cảnh khuya rằm tháng giêng

Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi : Đọc thuộc 5 câu cuối bài : Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Đỗ Phủ ) và nêu nội dung ý nghĩa của đoạn thơ đó
- Ba câu đầu : Tác giả không ớc mơ 1 căn nhà cho riêng mình & gia
đình mà ớc 1 căn nhà rộng vững trãi không sợ gió ma cho tất cả
những ngời nghèo trong thiên hạ : thể hiện ớc mơ cao đẹp niềm cảm
thông sâu sắc với rất nhiều những cuộc đời bất hạnh của Đỗ Phủ
- Hai câu cuối: Đỗ Phủ tự nguyện chịu đựng sự khổ đau, nỗi bất hạnh
nếu ớc vọng của ông trở thành hiện thực. Qua đó ta thấy đợc lòng vị
tha, đức hi sinh cao cả của một bậc thi thánh


Bµi Gi¶ng M«n Ng÷ V¨n 7

TiÕt 45 : C¶nh khuya
r»m th¸ng giªng
( Hå ChÝ Minh-

)
Gv : Hoµng

ThÞ Kim Ng©n


Tiết 45: Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

I/ Tiếp xúc văn bản

1, Đọc: Đọc đúng nhịp & diễn cảm phù hợp với nội dung từng bài:
- Bài Cảnh khuya giọng đọc mềm mại, hơi chậm, thể hiện đựơc sự rung động, nỗi
lo nghĩ

-Bài Rằm tháng giêng đọc nhanh hơn, thể hiện
-đợc niềm vui, tinh thần lạc quan
2, Tìm hiểu chú thích:
* Tác giả: Hồ Chí Minh( 1890 1969) lnh tụ vĩ đại
của dân tộc & cách mạng Việt Nam. Ngời còn là
danh nhân văn hoá thế giới, một nhà thơ lớn
* Tác phẩm: Hai bài thơ Cảnh khuya(1947) & Rằm tháng giêng (1948) đợc sáng tác
trong những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp (1946 1954)
3/ Bố cục:
* Bài Cảnh khuya làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt : gieo vần cuối câu 1, 2, 4 ( vần
xa, hoa, nhà)
* Bài Rằm tháng giêng : nguyên tác theo thể thất ngôn tứ tuyệt: gieo vần cuối câu
1, 2, 4( vần viên, thiên, thuyền) đợc Xuân Thuỷ dịch sang thể lục bát


Tiết 45: Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

II / Phân tích văn bản
Bài 1 : Cảnh khuya

1. Hình ảnh thiên nhiên

Tiếng suối trong nh tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

-> Hình ảnh so sánh độc đáo ( So sánh tiếng suối với tiếng hát của con ng
ời - lấy con ngời làm chuẩn mực để so sánh - làm tiếng suối giữa rừng già
trở nên gần gũi, sống động & trẻ trung )
-> Điệp từ lồng ( Hình dung : ánh trăng chiếu rọi vào các vòm lá cổ thụ làm

bóng cây, bóng lá in xuống mặt đất nh muôn ngàn bông hoa và bóng cây,
bóng lá lại lồng vào bóng hoa cỏ trên mặt đất )


Tiết 45: Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

Hai câu thơ này Bác tả cảnh gì ? Cảnh đó có vẻ đẹp nh thế nào ?
=> Cảnh rừng khuya đẹp lung linh, huyền ảo, thiên nhiên phong phú,
hoà hợp quấn quýt nh có tâm hồn
1. Hình ảnh con ngời
Cảnh khuya nh vẽ ngời cha ngủ
Cha ngủ vì lo nỗi nớc nhà
-> Hình ảnh so sánh, điệp từ cha ngủ

( Bác cha ngủ bởi cảnh thiên nhiên đẹp làm Bác rung động, say mê. Nh
ng câu thơ thứ 4 bất ngờ mở ra một chiều sâu mới trong tâm hồn Bác:
Bác cha ngủ vì lo cho vận mệnh của đất nớc)
=> Tình yêu thiên nhiên luôn sóng đôi với lòng yêu nớc, thơng dân
Tiểu kết
-

Nét đẹp của thiên nhiên núi rừng Việt Bắc với nhiều tầng bậc, đờng nét

- Nét đẹp trong tâm hồn Bác : yêu trăng , yêu nớc


Tiết 45: Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

Bài 2: Rằm tháng giêng
1/ Cảnh đêm rằm tháng giêng

Phiên âm: Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên
Xuân giang, xuân thuỷ tiếp xuân thiên
Dịch thơ: Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nớc lẫn bầu trời thêm xuân
-> Hình ảnh đẹp, gợi cảm, điệp từ xuân

Căn cứ vào phần dịch nghĩa em hãy tả lại cảnh đêm
rằm mà 2 câu thơ này gợi lên?

( Đêm rằm tháng giêng, bầu trời cao rộng, trăng tròn đầy, toả sáng xuống
khắp đất trời. Dòng sông xuân, nớc xuân tiếp liền với bầu trời xuân dòng nh
không có giới hạn )

Qua ngôn từ của bài thơ & đặc biệt điệp từ xuân, em thấy 2 câu
thơ đã vẽ ra 1 khung cảnh nh thế nào ?
=> Khung cảnh thiên nhiên cao rộng, bát ngát, ngập tràn sức sống mùa xuân


Tiết 45 : Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

2/ Hình ảnh con ngời trong đêm rằm
Phiên âm: Yên ba thâm sứ đàm quân sự
Dạ bán quy lai nguyệt mn thuyền
Dịch thơ: Giữa dòng bàn bạc việc quân
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền

-> Hình ảnh thiên nhiên đẹp,
mang mầu sắc cổ điển

=> + Con thuyền ra đi & trở về trong khung cảnh thiên nhiên đẹp, nên thơ

+ Tâm trạng vui phơi phới , tràn đầy niềm tin về tơng lai của cách mạng

Phẩm chất nổi bật
- Yêu thiên nhiên & yêu đất nớc
- Phong thái ung dung, tinh thần lạc quan


Tiết 45 : Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

III/ Tổng kết:

- Nghê thuật : + Hình ảnh đẹp, mang mầu sắc cổ điển mà bình dị, tự
nhiên
+ Biện pháp so sánh, điệp từ

- Nội dung : Con

ng ời Hồ Chí Minh

+ Tình yêu thiên nhiên luôn hoà hợp, gắn bó, thống nhất với lòng yêu nớc
( Chất chiến sĩ hoà hợp với tình thi sĩ )
+ Phong thái ung dung, tự tại, tinh thần lạc quan cách mạng

* Ghi nhớ :

SGK trang 143


Tiết 39 : Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

IV/ Luyện tập
1/Bài 1 :So sánh điểm giống & khác nhau giữa bài th
* Giống: - Đều làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt
- Cùng sử dụng điệp từ & những hình ảnh đẹp, gợi cảm
- Hai câu đầu đều tả cảnh thiên nhiên, 2 câu sau xuất hiện hình
ảnh con ngời
- Cùng do Bc sáng tác ở Việt Bắc trong những năm đầu chống Pháp
- Thể hiện đợc phong cách thơ Bác cổ điển mà hiện đại
- Cùng viết về cảnh đẹp đêm trăng qua đó thể hiện đợc tâm hồn Bac
Rằm tháng giêng
* Khác : Cảnh khuya
- Viết bằng chữ Việt

- Tả cảnh trăng rừng đẹp tĩnh lặng,
huyền ảo, nhiều tầng bậc

- Viết bằng chữ Hán dịch sang thể

lục bát

- Tả cảnh trăng trên sông: không
gian bao la, khoáng đạt

- Ngời cha ngủ vì cảnh đẹp & lo việc
- Ngời bàn việc nớc trrở về lòng vui
nớc
phơi phới


Tiết 39 : Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

2. Bài tập trắc nghiệm :
Câu1 : Nhận xét nào đúng với bài thơ Rằm tháng giêng
A. Bài thơ sử dụng nhiều chất liệu cổ thi nên rất
giống với thơ Đờng khó phân biệt
B. Bài thơ sử dụng nhiều chất liệu cổ thi nhng vẫn
là 1 sáng tạo nghệ thuật đặc sắc của Hồ Chí Minh
mang vẻ đẹp, sức sống & tinh thần thời đại, khác với thơ Đờng
C. Bài thơ đợc sáng tác theo thể lục bát
D. Cả A, B, C
Câu 2 : Câu thơ Tiếng suối trong nh tiếng hát xa thể hiện nội dung gì ?
A. Tiếng suối gần gũi với con ngời, có sức sống trẻ
trung
B. Gợi sự tĩnh lặng, huyền diệu trong đêm rừng Việt
Bắc
C. Gợi lên phong cách riêng của Bác khác với các
nhà thơ khác khi viết về cùng 1 đối tợng
D. Cả A, B, C


Tiết 39 : Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

3/Bài 3: Đọc 1 số bài thơ Bác viết về trăng hoặc cảnh thiên nhiên
* Trong tác phẩm Nhật kí trong tù: Bài Ngắm trăng
Trong tù không r ợu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Ng ời ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ
* Bài Cảnh rừng Việt Bắc
Cảnh rừng Việt Bắc thật là hay

V ợn hót, chim kêu suốt cả ngày
Khách đến thì mời ngô nếp n ớng
Săn về th ờng chén thịt rừng quay
Non xanh, n ớc biếc tha hồ dạo
R ợu ngọt, chè t ơi mặc sức say
Kháng chiến thành công ta trở lại
Trăng x a, hạc cũ với xuân này


Tiết 39 : Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

Câu 4 : Vì sao nói thơ 2 bài thơ này của Bác mang phong vị cổ điển mà

hiện đại ?
* Vì

: - Hai bài thơ làm theo thể thơ cổ : Thất ngôn tứ tuyệt

- Hai bài sử dụng hình ảnh thiên nhiên và không gian, thời gian th
ờng có trong thơ cổ : nửa đêm, cảnh về khuya, ánh trăng, con thuyền ...
- Nhân vật trữ tình trong thơ rất nhạy cảm, yêu thiên nhiên, đặc biệt
là trăng
* Nhng

vẫn hiện đại ở chỗ: tình yêu thiên nhiên trong thơ Bác luôn gắn với
lòng yêu nớc & lo cho cách mạng
- Có lo nghĩ nhng không buồn, cô đơn mà luôn ung dung, lạc quan


Tiết 45: Cảnh khuya; Rằm tháng giêng

V/ Củng cố - dặn dò :
* Nhắc lại nghệ thuật, nội dung chính của 2 bài thơ
- Su tầm thơ Bác & tranh ảnh về Bác
* Về nhà đọc thuộc lòng 2 bài thơ
- Soạn Tiếng gà tra