh khê nẹn. 15: Bn âảp. 16: Xilanh chênh. 17: Tiãút lỉu. 18: Nảng
måí. 19: ÄÚng trỉåüt. 20: Âéa ẹp.
Nhỉ váûy, âäúi våïi ly håüp cáưn thiãút kãú, ta chn dáùn âäüng l dáùn âäüng thy lỉûc.
Do ti trng ca xe låïn ( G a = 10000KG) nãn hãû thäúng dáùn âäüng cọ thãø cọ tråü lỉûc
ty theo ta tênh toạn.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 5

Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
3. XẠC ÂËNH CẠC THÄNG SÄÚ CÅ BN CA LY HÅÜP :
3.1. XẠC ÂËNH BẠN KÊNH VNG NGOI ÂÉA MASẠT R 2:

Hçnh 3.1. Cạc kêch thỉïc ca âéa masạt
Viãûc xạc âënh bạn kênh ngoi phi dỉûa theo ba âiãưu kiãûn sau:
Âm bo cho ly håüp truưn hãút mämen quay ca âäüng cå.
Âm bo tøi th cáưn thiãút.
Phi làõp ghẹp âỉåüc våïi vnh bạnh â.
Âãø âm bo cho ly håüp truưn hãút mämen quay ca âäüng cå thç ly håüp phi
sinh ra âỉåüc mäüt mämen masạt ln ln låïn hån hồûc bàòng mämen quay cỉûc âải
ca âäüng cå trong sút quạ trçnh sỉí dủng. Âãø âm bo âiãưu kiãûn ny, mämen masạt
Mms u cáưu ca ly håüp âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:
M ms = β.M e max [N.m] (theo [1] trang 47)

(3.1)

Trong âọ:
M ms : mämen masạt u cáưu sinh ra trong ly håüp.
β: hãû säú dỉû trỉỵ ca ly håüp.
Hãû säú dỉû trỉỵ β tênh âãún cạc úu täú lm gim lỉûc ẹp hồûc lm gim mämen
masạt trong quạ trçnh sỉí dủng chàóng hản nhỉ:
Mn vng masạt lm gim lỉûc ẹp: (15÷20)%
Gim âäü ân häưi ca l xo ẹp: (8÷10)%

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 6


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Nhổ vỏỷy tọứng lổỷc eùp do caùc yóỳu tọỳ trón seợ bở giaớm khoaớng (23ữ30)%, õổồỹc
choỹn khọng õổồỹc nhoớ quaù, tuy vỏỷy cuợng khọng õổồỹc lồùn quaù. Nóỳu lồùn thỗ phaới
tng lổỷc eùp cho nón phaới tng lổỷc õióửu khióứn ly hồỹp seợ laỡm cho kờch thổồùc ly hồỹp
tng vaỡ mỏỳt vai troỡ cuớa cồ cỏỳu an toaỡn.
ọỳi vồùi xe khaùch giaù trở = (1,5 ữ 2,2 ) (theo [3] trang 145). Ta choỹn choỹn
= 2.
Mọmen masaùt sinh ra trong ly hồỹp õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
M ms = à.P.R tb .Z ms [N.m] (theo [1] trang 48)

(3.2)

Trong õoù :
à: hóỷ sọỳ masaùt.
Zms: sọỳ lổồỹng õọi bóử mỷt masaùt, vỗ coù 1 õộa masaùt nón Zms=2.
P: lổỷc eùp cỏửn thióỳt lón caùc õộa masaùt; [N].
Rtb: baùn kờnh masaùt trung bỗnh (baùn kờnh cuớa õióứm õỷt lổỷc
masaùt tọứng hồỹp); [m].
Baùn kờnh trung bỗnh voỡng masaùt õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
3

3

2 R R1
Rtb = 22
[m] (theo [1] trang 49)
3 R 2 R 12

(3.3)

Trong õoù:
R2: baùn kờnh voỡng ngoaỡi cuớa õộa masaùt, [m].
R1: baùn kờnh voỡng trong cuớa õộa masaùt, [m].
Thổồỡng ồớ ọtọ maùy keùo hay duỡng caùc bóử mỷt masaùt theùp vồùi phóraõọ õọửng coù
hóỷ sọỳ masaùt khọ lồùn nhỏỳt laỡ 0,35 nhổng tờnh õóỳn nhổợng õióửu kióỷn nhióỷt õọỹ, tọỳc õọỹ
trổồỹt tổồng õọỳi laỡm giaớm hóỷ sọỳ õoù õi, cho nón hóỷ sọỳ masaùt khi tờnh toaùn theo kinh
nghióm laỡ:
à = 0,22 ữ 0,3.
Ta lỏỳy à = 0,27 .
Aẽp suỏỳt trón bóử mỷt masaùt õổồỹc xaùc õởnh bồới cọng thổùc sau:
q=

P
P
=
[q ] [kN/m2] (theo [1] trang 50)
2
F (R 2 R 12 )

Trong õoù:
p: aùp suỏỳt trón bóử mỷt masaùt, [kN/m2].
[q]: aùp suỏỳt cho pheùp lón bóử mỷt masaùt.

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

(3.4)

Trang 7


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
ọỳi

vồùi

bóử

mỷt

masaùt

laỡ

theùp

[q]=100ữ250[kN/m2]
(theo
[1]

[q]=130[kN/m2].
F: dióỷn tờch bóử mỷt tỏỳm masaùt, [m2].
Tổỡ (3.1) vaỡ (3.2) ta suy ra cọng thổùc:

vaỡ

trang

phóraõọ
50).

thỗ
Choỹn

.M e max = à.P.R tb .Z ms [N.m]

(3.5)

Tổỡ (3.4) ta suy ra:
P [q ]..(R 22 R 12 ) [N]

(3.6)

Vỏỷy, tổỡ (3.3), (3.5) vaỡ (3.6) ta suy ra:
3

3

2 R R1
.M e max à.[q ]..(R 22 R 12 ). 22

.Z ms
3 R 2 R 12

Suy ra:

2
.M e max à.[q ]..(R 32 R 13 ). .Z ms
3
ỷt K r =

R1
, bỏỳt phổồng trỗnh trón trổồng õổồng vồùi bỏỳt phổồng trỗnh sau:
R2

2
.M e max à.[q ]..R 32 (1 K 3r ). .Z ms
3
Nhổ vỏỷy, ta suy ra:
R2 3

3M e max .

2.à.[ q ].(1 K r )Z ms
3

[m]

Trong õoù:
Kr =

R1
= 0,53 ữ 0,75 (theo [1] trang 50), choỹn Kr= 0,6.
R2

Thay sọỳ vaỡo ta coù:
R2 3

3.2.460
= 0,1998 [m]
2.3,14.0,27.130.10 3.(1 0,6 3 ).2

Ta choỹn õổồỹc R2 = 0.2 [m] (õaớm baớo tuọứi thoỹ cỏửn thióỳt vaỡ lừm gheùp õổồỹc vồùi
baùnh õaỡ.
Vỏỷy R2=200[mm].

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 8


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
3.2. BAẽN KấNH VOèNG TRONG CUA ẫA MASAẽT R1:
Baùn kờnh voỡng trong cuớa õộa masaùt õổồỹc xaùc õởnh tổỡ Kr:
R1 = Kr.R2 [m]
Thay sọỳ ta coù:
R1=0,6.0,2 = 0,12 [m]

Vỏỷy R1=120[mm].
3.3. BAẽN KấNH TRUNG BầNH CUA ẫA MASAẽT RTB:
Theo cọng thổùc (3.3), thay sọỳ vaỡo vaỡ ta tờnh õổồỹc:
3

3

2 R R 1 2 0,2 3 0,12 3
Rtb = 2 3
= .
= 0,1633 [m]
3 R 2 R 13 3 0,2 2 0,12 2
Vỏỷy Rtb=163,3[mm].
3.4. LặC EẽP CệN THIT PCT:
Tổỡ phổồng trỗnh (3.2) ta coù thóứ xaùc õởnh õổồỹc lổỷc eùp cỏửn thióỳt lón õộa õóứ
truyóửn õổồỹc mọmen masaùt Mms
Pct =

M ms
M e max
=
[N]
àR tb Z ms àR tb Z ms

Thay sọỳ vaỡo ta coù:
Pct =

2.460
= 10430,8 [N]
0,27.0,1633.2

Vỏỷy Pct=10430,8[N].
3.5. CHIệU DAèY ẫA MASAẽT MS:
Theo [3], õọỳi vồùi xe taới vaỡ xe khaùch chióửu daỡy õộa masaùt ms xaùc õởnh trong
khoaớng 4 ữ 5 [mm]
Vỏỷy ta choỹn ms = 5 [mm]
3.6. CHIệU RĩNG ẫA MASAẽT B:
Chióửu rọỹng õộa masaùt õổồỹc tờnh theo cọng thổùc:
b = R2 - R1 [m]
Thay sọỳ vaỡo, ta tờnh õổồỹc:
b = 0,2 - 0,12 = 0,08 [m]
Vỏỷy b=80 [mm]
3.7. DIN TấCH Bệ MT ẫA MASAẽT FMS:
Dióỷn tờch bóử mỷt õộa masaùt : Fms

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 9


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Fms = (R22 - R12) [m2]
Thay sọỳ, ta coù:
Fms = 3,14(0,22 - 0,122) = 0.080425 [m2]
Vỏỷy Fms=80425[mm2]

4. TấNH CNG TRặĩT RING VAè KấCH THặẽC ẫA EẽP :

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 10


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
4.1. TÊNH CÄNG TRỈÅÜT SINH RA TRONG QUẠ TRÇNH ÂỌNG LY HÅÜP :

H.4.1. Mä hçnh âäüng cå - truưn lỉûc v âäư thë täúc âäü gọc
Khi âọng ly håüp cọ hiãûn tỉåüng trỉåüt åí thåìi gian âáưu cho âãún khi no âéa ch
âäüng v âéa bë âäüng quay nhỉ mäüt hãû thäúng âäüng hc liãưn. Khi cạc âéa bë trỉåüt s
sinh ra cäng masạt lm nung nọng cạc chi tiãút ca ly håüp lãn quạ nhiãût âäü lm viãûc
bçnh thỉåìng, lm hao mn cạc táúm masạt v nguy hiãøm nháút l cạc l xo ẹp bë ram
åí nhiãût âäü nhỉ váûy, máút kh nàng ẹp. Vç thãú viãûc xạc âënh cäng masạt trong thåìi
gian âọng ly håüp l mäüt âiãưu cáưn thiãút.
Trong quạ trçnh gi säú ätä tu theo sỉû âäøi säú tỉì tháúp lãn cao hồûc tỉì cao
xúng tháúp m quạ trçnh gi cọ thãø tiãún hnh khạc nhau.
Khi âäøi tỉì säú tháúp lãn säú cao, täúc âäü gọc ca trủc khuu âäüng cå trong khi
âọng ly håüp cao hån täúc âäü gọc ca trủc så cáúp häüp säú, vç váûy mämen quay ca
âäüng cå Me khäng nãn låïn âãø trạnh tàng cäng trỉåüt.
Khi âäøi tỉì säú cao xúng säú tháúp täúc âäü gọc ca trủc khuu âäüng cå cọ thãø
tháúp hån täúc âäü gọc trủc så cáúp trong trỉåìng håüp ny khi âọng ly håüp cáưn phi cọ
mämen Me no âọ ca âäüng cå âãø lm âäưng âãưu cạc täúc âäü gọc nọi trãn.
Nhỉng åí hai trỉåìng håüp nọi trãn tu theo k thût ca ngỉåìi lại täúc âäü gọc

ca trủc khuu v trủc så cáúp ca häüp säú cọ thãø âäưng âãưu, nghéa l ωe ≅ ihωa âäüng cå
âọ cäng trỉåüt s gim âãún täúi thiãøu.
Khi ätä bàõt âáưu chuøn âäüng, sỉû âäưng âãưu nọi trãn khäng thãø thỉûc hiãûn âỉåüc,
vç ωe> 0 v ωa = 0 trong trỉåìng håüp ny cäng trỉåüt s cỉûc âải. Ta s tênh cäng trỉåüt
trong trỉåìng håüp ny.
Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B
Trang 11


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Dióựn bióỳn quaù trỗnh õoùng ly hồỹp hồỹp gọửm 2 giai õoaỷn :
Giai õoaỷn õỏửu vồùi thồỡi gian t1: luùc naỡy mọmen quay cuớa ly hồỹp hồỹp
tng tổỡ giaù trở 0 õóỳn giaù trở Ma , thồỡi õióứm naỡy ọtọ bừt õỏửu khồới õọỹng taỷi
chọứ.
Giai õoaỷn tióỳp theo vồùi thồỡi gian t 2: laỡ giai õoaỷn mọmen quay cuớa ly
hồỹp Ml bừt õỏửu tng lón õóỳn khi khọng coỡn sổỷ trổồỹt xaớy ra (tổùc laỡ luùc
e = a ).
4.1.1. Tờnh mọmen quaùn tờnh cuớa baùn h õaỡ vaỡ cuớa caùc chi tióỳt cuớa ọtọ
quy dỏựn vóử truỷc ly hồỹp J a :
Tổỡ cọng thổùc quan hóỷ vỏỷn tọỳc tởnh tióỳn ọtọ vaỡ vỏỷn tọỳc goùc cuớa baùnh xe nhổ
sau:
a
rbx [m/s]
v = bx.rbx=
i
i

h1 0
Trong õoù:
bx : vỏỷn tọỳc goùc cuớa baùnh xe, [rad/s].
v: vỏỷn tọỳc chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn cuớa xe, [m/s].
a : vỏỷn tọỳc goùc taỷi truỷc cuớa ly hồỹp, [rad/s].
Ta suy ra cọng thổùc tờnh vỏỷn tọỳc goùc taỷi truỷc ly hồỹp:
a =

v
( i h1i 0 ) [rad/s]
rbx

ọỹng nng cuớa khọỳi lổồỹng chuyóứn õọỹng quay :
2
W= J a a [J]

2

ọỹng nng chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn cuớa xe:
W T=
Khi xe chuyóứn õọỹng thỗ:

Ga v2
. [J]
g 2

WT=W

Hay:
2

a
G a v 2 [J]
Ja
=
.
2
g 2

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 12


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Suy ra cọng thổùc tờnh mọmen quaùn tờnh cuớa baùnh õaỡ vaỡ caùc chi tióỳt cuớa õọỹng
cồ quy dỏựn vóử truỷc ly hồỹp:
G ( r . )
G
r
J a = a . bx2 a 2 = ỏ . bx 2 [N.m.s2] (theo [1] trang 44)
g a ( i h i o )
g ( i h1i 0 )
2

2

(4.1)

Trong õoù :
Ja: mọmen quaùn tờnh cuớa baùnh õaỡ vaỡ cuớa caùc chi tióỳt õọỹng cồ
qui dỏựn vóử truỷc ly hồỹp.
Ga = troỹng lổồỹng toaỡn bọỹ cuớa ọtọ, [N].
i 0 : tố sọỳ truyóửn lổỷc chờnh, i0= 5,5 (theo baớng 1.1).
i h1 : tố sọỳ truyóửn tay sọỳ mọỹt, ih1 = 7,5 (theo baớng 1.1).
rbx: baùn kờnh ln cuớa baùnh xe, rbx=0,45 [m] (theo baớng 1.1).
g: gia tọỳc troỹng trổồỡng, lỏỳy g=9.81[m/s2].
Thay sọỳ ta coù:
2
10.000.9.81 (0,45)
Ja =
= 1,19[ N.m.s 2 ]

2
9.81

( 7,5.5,5)
Vỏỷy Ja=1,19[N.m.s2].
4.1.2. Mọmen caớn chuyóứn õọỹn g qui dỏựn vóử truỷc ly hồỹp M a :

Ma = [Ga + KFv2]

rbx
[N.m] (theo [1] trang 44)
i h .i 0 . tl

(4.2)

Trong õoù:
Ga: Troỹng lổồỹng toaỡn bọỹ cuớa xe, [N].
K: hóỷ sọỳ caớn khờ õọỹng, [N.s2/m4].
F: dióỷn tờch caớn chờnh dióỷn cuớa xe, [m2].
tl: hióỷu suỏỳt truyóửn lổỷc, tl = 0,89 (theo [2] trang 15).
: hóỷ sọỳ caớn tọứng cọỹng cuớa õổồỡng. Ta xeùt khi xe bừt õỏửu chyóứn
õọỹng trón õổồỡng nũm ngang ( v 0 , = 0 ), hóỷ sọỳ caớn tọứng
cọỹng cuớa mỷt õổồỡng chờnh bũng hóỷ sọỳ caớn ln. Theo [2], choỹn
= 0,02.
Thay sọỳ ta coù:
Ma = (104.9,81.0,02)

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

0,45
= 24 [N.m]
5,5.7,5.0,89

Trang 13


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Vỏỷy Ma=24[N.m].
4.1.3. Tờnh cọng trổồỹt L:

Theo phỏn tờch ồớ trón thi cọng trổồỹt cuớa ly hồỹp L õổồỹc xaùc õởnh theo hai
thaỡnh phỏửn:
L1: cọng trổồỹt ồớ giai õoaỷn õỏửu, trong khoaớng thồỡi gian laỡ t 1. Cọng naỡy
seợ tióu taùn cho sổỷ trổồỹt vaỡ nung noùng ly hồỹp.
m a
t1
2
L1 = Ma
[J] (theo [1] trang 46)

L2: cọng trổồỹt ồớ giai õoaỷn thổù hai, trong khoaớng thồỡi gian laỡ t 2. Cọng
naỡy duỡng õóứ tng tọỳc vaỡ thừng sổùc caớn cuớa xe.
L2 =

1
2
J a ( m a ) 2 + M a ( m a ) t 2 [J] (theo [1] trang 46)
2
3

Vỏỷy, cọng trổồỹt toaỡn bọỹ cuớa ly hồỹp seợ laỡ:
2 1
t
L = L1 + L2 = M a ( m a ) 1 + t 2 + J a ( m a ) 2 [J]
2 3 2
Thồỡi gian t1, t2 õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
t1 =

Ma
[s]

k

t2 =

A
[s]
k

(4.3)

Trong õoù:
k: hóỷ sọỳ tyớ lóỷ, õỷc trổng cho nhởp õọỹ tng masaùt cuớa ly hồỹp khi
õoùng ly hồỹp. Ta coù k = (150 ữ 750 ) [N.m/s] (theo [1] trang 46),
ta choỹn k= 200[N.m/s].
A õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:
A = 2.J a (e a ) (theo [1] trang 46)
Tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc õọỹng cồ khi õoùng ly hồỹp coù thóứ thổỡa nhỏỷn khọng õọứi vaỡ
bũng tọỳc õọỹ goùc ổùng vồùi tọỳc õọỹ goùc cổỷc õaỷi cuớa truỷc õọỹng cồ. Roợ raỡng ta thỏỳy cọng
trổồỹt tng khi hióỷu sọỳ (e - a) tng. Giaù trở lồùn nhỏỳt cuớa hióỷu sọỳ naỡy xaớy ra khi
a = 0. Tọỳc õọỹ goùc cuớa truỷc õọỹng cồ:
e =

2..n 2.3,14.3500
=
= 366,5 [rad/s]
60
60

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 14


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Thồỡi gian t1:
t1 =

24,5
= 0.05 [s].
490

Thồỡi gian t2:
t2 =

2.1,19.(366,5 0 )
490

= 1,334 [s].

Thay sọỳ ta coù:
0,05 2
1
L = 24.(366,5 0 )
+ .1,334 + 1,19(366,5 0 ) 2 = 87964,2 [Nm]
3
2

2
Vỏỷy cọng trổồỹt toaỡn bọỹ laỡ: L = 87964,2 [Nm]
4.2. TấNH CNG TRặĩT RING LO:
Cọng trổồỹt noùi chung khọng cho ta xeùt õoaùn vóử õióửu kióỷn laỡm vióỷc cuớa ly
hồỹp. Muọỳn xeùt õióửu kióỷn laỡm vióỷc nỷng nhoỹc cuớa ly hồỹp, ta cỏửn phaới tờnh cọng trổồỹt
rióng. Cọng trổồỹt rióng laỡ cọng trổồỹt trón 1 õồn vở dióỷn tờch bóử mỷt caùc tỏỳm masaùt,
õỷc trổng cho sổỷ hao moỡn tỏỳm masaùt.
Lo =

L
[J / m 2 ] (theo [1] trang 53)
Fms Z ms

(4.4)

Trong õoù:
Lo: cọng trổồỹt rióng, [J/m2].
L: cọng trổồỹt chung, [Nm]
Fms- dióỷn tờch bóử mỷt masaùt, theo tờnh toaùn phỏửn trổồùc ta coù
Fms = 80425.10 6 [m2].
Zms- sọỳ lổồỹng õọi bóử mỷt masaùt.
Vỏỷy thay sọỳ vaỡo ta coù:
87964,2
= 546,9.10 3 [J/m2]=586,9[kJ/m2]
6
80425.10 .2
ọỳi vồùi ọtọ vỏỷn taới taới troỹng trón 50kN, cọng trổồỹt rióng õổồỹc xaùc õởnh trong
Lo =

khoaớng L o =400ữ600[kJ/m2]. Nhổ vỏỷy kóỳt quaớ tờnh toaùn cuớa ta laỡ hồỹp lyù.

4.3. TấNH ẫA EẽP:
Sổỷ hao moỡn caùc õộa masaùt cuớa ọtọ maùy keùo chởu aớnh hổồớng lồùn bồới sổỷ nung
noùng caùc chi tióỳt. Vỗ caùc õộa masaùt coù õọỹ õỏựn nhióỷt rỏỳt keùm cho nón coù thóứ coi tỏỳt caớ
nhióỷt phaùt sinh khi ly hồỹp seợ truyóửn cho caùc chi tióỳt tióỳp xuùc trổỷc tióỳp vồùi caùc õộa

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 15


Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
masạt củ thãø l cạc âéa ẹp. Thåìi gian trỉåüt thỉåìng khäng låïn cho nãn sỉû thoạt nhiãût
ra mäi trỉåìng trong thåìi gian áúy cng khäng âạng kãø. Båíi thãú cạc chi tiãút tiãúp thu
nhiãût trong thåìi gian ly håüp bë trỉåüt phi cọ khäúi lỉåüng låïn âãø âm bo tiãúp thu âỉåüc
lỉåüng nhiãût phạt sinh khi ly håüp bë trỉåüt m nhiãût âäü ca chi tiãút áúy s khäng tàng
lãn nhiãưu âãøï khäng lm nh hỉåíng nhiãưu âãún sỉû lm viãûc ca âéa masạt (củ thãø
khäng lm nh hỉåíng âãún hãû säú masạt µ v khäng gáy nãn sỉû chạy củc bäü cạc táúm
masạt).
Do bạnh â cọ kêch thỉåïc låïn nãn kh nàng ti nhiãût täút nãn khäng cáưn tênh
m ta chè tênh cho âéa ẹp. Vç trãn âéa ẹp cn bäú trê cạc l xo ẹp, nãúu nhiãût âäü âéa ẹp
tàng lãn quạ mỉïc cho phẹp thç s lm thay âäøi âäü cỉïng ca l xo ẹp.
Cäng trỉåüt låïn nháút sinh ra khi xe khåíi hnh, cho nãn ta tênh toạn ly håüp håüp
theo âiãưu kiãûn ca xe lục khåíi hnh âãø âm bo sỉû lm viãûc äøn âënh ca ly håüp.
Nhiãût âäü tàng lãn ca âéa ẹp khi tiãúp xục trỉûc tiãúp våïi âéa masạt trong thåìi
gian ly håüp bë trỉåüt âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:
∆T =

νL
[oC] (theo [1] trang 55)
c.m d

Trong âọ:
∆T: nhiãût âäü tàng lãn ca âéa ẹp, [0C].
ν: hãû säú xạc âënh pháưn cäng trỉåüt dng âãø nung nọng âéa ẹp.
ν = 0,5 âäúi våïi âéa ẹp ca ly håüp 1 âéa.
c ≈ 500(J/kg.âäü): nhiãût dung riãng ca âéa ẹp (thẹp) (theo[1]
trang 56).
mâ: khäúi lỉåüng ca âéa ẹp, [kg].
Theo cäng thỉïc trãn thç cäng trỉåüt chung ca ly håüp cng låïn thç nhiãût âäü
sinh ra trãn âéa ẹp cng låïn. Do âọ, ta cáưn kiãøm tra chãú âäü nhiãût ca âéa ẹp khi cäng
trỉåüt låïn nháút (ỉïng våïi lục xe khåíi âäüng tải chäø). Khi âọ nhiãût âäü tàng lãn ca âéa ẹp
∆T ≤ 10 o C . Suy ra:
ν.L 0,5.87964,2
=
= 8,8 [kg]
∆T.c
10.500
Màûc khạc, khäúi lỉåüng ca âéa ẹp âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:
mâ ≥

mâ = π(Rn2- Rt2)δâ.ρ [kg]
Trong âọ:

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 16

Âäư ạn män hc

Tênh toạn v thiãút kãú ly håüp xe

khạch
Rn: bạn kênh vng ngoi ca âéa ẹp, [m].
Rn=R2+0,001=0,2+0,001=0,201[m].
Rt: bạn kênh vng trong ca âéa ẹp, [m].
Rt=R1-0,001=0,12-0,001=0,119[m].
ρ = 7800 [Kg/m2] : khäúi lỉåüng riãng ca âéa ẹp.
δâ chiãưu dy ca âéa ẹp.
Tỉì cäng thỉïc trãn v kãút qu tênh toạn khäúi lỉåüng âéa ẹp åí trãn, ta suy ra bãư
dy ca âéa ẹp:
δâ ≥

mâ
8,8
=
= 0.014 [m]
2
2
π(R − R t )ρ 3,14(0,201 − 0,119 2 )7600
2
n

Váûy, ta chn chiãưu dy âéa ẹp δ â = 0,018 [m].

5. THIÃÚT KÃÚ V TÊNH TOẠN CẠC CHI TIÃÚT , CỦM CHÊNH CA

LY HÅÜP :
5.1. L XO ẸP:
Thỉåìng trãn ly håüp ca ätä, ngỉåìi ta dng cạc lai l xo trủ, l xo cän v l
xo âéa âãø lm l xo ẹp. Mäùi loải l xo cọ nhỉỵng ỉu v nhỉåüt âiãøm riãng ca nọ. Âäúi
våïi xe ta thiãút kãú l xe khạch, ta chn kiãøu l xo ẹp l l xo trủ. Vç l xo cän s lm
cho ly håüp di, cäưng kãưnh cn l xo cän thç lỉûc ẹp khäng låïn do khọ chãú tảo.
5.1.1. Âàûc âiãøm khi làõp l xo trủ:
Ỉu âiãøm :
Tênh toạn thiãút kãú âån gin cng nhỉ chãú tảo.
Dãù bäú trê làõp âàût âm bo gn gng vãư kãút cáúu v cọ räüng chäø âãø âàût äø
bi ẹp ca ân måí ly håüp nàòm trãn trủc ly håüp.
Nhỉåüc âiãøm :
Nãúu trong trỉåìng håüp chãú tảo âäü cỉïng ca l xo khạc nhau thç lỉûc ẹp
ca chụng cng khạc nhau do âọ lm cho lỉûc ẹp cạc bãư màût masạt khäng âãưu
nhau.
Trong thåìi gian lm viãûc cọ trỉåìng håüp mäüt l xo trủ bë gy thç âi hi
phi thay ngun bäü l xo cho nãn khäng tiãút kiãûm âỉåüc váût liãûu.

Lã Minh Tiãún - Låïp 98C4B

Trang 17


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Khi laỡm vióỷc coù trổồỡng hồỹp loỡ xo bở ram laỷi cho nón khọng õaớm baớo
õổồỹc lổỷc eùp, khi lừp raùp cỏửn phaới coù lồùp caùch nhióỷt cho nón laỡm phổùc taỷp

thóm kóỳt cỏỳu.
5.1.2. Tờnh toaùn :
Tờnh õọỹ cổùn g cuớa loỡ xo:
Ta tờnh õọỹ cổùng cuớa loỡ xo sao cho khi õộa masaùt moỡn trong giồùi haỷn cho pheùp
thỗ lổỷc eùp cuớa õộa eùp vỏựn õaớm mọmen masaùt sinh ra trong ly hồỹp lồùn hồn mọmen cổỷc
õaỷi cuớa õọỹng cồ. ộa masaùt bở moỡn trong giồùi haỷn nghộa laỡ giaù trở thay õọứi tổỡ =2
õóỳn min .
Hóỷ sọỳ dổỷ trổợ tọỳi thióứu min õổồỹc xaùc õởnh:
min = (80% ữ 85%). (theo [3])
80. 80.2
=
= 1,6 .
100 100
Lổỷc eùp lón õộa masaùt khi õộa masaùt chổa moỡn:
Ta choỹn: min = (80%). =

Pct =

.M e max
[N]
à.R tb .Z ms

Lổỷc eùp lón õộa masaùt khi õộa masaùt bở moỡn õóỳn giồùi haỷn:
Pmin =

min .M e max
[N]
à.R tb .Z ms

Lổỷc eùp cuớa loỡ xo giaớm õi mọỹt lổồỹng laỡ P tổồng ổùng vồùi caùc loỡ xo bở giaợn õi

mọỹt õoaỷn laỡ .
P = P Pmin =
Suy ra:

C lx =

( min ).M e max
= C lx .n. [N]
à.R tb .Z ms

(5.1)

M e max ( min )
[N/m]
(à.R tb .Z ms )..n

Trong õoù:
n: sọỳ lổồỹng loỡ xo eùp, n = 6 ữ 24 (theo [4]). Choỹn n=12.
Clx: õọỹ cổùng cuớa mọỹt loỡ xo, Clx=const, [N/m].
: lổồỹng moỡn cuớa õộa masaùt, [m].

Lổồỹng moỡn cuớa õộa masaùt õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

=.ms[m].

Trang 18

ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Trong õoù:
ms: bóử daỡy õộa masaùt, [m].
: laỡ hóỷ sọỳ moỡn cho pheùp, õọỳi vồùi bóử mỷt masaùt taùn bũng õinh
taùn thỗ =0,5 (theo [3] trang 151). Suy ra:
= 0,5.5.10-3 = 2,5.10-3[m]
Vỏỷy, õọỹ cổùng cuớa mọỹt loỡ xo laỡ:
Clx =

460.( 2 1,6 )
= 0,06955.10 6 [N/m]
3
(0,27.0,1633.2 ).2,5.10 .12

Xaùc õởnh caùc kờch thổồùc cuớa loỡ xo:
Khi mồớ ly hồỹp, loỡ xo bở neùn mọỹt õoaỷn laỡ l :
l= f.Zms + m
Trong õoù:
f: khe hồớ tọỳi thióứu cuớa õọi bóử mỷt masaùt khi mồớ ly hồỹp,
f = 0,6 ữ 1 [mm], choỹn f = 1[mm] (theo [III).
m: õọỹ bióỳn daỷng õaỡn họửi cuớa õộa bở õọỹng vaỡ õộa chuớ õọỹng,
m = 0,2 [mm] (theo [3]).
Vỏỷy:

l = 1.2 + 0,2 =2,2[mm]

Lổỷc eùp cỏửn thióỳt lồùn nhỏỳt taùc duỷng lón caùc loỡ xo khi mồớ ly hồỹp hoaỡn toaỡn:
Pmax = Pct + Clx. l [N]
Thay sọỳ, ta coù: Pmax=10430,8+12.0,06955.106.2,2.10-3=12266,92[N]
Suy ra lổỷc lồùn nhỏỳt sinh ra cuớa mọỹt loỡ xo khi mồớ ly hồỹp hoaỡn toaỡn:
Pmax 12266,92
=
= 1022,24 [N]
n
12
ặẽng suỏỳt trón loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc:
Plx max =

=

8.Po .D
(theo [1] trang 86)
.d 3

(5.2)

Trong õoù:
d: õổồỡng kờnh dỏy loỡ xo, [m].
D: õổồỡng kờnh cuớa loỡ xo, [m].
Po: lổỷc cổỷc õaỷi taùc duỷng lón loỡ xo, Po=Plxmax[N].

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 19

ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Khi tờnh toaùn ổùng suỏỳt loỡ xo truỷ cuớa ly hồỹp cỏửn tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt
ồớ phờa bón trong cuớa sồỹi dỏy loỡ xo :
k =k [] [MN/m2]

(5.3)

Trong õoù:
k: hóỷ sọỳ tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt. Ta choỹn tố sọ ỳ

D
= 5 thỗ
d

k= 1,3 (theo[1] trang 87).
k: ổùng suỏỳt cuớa loỡ xo truỷ coù tờnh õóỳn sổỷ tỏỷp trung ổùng suỏỳt.
ặẽng suỏỳt cho pheùp [] = 600[MN / m 2 ] (theo[1] trang 83)
Tổỡ cọng thổùc (5.2) vaỡ (5.3), ta xaùc õởnh õổồỹc õổồỡng kờnh dỏy loỡ xo:

Suy ra:

d2

8.Plx max .k D
. [m]
[ ].

d

d

8Plx max .k D
. [m]
[ ].
d

Vỏỷy, thay sọỳ vaỡo ta coù:
d

8.882.1,3
.5 = 4,93.10 3 [m]
6
3,14.600.10

Choỹn d = 5[mm], suy ra D = 5.5 = 25[mm].
Ta coù, quan hóỷ õọỹ cổùng vồùi sọỳ voỡng laỡm vióỷc cuớa loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo
cọng thổùc:

G.d 4
[N/m] (theo [1] trang 86)
C lx =
8.D 3 .n o

Trong õoù:
G: mọ õuyn õaỡn họửi dởch chuyóứn, G=8.104[MN/m2].
no: sọỳ voỡng laỡm vióỷc cuớa loỡ xo.
Tổỡ õoù, ta suy ra õổồỹc cọng thổùc tờnh sọỳ voỡng loỡ xo:

G.d 4
[voỡng]
n0 =
8.D 3Clx
8.10 4.10 6.0,0054
Thay sọỳ vaỡo, ta coù: n o =
= 5,75 [voỡng]
8.0,0253.0,06955.10 6
Chióửu daỡi cuớa loỡ xo khi ly hồỹp mồớ hoaỡn toaỡn:

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 20


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
llxm = ( d + 1) n0 + d + nõ.d [mm]
Trong õoù:
d: õổồỡng kờnh dỏy loỡ xo, [m].
1: khoaớng caùch giổợa 2 voỡng loỡ xo khi ly hồỹp mồớ hoaỡn toaỡn,
1 1[mm ] , choỹn 1 = 1[mm ] .
nõ: sọỳ voỡng laỡm mỷt õóỳ cuớa loỡ xo, nõ=2 [voỡng].
Vỏỷy, thay sọỳ ta coù: llxm = (5 + 1).5,75 + 5 + 2.5 = 49,5 [mm]
Bióỳn daỷng lồùn nhỏỳt cuớa loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc :
max =
Thay sọỳ, ta coù:

max =

Plx max
[m ]
C lx

1022.24
= 14,7.10 3 [m] =14,7[mm]
6
0,06955.10

Chióửu daỡi tổỷ do cuớa loỡ xo õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc :
l0 = llxmax + max [mm]
Thay sọỳ, ta coù: l0 = 49,5 + 14,7 = 64,2 [mm]
Chióửu daỡi laỡm vióỷc cuớa loỡ xo khi õộa masaùt chổa moỡn õổồỹc xaùc õởnh theo
cọng thổùc:

Pct .10 3
[mm]
l lv = l o
n.Clx

3
Thay sọỳ, ta coù: l lv = 64,2 10430,8.10 6 = 51,7 [mm]
12.0.06955.10

Hỗnh 5.1. Loỡ xo eùp
d. ổồỡng kờnh dỏy loỡ xo; D: ổồỡng kờnh loỡ xo

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 21


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
6. TấNH TOAẽN VAè THIT K DN ĩN G LY HĩP :
6.1. S ệ DN ĩNG VAè TấNH TOAẽN DN ĩNG LY HĩP:

H.6.1. Sồ õọử tờnh toaùn dỏựn õọỹng ly hồỹp thuớy lổỷc
Tyớ sọỳ truyóửn cuớa dỏựn õọỹng ly hồỹp:
2

a c e d
idõ = . . . 2 2
b d g d1
Trong õoù : Tyớ sọỳ truyóửn cuớa baỡn õaỷp ibõ:
ibõ =
Tyớ sọỳ truyóửn cuớa dỏựn õọỹng thuyớ lổỷc :
itg =

d2
d1

2
2

a
b

= 1 (theo [3] trang 160)

Tyớ sọỳ truyóửn cuớa naỷng mồớ:
inm =

c
= 2 (theo [3] trang 159)
d

iõm =

e
= 4 (theo [3] trang 159)
g

Tyớ sọỳ truyóửn cuớa õoỡn mồớ:

Haỡnh trỗnh baỡn õaỷp õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:
S bõ = ((f .Z ms + m ).i õm .i tg .i nm + .i tg .i nm + ' )i bõ [mm ]

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

(6.1)

Trang 22

ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Trong õoù:
: khe hồớ cỏửn thióỳt õóứ ly hồỹp coù thóứ laỡm vióỷc õổồỹc khi caùc bóử
mỷt masaùt bở moỡn.Vỗ theo tờnh toaùn ồớ muỷc 5.1.2, ta coù lổồỹng
moỡn cuớa õộa masaùt = 2,5[mm ] nón ta choỹn = 3[mm ] .
: khe hồớ taùc duỷng cuớa dỏựn õọỹng cỏửn baỡn õaỷp vaỡ piston cuớa xi
lanh chờnh, choỹn '= 2[mm ] .
Sbõ: haỡnh trỗnh baỡn õaỷp, S bõ 190[mm ] (theo [3] trang 159),
choỹn S bõ = 180[mm ] .
õaỷp.

Tổỡ cọng thổùc (6.1) vaỡ nhổợng dổợ lióỷu choỹn trón ta tờnh õổồỹc tyớ sọỳ truyóửn baỡn
ibõ =

(f .Z ms

ibõ =

S bõ
+ m ).i õm .i tg .i nm + .i tg .i nm + '

180
= 7,03
(1.2 + 0,2 ).4.1.2 + 3.1.2 + 2

Suy ra tố sọỳ truyóửn dỏựn õọỹng cuớa ly hồỹp laỡ:
idõ = 7,03.2.4.1 = 56,25
Lổỷc baỡn õaỷp õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:
Pbõ =

Pmax
[N]
i dd .dõ

Trong õoù:
Plx: tọứng caùc lổỷc do loỡ xo eùp taùc duỷng lón õộa eùp ồớ cuọỳi thồỡi kyỡ
mồớ ly hồỹp. Pmax=10583,8[N].
dõ: hióỷu suỏỳt cuớa dỏựn õọỹng. dõ=0,85[N] (theo [3] trang 160).
Vỏỷy lổỷc cuớa baỡn õaỷp:
Pbõ =

10583,8
= 221,36 [N]
56,25.0,85

Do Pbõ =221,36 [N]>[Pbõ]=120ữ150[N] cho nón ta phaới duỡng trồỹ lổỷc. Choỹn cồ
cỏỳu trồỹ lổỷc bũng khờ neùn, lổỷc baỡn õaỷp Pbõ = 120 [N].

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 23


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch

Hinh 6.2. Sồ õọử tờnh toaùn dỏựn õọỹng thuớy lổỷc coù trồỹ lổỷc khờ neùn
Haỡnh trỗnh baỡn õaỷp khi coù trồỹ lổỷc õổồỹc xaùc õởnh theo cọng thổùc sau:
S bõ = ((f .Z ms + m ).i õm .i tg .i nm + .i tg .i nm + ".i tg + ' )i bõ [mm ]

(6.2)

Trong õoù:
: khoaớng cỏửn thióỳt cuớa cuỷm van õióửu khióứn, " = 1,5 ữ 2[mm ] .
Choỹn " = 2[mm ] .
Tổỡ cọng thổùc (6.2) vaỡ nhổợng dổợ lióỷu choỹn trón ta tờnh õổồỹc tyớ sọỳ truyóửn baỡn
õaỷp.
ibõ =

(f .Z ms

ibõ =

S bõ
+ m ).i õm .i tg .i nm + .i tg .i nm + ".i tg + '

180
= 6,52
(1.2 + 0,2 ).4.1.2 + 3.1.2 + 2.1 + 2

Suy ra tố sọỳ truyóửn dỏựn õọỹng cuớa ly hồỹp laỡ:
idõ = 6,52.2.4.1 = 52,17

Lổỷc do cồ cỏỳu trồỹ lổỷc sinh ra phaới thoớa maợn cọng thổùc sau:
P'bõ .i dõ .dõ + P'tl .i nm .tl = Pmax [N]

(6.3)

Trong õoù:
Ptl: lổỷc do cồ cỏỳu trồỹ lổỷc, [N].
tl: hióỷu suỏỳt cuớa cồ cỏỳu trồỹ lổỷc, tl = 0,8 (theo [3]).
Ta suy ra cọng thổùc tờnh lổỷc trồỹ lổỷc tổỡ cọng thổùc (6.3):

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 24


ọử aùn mọn hoỹc

Tờnh toaùn vaỡ thióỳt kóỳ ly hồỹp xe

khaùch
Ptl =

Pmax P'bõ .i dõ .dõ
[N]
i nm .i õm . tl

Thay sọỳ, ta coù:
Ptl =

10794,24 120.52,17.0,85

= 855,14 [N]
2.4.0,8

Ta coù quan hóỷ lổỷc trồỹ lổỷc tờnh theo aùp suỏỳt khờ neùn vaỡ dióỷn tờch õốnh piston trồỹ
lổỷc theo cọng thổùc:
D 2
Ptl =
P [N]
4

(6.3)

Trong õoù:
P : aùp suỏỳt khờ neùn trong bỗnh chổùa, P = 0,5 ữ 0,8 [MN/m2]
(theo [1] - tỏỷp III - trang 131). Choỹn P = 0,5 [MN/m2].
Tổỡ cọng thổùc (6.3), ta tờnh õổồỹc õổồỡng kờnh cuớa xi lanh trồỹ lổỷc:
D=

4.Ptl
4.855,14
=
= 0,04667 [m]
3,14.P
3,14.5.105

Vỏỷy ta choỹn õổồỡng kờnh cuớa xilanh trồỹ lổỷc D = 0,05[m].
6.2. XAẽC ậNH CAẽC KấCH THặẽC:
Theo baớn veợ kóỳt cỏỳu, ta xaùc õởnh õổồỹc caùc kờch thổồùc nhổ sau:
d1 = d2 = 21mm
a = 312mm

b = 50mm
c = 200mm
d = 100mm
e = 100mm
f = 25mm
Ta coù cọng thổùc:
P
d 12
p d = bõ [N]
4
i bõ
Trong õoù:
d1: õổồỡng kờnh xi lanh chờnh, [m].
pd: aùp suỏỳt cuớa doỡng dỏửu dỏựn õọỹng, [ p d ] = (5 ữ 8) [[MN/m2]
(theo [1] - tỏỷp III - trang 123).

Ló Minh Tióỳn - Lồùp 98C4B

Trang 25