Bai 42 khai niem ve tecpen

Tổ 3

Bài

42

KHÁI NIỆMVỀ TECPEN


I – THÀNH PHẦN, CẤU TẠO
VÀ DẪN XUẤT
1. Thành phần

Tecpen là tên gọi nhóm hiđrocacbon không no thường có công thức chung là (C5H8)n ( n ≥ 2),
thường gặp trong giới thực vật.

 Tecpen có nhiều trong tinh dầu thảo mộc như tinh dầu thông, sả quế, chanh, cam…


Một số tecpen tách được từ thực vật

C40H56 : caroten,

C10H16 : α-tecpinen,
β-tecpinen, α-pinen

licopen


2. Cấu tạo

Phân tử tecpen có cấu tạo mạch hở hoặc mạch vòng và có chứa các liên kiết đôi C
≡ C.


Ví dụ:

C6H10 , oxin men

C10H16 , limonen

( trong tinh dầu húng quế)

( trong tinh dầu chanh, bưởi)


3. Một vài dẫn xuất chứa oxi của tecpen
a) Loại mạch hở

Có mùi thơm đặc trưng, là những hương liệu quý dùng trong công nghiệp hương liệu và thực phẩm.


3. Một vài dẫn xuất chứa oxi của tecpen
b) Loại mạch vòng

Đưa vào bánh kẹo, kem đánh răng…và dùng làm thuốc chữa bệnh.


II. NGUỒN TECPEN THIÊN NHIÊN
1. Nguồn tecpen thiên nhiên

Lá
Thân
Thực vật

Hoa
Quả
Rễ


Lòng đỏ trứng
Động vật

Dầu gan cá
…


C10H16 , C15H24 có trong quả, lá và nhựa loài thông

C30H50 có trong dầu gan cá


C40H56 là sắc tố màu đỏ của cà rốt và cà chua chín


Các dẫn xuất chứa oxi của tecpen cũng rất phổ biến và quan trọng.
- Retinol ( vitamin A, C20H29OH ) có trong lòng đỏ trứng gà, dầu gan cá…

Phitol (C20H39OH ) ở dạng este có trong chất diệp lục của cây xanh.

2. Khai thác tecpen
*Trong phòng thí nghiệm
Sơ đồ chưng cất lôi cuốn hơi nước


* Trong sản xuất
Người ta dùng nồi cấp hơi nước, thùng chứa nguyên liệu, các bộ phận sinh hàn, ống dẫn bằng hợp kim bền.


3. Ứng dụng của tecpen

 Công nghiệp mỹ phẩm
 Công nghiệp thực phẩm
 Sản xuất dược liệu


VD: - Mentol dùng làm dược phẩm như thuốc ho, thuốc trị
ngứa, thuốc giảm đau…

- Mentol dùng làm hương phẩm và tạo mùi vị trong nước hoa, dầu gội, kem đánh răng, bánh kẹo…



Geraniol có trong tinh dầu hoa hồng, cam…
Dùng trong hương liệu sản xuất nước hoa và các sản phẩm có mùi thơm khác.
Ngoài ra geraniol còn dùng để chống sâu bọ…


Nerol dùng trong hương liệu trong nước hoa, mỹ phẩm..

i…
õ
d
o
e
h
t
ã
đ
ô
c
y
ầ
th
à
v
n
ạ
b
c
á
c
n
ơ
Cả m