Sáng kiến kinh nghiệm Ngữ văn lớp 7

Hớng dẫn học sinh lớp 7 làm bài tập văn học
I) Đặt vấn đề:
Môn văn tiếng việt nói chung và phần văn học nói riêng có vị trí đặc biệt
trong việc thực hiện mục tiêu chung của trờng THCS, góp phần hình thành những
con ngời có trình độ học vấn phổ thông cơ sở, chuẩn bị cho họ ra đời hoặc tiếp tục
học lên bậc học cao hơn. Đó là những con ngời có ý thức tu dỡng, biết yêu thơng
gia đình, bè bạn, có lòng yêu nớc, yêu chủ nghĩa xã hội, biết hớng tới tình cảm cao
đẹp nh: Lòng nhân ái, tinh thần tôn trọng lẽ phải, sự công bằng, lòng căm ghét cái
xấu, cái ác.
Đó là những con ngời biết rèn luyện để có tính độc lập, có t duy sáng tạo, bớc
đầu có năng lực cảm thụ các giá trị chân - thiện - mỹ trong nghệ thuật, trớc hết là trong
văn học, có năng lực thực hành và năng lực sử dụng tiếng việt nh công cụ để t duy và
giao tiếp. Đó cũng là những ngời có ham muốn đem tài trí của mình cống hiến cho sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Bản thân tôi là một giáo viên đứng lớp trực tiếp dạy môn văn tiếng việt lớp
7, tôi thấm nhuần t tởng nói trên để vận dụng vào bài giảng của mình và vận dụng
vào cách: "hớng dẫn học sinh thực hành bằng cách làm bài tập văn học". Để các
em hiểu sâu hơn, rộng hơn và thể hiện nhận thức, thể hiện sự tởng đa dạng và
phong phú.
II) Thực trạng chung
1. Khó khăn.
Trong chơng trình văn học lớp 7, cuối mỗi bài học chỉ có những câu hỏi
bình thờng và những câu hỏi này lại đợc giải đáp ngay tại lớp. Do đó về nhà các
em hoặc không có bài tập để làm, hoặc có thể học thuộc lòng đối với những bài
thơ. Hoặc khi thể hiện thành bài viết thì chỉ có 5 bài đối với môn tập làm văn, 4 bài
viết đối với văn học.
Vì vậy so với 9 tháng học mà phải viết có 9 bài tự luận là quá ít. Do đó khi
yêu cầu các em viết một đoạn văn, hay một bài văn, các em viết quá sơ sài hoặc có
nội dung nhng ý tứ diễn đạt cha có sự liên kết chặt chẽ, nội dung nghèo nàn. Hoặc
lên lớp 8 muốn dẫn chứng cho một bài. Chứng minh thì các em tìm đợc quá ít,
hoặc có tìm cũng không đúng chủ đề.

Đối với lớp 7E mà tôi đợc nhận dạy vào năm học 2005 - 2006 cũng năm
trong thực trạng nói trên.
Tổng số có 45 học sinh. Trong đó xếp loại về văn hoá: Khá 6 em, trung bình
25 em, yếu: 14em. Không có loại giỏi.
2) Thuận lợi: Tuy còn yếu về nhiều mặt nhng các em đều ham muốn hiểu
biết nhiều, mong muốn đợc thầy cô chỉ bảo ân cần, đặc biệt là giao bài tập để làm
thêm, và đợc thầy cô đánh giá cho điểm đúng mức.
Đợc các bậc phụ huynh quan tâm, mua sách vở, mua tài liệu tham khảo,
hoặc cung cấp những câu ca dao, tục ngữ đợc truyền miệng mà các em cần tìm,
những câu truyện cời mà các em đang cần hiểu...
III) Những biện pháp.
1. Su tầm theo chủ đề.
Với biện pháp này tôi đặt ra yêu cầu mỗi chủ đề các em có thể tìm thêm từ 1
- 3 câu hoặc từ 4 - 10 câu. Để các em có tăng thêm t liệu vận dụng vào đời sống,
vận dụng vào việc viết bài ở lớp 9 chứng minh ....
a) Đối với truyện cời: ở lớp 7 truyện cời tập trung vào chế diễu thói keo
kiệt, bị động nghe ngời khác mà dẫn tới hỏng việc: Bám vào nội dung trên các em
đã su tầm thêm một số truyện nh sau:
Đẽo cày giữa đờng, ba chú gấu và miếng pho mát, con quỷ và hai chiếc bớu
(lớp) anh nhà giàu bị chơi khăm (Văn học 7), Hà rầm, hà lạc chôn vào hố bạc đừng
chôn hố vàng...
b) Tìm thêm những câu tục ngữ về thời tiết: Đó là những câu nói về ma,
gió, về nắng, về rét, về sự thuận lợi do thời tiết đem lại, hay những khó khăn do
thời tiết gây ra.
Ví dụ: - Sáng bể chớp nguồn, tối rừng chớ lo.
- Cha chết không lo bằng đỏ lò đông bắc.
- Nồm vào, băc xuống, may ra.
- Chuồn chuồn bay thấp ma ngập bờ ao.
- Chuồn chuồn bay cao ma rào chóng tạnh
- Ăn lúa tháng năm, trông rằm tháng tám.

- ma tháng ba hoa đất, ma tháng t h đất.
- Gió giông là chồng lúa chiêm, giò bấc là duyên lúa mùa.
- Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
- Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.
b) Tìm những câu tục ngữ bắt đầu bằng chữ "cha" có nội dung phê phán
những thói h tật xấu: Học hành không đến nơi đến chốn, hoặc làm không đến nơi
đến chốn mà cứ ngỡ là mình đã tốt đã đẹp.
Ví dụ: - Cha học bò, chớ lo học chạy
- Cha vỡ bọng mà đòi bay bổng.
- Cha đẻ ông nghè đã đe hàng tổng.
- Cha đi câu đã đòi xách giỏ.
- Chồng cha đi hỏi đã về làm dâu.
c) Tìm thêm những câu tục ngữ, hoặc ca dao trong đó có từ "mẹ" hoặc
từ "Các" cũng là chỉ ngời mẹ.
Ví dụ - Sẩy cha còn chú, sảy mẹ bú gì (dì)
- Công cha nh núi Thái Sơn.
Nghĩa mẹ nh nớc trong nguồn chảy ra.
- Ngồi buồn ta nhớ mẹ ta xa
Miệng nhai cơm búng, lỡi lè cá xơng
- Ai làm cho mẹ tôi già
Lng cong, vú dắt cho thầy tôi chê
- Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều
- Chiều chiều xách giỏ kiém rau
Nhìn lên mề mẹ ruột đau chín chiều
- Cơm cha áo mẹ chữ thầy
- Mẹ già trong túp lều tranh
Sớm thăm, tối viếng, mới là đạo con
- Mẹ cù kỳ, đẻ con cua gạch.
- Mẹ nào con nấy

- Mẹ tròn con vuông.
2) Kể lại câu chuyện theo một kết cục mới.
Với kiểu bài tập này bớc đầu các em đợc làm quen với cách viết bài tởng t-
ợng nhằm mở rộng tâm hồn bay bổng diệu kỳ cho các em.
Ví dụ: "Nếu các em gặp đợc chú bé Tý Hon em sẽ nói gì"
Với đề bài này có nhiều em đã tởng tợng rất khác nhau.
Bài 1: Của em Hoàng Văn Tuyển.
- Tình cơ em gặp Chú bé Tý Hon khi chú từ trên máy bay bớc xuống, nhng
không phải từ trong buồng lái ra, trong lòng máy bay mà ngay từ chân cầu thang.
Thế là em nói đùa phải chăng: "Chú đã trốn vé, mà trốn vé là không đồng nghĩa
với ăn cắp đấy".
Nhng Chú mỉm cời thân thiện "Tớ ghét căy, ghét đắng trò trộm cắp" Chẳng
vì thế mà tớ đã làm cho Cha xứ khỏi mất tiền đó sao ?.
"Em ghé sát xuống nói nhỏ với Tý Hon.
ở lớp tớ cũng có nạn trộm cắm đấy".
Tý Hon trợn tròn mắt:
- Thế là thế nào ?
- Thế này nhé ! Rở sách quay phim trong giờ kiểm tra, nhìn bài của bạn
đểchép, nhắc bài cho bạn khi lên bảng.
- Nếu lúc đó mà có mình ở đó, mình sẽ chuẩn bị hai túi quẫnn hạt sỏi nhỏ,
mình leo lên cửa sổ và ném trúng tay những ngời đang rở sách sột soạt.
- Nhng nh thế vẫn chỉ đợc một lớp.
- ừ nhỉ ! vấn đề là mỗi bạn học sinh cần phải nhận thức đợc việc học là do
chính mình, cho gia đình mình thì mới cố gắng. Ví nh đây là thân phận nhỏ bé xấu
sí mình chẳng dám đến lớp mà mình cũng cố gắng học tập ở cha mình, ở mẹ mình.
Chính vì thế mà mình đã thắng hai ngời lạ mặt, và con chó sói ác độc ấy.
Em chia ta Tý Hon mà lòng trăn trở "Sao mình to khoẻ thế này, lại đợc học
hành tử tế, liệu mình có thể làm đợc điều có ích nh Tý Hon không ?".
Bài 2: Bài của em Nguyễn Thị Hồng.
Sau khi trở về nhà bố mẹ chú bé mừng vui xiết bao. Thế rồi bố chú bảo

"Con ơi ! món tiền mà bố bán con cho hai ngời khách lạ vẫn còn đây, hay là ta đến
Việt Nam chu du một chuyến và xem có giúp gì đợc không nhé". Chú đồng ý và
cha con lập tức lên đờng. Tình cờ em gặp đợc Chú bé Tý Hon giữa những đứa trẻ
lang thang trên đờng phố. Chẳng biết Chú bé Tý Hon đã nói gì, chỉ thấy các em
nhỏ đang cuống cuồng chuẩn bị nào xoong chậu, xô, vải xanh, vải đỏ. à! hoá ra
các em đang chuẩn bị trò trớc những đám đông mà nhân vật chính lại là chú bé ấy.
Mới mẻ và vụng về các em cũng chẳng biết diễn gì ngoài vài bài hát thân
quen trên đờng phố. Chỉ có khác trên đôi vai của một bạn nhỏ nhất, Tý Hon trong
sắc phục nhiều mầu cũng nhún nhảy.
Khách đến xem ngày một đông, ngời ta xúm lại gần, kiểng chân cho cao để
mong đợc nhìn thấy Tý Hon.
Âm thanh đang rộn rã, náo nhiệt bổng trầm xuống và một giọng thiết tha
vang lên.
"Ai ơi nên nổi nông này
Sinh ra một kiếp làm ngời kém ai ?
Bây giờ bố mẹ ở đâu ?
Sinh mà không dỡng để con ngoài đờng
Cơm thừa canh cặn, mẫu xơng
Mảnh chăn, góc chiếu nằm sơng dải giầu
Hởi ai có thấu cho lòng
Yêu thơng che chở, giúp nghề làm ăn
Kẻo rồi cạm bẩy rập rình
Sa cơ thì dễ, lánh mình thì không !
Không khí xung quanh dờng nh chùng hẳn lại.
Khuôn mặt những ngời đứng xung quanh lúc đầu rạng rỡ, hồ hởi bao nhiêu
thì bây giờ đổi thay bấy nhiêu .
Có những ngời đầu cúi lảng ra xa, có những ngời mặt dần đỏ tía. Còn những
ngời đàn bà thân thiện họ mở hầu bao mặt những đồng tiền tơi rói đa tận tay các
em...
Hoá ra Tý Hon đã giúp các em nhỏ diễn thuyết. Phải rồi "Trẻ em hôm nay,

thế giới ngày mai" Nhỏ nh Tý Hon mà đợc bố mẹ nuôi dỡng dạy bảo Tý Hon đã
làm đợc bao nhiêu việc tốt. Vậy nh các em nhỏ ở đây nếu có đợc cha mẹ nuôi d-
ỡng, dạy bảo thì cha biết làm tốt đến đâu ?.
Đánh giá của giáo viên: Với hai bài làm của học sinh về một đề "Em sẽ nói
gìkhi gặp chú bé Tý Hon" thì đều có một đặc điểm chung:
a) Tốt: