Bài giảng tài chính doanh nghiệp 2 CHƯƠNG 7 tác ĐỘNG đòn bẩy lên rủi RO và tỷ SUẤT SINH lợi

CHƯƠNG 7

TÁC ĐỘNG ĐÒN BẨY LÊN RỦI
RO
VÀ TỶ SUẤT SINH LI

1

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


CÁC NỘI DUNG CHÍNH

1- MỘT SỐ KHÁI NIỆM
2- RỦI RO KINH DOANH VÀ RỦI RO TÀI CHÍNH
3- PHÂN TÍCH HOÀ VỐN
4- ĐÒN BẨY KINH DOANH VÀ ĐÒN BẨY TÀI
CHÍNH
2

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


1- MỘT SỐ KHÁI NIỆM CHÍNH
 Đòn bẩy: liên quan đến việc sử dụng các chi phí hoạt
động cố đònh hay các chi phí tài chính cố đònh.
 Rủi ro kinh doanh: liên quan đến tính không chắc chắn
trong thu nhập EBIT. Rủi ro kinh doanh do tính bất ổn của
doanh thu và mức độ sử dụng đòn bẩy kinh doanh.

 Rủi ro tài chính : là tính khả biến tăng thêm của thu nhập
mỗi cổ phần do việc sử dụng các chi phí tài chính cố đònh.
 Phân tích hòa vốn: là phương pháp sử dụng để nghiên
cứu về mối liên hệ giữa doanh thu, các chi phí hoạt động cố
đònh, các chi phí hoạt động biến đổi và EBIT tại nhiều mức
sản lượng khác nhau.
3

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


1- MỘT SỐ KHÁI NIỆM CHÍNH
 Độ nghiêng đòn bẩy kinh doanh (DOL) được đònh nghóa
là phần trăm thay đổi trong EBIT do 1% thay đổi trong
doanh thu.
 Độ nghiêng đòn bẩy tài chính (DFL) được đònh nghóa là
phần trăm thay đổi trong thu nhập mỗi cổ phần (EPS) do 1
% thay đổi trong EBIT.
 Độ nghiêng đòn bẩy tổng hợp (DTL) được đònh nghóa là
phần trăm thay đổi trong EPS do 1% thay đổi trong doanh
thu.

4

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


2- RỦI RO KINH DOANH VÀ RỦI RO TÀI

CHÍNH
Rủi ro kinh doanh : là tính khả biến hay không chắc
chắn về EBIT của doanh nghiệp.
Rủi ro kinh doanh thường được đo lường bằng hệ số
phương sai của EBIT theo thời gian
Ví dụ, giữa 1980 và 1988, EBIT mong đợi của American
Brands, là 851 triệu đô la với một độ lệch chuẩn là 162
triệu, đưa đến hệ số phương sai là 0,19 (162 triệu chia
cho 851 triệu)
5

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Nguyên Nhân Phát Sinh Rủi Ro Kinh
Doanh
 Tính biến đổi của doanh số theo chu kỳ kinh
doanh


Tính biến đổi của giá bán



Tính biến đổi của chi phí

 Sự tồn tại của sức mạnh thò trường

Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi

PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

6

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Nguyên Nhân Phát Sinh Rủi Ro Kinh
Doanh
 Phạm vi đa dạng hóa sản phẩm.
 Tăng trưởng.
 Độ nghiêng đòn bẩy kinh doanh (DOL).
 Về một ý nghóa nào đó, rủi ro kinh doanh của một doanh
nghiệp được xác đònh bởi các đầu tư tích lũy mà doanh
nghiệp đã thực hiện qua thời gian.
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

7

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Rủi ro kinh doanh : rủi ro có hệ thống hay
không có hệ thống?
 Rủi ro kinh doanh có các yếu tố của rủi ro hệ thống
lẫn không hệ thống.
 Rủi ro hệ thống : Một phần của tính khả biến trong

EBIT bắt nguồn từ rủi ro kinh doanh không thể đa dạng
hóa được như chu kỳ kinh doanh thay đổi.
 Rủi ro không hệ thống : Ngược lại, tính khả biến của
EBIT do các quyết đònh quản trò đặc thù như việc đa
dạng hóa các mặt hàng
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

8

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Rủi Ro Tài Chính
 Rủi ro tài chính : chỉ tính khả biến tăng thêm của thu
nhập mỗi cổ phần (EPS) và xác suất mất khả năng chi trả
xảy ra khi doanh nghiệp sử dụng các nguồn tài trợ có chi
phí tài chính cố đònh như nợ vay và cổ phần ưu đãi.
 Rủi ro của việc sử dụng đòn bẩy tài chính : nếu tỷ suất
sinh lợi trên vốn đầu tư thấp hơn chi phí sử dụng vốn
vay thì đòn bẩy tài chính sẽ làm giảm tỷ suất sinh lợi
mong đợi hay EPS.

Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

9

Đại học Kinh Tế TPHCM

Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Minh Hoạ Về Đòn Bẩy Tài
Chính
EPS
DN B (cấu trúc vốn có tài
trợ bằng nợ)

∆ EPSB
∆ EPSA

EPS’2
DN A (cấu trúc vốn tài trợ
hoàn toàn bằng vốn cổ
phần)

EPS’1
EPS2
EPS1

EPS0
EPS0’

EBIT0

EBIT1 EBIT2

Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

EBIT

∆ EBIT
10

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Rủi Ro Tài Chính: rủi ro có hệ
thống hay không có hệ thống?
 Rủi ro tài chính : Giống như rủi ro kinh doanh, góp phần vào
cả rủi ro có hệ thống lẫn rủi ro không hệ thống cho chứng
khoán của một doanh nghiệp.
 Ví dụ rủi ro do lãi suất tăng lên sẽ tác động đến tất cả các
ngành công nghiệp cũng như thò trường chứng khoán.
 Rủi ro có hệ thống được thừa nhận là một hàm số của rủi ro tài
chính và rủi ro hoạt động.

Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

11

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


3- PHÂN TÍCH HOÀ VỐN

 Dự báo khả năng sinh lợi của một doanh nghiệp, một
phân xưởng hay một mặt hàng khi biết cấu trúc chi phí và
các mức doanh thu mong đợi.
 Phân tích tác động của các thay đổi trong đònh phí, biến
phí và giá bán đối với EBIT.
 Phân tích tác động của các đònh phí thay thế (chủ yếu là
các thiết bò vốn) cho biến phí (nhân công) trong một quy
trình sản xuất.
 Phân tích tác động đến lợi nhuận từ các nỗ lực tái cấu trúc
doanh nghiệp nhằm cắt giảm đònh phí.
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

12

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Doanh thu, Chi phí ($)

Biểu đồ phân tích hoà vốn

EBIT dương

TC

Điểm hòa vốn

S0

S

•

F

EBIT âm
0

Q1

Miền giá trò
đúng
Q0

Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

Q2

13

Sản lượng Q (sản phẩm)
Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Phân Tích Hoà Vốn Bằng Các
Phép Tính Đại Số

F
Qo =
P−V
F
F
So =
=
V
ViQ i
∑
1−
1−
P
∑ PiQ i
Đònh phí + Lợi nhuận mục tiêu
Sản lượng mục tiêu =
Lãi gộp
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

14

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Ví Dụ Của Phân Tích Hòa Vốn
 C.Ty Allegan sản xuất một sản phẩm với giá bán đơn vò là 250$.
Sản lượng hiện tại Q là 20.000 đơn vò/năm, doanh thu là 5 triệu,

giá bán đơn vò 250$. Tổng biến phí là 3 triệu như vậy biến phí
mỗi đơn vò V bằng 150$/đơn vò. Tổng đònh phí là 1.000.000$

1.000.000$
Qo =
= 10.000 đơn vò
250$ − 150$
1.000.000$
So =
= 2.500.000$
150$
1250$
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

15

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Biểu đề Phân Tích Hòa Vốn Tuyến
Tính
Doanh thu, chi phí ($)

5.000.000

Hệ số góc = P = 250$/đơn vò
S

4.000.000

TC

Điểm HV

3.000.000
2.500.000

V.Q

2.000.000

Hệ số góc = V = 150$/đơn vò

1.000.000

F

F
0

4.000

Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

8.000

16

10.000 14.000

18.000

Sản lượng Q (sản phẩm)
Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Giả dụ Allegan tăng giá bán mỗi đơn
vò 25$, thành P’ bằng 275$.

1.000.000$
Q'o =
= 8.000 đơn vò
275$ − 150$
1.000.000$
S'o =
= 2.200.000$
150$
1275$
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

17

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp

Biểu đồ : Giả dụ Allegan tăng giá bán mỗi đơn vò 25$, thành
P’ bằng 275$.
D o a n h th u , c h i p h í ($ )
H e ä s o á g o ùc = p ’ = 2 7 5 $ / đ ơ n v ò

TR ’

4 .0 0 0 .0 0 0

TC

Đ i e åm h o a ø v o án m ơ ùi

3 .0 0 0 .0 0 0

TR

2 .5 0 0 .0 0 0
2 .0 0 0 .0 0 0

H e ä s o á g o ùc = p = 2 5 0 $ / đ ơ n v ò

1 .0 0 0 .0 0 0

0

2 .0 0 0

4 .0 0 0

6 .0 0 0 8 . 0 0 0

Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

18

1 0 .0 0 0

1 4 .0 0 0

1 8 .0 0 0

S a ûn l ư ơ ïn g Q ( đ ơ n v ò )
Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


thay thế đònh phí cho biến phí ở một vài khâu
hoạt động của công ty.

Giả dụ có thể giảm chi phí lao động 25$/đơn vò
bằng cách mua thêm thiết bò trò giá 1 triệu đô la.
Giả dụ thiết bò mới này được khấu hao 10 năm
theo phương pháp khấu hao đường thẳng.

Đònh phí mới của công ty sẽ bằng = 1.100.000$.

1.100.000$

phí
mỗi đơn vò V’ sẽ=bằ
ng 150$
- 25$
BiếnQ'
8.800
đơn
vò = 125$.
o =
250$ − 125$
1.100.000$
S'o =
= 2.200.000$
125$
1250$
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

19

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Biểu đồ phân tích hòa vốn của Allegan Manufacturing
Company cho thấy tác động của thay thế biến phí bằng
đònh phí
D o a n h th u , c h i p h í ($ )
5 .0 0 0 .0 0 0

H e ä s o á g o ùc = V ’ = 1 2 5 $ / đ ơ n v ò
4 .0 0 0 .0 0 0

Đ i e åm h o øa v o án m ơ ùi

3 .0 0 0 .0 0 0

S
T C

T C ’

2 .5 0 0 .0 0 0

2 .2 0 0 .0 0 0
2 .0 0 0 .0 0 0

1 .1 0 0 .0 0 0
1 .0 0 0 .0 0 0

S a ûn l ư ơ ïn g Q ( s a ûn p h a åm )
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

20

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp

Phân Tích Điểm Hoà Vốn Và Đánh Giá
Rủi Ro
Giả dụ doanh số mong đợi cho Allegan là 15.000 đơn vò
với độ lệch chuẩn là 4.000 đơn vò. Xác suất bán ít hơn
10.000 đơn vò) là:

Q−Q
z=
σ

10.000 − 15.000
z=
= − 1,25
4.n000
phân phối chuẩ
, ta có thể thấy rằng

Tra bảng
xác suất
đi kèm với độ lệch chuẩn -1,25 là 10,56%. Vì vậy, có
10,56% cơ hội doanh nghiệp sẽ chòu lỗ về các hoạt động
kinh doanh
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

21

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp

Một vài hạn chế của phân tích
điểm hoà vốn
 Giá bán và biến phí một đơn vò không đổi
Thành phần của các chi phí hoạt động
Đa sản phẩm
Tính không chắc chắn
Trục thời gian hoạch đònh ngắn hạn
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

22

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Giá bán và biến phí một đơn vò không
đổi

 Trong mô hình phân tích hòa vốn bằng đồ thò, giả đònh
giá bán và biến phí mỗi đơn vò không đổi cho ta hàm số
tuyến tính của các tổng doanh thu và tổng chi phí.
 Trên thực tế, các hàm số này thường là phi
Trong nhiều trường hợp, một doanh nghiệp chỉ
sản lượng tiêu thụ bằng cách giảm giá bán đơn
là đường biểu diễn của hàm số tổng doanh
đường uốn lượn phi tuyến.

tuyến tính.

có thể tăng
vò. Kết quả
thu là một

 Ngoài ra, hàm số tổng chi phí của một doanh nghiệp có
thể là phi tuyến tính do các biến phí mỗi đơn vò lúc đầu
giảm rồi lại tăng.
Tóm lại : giả đònh giá bán và biến phí mỗi đơn vò
không đổi có thể có hiệu lực trong một phạm vi
các giá trò đúng của các mức sản lượng
Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

23

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Doanh
thu,
Chi phí
($)

Biểu đồ phân tích điểm hoà vốn phi tuyến
tính
EBIT
âm
TC

EBIT âm

•

S

EBIT âm
EBIT âm

•

0

EBIT dương
EBIT
dương

Qo1

Q

Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ

Qo2
24

Sản lượng
(sản phẩm)

Q

Đại học Kinh Tế TPHCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp


Đòn bẩy và Báo cáo thu
nhập
Đòn
bẩy
kinh
doan
h

Báo cáo thu nhập - Hình thức truyền thống

Doanh số
Trừ Giá vốn hàng bán
Các chi phí bán hàng, chi phí quản lý
doanh nghiệp và chi phí sản xuất chung
Tổng chi phí hoạt động
Lãi trước thuế và lãi vay (EBIT)
Đòn
Trừ Chi phí tài chính cố đònh (lãi vay)
bẩy
Lãi trước thuế (EBT)
tài
Trừ thuế thu nhập doanh nghiệp (40%)
chính
Lãi sau thuế (EAT)

Lãi ròng phân phối cho cổ phần thường
nhậ
i tcổ
Tác động đòn bẩThu
y lên rủ
i ro p
và mỗ
tỷ suấ
sinhphầ
lợi n (EPS) (60.000 cổ
PGS.TS. Trần Ngọc Thơ
25
phần)

$5.000.000
$2.500.000
$1.500.000
$4.000.000
1.000.000
200.000
800.000
320.000
480.000
$480.000
$8.00
Đại học Kinh Tế TPHCM

Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp