gen mã di truyền và quá trình nhân đôi của adn1

Bài 1:
GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ
TRÌNH NHÂN ĐÔI ADN

Giáo viên: Đàm Minh Nguyệt
Sinh học 12


I. GEN
1.Khái niệm
Gen là một đoạn của phân tử ADN mang thông tin mã
hóa cho một sản phẩm xác định (sản phẩm đó có thể là
chuỗi polipeptit hay một phân tử ARN).
2. Cấu trúc của gen
Mỗi gen cấu trúc gồm 3 vùng trình tự nuclêôtit.


- Vùng mã hóaCho
mangcô
thông
biếttinvịmãtríhóavàcác axit amin.
- Vùng điều hòa nằm ở đầu 3’ của mạch gốc, mang tính
vai trò của các vùng
hiệu khởi động và kiểm soát quá trình phiên mã.
củaởgen
cấu
- Vùng kết thúc nằm
đầu 5’
củatrúc
mạch mã gốc của
gen, mang tín hiệu kết thúc phiên mã

3. Các loại gen
- Gen cấu trúc là gen mang thông tin mã hóa cho các sản
phẩm tạo nên thành phần cấu trúc hay chức năng của tế
bào.
- Gen điều hòa là những gen tạo ra sản phẩm kiểm soát
hoạt động của các gen khác.


II. MÃ DI TRUYỀN
1. Khái niệm:
-2.Mã
Đặc
di điểm:
truyền là trình tự các Nu trong gen quy định
trình
các axitlàamin
trong
phân tửvà
prôtêin.
- Mã tự
di truyền
mã bộ
ba (triplet)
không gối lên
-nhau
Mã di
truyền được đọc trên mARN và ADN.
(non-overlap)
- Mã di truyền là mã bộ ba.
- Mã di truyền có tính đặc hiệu.

- Mã di truyền có tính thoái hóa (degeneration)
- Mã di truyền có tính phổ biến (universal)
- Trong 64 bộ ba 2 codon hoàn chỉnh mã hóa cho
methionin (hoặc mà mở đầu) và tryptophan, 3 codon
vô nghĩa là UAA, UGA, UAG, còn lại 59 codon mã
hóa cho 18 loại aa (các mã đồng nghĩa)


III. Cơ chế nhân đôi của ADN
1. Nguyên tắc
2. Cơ chế
a. Nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ (E. coli)
- Có một đơn vị nhân đôi khi ADN tách ra, tạo thành chạc chữ
Y.
- Enzim ADN polimêraza chỉ có thể bổ sung nuclêôtit vào nhóm
3,OH (chỉ tổng hợp mạch mới theo chiều 5, → 3, ), vì vậy:
+ Đối với mạch khuôn có chiều 3,→ 5, thì mạch mới bổ sung
được tổng hợp liên tục có chiều 5’  3’
+ Đối với mạch có đầu 5’ →3, thì mạch mới bổ sung được tổng
hợp từng đoạn Okazaki ngắn. Đoạn Okazaki cũng được tổng
hợp theo chiều 5’  3’ ngược chiều phát triển của chạc chữ Y


QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI ADN
ADN

tạo
mạch

tách 2

mạch

đơn
ADN

• Các Nu tự do trong môi trường tế bào đến bổ sung
mạch gốc tạo mạch đơn ADN mới theo nguyên tắc bổ
sung
• Mạch đơn mới được tạo theo chiều 5’ – 3’


b. Nhân đôi ADN ở sinh vật nhân thực
Có cơ chế giống với sự nhân đôi ở tế bào nhân sơ
Một số điểm khác biệt
- Xảy ra tại nhiều điểm trên phân tử ADN tạo nên nhiều
đơn vị nhân đôi
- Do nhiều enzim tham gia
- Xảy ra vào kỳ trung gian của chu kỳ tế bào